పిల్లలదే ఈ ప్రపంచం..

ఈ ప్రపంచం పిల్లలకు సరిపడా ఉండాలా? ప్రపంచానికి వీలుగా పిల్లలుండాలా?అని అడుగుతారు రవీంద్రనాధ్‌ ఠాగూర్‌.‘సమా జంలో అత్యంత హానికి గురికాగల వాళ్ళు ‘పిల్లలు’.వారికి హింస,భయం లేని జీవి తాలను అందిద్దాం’అన్నారు నెల్సన్‌ మండేలా. బాల్యాన్ని కోల్పోయి బానిసలుగా దుర్భరమైన బతుకులీడుస్తున్న పిల్లలు మన చుట్టూ ఇంకా ఎందరో ఉన్నారు.‘మూడు మూరల కర్రతో ముప్పై ఎడ్లతో సోపతి నాదయ్యో దిక్కు దిక్కున ఉరకంగా లేలేత కాళ్ళకు గుచ్చెను ముళ్ళయ్యో’ అనే పాల బుగ్గల జీతగాళ్ళు ఇంకా గ్రామాల్లో కన్పిస్తూనే ఉన్నారు.‘బంగ్లాలూడ్చీ, బాసన్లు తోమీ, కలిగినోల్ల కాల్లే పడితే తినబోతే ఎంగిలి కూడూ..నీ ఈపునిండా ఎర్రని వాతలే’ ఇలా పట్నం వచ్చి పనుల్లో ఉండి హింసను అనుభవిస్తూ బెదురు చూపులతో గడుపుతున్న చిన్ని ప్రాణాలు ఇంకా ఉన్నాయి.‘కన్నోరి నెరగవు ఉన్నోరినెరగవు ఆదరించే వారినె రగవూ..చెత్త కుండే తండ్రై సాకేనా నీళ్లపంపు తల్లైసాకెనా’అంటూ తప్పిపోయి వచ్చినా, పారిపోయి వచ్చినా,తప్పించుకొని వచ్చినా.. అనాధలై వీధిలోనే బతికే బాల్యం,ఛిద్రమైన వీధి బాలలూ పెరుగుతున్నారే కానీ తరగడం లేదు. బాలల హక్కులను కాపాడేందుకు, బాలకార్మిక వ్యవస్థను రూపుమాపేందుకు ప్రజల్లో అవగా హన కల్పించేందుకు 2002 నుండి బాల కార్మిక వ్యవస్థ నిర్మూలన కోసం బాల కార్మిక వ్యతిరేక దినంగా ప్రకటించి ప్రారంభించారు. అప్పటి నుండి ప్రతి ఏడాది ఒక్కో థీమ్‌తో కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తున్నారు. ఇతర రాష్ట్రాల నుండి వలస వచ్చి ఇటుక బట్టీలలో మట్టి కొట్టుకున్న చిన్నారులు,చిన్నారి వేళ్ళతో రాళ్ళను గాజుల్లో పొదిగి వంటి నిండా అంటుకున్న మెరుపులుతో,అమాయకంగా చూస్తున్న గిడసబారిన పిల్లలూ ఇలా ఎన్నో సీన్స్‌ కళ్ళ ముందు కన్పిస్తూ..35ఏండ్లు గడిచి పోయా యి.వీళ్ళ గురించి మాట్లాడుకుంటూనే ఉన్నాం. బాల కార్మిక వ్యవస్థ మూడు పువ్వులు ఆరుకా యలుగా వర్థిల్లుతూనే ఉంది. ఇంకా ఎన్నేళ్ళు? పిల్లలంతా హాయిగా ఆనందంగా ఉండే రోజు రాదా? ఇవన్నీ జవాబులేని ప్రశ్నలుగా మిగిలి పోతూనే ఉన్నాయి. కుటుంబ కలహాలు, గృహహింస ప్రకృతి విపత్తులు,కుల,మత సంఘర్షణలు,నిర్లక్ష్యానికి గురైనవారు, తప్పి పోయిన పిల్లలు, మాదక ద్రవ్యాలకు అలవాటు పడిన వారు, ఆకలి, పేదరికం వల్ల పనిదొ రకని కుటుంబాలతో వలస వచ్చిన పిల్లల జీవితమంతా ఓ గమ్యం తెలియని ప్రయా ణం.ఈ ప్రయాణంలో సుమారు 214 మిలి యన్ల మంది పిల్లలున్నారు.
బాధ్యత ప్రభుత్వాలదే
వలస వెళ్ళిన చోట హింస,దోపిడీ,సౌకర్యాలు లేకపోవడం,అనారోగ్యాలు,పిల్లలకు చదువు లేకపోవడం..అన్నిటినీ మించి కొత్త చోటులో నిర్భంధిస్తారా? వెనక్కి పంపుతారా? ఆపుతా రా? ఉండనిస్తారా?తెలియదు. వాళ్ళు ఉండా లనుకుంటున్నారా? తిరిగి వెళ్ళాలను కుంటు న్నారా?అని పిల్లల్ని అసలు అడగరు. వలస కార్మికుల రక్షణ కోసం కార్మికశాఖ అనేక విధానాలను రూపొందించింది.వీటిని అమలు చేయాల్సిన బాధ్యత ప్రభుత్వాలదే. ఆయా ప్రాంతాలు, రాష్ట్రాలు, దేశాలతో కూడా సంప్రదింపులు జరపవలసి ఉంటుంది. ఆ క్రమంలో పిల్లలు దోపిడీకి గురి కాకుండా చదువుకి ఏర్పాట్లు చేయడం,మరీ ముఖ్యంగా వాళ్ళ అభిప్రాయాలు తెలుసుకోవడం అవస రం.వాళ్ళ భవిష్యత్‌ నిర్మాణంలో వాళ్ళే భాగస్వా మ్యం వహించాలి కదా!
యావత్‌ సమాజ బాధ్యత
1973లో అంతర్జాతీయ కార్మిక సంస్థ హక్కుల ప్రకటన 138వ ఒడంబడిక,1999లో182 ఒడంబడిక బాలకార్మికతను ఈ విధంగా నిర్వచించింది.12,14 ఏండ్ల లోపు పిల్లలు ఆర్థిక కార్యకలాపాలతో ముడిపడి పనిచేయడం, ప్రమాదకర, హానికర పనుల్లో బలవంతంగా నియమించబడటం, వ్యభిచారానికి ఉపయో గించటం, అక్రమ రవాణా చేయబడటం, అసాంఘిక కార్యకలాపాల్లోకి, ప్రమాదాల్లోకి నెట్టివేయబడటం’ అత్యంత దారుణం. అలాగే 1989లో విశ్వ బాలల హక్కుల ప్రకటన ఏం చెపుతుందంటే ‘ప్రమాదకరమైన పరిస్థితుల్లోకి నెట్టివేసి,చదువుకు,ఆరోగ్యానికి హాని కలిగిం చేలా వారి శారీరక, మానసిక, సామాజిక, నైతిక ఎదుగుదలకు ఆటంకం కలిగించే పనుల నుండి పిల్లల్ని రక్షించాలి’ అని. పిల్లల సంక్షేమం యావత్‌ సమాజ బాధ్యత అని ఐక్యరాజ్యసమితి సభ్య దేశాలన్నీ అంగీకరించి హామీనిచ్చాయి. అయితే హైదరాబాద్‌లో జరిపిన ఓచిన్న సర్వే ప్రకారం28,560మంది వీధుల్లోకి వచ్చేస్తే వాళ్ళల్లో 18,670మంది బాలకార్మికులుగా మారారు. 18,827 మంది చదువుకోగా, అసలు చదువుకోని వాళ్ళు 17,056. వీధుల్లోనే నివసిస్తూ పని చేసేవాళ్ళు 20,056 మంది ఉన్నారు. భారతదేశంలో శతాబ్దాల తరబడి బాలకార్మిక వ్యవస్థలో మగ్గిపోతున్న బాలల ముఖ చిత్రాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది. బడిలో ఉండాల్సిన పిల్లలను, ఆట పాటలతో గడపాల్సిన బాల్యాన్ని బందీ చేయడం ఒక అనాగరిక చర్య.ఇది మన భారతదేశ సమస్య మాత్రమే కాదు. ప్రపం చంలో అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలకు సంబం ధించింది కూడా.బాల కార్మిక వ్యవస్థను నిర్మూలించడానికి స్థిరమైన,దీర్ఘకాలిక కృషి ఎంతో అవసరం. బాలకార్మికుడు అనే పదానికి సార్వత్రికంగా ఆమోదించిన నిర్వచనమే మిటంటే ‘బాల్యాన్ని నాశనం చేసే రీతిలో పిల్లలతో పని చేయించడం’.పిల్లల శారీరక, మానసిక, సామాజిక అభివృద్ధికి అవరోధమై, వారికి అక్షరాస్యత,వినోదాన్ని పొందే అవకాశం ఇవ్వని పనిని,ఆస్థితిని బాలకార్మిక వ్యవస్థగా పేర్కొంటారు.బాలలంటే 5నుంచి14 సంవత్స రాల వయసు గలవారు. అయితే, తల్లిదండ్రుల పేదరికం, నిరక్షరాస్యత కారణంగా ఎందరో బాలలు బాలకార్మికులుగా జీవిస్తున్నారు. అవసరాల కోసమో, అదనపు ఆదాయం కోసమో పేద కుటుంబాలు తమ పిల్లలను పనుల్లోకి పంపిస్తున్నారు. ఎంతో మంది బాల లు వ్యవసాయ పనుల్లో, నిర్మాణ రంగాల్లోనే కాకుండా ప్రమాదకర వృత్తులైన ఇసుకబట్టీలు, పలకల తయారీల్లో, క్వారీల్లో, గాజు పరిశ్రమ, మైనింగ్‌ రంగాల్లో బ్రతుకీడుస్తున్నారు. దీనివల్ల పిల్లలు శారీరక, మానసిక పెరుగుదల లేకుండా దీర్ఘకాల దుష్పరిణామాలకు గురవుతున్నారు. పిల్లల్లో సహజంగా ఉండే నైపుణ్యాలు, సామర్ధ్యాలు నశించిపోవడం, భావి భారత మానవ వనరులు దుర్వినియోగమవడమే.
ఎప్పుడు ప్రారంభమయింది..?
పారిశ్రామిక విప్లవం ప్రారంభమైన మొదటి రోజుల్లో ఈ బాలకార్మిక వ్యవస్థ కూడా ప్రారంభమైంది. మొదటిసారి 1803లో బ్రిటన్‌ బాలకార్మిక నియంత్రణ కోసం చట్టం తెచ్చింది.1819లో ఫ్యాక్టరీ చట్టాలు వచ్చాయి. పనిగంటల నియంత్రణ ఫ్యాక్టరీల్లో, కాటన్‌ మిల్లుల్లో జరిగింది.ఆతర్వాత 1948లో కర్మాగారాల చట్టం వచ్చింది.1966లో బీడీ, చుట్ట కార్మికుల పని పరిస్థితులు ఉద్యోగ నిబం ధనలు వచ్చాయి.1970లో కాంట్రాక్ట్‌ కూలీల నియంత్రణా,నిషేధ చట్టం.ఆ తర్వాత అంత: రాష్ట్ర వలస కార్మికులచట్టం 1979 వచ్చింది. 1988లో దుకాణాలు, సంస్థల చట్టం. 1958 లో వాణిజ్యనౌకల చట్టం.1952లో గనుల చట్టం పై అన్ని చటాలు 14ఏండ్లలోపు పిల్లలు పనిచేయటాన్ని నిషేధిస్తున్నాయి.
మానవహక్కుల ఉల్లంఘనే
బాలకార్మికత కూడా మానవహక్కుల ఉల్లంఘనే అనిచెప్పవచ్చు.రాజ్యాంగం ప్రకారం కూడా స్వేచ్చా,సమానత్వం,గౌరవం,వివక్షత, హింస లేని జీవితాలు పిల్లల హక్కు.రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికిల్‌ 24 ప్రకారం14ఏండ్ల లోపు పిల్లలు ఫ్యాక్టరీలలో లేక ఇతర అపాయకరమైన పరిస్థి తులతో పనిచేయడం నిషేధించబడిరది. ఆర్టికి ల్‌ 39 (ఇ)(ఎఫ్‌) ప్రకారం లేతవయసులో ఉన్న పిల్లల ఆరోగ్యం,శరీరసత్తువ దుర్వి నియోగం కాకూడదు.వయసుకి తగని వ్యాపకాల్లో బలవం తంగా నెట్టే పరిస్థితులు లేకుండా చర్యలు తీసుకోవాలి.పిల్లలను, యువతను దోపిడీకి గురికాకండా చూడాలి.‘పిల్లల అభివృద్ధి కోసం జాతీయ ప్రణాళికల్లో మానవ వనరుల అభివృద్ధి ముఖ్యమైన ప్రాధాన్యత కలిగి ఉండాలి. అసమా నతలను పోగొట్టి సామాజిక న్యాయాన్ని అందించడం మన అందరి ముఖ్య ఉద్దేశ్యం కావాలి. మన జాతీయ విధానం ప్రకారం సంపూర్ణమైన బాలల అభివృద్ధికి ప్రభుత్వమే బాధ్యత వహించాలి’ అన్నారు జస్టిస్‌ మదన్‌ బి లోకూర్‌.ఒక న్యాయమూర్తిగా ఉంటూ పిల్లల హక్కుల చట్టాలలో సవరణల కోసం విశేష కృషి చేసిన గొప్ప వ్యక్తి ఈయన.
తీవ్రమైన దోపిడీ
120అంతర్జాతీయ కార్మిక సంస్థ ప్రకారం.. భారతదేశంలో ప్రపంచంలోనే అత్యధిక సంఖ్య లో బాలకార్మికులున్నారు.14ఏండ్ల లోపు బాల లు 250మిలియన్ల (ఇప్పుడిరకా పెరిగిఉండ వచ్చు) మంది బాలకార్మికులు ఉంటే,వారిలో 50 మిలియన్ల మంది ప్రమాదకర పరిస్థితుల్లో పనిచేస్తున్నారు.20మిలియన్లు వెట్టి చాకిరీలో, 20లక్షల మంది ముఖ్యంగా బాలికలు అక్రమ రవాణాకు గురౌతున్నారు. మరికొంత మంది కుటుంబాల్లో ఇంటి పనుల్లో ఉండి పోతు న్నారు.అలాగే వ్యవసాయ పనులు,చేతి వృత్తులు,కుటీర పరిశ్రమల్లో ఎలాంటి జీతం లేకుండా పనిచేస్తున్నారు. ఇంకానిర్మాణ పనులు,చెత్తతో ఉత్పత్తులు,ఇతరుల వద్ద పని చేయడంతో పాటు స్వయం ఉపాధి పనులు చేస్తున్నారు.వెట్టి చాకిరీలో భాగంగా కార్పెం టర్‌,ఎంబ్రాయిడరీ పనులు,గనులు,షాపులు, రెస్టారెంట్స్‌లో పసులు,వ్యభిచారం,అశ్లీలంతో కూడిన పనులు చేయించబడుతున్నారు. 2000లో ప్రపంచ వ్యాప్తంగా Gశ్రీశీపaశ్రీ వీaతీషష్ట్ర aస్త్రaఱఅర్‌ జష్ట్రఱశ్రీస ూaపశీబతీ జరిగింది.ఈ సందర్భంగా నేను 24గ్రామాలు కాలినడకన తిరిగి ప్రచారం చేశాను.పాటలు, నాటికల ద్వారా బాలకార్మిక వ్యవస్థ నిర్మూలన కోసం పని చేశాను.ఆక్రమంలో 12ఏండ్ల బాలకార్మికుని కొట్టి చంపిన సంఘటన దానిపై పెద్ద ఎత్తున ఉద్యమం చేపట్టి ఆ యజమాని (హంతకుడు)కి శిక్ష పడేలా చేయగలిగాం.
కారణాలు ఇవే
బాలకార్మిక వ్యవస్థకు మూలకారణాలైన పేదరికం,నిరుద్యోగం,నిరక్షరాస్యత, వేధింపు లుతో పాటు మంచి పాఠశాలలు,నాణ్యమైన విద్య అందివ్వలేకపోవడం.లాగే మహిళలకు పరిమిత అవకాశాలు,మరీ ముఖ్యంగా పిల్లలు పనిచేస్తే వచ్చే ప్రమాదాలు,నష్టాలను తేలిగ్గా చూసే విధానం,యజమానుల లెక్కలేని వైఖరులు వీటన్నింటిపై అందరికీ అవగాహన కల్గించాలి. ప్రయారిటీలో పిల్లలుండాలి. ఈసమస్యలను ఇప్పుడు మనం తేలిగ్గా తీసు కుంటే రేపటి సమాజం ఆటవిక సమాజం కాగలదు.పిల్లలు భావి సంపద అని చెప్తుంటారు.కానీ మెటీరియల్‌గా,ఆస్తిగా చూడ టం సరికాదు.ప్రాణం ఉన్న ఆలోచన ఉన్న వ్యక్తులుగా వారిని చూడాలి.అంటే సుస్థిర అభి వృద్ధి లక్ష్యాలను సాధించుకునే దిశగా ప్రభు త్వాలు,పౌర సమాజం స్వచ్ఛంద సంస్థలు కలసి ప్రయత్నం చేయాలి.
బాలల హక్కుల చట్టం ప్రకారం
బాల కార్మిక వ్యవస్థ నిర్మూలన కోసం చేసిన చట్టాలు అమలు చేసేందుకు రూపొందించిన యంత్రాంగాన్ని సమర్థవంతంగా పనిచేసేలా చూడాల్సిన బాధ్యత అందరిది.బాలకార్మిక చట్టం 1986 సవరణ చేస్తూ బాలలు,యువ కార్మిక (నిషేద నియంత్రణ)చట్టం2016గా రూపొందించడం జరిగింది.దీని ప్రకారం14 ఏండ్ల లోపు పిల్లలను పనిలో పెట్టుకోవడం నేరం.14నుండి18ఏండ్ల యుక్తవయసు పిల్లల్ని ప్రమాదకరమైన పనుల్లో పెట్టుకోవడం నేరం. దీనికి 6నెలల నుండి 2ఏండ్ల వరకూ జైలు శిక్షతో పాటు 50వేల వరకు జారిమానా ఉం టుంది.పై నేరాలు తల్లిదండ్రులు, సంరక్షకుల ద్వారా చేయబడితే 10వేల జరిమానా. అలాగే ముందుగా డబ్బు అప్పు ఇచ్చి పిల్లల్ని పనిలో పెట్టుకోవడం కూడా నేరంగా పరిగణించ బడుతుంది.దీనికి 1976ప్రకారం 3ఏండ్ల జైలు శిక్షతో పాటు జరిమానా ఉంటుంది.
బాలల సంక్షేమ సమితి
బాలల సంక్షేమ సమితి అనే సంస్థ ప్రభుత్వం ద్వారా ఏర్పాటు చేయబడిరది. పిల్లలు పనిలో ఉన్న సమాచారం అందగానే చైల్డ్‌ లైన్‌ లేదా చైల్డ్‌ ప్రొటెక్షన్‌ సిబ్బంది,పోలీసులు,లేబర్‌ డిపార్ట్‌మెంట్‌,లేబర్‌ ఆఫీసర్‌ లేదా స్వచ్చంద సంస్థలుగాని రిస్క్యూ చేసి ఎప్‌ఐఆర్‌ నమోదు చేసి 24 గంటలలోముందు హజరుపరచాలి. పనిలో పెట్టుకొన్న యజమానికి లేబర్‌ కోర్ట్‌ ద్వారా శిక్షలు,జరిమానాలు ఉంటాయి.బాలల న్యాయ చట్టం ప్రకారం బాలలను ఎవరైనా పనిలో పెట్టుకొన్నా, వెట్టిచాకిరీ కోసం వినియో గించినా,పని కోసం అమ్మినా,కొన్నా,జీతం ఇవ్వకుండా యజమాని వాడుకున్నా 5ఏండ్ల జైలు,జరిమానా విధిస్తారు.పై నేరాల్లో పిల్లలు వికలాంగులైతే నేరస్తులకు రెట్టింపు శిక్ష ఉం టుంది.
ఎవరికి ఫిర్యాదు చేయవచ్చు – (ఐక్యరాజ్యసమితి విశ్వ బాలల హక్కుల తీర్మానంలో పొందుపరిచిన హక్కులే పైన తెలియజేసిన 12 అంశాలు), వ్యాసకర్త : ఎక్స్‌ చైర్మన్‌,ఛైల్డ్‌వెల్‌ఫేర్‌ కమిటీ- (పి.శ్యామలాదేవ

    జీవజాలానికి రక్షాకవచం.. ఓజోన్‌!

    సూర్యుడి నుంచి వెలువడే అతినీలలోహిత కిరణాల బారిన పడకుండా భూమ్మీది సకల జీవరాశిని ఓజోన్‌ పొర సంరక్షిస్తుంది. ఇది భూతలం నుంచి దాదాపు 50 కిలోమీటర్ల ఎత్తు వరకు ఉండే స్ట్రాటో ఆవరణంలో భాగంగా ఉంటుంది. మానవ చర్యల మూలంగా ఓజోన్‌ పొర ప్రభావితమవుతోందన్న విషయంపై 1970ల నుంచి అధ్యయనాలు సాగుతున్నాయి. ఓజోన్‌ పొర సన్నగిల్లినట్లు (ఇదే ‘రంధ్రం’గా వ్యాప్తిలోకి వచ్చింది) ఆ తరవాతి కాలంలో కనుగొన్నారు. వృక్ష, జీవజాతుల మనుగడకు అత్యంత ముఖ్యమైన ఓజోన్‌ పొర దెబ్బతి నడానికి ప్రధాన కారణం క్లోరోఫ్లూరో కార్బన్లు (సీఎఫ్‌సీ),బ్రోమోప్లూరో కార్బన్లు (బీఎఫ్‌సీ). వీటిని కట్టడి చేయడానికి ప్రపంచ దేశాలు 1987సెప్టెంబరు 15న మాంట్రియల్‌ ప్రొటోకాల్‌ను ఆమోదించాయి.సెప్టెంబరు 16ను అంతర్జాతీయ ఓజోన్‌ పొర పరిరక్షణ దినోత్సవంగా ఐరాస సర్వసభ్య సమావేశం 1994లో ప్రకటించింది.దీన్నే ప్రపంచ ఓజోన్‌ దినోత్సవంగానూ పేర్కొంటారు.
    ప్రమాదకర కిరణాలు..

    జీవజాలంతో పాటు మొక్కలకూ అతినీల లోహిత కిరణాలు తీవ్ర హాని కలిగిస్తాయి. అమెరికా కేంద్రంగా పనిచేస్తున్న పర్యావరణ పరిరక్షణ సంస్థ(ఈపీఏ) సంస్థ మూడున్నర దశాబ్దాల క్రితమే దీనిపై ఓనివేదిక ప్రచురించింది.ఓజోన్‌ పొర బాగా దెబ్బతింటే రాబోయే 88 సంవత్సరాల్లో ఒక్క అమెరికా లోనే నాలుగు కోట్ల క్యాన్సర్‌ కేసులు అధికంగా నమోదై, ఎనిమిది లక్షల మరణాలు సంభవిస్తా యని హెచ్చరించింది. అతినీలలోహిత కిరణా లు నేరుగా భూమి మీదకు ప్రసరిస్తే మనుషులు పలు రకాల క్యాన్సర్ల బారిన పడతారు. వృద్ధా ప్యం,కంటి సమస్యలు పెరుగుతాయి. రోగ నిరోధకశక్తి తగ్గిపోతుంది.మొక్కల్లో కిరణజన్య సంయోగ క్రియ దెబ్బతింటుంది.పలు పంటలు పూర్తిగా తుడిచిపెట్టుకుపోతాయి. ధ్రువప్రాంతా ల్లో ఓజోన్‌ పొర పలుచబడినట్లు వివిధ నివే దికలు వెల్లడిరచాయి.దీనివల్ల మంచు కరిగి సముద్రాల్లో నీటి మట్టం పెరుగుతుంది.ఫలి తంగా తీర ప్రాంతాలకు కోలుకోలేని నష్టం వాటిల్లుతుంది.విపరీతమైన ఇంధన వినియో గం,ఏసీలు,ఫ్రిజ్‌లలో వాడే ప్రమాదకర రసా యనాలు ఓజోన్‌ పొరకు నష్టంచేస్తాయి. సీఎఫ్‌ సీలకు ప్రత్యామ్నాయంగా వినియోగిస్తున్న హైడ్రోఫ్లూరో కార్బన్ల(హెచ్‌ఎఫ్‌సీ)తోనూ ఆపొరకు ప్రమాదమేనని శాస్త్రవేత్తలు చెబుతు న్నారు. వీటన్నింటికీ తోడు కార్చిచ్చులు సైతం ఓజోన్‌ పొరను దెబ్బతీస్తున్నాయి.అమెజాన్‌ అడవుల కార్చిచ్చు,ఈమేరకు ఆపొరపై ప్రభా వం చూపినట్లు పర్యావరణ సంస్థలు గతంలోనే ఆందోళన వ్యక్తంచేశాయి.ఆస్ట్రేలియాలో అడవుల దహనమూ ఓజోన్‌ పొరకు నష్టం కలిగించినట్లు అధ్యయనాలు చాటుతున్నాయి. నాలుగు సంవత్సరాలకు ఒకసారి ఓజోన్‌ పొర స్థితిగతులపై ఐక్యరాజ్యసమితి ఓనివేదికను విడుదల చేస్తుంది.గతంతో పోలిస్తే ఓజోన్‌ పొర క్రమేణా కోలుకుంటున్నట్లు 2018లో విడుదలైన నివేదిక వెల్లడిరచింది. ఓజోన్‌ పొర క్షీణతకు దారితీసే పదార్థాల సాంద్రత వాతా వరణంలో తగ్గుతున్నట్లు తేలింది.కెనడా, స్వీడ న్‌,డెన్మార్క్‌,నార్వే వంటి వాటితో పాటు మరికొన్ని దేశాలు క్లోరోఫ్లూరో కార్బన్ల(సీఎఫ్‌సీ) ను కట్టడి చేసేందుకు మొదటి నుంచీ ప్రయత్ని స్తున్నాయి. అమెరికాలో ఈపీఏ ఆధ్వర్యంలో సీఎఫ్‌సీ ఉత్పత్తిదారులతో అంతర్జాతీయ వేదికను ఏర్పాటు చేశారు.ఓజోన్‌ పొర రక్షణ కోసం 1985లో28దేశాలు వియన్నా కన్వెన్ష న్‌లో సంతకం చేశాయి.ఓజోన్‌ పొరకు హానికా రకమవుతున్న రసాయనాలపై చర్చించేందుకు సంసిద్ధమయ్యాయి. అదే ఆతరవాత మాంట్రి యల్‌ ప్రొటోకాల్‌కు దారిదీపమైంది. అత్యంత విజయవంతమైన అంతర్జాతీయ పర్యావరణ ఒప్పందంగా ఈ ప్రొటోకాల్‌ను అభివర్ణిస్తారు.
    భూమిపై జీవరాశులను రక్షించే కవచం..
    సూర్యుడి నుంచి వచ్చే కాంతి భూమిపై జీవుల మనుగడకు కారణమవుతుంది. అయితే ఈ కాంతిలో ఉండే అతినీలలోహిత కిరణాలు ప్రమాదకరమైనవి.ఇవి భూమిని చేరకుండా ఓజోన్‌ పొర అడ్డుకుంటుంది.ఇది లేకపోతే జీవుల మనుగడ సాధ్యం కాదు.1970వ దశకం చివర్లో ఓజోన్‌ పొరలో రంధ్రాలు ఏర్పడినట్లు శాస్త్రవేత్తలు కనుగొన్నారు. ఈ పొరను దెబ్బతీసే వాయువుల వల్ల దీనికి రంధ్రాలు ఏర్పడుతున్నాయి.రిఫ్రిజిరేటర్లు, ఎయిర్‌ కండిషనింగ్‌తో పాటు ఇతర కూలింగ్‌ టెక్నాలజీ డివైజ్‌ల నుంచి ఈ వాయువులు విడుదలవుతున్నాయి. ఓజోన్‌ పొరను కాపాడ టానికి 1985లో వియన్నా ఒప్పందంపై ప్రపంచ దేశాలు సంతకం చేశాయి.ఓజోన్‌ ప్రాముఖ్యత గురించి దశాబ్దాలుగా అవగాహన ఉన్నప్పటికీ దాన్ని కాపాడాల్సిన అవసరం గతంలో కంటే ఇప్పుడు మరింత ఎక్కువగా ఉంది.ఎందుకంటే భూమిపై జీవుల మనుగడకు ఎన్నో అడ్డంకులు ఎదురవుతున్నాయి. దుర దృష్టవశాత్తు క్రితం శతాబ్దంలో మానవులు చేపట్టిన వేగవంతమైన పారిశ్రామికీకరణ.. అస్తవ్యస్త వాతావరణ పరిస్థితులకు కారణ మైంది. అడవుల్లో కార్చిచ్చు,అకాల వరదలు ప్రపంచాన్ని మునుపెన్నడూ చూడని విధంగా ఇబ్బందులకు గురిచేశాయి.అయితే వియన్నా ఒప్పందంలోని మాంట్రియల్‌ ప్రోటోకాల్‌ వల్ల అనుకూల ఫలితాలు ఇప్పుడు కనిపిస్తున్నాయి. ఈ శతాబ్దం మధ్య నాటికి ఓజోన్‌ పొర పూర్వ వైభవానికి(1980కి ముందు) చేరుతుందని నిపుణులు అంచనావేస్తున్నారు.గ్రీన్‌ హౌస్‌ వాయువులు,మిథైల్‌ బ్రోమైడ్‌,మిథైల్‌ క్లోరో ఫామ్‌,కార్బన్‌ టెట్రా క్లోరైడ్‌,క్లోరోఫ్లోరో కార్బన్స్‌, హైడ్రో ఫ్లోరో కార్బన్స్‌లాంటి రసాయన వాయు వులు ఓజోన్‌ పొర క్షీణతకు కారణమవుతు న్నాయి.
    ప్రస్తుతం ఓజోన్‌ పొర సురక్షితంగా ఉందా?
    మాంట్రియల్‌ ప్రోటోకాల్‌ పూర్తి స్థాయి సంక్షో భాన్ని నివారించినప్పటికీ అడవుల ప్రమాదం నుంచి మనం ఇంకా బయటపడలేదు.ఈ ఏడా ది లాంకాస్టర్‌ వర్సిటీ పరిశోధకులు చేసిన అధ్యయనం నేచర్‌ అనే జర్నల్లో ప్రచురిత మైంది.ఓజోన్‌ పొరను రక్షించనట్లయితే పరిస్థితి ఎంత దారుణంగా ఉంటుందో వివరించారు. ఈ శతాబ్దం చివరినాటికి 0.5 డిగ్రీల నుంచి 1 డిగ్రీల సెంటిగ్రేడ్‌ కు ఉష్ణోగ్రత పెరిగితే ఓజోన్‌ పొరను రక్షించలేమని,ఫలితంగా వాతావరణ మార్పులతో భూమిపై జీవనం తుడిచిపెట్టడానికి కారణమవుతుందని పేర్కొన్నారు.
    ఓజోన్‌ పొరను ఎలా రక్షించాలి?
    క్షీణతకు కారణమయ్యే క్లోరోఫ్లోరో కార్బన్స్‌ లాంటి వాయువులను ఉత్పత్తి చేసే ప్రొడక్టులను వినియోగించకూడదు.ఎయిర్‌ కండిషనర్లు లాంటి ఉపకరణాలను జాగ్రత్తగా చూసు కోవడంవల్ల వాతావరణంలోకి క్లోరోఫ్లోరో కార్బన్స్‌ లీకేజీని నివారించవచ్చు.వ్యక్తిగత వాహన వినియోగాన్ని తగ్గించి ప్రజారవాణాపై ఆధారపడితే కొంతమేరకు పరిస్థితిని అదుపు చేయవచ్చు.వాతావరణ మార్పును మానవాళి నిలువరించాలంటే ఓజోన్‌ పొరను రక్షించడం ఎంతో ముఖ్యం.
    చైనా మొండితనం..
    మాంట్రియల్‌ ప్రొటోకాల్‌పై సంతకాలు చేసిన ప్పటికీ ఫ్రాన్స్‌, యూకే ప్రభుత్వాలు మాత్రం తమ సీఎఫ్‌సీ పరిశ్రమలను కాపాడుకోవడానికి మొదట్లో ప్రయత్నించాయి.దానిపై పలు విమర్శ లూ వ్యక్తమయ్యాయి.ఓజోన్‌ పొర దెబ్బతినడా నికి మానవ తప్పిదాలే కారణమని బలమైన ఆధారాలు వెలుగు చూడటంతో 1990లో లండన్‌లో జరిగిన సమావేశంలో మాంట్రియల్‌ ప్రొటోకాల్‌ను బలోపేతం చేశారు. దేశాల ఆర్థిక స్థితిగతుల ఆధారంగా సీఎఫ్‌సీల ఉత్ప త్తిని నిరోధించడానికి లక్ష్యాలను నిర్దేశించారు. చైనా మాత్రం వాటికి తలొగ్గకుండా ప్రమా దకర విధానాలను అనుసరిస్తూనే ఉంది. ప్రపంచ సీఎఫ్‌సీ-11ఉద్గారాల్లో 40-60శాతం చైనా నుంచే వెలువడుతున్నాయని రెండేళ్ల క్రితం వెలుగులోకి వచ్చింది. దీనిపై అంతర్జా తీయ సమాజం ఆందోళన వ్యక్తంచేసినా చైనా తన విధానాలను అలాగే కొనసాగిస్తోంది. మరోవైపు మాంట్రియల్‌ ప్రొటోకాల్‌ను బలో పేతం చేశాక సీఎఫ్‌సీ ఉద్గారాలు చాలా మేరకు తగ్గుముఖం పట్టాయి.బ్రోమిన్‌ కలిగిన రసా యనాల వినియోగం క్షీణించడంతో ఓజోన్‌ పొరపై దుష్ప్రభావం చూపే హానికారక పదార్థాల తీవ్రత తగ్గిందని పరిశోధకులు గుర్తించారు. అయితే ఇటీవలి కాలంలో నైట్రస్‌ ఆక్సైడ్‌ ఓజోన్‌ పొరను ఎక్కువగా దెబ్బతీస్తు న్నట్లు శాస్త్రవేత్తలు భావిస్తున్నారు. ఇది మాంట్రి యల్‌ ప్రొటోకాల్‌ పరిధిలోకి రాకపోవడం వల్లే ఈపరిస్థితి నెలకొంది.పుడమి చుట్టూ ఆవరించి ఉన్న సహజ రక్షాకవచాన్ని సంరక్షించుకోవ డానికి ప్రపంచ దేశాల సమష్టి కృషి కొన సాగాలి. ఓజోన్‌ పొరపై దుష్ప్రభావం చూపే రసాయన సమ్మేళనాలన్నింటినీ కచ్చితంగా నియంత్రించాలి.ఓజోన్‌ క్షీణత పదార్ధాల నియంత్రిత ఉపయోగాల దశలవారీ,సంబంధిత తగ్గింపులు ఓజోన్‌ పొరను దీని కోసం భవిష్య త్తు తరాలకు రక్షించడంలో సహాయపడటమే కాకుండా,వాతావరణ మార్పులను పరిష్కరిం చడానికి ప్రపంచ ప్రయత్నాలకు గణనీయంగా దోహదపడ్డాయి.అంతేకాకుండా,ఇది హానికర మైన అతినీల లోహిత వికిరణాన్ని భూమికి చేరకుండా పరిమితం చేయడం ద్వారా మానవ ఆరోగ్యం మరియు పర్యావరణ వ్యవస్థలను రక్షించింది. – (నాదెళ్ల తిరుపతయ్య)

    ఏపీ గిరిజన విశ్వవిద్యాలయ పనులు ప్రకటనలకే..

    కేంద్ర ప్రభుత్వం 2014లో ఆల్‌ ఇండియా ఇన్‌స్టి ట్యూట్‌ ఆఫ్‌ మెడికల్‌ సైన్స్‌ (ఎ.ఐ.ఐ. ఎం.ఎస్‌), కేంద్రీ య గిరిజన విశ్వవిద్యాలయం అనే జాతీయ విద్యా సంస్థలను ఒకేసారి ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌కు మంజూరు చేసింది. కానీ రూ.834 కోట్లు ఎస్టిమేషన్‌ కలిగిన గిరిజన విశ్వవిద్యా లయం ఎక్కడ నిర్మించాలి అన్న దానిపై ఇంకా చర్చ కొనసాగుతోంది. యూనివర్సిటీకి నిధుల కేటాయింపులు కూడా ప్రతి ఏడాది తగ్గుతు న్నాయి.2015లో రూ.834కోట్లు కేటాయించి మొదటి విడత కింద రూ.420కోట్లు విడుదల చేసింది.2023 సంవత్సరంలో సవరించిన బడ్జెట్‌లో రూ.40.67కోట్లు కేటాయించారు. కానీ ఖర్చు జరగలేదు.ఈ ఏడాది ఏకంగా బడ్జెట్‌లో యూనివర్సిటీకి ప్రత్యేకించి ఎటువంటి కేటాయిం పులు జరగలేదు.యుజిసి నిధుల నుండి కేటాయి స్తామని చెబుతుంది.పోనీ ఆ యుజిసి నిధులేమైనా పెంచారా అంటే అదీ లేదు.గతంలో యుజిసికి రూ.6409 కోట్లు కేటాయిస్తే ఈ సంవత్సరం 60.99 శాతం కోత విధించి కేవలం రూ.2500 కోట్లు కేటాయించారు. ఇందులో గిరిజన విశ్వ విద్యాలయంకు ఎంత ఖర్చు చేస్తారో వేచి చూడాలి. భూములు సేకరించారు-బాధ్యత మరిచారు
    కేంద్రీయ గిరిజన విశ్వవిద్యాలయం విజయ నగరంలో కొత్తవలస సమీపంలోని రెల్లి గ్రామంలో నిర్మించాలని గతంలో టిడిపి ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది.2015లో అక్కడ రైతుల నుండి 520 ఎకరాలు భూమిని సేకరించింది. కానీ దానికి రైతులకు ఎటు వంటి పరిహారం చెల్లించలేదు. కేంద్ర ప్రభు త్వం ఇచ్చిన నిధులలో రూ.5కోట్లు ఖర్చు చేసి భూమి చుట్టూ ప్రహరీ నిర్మించి చేతులు దులు పుకుంది. ‘రెల్లిలో సేకరించిన భూమిలో ఎక్కువ శాతం జిరాయితీ భూమి.పరిహారం ఎక్కువ ఇవ్వాల్సి వుంటుంది.అందుకనే రెల్లి నుండి యూనివర్శిటీని మెంటాడలోని కుంఠినివలస దగ్గరకు మార్చామ’ని 2019లో నూతనంగా వచ్చిన వై.ఎస్‌.ఆర్‌.సి.పి ప్రభుత్వం చెప్పింది. అక్కడ రైతుల దగ్గర నుండి 563ఎకరాలు భూమి సేకరించి నష్టపరిహారం కూడా 90 శాతం చెల్లించింది.4సంవత్సరాలు పాటు కాలయాపన చేసి ఎన్నికలు వస్తున్నాయనగా హడావుడిగా కేంద్రమంత్రి ధర్మేందర్‌ ప్రధాన్‌తో కలిసి శంకుస్థాపన చేశారు.ఆతరువాత మళ్లీ ప్రభుత్వం మారింది.2024లో టిడిపి కూటమి అధికారంలోకి వచ్చింది.ఎస్‌.కోట ఎంఎల్‌ఏ కోళ్ల లలిత కుమారి యూనివర్సిటీ నిర్మాణం గతంలో అనుకున్న రెల్లిలోనే ఏర్పాటు చేస్తామని దానికి ముఖ్యమంత్రి, విద్యా శాఖ మంత్రి కూడా ఆమోదం తెలిపారని ప్రకటిం చారు.ఈమధ్య గిరిజనశాఖ మంత్రి గుమ్మడి సంధ్యారాణి కుంఠినివలసలో జరిగిన గ్రామ సభలో మాట్లాడుతూ యూనివర్సిటీ రెల్లిలో ఏర్పాటు చేస్తారని చేస్తున్న ప్రచారం వాస్తవం కాదని ఇక్కడే ఏర్పాటు చేస్తామని,అందులో ఉద్యోగాల్లో స్థానికులకు ప్రాధాన్యత ఇస్తామని అన్నారు.అంతకు ముందు రోజేజిల్లా కలెక్టర్‌ ఒక ప్రకటనలో యూనివర్శిటీ పనులు వేగ వంతం చేస్తామని తెలిపారు.నీటి సరఫరాకు 4కోట్లు,విద్యుత్‌ సరఫరాకు రూ.3.6 కోట్లు,రోడ్డుకు పరిహారం చెల్లించడానికి రూ.2.6కోట్లు అవసరమౌతాయని తెలిపారు. యూనివర్శిటీ మంజూరై నప్పటి నుండి ఇటు వంటి ప్రకటనలు అనేకం వస్తున్నా ఎక్కడ వేసిన గొంగళి అక్కడే అన్నట్లు పని మాత్రం ముందుకు కదలడం లేదు.
    సదుపాయాలు లేవు
    2019 నుండి యూనివర్సిటీ ఏ.యు భవనం లో తాత్కాలికంగా తరగతులు నడుస్తున్నాయి. సుమారు 250కుపైగా విద్యార్థులు చదువు తున్నారు. మన రాష్ట్రంతో పాటు కేరళ, కర్ణా టక,ఒడిస్సా వంటి ఇతర రాష్ట్రాల నుండి కూడా విద్యార్థులు ఇక్కడకు వచ్చి చదువు తున్నారు. వీరికి సరిపడా సదుపాయాలు లేవు. వసతి సదుపాయం లేక దగ్గరలో ఓప్రైవేట్‌ కాలేజీ హాస్టల్‌లో ఉంటున్నారు.అక్కడ రూ. 60,000 వరకు ఫీజులు వసూలు చేస్తున్నారు. అంతంత ఫీజులు కట్టుకోలేక విద్యార్థులు ఇబ్బంది పడుతున్నారు.చాలా మంది విద్యా ర్థులు వసతి లేకపోవడంతో బయట ప్రైవేట్‌ హాస్టళ్లు,అద్దె గదుల్లో ఉంటూ చదువుతున్నారు. తరగతి గదులు సరిపోక పోవడంతో ఉదయం కొన్ని కోర్సులు,మధ్యాహ్నం కొన్ని కోర్సులు నడుస్తున్నాయి.కంటైనర్లతో నిర్మాణం చేసిన గదుల్లో ల్యాబ్‌ ఏర్పాటు చేయాల్సిని దుస్థితి. యూనివర్సిటీల్లో చేరుతున్న వారి సంఖ్య ప్రతి ఏడాది పెరుగుతుంది.వారందరికీ ఈ అరకొర సదుపాయాలు సరిపోవడం లేదు.విభజన చట్టం ప్రకారం 2021నాటికి యూనివర్శిటీ నిర్మాణం పూర్తి కావాలి. ప్రభుత్వాలు మారు తున్నాయి తప్ప పనుల్లో మాత్రం ఎటువంటి మెరుగుదల లేదు.గిరిజన యూనివర్శిటీ నిర్మా ణం పూర్తయితే గిరిజన ప్రాంతంతోపాటు విజయనగరం జిల్లా కూడా అభివృద్ధి చెందు తుంది.ఆర్థికంగా వెనుకబడిన జిల్లాకు ఎంతో కొంత ఆర్థిక వనరులను సమకూర్చుకోగలదు. వేల మంది విద్యార్థులు చదువుకోవడానికి ఉపయోగ పడుతుంది.చాలా మందికి ఈజిల్లాలో ప్రత్యక్షంగానో పరోక్షంగానో ఉపాధి అవకాశాలు లభిస్తాయి.కాబట్టి ఇప్పటికైనా పాలకులు ఉత్తుత్తి ప్రకటనలు ఆపి నిర్మాణ పనిలో మెరుగుదల కనబరచాలి.
    అసలేం జరిగింది?
    సాలూరు నియోజకవర్గం దత్తి రాజేరు, మెంటాడ మండలాల్లోని 561.88ఎకరాల్లో రూ.834 కోట్లతో గిరిజన యూనివర్సిటీ నిర్మాణ పనులు చేపట్టనున్నారు. అందులో భాగంగా,మెంటాడ మండలం చిన మేడ పల్లిలో ఆగస్టు 25న కేంద్ర విద్యా శాఖ మంత్రి ధర్మేంద్ర ప్రధాన్‌, రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ జగన్‌ వర్సిటీ నిర్మాణ పనులకు శంకుస్థాపన చేశారు.విజయనగరం జిల్లాలోని సాలూరు ఎస్టీ రిజర్వ్‌ నియోజకవర్గం.రాష్ట్ర డిప్యూటీ సీఎం, గిరిజన సంక్షేమ శాఖ మంత్రిగా ఉన్న పీడిక రాజన్నదొర ఈ నియోజకవర్గం నుంచే ప్రాతి నిధ్యం వహిస్తున్నారు.జిల్లాల పునర్విభజన సందర్భంగా రాష్ట్రంలో రెండు గిరిజన జిల్లాలు గా అల్లూరి సీతారామరాజు,పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలను ఏర్పాటు జరిగాయి. ఈ నేప థ్యంలో కేంద్రం మంజూరు చేసిన గిరిజన విశ్వవిద్యాలయాన్ని ఈరెండు జిల్లాల పరిధిలోనే ఏర్పాటు చేయాలన్న డిమాండ్లు కూడా వచ్చా యి.కానీ,గిరిజన యూనివర్సిటీకి శంకు స్థాపన జరిగిన ప్రాంతం మైదాన ప్రాంతమైన విజయ నగరం జిల్లా పరిధిలోకి వస్తోంది.
    2017లో పరిస్థితేంటి…
    విభజన హామీల్లో భాగంగా కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు గిరిజన యూనివర్సిటీని మంజూరు చేసింది.తొలుత ఈయూనివర్సి టీని కొత్తవలస మండలం రెల్లి రెవెన్యూ పరిధిలోని అప్పన్నదొరపాలెంలో ఏర్పాటు చేయాల నుకున్నారు.అందుకోసం సర్వేనంబర్‌1/8లో 526.24ఎకరాలను అప్పటి టీడీపీ ప్రభుత్వం ఎంపిక చేసింది.యూనివర్సిటీ పనుల్లో భాగం గా స్థలం చుట్టూ ప్రహరీ నిర్మాణానికి కేంద్రం రూ.5కోట్లు కేటాయించింది.అప్పటి రాష్ట్ర భూగర్భ గనులశాఖ మంత్రి సుజయకృష్ణ రంగరావు ప్రహరీ నిర్మాణానికి శంకుస్థాపన కూడా చేశారు.ఆ పనులు పూర్తయ్యాయి. అప్పన్నదొర పాలెంలో గిరిజన యూనివర్సిటీ ఏర్పాటుకు ఆ ప్రాంతంలో అవసరమైన 200 ఎకరాల భూములు ఇచ్చిన 178కుటుంబాలు నిర్వాసితులుగా మారుతున్నట్లు అధికారులు గుర్తించారు.వీరికి భూమికి భూమి అప్పగిం చేందుకు సమీపంలోనే భూసేకరణ కూడా చేశారు.
    వైసీపీ వర్సెస్‌ టీడీపీ
    గత టీడీపీ ప్రభుత్వం సేకరించిన స్థలంలో కాకుండా గిరిజన యూనివర్సిటీని వైసీపీ మరో చోటుకు తరలించడంపై టీడీపీ నాయకులు విమర్శలు చేస్తూనే ఉన్నారు. తాము అధికారం లోకి వస్తే గిరిజన యూనివర్సిటీని మరోచో టుకు మారుస్తామని అంటున్నారు.‘‘గిరిజనుల కోసం నిర్మించే యూనివర్సిటీ గిరిజన ప్రాం తంలో ఉండాలి. కానీ,టీడీపీ ప్రభుత్వం గిరిజ నులతో సంబంధం లేని రియల్‌ ఎస్టేట్‌ వ్యాపా రం బాగా సాగుతున్న రెల్లి రెవెన్యూ పరిధిలో దీనిని నిర్మించాలని భావించారు.ఎందుకంటే, ఈ ప్రాంతంలోనే టీడీపీ నాయకులు, మంత్రు లు, వాళ్ల బినామీలు భారీ ఎత్తున రియల్‌ ఎస్టేల్‌ వ్యాపారం చేస్తున్నారు. వారి భూముల విలువ పెంచుకోవడం కోసం గిరిజన యూని వర్సిటీని ఇక్కడ ఏర్పాటు చేయాలని ప్రయత్నిం చారు. వైసీపీ ప్రభుత్వం రావడంతో వారి ఆటలు సాగలేదు’’అని మాజీ డిప్యూటీ సీఎం రాజన్న దొర తెలిపారు.కొందరు టీడీపీ నాయకులు వారు అధికారంలోకి వస్తే గిరిజన వర్సిటీని వేరే ప్రాంతానికి మారుస్తామని అర్థం లేని మాటలు మాట్లాడుతున్నారని పేర్కొన్నారు. సొంత భవనాలు లేకపోవడంతో గిరిజన యూనివర్సిటీలో చదువుకుంటున్న విద్యార్థులు మౌలిక సదుపాయాలు లేక ఇబ్బందులు ఎదు ర్కొంటున్నారని, ఇప్పుడు శంకుస్థాపన జరుపు కున్న గిరిజన యూనివర్సిటీ ఎప్పటికి పూర్తవు తుందో కచ్చితంగా చెప్పలేని పరిస్థితి ఉందని గిరిజన సంఘం నాయకులు అంటున్నారు. ‘‘ఈ పరిస్థితుల్లో వైసీపీ, టీడీపీ లేదా మరో రాజకీయపార్టీ ఒకరిపై ఒకరు పంతాలతో గిరిజన యూనివర్సిటీని పూర్తి కానివ్వకపోతే అది గిరిజనులకు తీరని అన్యాయం చేసినట్టు అవుతుంది.గిరిజన యూనివర్సిటీని పార్టీలకు అతీతంగా పూర్తి చేయాలని, కేంద్రం కూడా వాటి నిర్మాణాలకు అనుగుణంగా నిధులను జాప్యం చేయకుండా కేటాయించాలి’’అని ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్ర అయిదో షెడ్యూల్‌ సాధన సమితి గౌరవ అధ్యక్షులు కె.గోవిందరావు విజ్ఞప్తి చేస్తున్నారు.ప్రస్తుత కూటమి ప్రభుత్వం లోనైనా గిరిజన విశ్వవిద్యాలయాన్ని అభివృద్ధి పరిచి గిరిజన విద్యార్థులకు రాజ్యాంగం కల్పించిన విద్యా ఫలాలు అందివ్వాలని విద్యార్థులు కోరుతున్నారు. – (డి.రాము/ఎల్‌.శ్రీనివాస్‌)

    యజమానుల లాభాల కోసం కార్మికుల హక్కులు..

    ‘‘ ప్రైవేటీకరణ, సరళీకరణ విధానాల పేరుతో పాలక పార్టీలు ప్రైవేట్‌ కార్పొరేట్‌ సంస్థలకు అనుకూలంగా వ్యవహరిస్తున్నాయి. ఇన్‌స్పెక్షన్‌ రాజ్‌ (తనిఖీల రాజ్యం)ను ఎత్తివేయాలనే సాకుతో తనిఖీలను నామమాత్రం చేశాయి. ప్రైవేట్‌ సంస్థలకు తనిఖీలు, సేఫ్టీ ఆడిట్‌లు చేసే అవకాశమిచ్చాయి. వాస్తవంగా ప్రైవేట్‌ సంస్థలు తనిఖీలకు వెళ్లవు. సేఫ్టీ ఆడిట్‌ను కూడా నిర్వహించవు. ఆఫీసులో కూర్చొని సర్టిఫికెట్లు తయారు చేస్తాయి’’-(పి.అజయకుమార్‌)
    వైసిపి ప్రభుత్వ హయాంలో ప్రైవేట్‌ థర్ట్‌పార్టీ సేఫ్టీ ఆడిట్‌ టీమ్‌ల దగ్గర ముడుపులు తీసుకుని వీరి సర్టిఫికెట్లకు ప్రభుత్వ అధికారులు ఆమోదం తెలి పారని నేటి టిడిపి నాయకత్వంలోని ఎన్‌డిఎ ప్రభు త్వ కార్మికశాఖా మంత్రి వాసంసెట్టి సుభాష్‌ ఆరోపించారు.అందుకే అల్ట్రా టెక్‌ సిమెంట్‌ ఫ్యాక్టరీ,విజయవాడ థర్మల్‌ పవర్‌ ప్లాంట్‌, అనకా పల్లి కెమికల్‌ ప్లాంట్‌, సామర్లకోట కాంక్రీట్‌ మిక్స్‌ యూనిట్‌లో ప్రమాదాలు జరిగాయన్నారు. కానీ ఇటువంటి మోసపూరిత థర్డ్‌ పార్టీ ఆడిట్‌ను తమ ప్రభుత్వం రద్దు చేస్తుందా?లేదా?అనే మాట చెప్పలేదు.రాష్ట్రంలో ఎక్కడా కనీస వేతనాలు, పి.ఎఫ్‌, ఇ.ఎస్‌.ఐ తదితర హక్కులు అమలు కావు. కర్మాగారాల ప్రమాదాల్లో కార్మికులు పిట్టల్లా రాలి పోతున్నారు.మొన్న ఎన్‌టిఆర్‌ జిల్లా సిమెంట్‌ కర్మా గారంలో జరిగిన ప్రమాదంలో నలుగురు, నిన్న అదే జిల్లా దొనబండ క్వారీ పేలుడులో ముగ్గురు, ఆ తరువాత అనకాపల్లి జిల్లా ఫార్మా కంపెనీ రియాక్టర్‌ పేలుడు ప్రమాదంలో ఒకరు మరణిం చారు.2021 నుండి2023 వరకు కేవలం మూడు సంవత్సరాల్లో చోటుచేసుకున్న కర్మాగార ప్రమాదాల్లో 28మంది ప్రాణాలు గాల్లో కలిసి పోయాయి. ఒక పక్కన కార్మిక హక్కులు అమలు చేయకుండా శ్రమ దోపిడీ కొనసాగుతోంది. మరో పక్క యజమానుల లాభాల కోసం, వారి వ్యాపా రాన్ని సులభతరం చేయడం కోసం (ఈజ్‌ ఆఫ్‌ డూయింగ్‌ బిజినెస్‌) పాలకులు తనిఖీలు ఎత్తివేసి కార్మికుల ప్రాణాలను బలిస్తున్నారు.ప్రమాదాలు జరిగిన తరువాత ఎప్పటిలాగే కార్మికుల ప్రాణా లకు విలువగట్టడం, అధికారుల హడావిడి, విచా రణలు కొనసాగుతాయి. కానీ బాధ్యతారహితంగా వ్యవహరించి కార్మికుల ప్రాణాలు తీసిన యజమా నులను మాత్రం శిక్షించరు. అల్ట్రా టెక్‌ సిమెంట్‌ కర్మాగార యజమానిని ఇంత వరకు అరెస్టు చేయ లేదు. కార్మికుల హక్కులకు, ప్రాణాలకు, భద్రతకు ఎందుకు విలువ లేకుండా పోతోంది.
    లోపం ఎక్కడ ఉంది..ఎవరిదీ పాపం?
    ఫ్యాక్టరీల చట్టంలో పని ప్రదేశంలో కార్మికుల భద్ర తకు, ఆరోగ్యానికి, సంక్షేమానికి యజమానులు తీసుకోవాల్సిన చర్యలు అన్నీ ఉన్నాయి. వాటిని గట్టిగా అమలు చేయకుండా%ౌ% వ్యాపారాన్ని సులభతరం చేయడమనే (ఈజ్‌ ఆఫ్‌ డూయింగ్‌ బిజినెస్‌) పేరుతో తనిఖీలు లేకుండా లేదా నామ మాత్రం చేస్తూ జీవోలు ఇచ్చిన పాలకులదే అసలు పాపం. నేడు రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రిగా వున్న చంద్ర బాబు నాయుడు కార్మిక వ్యతిరేక మార్పులను అమలు చేయటంలో ప్రథముడు అన్న సంగతి అందరికీ తెలుసు. 2001, 2002 సంవత్సరా ల్లోనే తనిఖీలను నామమాత్రం చేసిన ఘనత ఆయనకే దక్కుతుంది. ఆ తర్వాత 2014లో మోడీ నాయకత్వంలో బిజెపి ప్రభుత్వం పూర్తి మెజార్టీతో అధికారంలోకి వచ్చింది. వచ్చీ రావటంతోనే తనిఖీ లకు చెల్లు చీటీ ఇస్తూ రాష్ట్రాలకు మార్గదర్శకాలు జారీ చేసింది. మోడీ ప్రభుత్వ మార్గదర్శకాల ప్రకారం 2014-2019లో టిడిపి,2019-2024లో వైసిపి ప్రభుత్వాలు జీవోలు జారీ చేశా యి. వీటి కారణంగానే కార్మికులు తమ విలువైన ప్రాణాలు కోల్పోతున్నారు. ఆ జీవోల్లో ఏముంది? వచ్చిన మార్పులు ఏమిటి?
    2015లో మోడీ ప్రభుత్వ పారిశ్రామిక విధానం, ప్రోత్సాహకశాఖ (డిఐపిపి) మార్గదర్శకాలను అను సరించి టిడిపి ప్రభుత్వం 6కార్మిక చట్టాలకు ఒకే యాన్యువల్‌ రిటర్న్‌ సమర్పించే అవకాశమిస్తూ కొత్త చట్టాన్ని తెచ్చింది. ఇదే ప్రభుత్వం 2019లో ఫ్యాక్టరీల చట్టంతో సహా మరో 6 చట్టాలను చేర్చి 12చట్టాలకు ఒకే రిటర్న్‌ సమర్పించే అవకాశ మిచ్చింది. ఈ చట్టం ప్రకారం సంస్థ వివరాలు ఇవ్వటంతోపాటు కార్మిక చట్టాలన్నిటినీ అమలు చేస్తున్నామని యజమానులు సొంత సర్టిఫికెట్‌ను (సెల్ఫ్‌ సర్టిఫికేషన్‌) సమర్పిస్తే సరిపోతుంది. 2020లో మోడీ ప్రభుత్వ మార్గదర్శకాలపై గత వైసిపి ప్రభుత్వం మరో పెద్ద ముందడుగు వేసింది. మొత్తం కార్మిక చట్టాలన్నిటినీ సొంత సర్టిఫికెట్‌ (సెల్ఫ్‌ సర్టిఫికేషన్‌) ఇచ్చే పద్ధతి కిందికి తెచ్చింది. 2019లో టిడిపి ప్రభుత్వం ఇచ్చిన జీవో62 ప్రకా రం కొత్తగా ప్రారంభించిన సంస్థల్లో 3సంవత్సరా ల వరకు తనిఖీలు ఉండవు.ప్రత్యేక ఆర్థిక మండళ్లు (ఎస్‌ఈజెడ్‌లు),ఎగుమతి ఆధారిత జోన్ల (ఈపీ జెడ్‌లు)లో ఉండే సంస్థలకు తనిఖీలు ఉండవు. అన్ని చట్టాలకు కలిపి యాన్యువల్‌ రిటర్న్‌ సమర్పించిన సంస్థలకు కూడా మూడు సంవత్స రాలు తనిఖీల నుండి మినహాయింపు ఉంది. అయితే ఈసంస్థలు కార్మిక చట్టాలను అతి క్రమిం చకూడదు.అయితే దీన్ని ఎవరు నిర్ధారి స్తారు? ఉద్యోగాలు పోతాయనే భయంతో కార్మికులు కూడా ముందుకు రారు. ఒకసారి తనిఖీ జరిగి న సంస్థలో మరో రెండు సంవత్సరాల వరకు తనిఖీలు ఉండవు.మే31,2016లో టిడిపి ప్రభు త్వం ఇచ్చిన జీవో 27 మోడీ విధానాల అమలుకు పరాకాష్ట. దీని కొనసాగింపుగానే టిడిపి, వైసిపి ప్రభుత్వాలు మరి కొన్ని జీవోలు తెచ్చాయి. వీటన్ని టికీ ప్రేరణ, మార్గదర్శకం మోడీ ప్రభుత్వానిదే. ఈ జీవో ప్రకారం కంప్యూటర్‌లో నమోదైన సంస్థ ల వరకే తనిఖీలు ఉంటాయి. ఆ తనిఖీలు కూడా కంప్యూటర్‌ యాదృచ్ఛికంగా ఎంపిక చేసే (రాన్‌డ మ్‌ బేస్డ్‌ ఇన్‌స్పెక్షన్లు) కొన్ని సంస్థల వరకే ఉంటా యి. ఆఫ్‌లైన్‌లో తనిఖీలకు వెళ్లటం నిషేధం. ప్రైవేట్‌ థర్డ్‌ పార్టీ సంస్థల తనిఖీలకు, సేఫ్టీ ఆడిట్‌ లకు ఈ జీవో అవకాశమిచ్చింది. షెడ్యూల్డు ఎంప్లా రుమెంట్లలో ఉన్న10రకాల సంస్థలు, 300 మంది కార్మికులకు పైగా పని చేసే సంస్థలు,పెట్రోలు, ఆయిల్‌ టెర్మినళ్లు, ప్రమాదాలు జరిగే అవకాశం ఉన్న ఫ్యాక్టరీల్లో 20 నుండి 149 మంది వరకు కార్మికులు ఉన్నవి, ఇతర ఫ్యాక్టరీల్లో 150కి పైన వెయ్యి లోపు కార్మికులున్న వాటిని ప్రైవేట్‌ సంస్థల తనిఖీలకు,సేఫ్టీ ఆడిట్‌కు అప్పజెప్పారు. ఈ తనిఖీ లు కూడా రెండు సంవత్సరాలకు ఒకసారి మాత్ర మే.ప్రమాదం అత్యధికంగా జరిగే ఫ్యాక్టరీలు, వెయ్యి మందికి పైగా కార్మికులు పనిచేసే ఫ్యాక్ట రీలు,వృత్తి రుగ్మతలకు అవకాశం ఉన్న ఫ్యాక్టరీలకు, షెడ్యూల్డ్‌ ఎంప్లాయిమెంట్లలో 38 రకాల సంస్థల్లో కూడా లేబరు అధికారులు సంవత్సరానికి ఒకసారి మాత్రమే తనిఖీలకు వెళ్లాలి. రిస్క్‌ ఎక్కువ ఉన్నా, మధ్యస్థంగా ఉన్నా, తక్కువగా ఉన్నా కంప్యూటర్‌ రాన్‌డమ్‌గా ఎంపిక చేసిన సంస్థలకు మాత్రమే తనిఖీలకు వెళ్లాలి.
    2001లో చంద్రబాబు నాయుడు ప్రభుత్వం తనిఖీ లను నామమాత్రం చేస్తూ ఇచ్చిన జీవో 40 ప్రకారం తనిఖీలకు వెళ్లబోయే ముందు యజమానులకు తెలియజేయాలి. దీనిపై పెద్ద దుమారం చెలరేగింది. దాంతో జీవో 40ని రద్దు చేసి జీవో 33 ఇచ్చారు. ఈ కొత్త జీవోలో యజమా నులకు ముందుగా సమాచారం ఇవ్వాలని లేనప్ప టికీ తనిఖీలకు పరిమితులను మాత్రం యథాత థంగా కొనసాగించారు. తనిఖీకి వెళ్లే సంస్థకు ముందుగా సమాచారం ఇవ్వాలనే నిబంధనను మోడీ ప్రభుత్వ ఆదేశానుసారం 2019 మార్చిలో టిడిపి ప్రభుత్వం ఇచ్చిన జీవో 62లో మరలా చేర్చారు.2001నుండి ఇప్పటి వరకూ కూడా ఆకస్మిక తనిఖీలకు చెల్లు చీటీ ఇచ్చారు. పాలక వర్గ పార్టీలు ఏవి అధికారంలోకి వచ్చినా కార్మిక వ్యతిరేక సంస్కరణల అమలులో ముందుంటాయని మోడీ,చంద్రబాబు,జగన్‌ ప్రభుత్వాలు రుజువు చేశాయి. చట్టాలు ఎన్ని ఉన్నా, వాటి అమలు కీలకం. కార్మిక చట్టాల అమలు, తనిఖీ నిర్వీర్య మైతే కార్మికుల హక్కులు, ప్రాణాలు గాలికి కొట్టుకు పోతాయి.సులభతర వ్యాపారం పేరుతో తనిఖీలను నామమాత్రం చేయటమంటే యజమానుల లాభాలకు కార్మిక హక్కులను, ప్రాణాలను బలి ఇవ్వటమే. ఈ పాపానికి పాల్పడుతున్న పాలకుల విధానాలపై కార్మికులు ఐక్యంగా పోరాడాలి. శ్రమ దోపిడీ నుండి బైటపడి కార్మికులు తమ హక్కులను కాపాడుకోవాలి. పరిశ్రమలలో పని చేసే కార్మికుల భద్రతకు ఉద్దేశించిన చట్టాలు ఆచరణలో కార్మి కేతర పౌరులకు కూడా భద్రతను చేకూరుస్తాయని ఈ విశాఖ దుర్ఘటన రుజువు చేసింది.మూడు లేదా నాలుగు దశాబ్దాల క్రితంవరకూ సమాజంలో మధ్య తరగతి విద్యాధిక వర్గాల ప్రజలసంఖ్య చాలా తక్కు వగా ఉండేది.ఆనాడు కార్మిక వర్గానికి ప్రాధా న్యత ఉండేది.సేవారంగాల పేరిట తెల్లచొక్కా ఉద్యోగు లు, విద్యాధిక మధ్య తరగతి ప్రజల సంఖ్య ప్రపంచీ కరణ తర్వాత పెరిగింది.దీనితో పారిశ్రామిక కార్మి క వర్గానికి ప్రాధాన్యత, ప్రాముఖ్యత, ప్రాచుర్యతలు క్రమంగా తగ్గాయి.శ్రమ దోపిడీని వ్యతిరేకించడం లో పారిశ్రామిక కార్మిక వర్గ సంఘటిత సామర్థ్యం కూడా తగ్గసాగింది. అవి తగ్గే కొద్దీ, పరిశ్రమల్లో కార్మికుల ప్రాణ భద్రతకు కూడా ప్రాధాన్యత తగ్గింది.కార్మికులకు ప్రాణభద్రత కొరవడటం వల్లే పాలిమర్స్‌ విషవా యువు లీకైనది. తత్ఫలితమే విశాఖ పౌర సమాజం నేడు ప్రమాదానికి గురైనది. కార్మికుడి హక్కుల రక్షణ, ప్రాణ భద్రతలతో పౌర సమాజానికి పరస్పర అనుబంధం ఉందని ఇవి నిరూపిస్తున్నవి. ప్రజల ప్రాణాల కంటే, ప్రజలు ఉత్పత్తి చేసే ఉత్పత్తులు ఎప్పటికీ విలువైనవి కావని ఆధునిక సామాజిక నీతి బోధిస్తున్నది. మనిషి చేత సృష్టించబడి, తిరిగి అదే మనిషి చేత వినియోగిం చబడే సరుకుల కంటే మనిషే నూరురెట్లు ఉన్నతు డు.అలాంటి మహనీయుడైన మానవుడి ప్రాణా లను బలి పెట్టి పరిశ్రమలను స్థాపించాలని ఏ ఆధునిక మానవ విలువలూ బోధించడం లేదు. కేవలం పెట్టుబడిని విస్తరించుకునే లక్ష్యం గల పారిశ్రామిక పెట్టుబడిదారీ వర్గం మానవుణ్ణి ఒక సరుకుగా దిగజార్చింది. అట్టి పెట్టుబడిదారీ వర్గ ప్రయోజనాలే పరమావధిగా మారితే జనావా సాలలో పాలిమర్స్‌ వంటి ప్రాణాంతక పరిశ్రమల స్థాపన జరుగుతుంది.ఈ దుర్ఘటనను గుణ పాఠం గా తీసుకొని, మనిషిని కేంద్రంగా చేసుకొని ఇలాం టి పరిశ్రమలను ప్రజల నివాస ప్రాంతాల్లో లేకుం డా చేసే ఉద్యమాన్ని నిర్మించవలసి ఉంది. ఏ పరిశ్రమ యాజమాన్యాల లాభ(ధన) దాహానికి ప్రజలు బలవుతున్నారో, వారికిచ్చే నష్ట పరిహారాల సొమ్మును కూడా అట్టి నేరస్థ యాజమాన్యాల నుంచి వసూలు చేయాల్సి ఉంది. ఈ డిమాండుతో ఒక పౌర ప్రజా ఉద్యమం నిర్మాణం కావాలి. ఎవరు వాస్తవ నేరస్థులో వాళ్లకు పరిహారం రూపం లో కూడా శిక్ష విధించాలి. అట్టి సామాజికోద్య మాలకు దుర్ఘటన స్ఫూర్తినిస్తుందని ఆశిద్దాం.
    -వ్యాసకర్త : సిఐటియు రాష్ట్ర ఉపాధ్యక్షులు

    ఒలింపిక్స్‌లో ఆంధ్రా కాఫీ..

    వేడివేడిగా పొగలు కక్కే కాఫీ తాగడమంటే చాలామందికి ఇష్టం. దాదాపు చాలా మందికి కాఫీ గుబాళింపుతోనే శుభోదయం మొదలవు తుందంటే అతిశయోక్తి కాదేమో.రాష్ట్రంలోని అరకు కాఫీకి అంతర్జాతీయ స్థాయిలో గుర్తింపు ఉంది.తాజాగా అలాంటి అరకు కాఫీ ఒలింపిక్స్‌లో అతిథులను అలరంచింది 
    మన్యం పేరు చెప్పగానే మనకు రెండు విషయాలు స్పురణకు వస్తాయి. ఒకటి అరకు అందాలు, ఇరుకైన ప్రయాణ మార్గాలు. వెళ్లిన వారెవరైనా ఆ ప్రకృతికి ఫిదా అవ్వా ల్సిందే. ప్రతి మదిపులకరించాల్సిందే. అంతలా అక్కడి అందాలు కనువిందు చేస్తూ అందరినీ కట్టిపడే స్తాయి. మరొకటి కమ్మని అరకు కాఫీ. ఘుమ ఘుమలాడే దీని సువాసనకు మనసు మైమరచి పోతుంది.ఈ కాఫీకి ఇప్పటికే అనేక అంతర్జా తీయ అవార్డులు దక్కిన విషయం తెలిసిందే. తాజాగా ప్రేమ నగరిగా పేరొందిన పారిస్‌లో జూలై 26న నుంచి ప్రతిష్ఠాత్మకమైన ఒలింపిక్స్‌ ప్రారంభమైన విషయం తెలిసిందే.ఈ సంద ర్భంగా పారిస్‌కు వచ్చే క్రీడాకారులు,అతిథులు అరకు కాఫీని రుచి చూశారు. పారిస్‌లో 2017లో అరకు కాఫీ ఔట్‌లెట్‌ను ఏర్పాటు చేశారు. ఈ క్రమంలోనే మరో ఔట్‌లెట్‌ను తెరవాలనుకుంటున్నట్లు ఇటీవల ప్రముఖ పారిశ్రామికవేత్త ఆనంద్‌ మహీంద్ర ప్రకటించారు. 2018లో పారిస్‌లో జరిగిన ప్రిక్స్‌ ఎపిక్యూరస్‌- 2018 పోటీల్లో అరకు కాఫీకి బంగారు పతకం లభించింది. అదే రకంగా పారీస్‌2024 క్రీడల్లో కూడా అరకు కాఫీకీ క్రీడాకారులు పీదాఅయ్యారు.అయితే అరకు కాఫీని ముఖ్యమంత్రి చంద్ర బాబు నాయుడు బాగా ప్రమోట్‌ చేశారు. ఇటీవల మన్యం కాఫీ రుచిని ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ మన్‌ కీ బాత్‌లో ప్రస్తావించిన విషయం తెలిసిందే. గతంలో సీఎం చంద్రబాబుతో కలసి జీ-20 సదస్సులో ప్రధాని మోదీ అరకు కాఫీని రుచిచూశానని ఆయన ట్వీట్‌ చేశారు. ఈ ట్వీట్‌ పై స్పందించిన చంద్రబాబు వీలైతే మరోకప్పు మీతో కలసి కాఫీ తాగాలని ఉం దం సముద్ర మట్టానికి 3,600 ఎత్తులో గిరిజన కుటుంబాలు సంప్రదాయ పద్ధతిలో పండిస్తారు.ఈ కాఫీ గింజలను, ప్రైవేట్‌ వ్యాపా రులతో పాటు గిరిజన సహకార సంస్థ (జీసీసీ) సేకరిస్తుంది.అందులో కొంత మొత్తాన్ని ఈ వేలం ద్వారా అమ్మకాలు చేస్తుంది. మరి కొన్నింటిని అరకువ్యాలీ కాఫీ పేరుతో మార్కె టింగ్‌ చేస్తోంది.అరకు కాఫీ గొప్పతనం గుర్తు చేసుకుంటూ ప్రధాని మోదీ ట్వీట్‌ చేశారు. ఇందులో భాగంగా సీఎం చంద్రబాబుతో కలిసి అరకు కాఫీ తాగుతున్న ఫొటోను ఎక్స్‌లో పోస్ట్‌ చేశారు. ఈ క్రమంలోనే ప్రధాని ట్వీట్‌కు చంద్రబాబు రిప్లై ఇచ్చారు. మోదీతో మరోసారి అరకు కాఫీ తాగేందుకు ఎదురుచూస్తున్నట్లు ఆయన చెప్పారు. ప్రజలకు సందేశం ఇవ్వడం తో పాటు వారితో మమేకం కావడానికి ప్రతి నెలా చివరి ఆదివారం ఏర్పాటు చేసే మన్‌ కీ బాత్‌ కార్యక్రమాన్ని ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ పునఃప్రారంభించారు.వరుసగా మూడో సారి ప్రధానిగా బాధ్యతలు చేపట్టిన ఆయన దేశ ప్రజలను ఉద్దేశించి రేడియో ప్రసంగం చేశారు. మరోసారి ఎన్డీయే ప్రభుత్వానికి అవకాశం ఇచ్చినందుకు దేశ ప్రజలకు కృతజ్ఞతలు తెలిపారు. భారతదేశ ఉత్పత్తులకు ప్రపంచవ్యాప్తంగా మంచి డిమాండ్‌ ఉందనీ అలాంటి వాటిలో ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని అరకులో పండే కాఫీ ఒకటని ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ మన్‌ కీ బాత్‌లో చెప్పారు. విశాఖపట్టణం వచ్చినప్పుడు, ఏపీ సీఎం చంద్రబాబుతో కలిసి ఆ కాఫీ తాగినట్లు గుర్తు చేసుకున్నారు. ఈ మేరకు చంద్రబాబుతో కలిసి అరకు కాఫీ తాగుతున్న ఫొటోను సామాజిక మాధ్యమం ఎక్స్‌లో మోదీ పోస్ట్‌ చేశారు.అరకు కాఫీకి దిల్లీలో జరిగిన జీ20 సమ్మిట్‌లోనూ ప్రశంసలు దక్కాయని చెప్పారు.ఈ కాఫీ సాగుతో గిరిజన సాధికారతకు ముడిపడి ఉందని గుర్తిచేశారు. అదేవిధంగా మీరు ప్రపంచంలో ఏప్రాంతం లోనైనా కాఫీ ప్రియులైతే,ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని అరకు నుంచి వచ్చే కాఫీని రుచి చూడాలని మోదీ ట్వీట్‌ చేశారు. ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ పెట్టిన పోస్టుకు ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబు నాయుడు రిప్లై ఇచ్చారు. మోదీతో మరోసారి అరకు కాఫీ తాగేందుకు ఎదురుచూస్తున్నట్లు చంద్రబాబు తెలిపారు.అరకు కాఫీని గిరిజన సోదరీమణులు ప్రేమ,భక్తితో పండిస్తారని చెప్పారు. రాష్ట్ర ప్రజల అపరిమితమైన సామ ర్థ్యానికి ఇది ప్రతి బింబమని పేర్కొన్నారు. ఈ సందర్భంగా మేడ్‌ ఇన్‌ ఆంధ్ర ఉత్పత్తిగా అరకు కాఫీని మోదించిన మోదీకి చంద్రబాబు ధన్యవాదాలు తెలిపారు.ఆంధ్రా ఊటీగా పేరొందిన ఊటీలో కాఫీకి ప్రత్యేకత ఉంది. చల్లని వేళల్లో వేడి వేడి కాఫీని గొంతులోకి పోస్తుంటే వచ్చే మజా మాటల్లో చెప్పలేనిది. ప్రతి గుటకలోనూ సరికొత్త రుచి పరిచయ మవుతుంది. పొగలు కక్కే కాఫీ ఘుమ ఘుమలకు చలి పులి పరార్‌ కావాల్సిందే.అరకు మార్గంలో కనిపించే గిరిజన కాఫీ దుకాణాలు ఎంతో ఆకర్షణీ యంగా ఉంటాయి. సంప్రదా య పద్ధతిలో ఈ మన్యం కాఫీ స్టాల్స్‌ కట్టెల పొయ్యిపై వేడి వేడి కాఫీ తయారు చేస్తూ ఆంధ్రా ఊటీకి స్వాగతం పలుకుతాయి. గిరిజనులు తయారు చేసే ఈ కాఫీ రుచి చూద్దామని…ఆగే ప్రతి ఒక్కరికీ కాసేపు ప్రకృతితో చేరువగా గడిపే అవకాశం దక్కుతుంది. కాఫీ దుకాణాలకు వెనకవైపు ఎత్తైన సిల్వర్‌ ఓక్‌ చెట్ల మధ్య ఉండే కాఫీ తోటలు చూడొచ్చు. ప్రకృతి రమణీయత మధ్య ఫొటోలు దిగుతూ మురిసిపోవచ్చు.అరకు అందానికి…ఇది ఒక ప్రత్యక్ష ఉదాహరణ అని సందర్శకులు చెబుతున్నారు. కాలమేదైనా అరకు పర్యటకులతో సందడిగా కనిపిస్తోంది. పచ్చని చెట్లు, కొండల మధ్య అరకు అందాలు అడుగడుగునా స్వాగతం పలుకుతుంటాయి.
    సాగరతీరంలో.. అరకు కాఫీ అదరహో!
    ఆంధ్రా ఊటీ అరకులో పండిన కాఫీ గింజలు…సాగర తీరంలో ఘుమఘుమలు పంచుతున్నాయి. కాఫీ ప్రియులను మైమ రపించే ఫ్లేవర్లతో…అరకు కాఫీ ‘వప్‌ా వా’ అనిపిస్తోంది. గిరిజన ఉత్పత్తులకు ప్రపంచశ్రేణి బ్రాండిరగ్‌ కల్పించడమే లక్ష్యంగా కృషి చేస్తున్న గిరిజన కో ఆపరేటివ్‌ కార్పొరేషన్‌… అరకు కాఫీకి కార్పొరేట్‌ స్టైల్‌ జోడిస్తూ.. విశాఖలో కాఫీ షాప్‌ను అందుబాటులోకి తెచ్చింది.కాఫీ రుచుల్లో సరికొత్త బ్రాండ్‌ క్రియేట్‌ చేసుకుంటోంది అరకు కాఫీ. సాగరనగరి విశాఖలో కాఫీ ప్రియుల మనసు దోచుకుం టోంది.‘హట్‌ అరబికా’ పేరుతో..గిరిజన కో ఆపరేటివ్‌ కార్పొరేషన్‌ ఏర్పాటు చేసిన ఈ కేంద్రం.. కాఫీ రుచుల్ని సరికొత్తగా అంది స్తోంది. ఇంతకాలం ఫిల్టర్‌ రుచులకే పరిమి తమైన అరకు వ్యాలీ కాఫీ..ఇప్పుడు 40 రుచు లతో రారమ్మని ఆహ్వానిస్తోంది.గిరిజన ఉత్ప త్తులకు బ్రాండిరగ్‌ తెచ్చే దిశగా జీసీసీ చేస్తున్న ప్రయత్నాల్లో భాగంగానే విశాఖ వాసులకు బీచ్‌ రోడ్డులోని జీసీసీ కార్యాలయం వద్ద అందు బాటులోకి వచ్చిన హట్‌ అరబికా…అనూహ్య ఆదరణ పొందుతోంది.
    అరకు కాఫీగింజలతో చేసే హాట్‌…కోల్డ్‌ కాఫీలు..హట్‌ అరబికాలో చాలా స్పెషల్‌. ఘుమఘుమలతో ఆకర్షించడమే కాదు.. మంచి రుచితో ఆహ్లాదాన్ని కల్పించడం వీటి ప్రత్యేకత. ఈ కారణంతోనే… నగరవాసులకు హట్‌ అరబికా ఎంతో చేరువ అవుతోంది. అంతేకాదు తొలిసారిగా కాఫీ చాక్లెట్లనూ ఈ స్టాల్‌లో అందుబాటులోకి తెచ్చారు. ఇంకేముంది…. పెద్దలను కాఫీ రుచి మైమరపిస్తే…పిల్లలను చాక్లెట్లు నోరూరిస్తున్నాయి. కాఫీ రుచులతో ఆకర్షిస్తూనే…వివిధ గిరిజన ప్రాంత ఉత్పత్తు లను ప్రజలకు చేరువ చేసేందుకు గిరిజన కో ఆపరేటివ్‌ కార్పొరేషన్‌ ప్రయత్నిస్తోంది. హట్‌ అరబికా కాఫీషాప్‌ విస్తరణకు సిద్ధమవుతోంది. నేచర్స్‌ బెస్ట్‌ పేరుతో రానున్న మరో కేంద్రం లో.. గిరిజన ఉత్పత్తులకు మరింత విలువ జోడిరపు చేస్తూ ఆకర్షణీయంగా అందించ బోతున్నారు.హట్‌ అరబికా విజయవంత మైనట్టే.. నేచర్స్‌ బెస్ట్‌నూ జనానికి చేరువ చేసి సక్సెస్‌ చేసే ప్రయత్నాల్లో ఉంది కార్పొరేషన్‌.-గునపర్తి సైమన్‌

    అనుకున్నంతగా..వానల్లేవు

    వేసవిలో పంట చేతికొచ్చే సమయానికి వద్దన్నా రెండు దఫాలుగా రోజులతరబడి కురిసిన భారీ వర్షాలు రైతులను అతలాకుతలం చేశాయి. చేతికొచ్చిన వరి, మామిడి, మిరప, మొక్కజొన్న, కూరగాయలు తదితర పంటలకు తీరని నష్టాన్ని మిగిల్చాయి. వానాకాలం సీజన్‌ నెలన్నర గడుస్తున్నా ఇప్పటి వరకు భారీ వర్షాలు కురవకపోవడం గమనార్హం. ఎండాకాలం యాసంగిలో వద్దన్నా కురిసిన బారీ వర్షాలు అదే వానాకాలం వచ్చే ముఖం చాటేయ డంతో ఆరుతడి పంటల రైతులు తీవ్ర ఇబ్బందులు ఎదుర్కొంటున్నారు. భారీ వర్షాల రాక కోసం తెలుగు రాష్ట్రాల రైతాంగం వేయి కళ్లతో ఎదురుచూస్తోంది.-(దొంగరి నరేశ్‌)
    మోస్తారు నుంచి భారీవర్షాలు లేక కంది,సోయా, మిర్చి,వేరుశనగ మొక్కజొన్న తదితర ఆరుతడి పంటలు రెండాకుల దశలోనే ఉన్నాయి. ఆశిం చిన స్థాయిలో వర్షాలు లేక మొలకదశలోనే పత్తి ఎండిపోయే పరిస్థితులు నెలకొన్నాయి. ఈఏడాది రాష్ట్రంలోదాదాపు50లక్షలకు పైగా ఎకరాల్లో పత్తిసాగవుతుందని వ్యవసా యశాఖ అంచనా వేసింది.కాని వర్షాలు ముఖం చాయే టడంతో అడపదడపావానలకు కొన్ని జిల్లాల్లో రైతులు విత్తనాలు వేశారు. ఇప్పటికీ దాదాపు 20లక్షల ఎకరాల్లో వర్షాలు పడితే పత్తినాటేం దుకు రైతులు సిద్ధంగా ఉన్నారు.సాధారణం గా ఏటావర్షాకాలం ఆరంభంలో కురిసే వర్షా లతోనే రైతులు ఆతరుడి పంట విత్తనాలు వేస్తారు.వర్షాలు కురుస్తాయోమోనన్న ఆశతో ఈసారి కూడా రోహిణిలోనే పత్తివిత్తనాలు నాటారు. అయితే జూన్‌ నెలలో ఆరుతడి పంటలకు కావాల్సి నంతగా వర్షాలు కురవాల్సి ఉండగా రాష్ట్ర వ్యాప్తం గా చెప్పుకోదగిన వర్షాలు కురవలేదు. చెదురు ముదురు చినుకులకే విత్తనాలు విత్తినా అవి మొలకె త్తేందుకు, మొలకెత్తినా ప్రాణం పోసుకుని ఎ దిగేందుకు సరిపడా వర్షాలు లేక రైతులు తీవ్ర అవస్థులు ఎదుర్కొంటున్నారు.ప్రస్తుతం జులై మొదటి వారం గడిచిపోయినా కూడా వర్షాలు సమృద్ధిగా కురవకపోవడంతో వానాకాలం పంట లపై తీవ్ర ప్రతికూల ప్రభావం పడుతోంది. గతే డాది ఇదే సమయానికి సాధారణం కంటే ఎక్కువ వర్షపాతం రాష్ట్రవ్యాప్తంగా నమోదైంది. కాని ఈ ఏడాది జులై రెండో వారంవచ్చినా వరుణుడు కరుణించడం లేదు. సాధారణంగా జూన్‌ నెలతలో 144.1మీమీ. వర్షపాతం కురవాల్సి ఉండగా రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా జూన్‌లో కేవలం 66.9 మి.మీ. వర్ష పాతం అది కూడా మూడు, నాలుగు జిల్లాల్లోనే కురిసింది.దాదాపు 77.2మి.మీ లోటు వర్షపాతం జులైలో నమోదయింది. వర్షాలు పడక పత్తి మొక్క లు ఎండిపోతుండడంతో రైతులు కూలీలను పెట్టి మరి బిందెలు, ట్యాంకర్లతో మొక్కమొక్కకూ నీటిని పోస్తున్నారు.సరైన వర్షాలు లేకపోవడంతో మొక్కలు వాడిపోతున్నాయని ఆవదన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. వర్షాలు ముఖం చాటేయడంతో భూగర్భ జలాలు కూడా వృద్ధి చెందడం లేదు. దీంతో కనీసం బోరు, బావినీటితోనైనా ఆరుతడి పంటలను కాపాడుకు నేందుకు రైతులకు అవకాశం లేకుండా పోయింది. వాస్తవానికి ఏటా మాదిరిగా జూన్‌ నెలలో వర్షాలు కురిస్తే పత్తి మొక్కలు జులై రెండో వారంకల్లా మొక్క ఎదగడంతోపాటు కొమ్మలు పెట్టే దశలో ఒక అడుగు కంటే ఎక్కువ ఎత్తు పెరగాల్సి ఉంది. కాని ఈ సారి నెలన్నర వానాకాలం సీజన్‌ గడుస్తున్నా పత్తి మొక్కలు ఇంకా రెండాకుల దశ లోనే ఉన్నాయి. మొక్క ఎదుగుదల ఆశించిన స్థాయి లో లేకపోతే కొమ్మలు రాకపోతే కాత తగ్గి దిగుబడి తగ్గుతుందని రైతులు వాపోతున్నారు. మరో రెండు వారాలు వర్షాలు కురవకపోతే ఆత ర్వాత కురిసినా పత్తి పంటపై ఆశలు వదులుకోవాల్సిందేనని రైతు లు చెబుతున్నారు.
    ఏ పంట..ఎప్పుడు వేసుకోవాలంటే!
    వ్యవసాయ సీజన్‌ ప్రారంభమవు తున్నది. వానకాలం సాగుకు రైతులు సన్నద్ధ మవు తున్నారు. ఏ పంట ఎప్పుడు వేసుకోవా లో సరైన అవగాహన లేకపోవడంతో ప్రతి సంవ త్సరం ఏదో ఒకరకమే సాగు చేస్తూ అన్న దాతలు నష్టపోతు న్నారు. అయితే అదును చూసి సాగు చేయడం వల్ల తెగుళ్లు, చీడపీడల ఉధృతి నుంచి పంటను కాపాడుకోవ డంతో పాటు పంట నాణ్యత పెరిగి అధిక దిగుబడి వస్తుంది. ప్రతికూల వాతావరణ పరిస్థితి నుంచి పంట బతుకుతుంది. ఈ నేపథ్యంలో ఏ పంట లను ఎప్పుడుసాగు చేయాలి? ఎలాంటి జాగ్రత్తలు తీసు కోవాలి? అనే అంశాలపై నిపుణుల
    సూచనలు, సలహాలు.
    మొక్కజొన్న : మొక్కజొన్న పంటకాలం 110 నుంచి 120 రోజులు ఉంటుంది.జూన్‌ 15 నుంచి జూలై 15లోపు విత్తనాలు విత్తుకోవాలి. మొక్కజొన్న సున్నితమైన పంట. నీరు ఎక్కువ ఉన్నా, తక్కువున్నా తట్టుకోదు.కాండం తొలుచు పురుగుతో తీవ్ర నష్టం జరుగుతుంది. పంట సాగు చేసిన 30రోజుల లోపు కాండం తొలుచు పురుగు ప్రభావం ఎక్కువగా ఉంటుంది.30రోజులు గడిచిన తర్వాత దాని ప్రభా వం పంటపై అంతగా ఉండదు. కాండం తొలుచు పురుగు ఉధృతికి జూలై చివరివారం నుంచి ఆగస్ట్‌ లో వాతావరణ అనుకూలంగా ఉంటుంది.జూన్‌ లో మొక్కజొన్న సాగు చేయడంవల్ల పంటకాలం 30రోజులుదాటి పురుగు ప్రభావం అంతగా ఉండదు. ఆలస్యంగా సాగు చేస్తే కాండం తొలుచు పురుగుతో నష్టపోవాల్సి వస్తుంది.రబీలో మొక్కజొన్న సాగు చేసే రైతులు అక్టోబర్‌ 15 నుంచి నవంబర్‌ 15 లోపు విత్తనాలు వేయాలి. ఫిబ్రవరి 15 నుంచి మార్చి 15 లోపు పంట చేతికొస్తుంది.
    పెసర :పెసర పంట కాలం 60నుంచి 75 రోజులు ఉంటుంది.జూన్‌ 15నుంచి జూలై 15లోపు సాగు చేయాలి. ఆగస్టు 25 వరకు పంట చేతికొస్తుంది. ఆగస్టులో వర్షాలు ఎక్కువ పడే అవకాశం ఉండ డంతో పెసర పంట నష్టపోయే ప్రమాదం ఉం టుంది.జూన్‌ 20లోపు సాగు చేస్తే ఆగస్టు 10లోపు పంట చేతికి వస్తుంది.రబీలో సెప్టెంబర్‌ 15 నుంచి అక్టోబర్‌ 30లోపు సాగు చేయాలి నవంబర్‌ 20 నుంచి జనవరి 15వరకు పంట చేతి కొస్తుంది. పత్తి : పత్తి సాగును వీలైనంత వరకు తగ్గించాలి. పత్తి సాగుకు పెట్టుబడి ఎక్కువగా ఉండడంతో పాటు అంతర్జాతీయ మార్కెట్‌లో ధర లేకపోవ డంతో పత్తి సాగు రైతులకు నష్టాలను మిగిల్చే అవకాశం ఉందని అధికారులు చెబుతున్నారు. నల్ల రేగడి భూమిలో పత్తి సాగు చేసే రైతులు 60 నుంచి 70మిల్లీ మీటర్ల వర్షపాతం నమోదైన తర్వాత పత్తి గింజలు విత్తుకోవాలి. జూన్‌ 20 నుంచి జూలై 20వరకు పత్తి విత్తనాలు విత్తుకోవడం వల్ల రసం పీల్చుపురుగులు ఉధృతితక్కువగా ఉంటుంది.
    కంది : కంది పంట కాలం 6 నెలలు. జూన్‌ 20 నుంచి జూలై చివరి వారం వరకు సాగు చేసు కోవాలి. డిసెంబర్‌ 31 నుంచి జనవరి 15 వరకు పంట చేతికొస్తుంది. సకాలంలో కంది సాగు చేయ డం వల్ల జనవరిలో రెండో పంటగా పెసర సాగు చేసుకొవచ్చు.నీటి వసతి ఉన్న రైతులు కందిలో అంతర పంటగా సోయాబీన్‌, మొక్కజొన్న సాగు చేయడంవల్ల అధికలాభాలు సాధించవచ్చు. సోయాచిక్కుడు : సోయా చిక్కుడు పంట కాలం నాలుగు నెలలు ఉంటుంది. పెసరతో పోలిస్తే సోయా చిక్కుడు వర్షాలను తట్టుకునే అవకాశం ఉంటుంది. నీటి వనరు ఉన్న రైతులు జూన్‌ 20 నుంచి జూలై 10వరకు సాగు చేయాలి. సెప్టెంబర్‌ 25 నుంచి అక్టోబర్‌ 20 వరకు పంట చేతికొస్తుంది. సోయాచిక్కుడు సకాలంలో సాగు చేయడం వల్ల రెండో పంటగా వేరుశెనగ, మూడో పంటగా వేసవి లో పెసరను సాగు చేసుకోవచ్చు.
    మిరప : మిరప పంట కాలం ఏడు నెలలు ఆగస్టు మొదటి వారంలో నారు పోసుకుని సెప్టెంబర్‌లో నాటు వేసుకోవాలి. నకిలీ విత్తనాలు ఖరీదు చేసి మోసపోవద్దని అధికారులు చెబుతున్నారు. గుర్తింపు పొందిన డీలరు వద్ద విత్తనాలతో పాటు తప్పనిసరి గా రశీదు తీసుకోవాలి. మిరప సాగుచేసే రైతులు తొలకరి వర్షాలు కురియగానే తక్కువ కాలంలో చేతికొచ్చే పెసర రకాలను సాగు చేసి దాని తర్వాత మిరప సాగు చేసుకొవచ్చు.
    వరి : దీర్ఘకాలిక వరి రకాలకు సంబంధించి జూన్‌ మొదటి వారం నుంచి చివరి లోపు నారు పోసు కోవాలి. పంటకాలం 135 నుంచి 150 రోజులు ఉంటుంది.అక్టోబర్‌ 31నుంచి నవంబర్‌ 20 లోపు పంట చేతికొస్తుంది. మధ్యకాలిక రకాల నారును జూన్‌ 20 నుంచి జులై 10లోపు పోసుకోవాలి. పంటకాలం125 నుంచి 135 రోజులు. నవంబర్‌ 5నుంచి 25లోపు పంట చేతికొస్తుంది. వానకా లంలో సాగుచేసిన పంటసకాలంలో చేతికి రావ డంతో నవంబర్‌లో వేసవి వరి సాగు చేయడానికి వీలుంటుంది. వానకాలం ఆలస్యం చేయడం వల్ల యాసంగి కూడా ఆలస్య మౌతున్నది.ఏప్రిల్‌లో వడ గండ్ల వర్షాలకు వేసవిలో సాగుచేసిన వరి నష్టపో వాల్సి వస్తున్నది. మార్చి చివరి వరకు యాసంగి పంట చేతికొస్తే వడగండ్ల వానతో వచ్చే నష్టాలను అధిగమించొచ్చు. నేరుగా పొడి దుక్కిలో వరి సాగు చేసే రైతులు స్వల్పకాలిక రకాలను జూన్‌ 20 నుంచి అక్టోబర్‌15లోపు సాగుచేయాలి.మధ్య కాలిక రకాలను జూన్‌ 20నుంచి జూలై 10లోపు సాగు చేయాలి. అక్టోబర్‌ చివరి వారం నుంచి నవంబర్‌ మొదటి వారంలో పంట చేతికొస్తుంది.
    కాలానుగుణంగా పంటలు సాగు చేసుకోవాలి
    రైతులు పంటలను కాలానుగుణంగా ఎంపిక చేసుకోవాలి.ఏపంటలను ఎప్పుడు సాగు చేయాల నేది పూర్తి అవగాహన చేసుకున్న తర్వాతే వేసుకో వాలి.కాలానుగుణంగా సాగుచేయడం వల్ల మంచి దిగుబడులు పొందడమే కాకుండా రోగాల ప్రభావం తగ్గుతుంది.ఏ పంటలను సాగు చేయా లన్న విత్తనాలను ఎక్కడ పడితే అక్కడ కొనకుండా గుర్తిం పు పొందిన డీలర్‌ వద్దే కొనుగోలు చేసి రశీదును తప్పక తీసుకోవాలి.
    ఖరీఫ్‌ సన్నద్ధత ఏదీ?
    ఈమారు తొలకరి పలకరింపు ఆలస్య మైంది. జూన్‌ మూడవవారానికీ వర్షాల్లేక ఏరు వాక కదల్లేదు. ఖరీఫ్‌ సేద్యానికి అదను పదును తప్పేలా ఉంది.తుపాన్లు,వరదలు,అకాల వానలు, వర్షాభావం నిరుడు ఖరీఫ్‌ రైతుల ఉసురు తీశా యి. పంటలకు ధర సమస్య తిష్ట వేసింది. ప్రభుత్వ నిర్లిప్తత, నిర్లక్ష్యం ఉండనే ఉన్నాయి. ఈ తడవైనా ఖరీఫ్‌ పంటలు వేయబోతే ఆదిలో హంసపాదులా నైరుతి రుతుపవనాలు ఆలస్యమయ్యాయి. సీజన్‌లో 21 రోజులు గడిచినా మబ్బు జాడలేదు. ఆ ప్రాంతం ఈ ప్రాంతం అని లేకుండా అధిక ఉష్ణోగ్రత లు, వడగాలులు, ఉక్కపోతలు కొనసాగుతున్నాయి. రాష్ట్రంలో ఇప్పటికి పడాల్సిన సాధారణ వర్షంలో 61శాతానికిపైన తక్కువ పడిరది. చిత్తూరు మినహా అన్ని జిల్లాలూ 50-80 శాతం వర్షపు లోటు ఎదుర్కొంటున్నాయి.ఎ.పి.లో 679 మండ లాలుండగా 527 చోట్ల తక్కువ వర్షం పడిరది. 11 మండలాల్లో చినుకు లేదు. 91మండలాల్లో మాత్రమే నార్మల్‌, అంతకంటే కొంచెం వర్షం కురిసింది.ఈగణాంకాలు ప్రభుత్వానివి.క్షేత్రస్థాయిలో వాస్తవ పరిస్థితులు భయంకరంగా ఉన్నాయి. వ్యవసాయ రాష్ట్రం ఎ.పి.కి ఖరీఫ్‌ కీలకమైనది కాగా రానురా ను రైతులకు సీజన్‌ భారంగా కష్టం గా తయారైం దని సాగు లెక్కలు తెలుపుతున్నాయి. గతేడాది నిర్ణయించుకున్న సాధారణ సాగు విస్తీర్ణంలో ఐదు న్నర లక్షలఎకరాల్లో విత్తనం పడక బీడు పడ్డాయి. రబీలోనూ పది లక్షల ఎకరాల్లో పంట ల్లేక ఖాళీ పడ్డాయి. క్రమేపి సాగు తగ్గుతుండ టంతో నిర్ణయించుకునే నార్మల్‌ సాగు అంచనాలూ తగ్గిపోతున్నాయి.ఉదా హరణకు నిరుడు ఖరీఫ్‌ కంటే ఈ సారి ఖరీఫ్‌లో సాధారణ సాగు విస్తీర్ణం ఆరు లక్షల ఎకరాలు పడిపోయింది. ఒక్క సంవత్స రంలో అన్నేసి లక్షల ఎకరాల తగ్గుదల ఆందోళన కలిగిస్తుంది. రాయలసీమలో వేరుశనగ విస్తీర్ణం తగ్గి పత్తి, ఇతర వాణిజ్య పంటలు పెరుగు తున్నా యి. ధాన్యాగారాలైన గోదావరి, కృష్ణా,పెన్నా డెల్టా లలో వరి కుదించుకుపోయి ఆక్వా, ఇతర కమర్షి యల్‌ క్రాప్స్‌ వేస్తున్నారు. ఈ ధోరణులు ప్రభుత్వాల విధానాల పర్యవసానాలు. ఏపంట వేసినా పెట్టు బడులకు కనీస గ్యారంటీ లేనందున సేద్యం రైతు లకు జూదాన్ని తలపిస్తోంది. అందుకే తలో దిక్కు పోయి చేతులు కాల్చుకొని నష్టపోతున్నారు. చివరికి చిన్న, సన్నకారు, మధ్యతరగతి రైతులతో స్వంత వ్యవసాయం మాన్పించి కార్పొరేట్ల చెప్పుచేతల్లోకి చేర్చే కుట్ర జరుగుతోంది. ఇది రైతాంగానికి ప్రజల ఆహార భద్రతకు ప్రమాదం.
    ఖరీఫ్‌ సన్నద్ధతకు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అంతగా ప్రాధాన్యత ఇవ్వనట్లే కనిపిస్తోంది. పంటలేయా లంటే రైతులకు కావాల్సినవి అదనకు నాణ్యమైన విత్తనాలు, ఎరువులు, పరపతి, సాగు నీరు. వర్షాలు పడలేదు కాబట్టికానీ, లేకపోతే విత్తనాల కోసం వెదుకులాటే. రాయితీ వేరుశనగ విత్తన పంపిణీని మమ అనిపిం చారు. ఇండెంట్‌ బాగా తగ్గించారు. వరి, ఇతర పంటలదీ అదే తీరు.నిరుడు నకిలీ,కల్తీ మిర్చి విత్తనాలు, నారుతో రైతులు భారీగా నష్టపోయారు. పత్తి విత్తనాలూ అంతే. ఇప్పటి వరకు రైతులకు నష్ట పరిహారం అందలేదు. కాగా ఈ ఏడాది ఖరీఫ్‌ మొదలుకాక ముందే చాలాచోట్ల నకిలీ విత్తనాలను సీజ్‌ చేశారు. పట్టుకున్నది గోరంత, పట్టుకోకుండా చెలామణి అవుతున్నది కొండంత.పురుగు మందుల అక్ర మాలు చెప్పనలవికావు. నాణ్యత విషయంలో రాజీ లేదని ప్రభుత్వం హూంకరిస్తుండగా జరిగేది జరిగి పోతోంది. నిరుడు ఎరువుల సరఫ రాలో అస్తవ్య స్తత వలన అదనుకు ఎరువులు దొరక్క రైతులు ఇబ్బందులు పడ్డారు. బ్యాంక్‌ రుణాల లక్ష్యాలు వందకు వంద శాతం చేరాయంటున్నా కౌలు రైతుల పరపతి అధమస్తంగా ఉంది. కేంద్ర బీమా పథకంలో చేరడంతో ఖరీఫ్‌ బీమా ఇంకా అంద లేదు. అకాలవర్షాల బారిన పడ్డ రైతుల్లో చాలా మందికి పరిహారం దక్కలేదు. రైతు భరోసా చాలా మందికి పడలేదు.పి.ఎంకిసాన్‌ జాడ లేదు. కేలం డర్‌ ప్రకారం కాల్వలకు నీళ్లొదులుతు న్నామం టున్నా చివరి భూములకు అందట్లేదు. మరమ్మ తుల్లేక కాల్వల్లో తగినంత నీరు పారట్లేదు. రిపేర్లు లేక చిన్న వానలకే డ్రైన్లు పొంగి పొలాలపై పడుతు న్నాయి. శ్రీశైలం దగ్గరే రిపేర్లు లేవు. ప్రభుత్వం మాత్రం ఆర్‌బికెల జపం చేస్తోంది.ఏర్పాట్లు లేకుం డా ఖరీఫ్‌ సజావుగా సాగదు. ప్రభుత్వం ఖరీఫ్‌ సన్నద్ధతపై దృష్టి నిలపాలి.
    -వ్యాసకర్త : కేవీకే శాస్త్రవేత్త, గడ్డిపల్లి

    మన్నెం వీరుడు అల్లూరి

    మన్యం వాసుల కష్టాలను కడతేర్చటానికి, తెల్లదొరల దోపిడీని ఎదుర్కోవడానికి గిరిజనులకు అండగా నిలిచి పోరాటం చెయ్యాలని రాజు నిర్ణయించుకున్నాడు. వారికి తమ హక్కులను వివరించి, వారిలో ధైర్యాన్ని పెంపొందించి, అన్యాయాలను ఎదిరించే విధంగా తయారుచేసాడు. ప్రజలు ఆయన వద్దకు సలహాలకు, వివాద పరిష్కారాలకు వచ్చేవారు. చుట్టుపక్కల 30, 40 గ్రామాల ప్రజలకు రాజు నాయకుడయ్యాడు. మన్యం లోని గిరిజనులను సమీకరించి, వారిని దురల వాట్లకు దూరంచేసి, వారికి యుద్ధవిద్యలు, గెరిల్లా యుద్ధపద్ధతులు నేర్పి వారిని పోరా టానికి సిద్ధం చేయ్యసాగాడు. అతని అనుచరుల్లో ముఖ్యులు గాము గంటందొర, గాము మల్లుదొర, కంకిపాటి ఎండు పడాలు.
    బ్రిటిష్‌ వారి నిరంకుశ పాలన నుండి భారతీయులకు దాస్యవిముక్తి కలిగించటానికి జీవన బలిదానం చేసిన మహనీయుడు అల్లూరి సీతారామరాజు. సీతారామరాజు క్రీ.శ.1897లో జూలై 4వ తేదీన విశాఖ జిల్లాలోని పాండ్రంకి గ్రామంలో నారాయ ణమ్మ, వెంకట్రామరాజు దంపతులకు జన్మించాడు. 1909లో భీమవరంలో 6వ తరగతిని, కాకినాడ పి.ఆర్‌.కళాశాలలో 8వతరగతి, ఎ.వి.యస్‌. కళాశాలలో 9వ తరగతి పూర్తి చేశాడు. చిన్నతనంలోనే తండ్రిని కోల్పోయిన సీతారామరాజు అనేక కష్టాలను చవిచూశాడు.పేదరికం అనుభవించాడు. పినతండ్రి పెంపకంలో కొంత వరకు విధ్యాభ్యాసం చేయగలిగాడు. వత్సవాయి నీలాద్రిరాజు వద్ద జ్యోతిషం, వాస్తు, హఠయోగం వంటివి నేర్చుకున్నాడు. సూరి అబ్బయ్యశాస్త్రి వద్ద సంస్కృతం, ఆయుర్వేదం నేర్చుకున్నాడు. అపారమైన దైవభక్తి కలిగిన సీతారామరాజు కొంతకాలం రామలింగే శ్వరస్వామి ఆలయంలో తపస్సు చేశాడు. సీతారామరాజు బాల్యం నుండి దేశభక్తి ఉత్తేజ పూరితమైన వాతావరణంపెరిగాడు. బిపిన్‌ చంద్రపాల్‌ ఆంధ్రాలో ఇచ్చిన ఉపన్యాసంతో ప్రభావితుడైన సీతారామరాజు, విధ్యార్థి దశ పూర్తికాగానే దేశమంతటా పర్యటించి దేశ స్వాతంత్త్రోధ్యమ స్థితి గతులను తెలుసుకున్నాడు. ఆపర్యటనలోనే విశాపట్టణంలోని మన్యం ప్రజలు పడుతున్న కష్టాలు, బాధలు తెలుసుకుని వారికి అండగా నిలవాలని అనుకున్నాడు. మన్యం ప్రజలు పూర్తిగా అడువులపై ఆధారపడి, వాటినుండి లభించే తేనె, సీకాయ, కట్టెలు మొదలైనవి పట్టణ ప్రజలకు ఇచ్చి వాటి బదులుగా తమకు కావలసినవి తెచ్చుకు నేవారు. బ్రిటిష్‌ వారి పాలనలో ప్రభుత్వం అడవుల చట్టాన్ని ప్రవేశపెట్టినది. దీని ప్రకారం కొండజాతివారు కట్టెలను కొట్టకూడదు, పోడు వ్యవసాయం చేయరాదు. అంతే కాకుండా అనేక ఆంక్షలు ప్రవేశపెట్టినది. వారి పరిపాలన కార ణంగా అనేక ఉద్రిక్త పరిస్థితులు నెలకొన్నాయి. వారు రౌలత్‌ చట్టాన్ని ప్రవేశపెట్టారు. దీని ప్రకారం నిందితులను ఎటువంటి విచారణ చేయకుండా నిర్భంధించవచ్చును, శిక్షింపవచ్చును. దేశ రాజకీయ నాయకులందరూ దీనిని ప్రతిఘ టించారు. సహాయనిరాకరణోధ్యమాన్ని ప్రారంభించారు.విధ్యార్థులు కూడా ఈ ఉద్యమంలో భాగస్వాములయ్యారు.
    ఇటువంటి ఉద్యమ పరిస్థితులలో సీతారామరాజు మన్య నాయకులైన గంటందొర, మల్లు దొరలతో సంభాషణలు జరిపాడు. సీతారామరాజు అనేక యుద్ధవిధ్యలలోను,ఆయుర్వేదంలో నైపుణ్యం కలవాడగుటచే, మన్యం ప్రజలు వీరిని అమితంగా గౌరవించేవారు. వివిధ గ్రామాల ప్రజలను సమావేశ పరచి వారికి అన్ని విద్యలు నేర్పించాడు. విలు విద్యలో నిపుణులుగా తయారుచేసి, కొండదళం తయారుచేసి, దానికి తానే స్వయంగా నాయకత్వం వహించాడు. కొండ ప్రజలకు అనేక యుద్దపద్ధతులు, గెరిల్లా విద్య మొదలైనవి నేర్పాడు. కొండజాతివారిని చైతన్య వంతులుగా చేయటం గమనించిన బ్రిటిష్‌ వారు రాజు కొంత కాలం దూర ప్రాంతంలో అధికారుల పర్యవేక్షణలో ఉంచారు. ఈ ప్రవాశ శిక్ష నచ్చని సీతారామరాజు అక్కడినుండి తప్పించుకుని తిరిగి మన్యం చేరుకున్నాడు. 1922 ఆగస్టు 22వ తేదీన చింతపల్లి పోలీసు స్థేషన్‌ పై మెరుపుదాడి చేసి తూటాలను, కత్తులను, మందుగుండు సామాన్లను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు. తరువాత కృష్ణదేవిపేట, రాజవొమ్మంగి స్టేషన్లను కొల్లగొట్టి, జైల్లో మగ్గుతున్న వీరయ్యదొరను విడిపించాడు. ఈకొండదళం ఆచూకీ తెలుపవలసినదిగా బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వం ప్రజ లను అనేక బాధలకు గురిచేసింది. చింతపల్లి, కృష్ణదేవిపేట, నర్సీపట్నం మధ్య ప్రభత్వం కల్పిం చిన టెలిఫోన్‌ సౌకర్యాలను, స్తంభాలను ఈ దళం ధ్వంసం చేసింది. పోలీసులను ముప్పుతిప్పలు పెట్టే వారు, ఆహారధాన్యాలను కొల్లగొట్టేవారు. విప్లవానికి వ్యతిరేకంగా పనిచేసేవారిని వీరు శిక్షించేవారు. ఈదళం వారిని పట్టిచ్చిన వారికి వెయ్యిరూ పాయల బహుమానం కూడా ప్రభుత్వం ప్రకటిం చింది. ఈ కొండదళం అనేక భీకర పోరులను సల్పింది. ఈ దళాన్ని ఏమీ చేయలేక ప్రభుత్వం సైన్యాన్ని తీసుకుని వచ్చింది. వారి సోధనలో మల్లుదొర పట్టుబడ్డాడు. సీతారామరాజు మన్యం ప్రజల గుండెలలో తిరుగులేని నాయకుడుగా నిలచిపో యాడని తెలుసుకుని బ్రిటిష్‌ వారు, సీతారా మరాజు ఆచూకీకై మన్యం ప్రజలను అనేక చిత్రహింసలకు గురిచేసారు. వారి బాధలను చూడలేక సీతారామ రాజు, బ్రిటిష్‌ వారితో సంధి చేసుకునేందుకు స్వయంగా పాలకుల వద్దకు వెళ్ళాడు. తమ ఎదుట పడిన సీతారామరాజును బ్రిటిష్‌ వారు నిర్ధాక్ష్యింగా కాల్చిచంపారు. వారు తుపాకీ కాలుస్తున్నప్పటికీ బెదురు చెందక సీతారామరాజు, తన వంటి సీతా రామరాజులు వేలకొలది పుట్టుకొస్తారని, వారి బ్రిటిష్‌ వారిని భారతదేశం నుండి పారద్రోలుతారని నిర్భయంగా ప్రకటించాడు. వందేమాతరం అంటూ 1924 మే 7వ తేదీన సీతారామరాడు తుదిశ్వాస విడిచాడు. రామరాజు మరణంతో మన్యం ప్రజ లలో మరింత పట్టుదల పెరిగి, ఉద్యమాన్ని ఉధృతం చేశారు. బ్రిటిష్‌వారు నిరంకుశంగా కొండ దళం నాయకులందరినీ పట్టి చెరసాలలో వేశారు. సీతారామరాజు పూరించిన విప్లవశంఖం దేశ మంతటా సంచలనం కలిగించింది. కొండదళం నాయకుడుగా సీతారామ రాజు భారతదేశ చరిత్రలో చిరస్థాయిగా నిలబడిపోయాడు.సాయుధ పోరాటం ద్వారానే స్వాతంత్య్రం సిద్దిస్తుందని నమ్మిన పోరాట యోధుడు. మహాత్మాగాంధి ఆంధ్రదేశంలో పర్య టించే సమయంలో అల్లూరిసీతారామరాజు అనేక విధాలుగా కొనియాడారు. సాయుధ పోరాటం పట్ల తనకు సదుద్ధేశ్యం లేదని, అయినప్పటికీ సీతా రామరాజు వంటి త్యాగశీలని, ధైర్యవంతుని కొని యాడకుండా ఉండలేమని చెప్పారు. తదనంతరం జరిగిన అనేక పోరాటాలకు ఆయన మార్గదర్శ కుడయ్యాడు.
    విప్లవం రెండవదశ
    డిసెంబర్‌ 6 న విప్లవదళానికి మొదటి ఎదురుదెబ్బ తగిలింది. జాన్‌ ఛార్సీ, మరికొందరు అధికారుల నాయకత్వంలో ప్రభుత్వ సైన్యానికి, రాజు సైన్యానికి పెదగడ్డపాలెం వరిచేలలో పోరా టం జరిగింది. ప్రభుత్వసేనలు శక్తివంతమైన శతఘ్నులను (ఫిరంగులను) ప్రయోగించాయి. ఆరోజు జరిగిన ఎదురుకాల్పుల్లో 4మంది రాజు అనుచరులు చనిపోయారు. కొన్ని ఆయుధాలు పోలీ సుల వశమయ్యాయి. తప్పించుకొన్న విప్లవ వీరుల స్థావరంపై ప్రభుత్వదళాలు ఆరాత్రి మళ్ళీ దాడి చేశాయి. ఒకగంట పైగా సాగిన భీకరమైన పోరు లో మరొక 8మంది విప్లవకారులు మరణిం చారు.
    ఆ తరువాత దాదాపు 4 నెలలపాటు దళం స్తబ్దుగా ఉండిపోయింది. రామరాజు చనిపో యాడనీ విప్లవం ఆగిపోయిందనీ పుకార్లు రేగాయి. అయినా అనుమానం తీరని ప్రభుత్వం రామ రాజును, ఇతర నాయకులను పట్టి ఇచ్చిన వారికి బహుమతులు ప్రకటించింది. స్పిన్‌, హ్యూమ్‌ వంటి అధికారులు జాగ్రత్తగా వ్యూహాలు పన్నసాగారు.
    1923 ఏప్రిల్‌ 17నరాజు కొద్దిమంది అనుచరు లతో అన్నవరంలో ప్రత్యక్షమయ్యాడు. పోలీసు స్టేషనుకు వెళ్ళారు. పోలీసులు లొంగిపోయారు గానీ స్టేషనులో ఆయుధాలు మాత్రం లేవు. తరు వాత రాజు అనుచరులతో పాటు కొండపైకి వెళ్ళి సత్యనారాయణస్వామిని దర్శించుకున్నాడు. పత్రికా విలేఖరులతో కూడా మాట్లాడాడు. చెరుకూరి నరసింహమూర్తి అనే అతనికి, రాజుకు జరిగిన సంభాషణ 21-4-1923ఆంధ్ర పత్రికలో ప్రచు రింపబడిరది. 10గంటలకు బయలుదేరి శంఖ వరం వెళ్ళాడు. అక్కడి ప్రజలంతా రాజును భక్తిగా ఆదరించారు. రాజు వచ్చిన విషయం తెలిసిన కలెక్టరు అన్నవరం వచ్చి, రాజును ఆదరించి నందుకు ప్రజలపై (4,000 రూపాయలు జరి మానా) అదనపు పన్నును విధించి ప్రతీకారం తీర్చుకున్నాడు. ఈవిషయం తెలిసి ‘‘నేను సాయం కాలం 6గంటలకు శంఖవరంలో ఉంటాను. నన్ను కలవవలసినది’’ అని కలెక్టరుకు రాజు ‘‘మిరప కాయ టపా’’ పంపాడు. కాని కలెక్టరు రాజును కలవడానికి సాహసించలేదు. (ఈ విశేషాలు 19-4-1923 హిందూ పత్రికలో ప్రచురింపబడ్డాయి.) క్రమంగా రాజు దళానికి, ప్రభుత్వ దళాలకు వైరం తీవ్రరూపం దాల్చింది. ఎలాగైనా రాజును పట్టు కోవాలని ప్రభుత్వం అనేక గూఢచారుల ద్వారా ప్రయత్నిస్తోంది. తమను అనుసరిస్తున్న గూఢచారు లను రాజు దళాలు హెచ్చరించడం లేదా శిక్షిం చడం జరుగసాగింది. ప్రజలలో ఇరువర్గాల మను షులూ ప్రచ్ఛన్నంగా పనిచేస్తున్నారు. సి.యు.స్వినీ అనే అధికారి ఏజన్సీ భద్రతలకు బాధ్యుడైన అధికారిగా జూన్‌లో నియమితుడయ్యాడు. గాలింపు తీవ్రం చేశాడు. విప్లవకారులు 1923 జూన్‌ 10న ధారకొండ, కొండకంబేరు మీదుగా మల్కనగిరి వెళ్ళి పోలీసు స్టేషను, ట్రెజరీపై దాడి చేసారు కాని అక్కడ మందుగుండు సామగ్రి లేదు. ముహూ ర్తం పెట్టి జూన్‌ 13న ప్రభుత్వ సైన్యంతో తాను పోరాడగలనని, ప్రభుత్వాన్ని దించేవరకు పోరాటం సాగిస్తానని రాజు అక్కడి డిప్యూటీ తాసిల్దారు, పోలీసు ఇనస్పెక్టరులకు చెప్పాడు. ఆ రాత్రి అక్కడ విశ్రాంతి తీసికొని ధారకొండ వెళ్ళాడు. జూన్‌ 17నరాజు ఒకచోట బస చేసినట్లు ఒక ఉపాధ్యా యడు స్వినీకి వార్త పంపాడు. సైనికులు రాలేదు గాని ఈ విషయం తెలిసిన మల్లుదొర, గంటందొర నాయకత్వంలో విప్లవవీరులు ఈతదుబ్బులు గ్రామానికి వెళ్ళి, తమ ఆచూకీ తెలిపినందుకు అక్కడివారిని బెదరించి నానాబీభత్సం చేశారు. జూలై 29న ప్రభుత్వ సైన్యాలకు ఆహారపదార్ధాలు తీసుకెళ్ళే బండ్లను విప్లవవీరులు కొల్లగొట్టారు. ఆగష్టు 4న పెదవలస పోలీసు శిబిరానికి వెళ్ళే పోలీసులను పట్టుకొన్నారు. ఆగష్టు 11న కొమ్మిక గ్రామంలోను, ఆగష్టు 20న దామనూరు గ్రామం లోను ఆహార పదార్ధాలు సేకరించారు. 2-9-1923న రామవరం ప్రాంతానికి కమాండర్‌గా ఉన్న అండర్‌వుడ్‌ సైనికులకు, మన్యం వీరులకు భీకరమైన పోరాటం జరిగింది. సెప్టెంబర్‌ లో రాజు ముఖ్య అనుచ రుడైన గాము మల్లుదొర పోలీసులకు దొరికి పోయాడు. ఇతను మహా సాహసి. కాని త్రాగుడు, వ్యభిచారం వ్యసనాలకు బానిస. ఒకమారు త్రాగి పోలీసులకు దొరికిపోగా రాజు దళం విడిపిం చింది. అతనిని దళం విడచి పొమ్మని రాజు ఆనతి చ్చాడు. అలా దళానికి దూరమైన మల్లుదొర తన ఉంపుడుగత్తె ఇంటిలో ఉండగా 17-9-1923న అర్ధరాత్రి దాడిచేసి అతనిని సైనికులు నిర్బంధిం చారు. తరువాత శిక్షించి అండమాన్‌ జైలుకు పంపారు(1952లో మల్లుదొర పార్లమెంటు సభ్యు నిగా విశాఖపట్నం నియోజకవర్గం నుండి ఎన్నిక య్యాడు.1969లో మరణించాడు). విప్లవాన్ని అణచివేసే క్రమంలో పోలీసులు ప్రజలను భయభ్రాంతులను చేసారు. గ్రామాలోకి ప్రవేశించి, చిత్రహింసలకు గురి చేసారు. మన్యాన్ని దిగ్బంధనం చేసారు. ప్రజలకు ఆహారపదార్థాలు అందకుండా చేసారు. స్త్రీలు, పిల్లలు, వృద్ధులు అనే విచక్షణ లేకుండా చంపారు. సెప్టెంబరు 22న విప్లవకా రులు పాడేరు పోలీస్‌ స్టేషన్‌పై దాడి చేశారు. 20వ తేదీన రాజు నాయ కత్వంలో ఎర్రజెర్లలో ఉన్నపుడు పోలీసులు అటకా యించి కాల్పులు జరిపారు. ఒకగ్రామ మునసబు ఆపోలీసు దళాలను తప్పుదారి పట్టించడంవల్ల వారు తప్పించుకోగ లిగారు. అక్టోబరు 26న గూడెం సైనిక స్థావరంపై దాడి చేశారు కాని స్టాండునుండి తుపాకులు తీసే విధానం తెలియక ఒక్క తుపాకీని కూడా చేజిక్కించు కోలేక పోయారు.17-4-1924న మన్యానికి కలెక్టరు (స్పెషల్‌కమిషనర్‌)గా రూథర్‌ఫర్డ్‌ నియ మితు డయ్యాడు. ఇతడు విప్లవాలను అణచడంలో నిపు ణుడని పేరుగలిగిన వాడు. విప్లవకారులలో అగ్గిరాజు (అసలు పేరు వేగిరాజు సత్యనారాయణ రాజు. అయితే శత్రువుల గుడారాలకు నిప్పుపెట్టి హడలుకొట్టే సాహసిగనుక ‘‘అగ్గిరాజు’’ అనే పేరు వచ్చింది.) అతిసాహసిగా పేరుపొందాడు. ప్రభు త్వాధికారులను, పోలీసులను ముప్పుతిప్పలు పెట్టే వాడు. ఆహారధాన్యాలు కొల్ల గొట్టేవాడు. విప్లవ ద్రోహులను దారుణంగా శిక్షించేవాడు. అతనికి ప్రాణభయం లేదు.1924 మే 6వతారీఖున జరిగిన కాల్పులలో అగ్గిరాజుకాలికి గాయమైంది. శత్రు వులకు చిక్కకుండా ఒక బావిలో దూకి మరణిం చాలని ప్రాకుతూ వెళుతుండగా సైనికులు వచ్చి పట్టుకొన్నారు. అతనిని శిక్షించి అండమానుకు పం పారు. అక్కడే మరణించాడు. ఆరాత్రి రాజు మంపగ్రామానికి వచ్చాడు. అంతకుముందు రూథర్‌ ఫర్డ్‌ నిర్వహించిన కృష్ణదేవు పేట సభకు మంప మునసబు కూడా హాజర య్యాడు. వారం రోజు లలో విప్లవకారుల ఆచూకీ తెలియజేయకపోతే ప్రజలను కాల్చివేస్తామని కృష్ణదేవు పేట సభలో రూథర్‌ ఫర్డ్‌ నిర్దాక్షిణ్యంగా ప్రకటించాడు. అతడేమి చెప్పాడో తెలుసుకుందామని రాజు ఆ మునసబు ఇంటికి వెళ్ళాడు. తన వల్ల మన్యం ప్రజలు ఎన్ని బాధలు పడుతున్నారో వివ రించి, వారికి ఈ బాధలనుండి విముక్తి ప్రసాదించ డానికి తాను లొంగిపోవాలని నిశ్చయించుకున్నట్లు చెప్పాడు. తనను ప్రభుత్వానికి పట్టిఇచ్చినవారికి పదివేల రూపాయల బహుమతి లభిస్తుందని, కనుక తనను ప్రభుత్వానికి పట్టిఇమ్మని కోరాడు. కాని తాను అటువంటి నీచమైన పని చేయజాలనని మునసబు తిరస్కరించాడు.తరువాత,1924 మే 7న కొయ్యూ రు గ్రామ సమీపంలో ఒకఏటి వద్ద కూర్చొని, ఒక పశువుల కాపరి ద్వారా తనున్న చోటును పోలీసు లకు కబురు పంపాడట.ఏటి ఒడ్డున స్నానం చేస్తూ ఉండగా పోలీసులు చుట్టుముట్టి రాజును బంధిం చారు. కొయ్యూరులో విడిది చేసి ఉన్న మేజర్‌ గుడాల్‌ వద్ద రాజును హాజరు పరిచారు. బందీగా ఉన్న అల్లూరి సీతారామ రాజు ను (ఒక చెట్టుకు కట్టివేసి) ఏవిచారణ లేకుండా గుడాల్‌ కాల్చి చంపాడు.27ఏళ్ళ వయసులోనే అల్లూరి సీతారా మరాజు అమరవీరుడయ్యాడు.-(డా,దేవులపల్లి పద్మజ)

    సాగుకు వేళాయె..సన్నద్దత లేదయె

    రాయితీపై పచ్చిరొట్టవిత్తనాల సరఫరా మందకోడిగా సాగుతోంది.వివిధ పంటల సాగుకు అవసరమైన విత్తనాలకు సంబంధించి రైతులు నుంచి ఇప్పటికీ ఇండెంట్లు సేకరించలేదు. సకా లంలో సాగు పనులు చేపట్టకపోతే,పంట చేతికొచ్చే వేళ ప్రకృతి వైపరీ త్యాలు రైతుల కష్టాన్ని మింగే స్తాయి.గతాను భవా లను దృష్టిలో ఉంచుకుని వ్యవ సాయశాఖ అధికారులు ముందడుగు వేయాల్సిన అవసరం ఉంది. ఖరీఫ్‌ సీజన్‌ కు వరుణుడు సిద్దం అంటున్నాడు.వాన జడితో మాగా ణిని సన్నద్దం చేశాడు. సిరుల పంట వేయడానికి అన్న దాత సై అంటున్నాడు.అధికార యంత్రాంగం మాత్రం ఓ అడుగు వెనకే ఉన్నానంటోంది.
    వానకాలం పంటల సాగుకు రైతన్నలు సన్నద్ధమవుతున్నారు. ఈసారి వర్షాలు ముందే కురుస్తుండడంతో అంచనాతో అన్నదాతలు సమా యాత్తమవుతున్నారు. దుక్కులు దున్నుతూ వ్యవ సాయ పనుల్లో బిజీబిజీగాఉన్నారు. ప్రభుత్వ ఆదేశంతో వ్యవసాయశాఖ సైతం కర్షకులకు కావా ల్సిన విత్తనాలు, ఎరువులతోపాటు పంటల సాగుపై అంచనాలు సిద్ధం చేసింది. గతేడాతో పోలిస్తే ఈ సీజన్‌లో 25 శాతం వరిని తగ్గించడంతో పాటుగా ఇతర పంటలైన పత్తి, కంది పంటలను ప్రోత్సహిం చేలా అధికారులు రైతులను చైతన్యం చేయను న్నారు. 34.40లక్షల ఎకరాల్లో అత్యధికంగా పత్తి సాగయ్యే పరిస్థితులు ఉన్నాయి.ఈసారి పప్పు పంటలకు ప్రాధాన్యతనిచ్చే అవకాశం ఉన్నది. ఇప్పటికే ఆయా గ్రామాల్లోని రైతు వేదికల వద్ద అవగాహన సదస్సులు నిర్వహిస్తున్నారు. త్వరలో రైతుబంధు కింద పంట పెట్టుబడి సాయం అంద నుండడంతో మరింత ఉత్సాహంగా వ్యవసాయ పనుల్లో అన్నదాతలు నిమగ్నం కానున్నారు. ఈ ఏడాది నైరుతి రుతుపవనాలు కాస్త ముందుగానే జూన్‌ తొలి వారంలోనే రాష్ట్రాన్ని పలకరిస్తాయన్న వాతావరణ శాఖ చల్లని కబురు అధిక ఉష్ణోగ్రతలు, ఉక్కపోతలతో తల్లడిల్లుతున్న జనానికి భారీ ఉపశమనం. నిరుడు ఎల్‌నినో ప్రభావంతో రుతుపవ నాలు వైఫల్యం చెందగా ఈ మారు పసిఫిక్‌లో లానినా పరిస్థితుల వలన అధిక వర్షం కురుస్తుం దన్న సూచన రైతాంగానికి పెద్దఊరట.వ్యవ సాయ ఆధారిత ఎ.పి.కి ఖరీఫ్‌ ప్రధానమైనది. ఇప్పుడే 60-70శాతం భూమి సాగవుతుంది. కోటి ఎకరా లకు పైగా సేద్యం కోటి మందికి పైగా రైతులకు, కౌలు రైతులకు, అంతే సంఖ్యలో ఉన్న వ్యవసాయ కార్మికులకు జీవనాధారం ఇదే. రాష్ట్ర స్థూలోత్పత్తికి సైతం ఇదే ఇరుసు. కాగాగత సంవత్సరం రుతుప వనాలు ఆలస్యమయ్యాయి.వచ్చాక కూడా అంతగా ప్రభావం చూపని కారణంగా ఖరీఫ్‌లో రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా కరువు పరిస్థితి నెలకొంది.సీజన్‌ ముగిసే సమయానికి 400 మండలాల్లో తీవ్ర వర్షా భావం తిష్ట వేసింది.ప్రభుత్వం మాత్రం 103 మండలాల్లోనే కరువును ప్రకటించింది. రబీలోనూ అనావృష్టి కొనసాగగా, ఎన్నికల షెడ్యూల్‌ వస్తుంద నగా 87 కరువు మండలాలను ప్రకటించి చేతులు దులుపుకొంది. రైతులు లక్షల ఎకరాల్లో పంటలు సాగు చేయలేదు. వేసిన పంటల్లో లక్షల ఎకరాలు దెబ్బతిన్నాయి. కరువుతో పాటు అకాల వర్షాలు, డిసెంబర్‌లో వచ్చిన మిచౌంగ్‌ తుపాన్‌ రైతుల ఉసురు తీసింది.ఇప్పుడు ‘నైరుతి’ మోసుకొచ్చిన తీపి కబురు విపత్తులతో నష్టాలు చవిచూసిన రైతుల్లో కొత్త ఆశలు చిగురించాయి.ఖరీఫ్‌ సజావుగా సాగా లంటే రైతులకు అదనుకు నాణ్యమైన విత్తనాలు, ఎరువులు, పరపతి అందుబాటులో ఉంచాలి. మొన్నటి వరకు ఎన్నికల బిజీలో ప్రభుత్వ యం త్రాంగం తలమునకలైంది. పోలింగ్‌ ముగిసిన ప్పటికీ జూన్‌ 4న ఫలితాలొచ్చే వరకు కోడ్‌ అమల్లో ఉంది. అప్పటి వరకు ఇ.సి.పర్యవేక్షణలో ప్రభుత్వం నడుస్తుంది. కోడ్‌ ఉంది కదా అని సీజన్‌ ఆగదు. అందుకనుగుణంగా అధికార యంత్రాంగం ఖరీఫ్‌ కు సన్నద్ధం కావాలి. కానీ ఇప్పటి వరకు సమగ్ర సమీక్ష లేదు. సబ్సిడీ విత్తనాల సేకరణ మొదలు కాలేదు.ఎరువులపైనా ఉదాసీనతే. పరపతి పరిస్థితీ అదే తీరు. ఖరీఫ్‌లో కరువు, తుపాన్‌లతో పంట నష్టపోయిన 12లక్షల రైతులకు రూ.1,294 కోట్లు విడుదల చేస్తూ ఎన్నికల కోడ్‌ రాకముందు మార్చి 6న ముఖ్యమంత్రి బటన్‌నొక్కగా ఇప్పటికీ ఖాతాల్లో జమ కాలేదు. బీమా వ్యవహారం తేల్లేదు. విపత్తు మండలాల్లో బ్యాంకులు ఫ్రెష్‌ లోన్లు ఇవ్వలేదు. వార్షిక రుణ ప్రణాళిక మీటింగ్‌లు ఎన్నికల పేరిట వాయిదా పడ్డాయి. రైతు భరోసా కిస్తు ప్రశ్నార్ధక మైంది. కేంద్రం, రాష్ట్రంలో కొత్త ప్రభుత్వాలొచ్చే వరకు తేలేటట్లు లేదు. రబీ పంటల సేకరణను పట్టించుకునేనాథుడు లేడు. రబీ పంట నష్టాలపై అతీగతీ లేదు.రైతులకువిత్తనాలివ్వకుండా, రుణాలి ప్పించకుండా,ఎరువుల్లేకుండా,రుణాలు,పెట్టుబడి సాయం ఇవ్వకుండా సేద్యం ఎలా చేస్తారు? ఎన్ని కలయ్యాక చూసుకుందామనుకుంటే గడచిన కాలం తిరిగొస్తుందా? ప్రభుత్వం అనేది నిరంతర ప్రక్రియ.అది నడుస్తూనే ఉండాలి. ఎన్ని కైన ప్రభు త్వాలు అధికారంలో ఉన్నప్పుడు ప్రాధ మ్యాలు మారుతుంటాయి. ఎన్నికలున్నందునే ప్రభుత్వం పూర్తి స్థాయి బడ్జెట్‌ ప్రవేశపెట్టినప్పటికీ కొన్ని మాసాల ఖర్చుకు సభామోదం తీసుకుం టుంది. ఈ ఖరీఫ్‌లో స్కీములు, ఇతర వ్యవహారాలు ఓటాన్‌ బడ్జెట్‌లో పేర్కొన్న విధంగా అమలవుతా యి.కొత్త ప్రభుత్వం ఏర్పాటయ్యాక ఇతర అంశాలు నిర్ణయ మవుతాయి. ఎన్నికలు సరిగ్గా ఖరీఫ్‌ వేళ వచ్చినం దున ఈఅంశాలను ప్రభుత్వం,సి.ఎస్‌. గమనం లోకి తీసుకొని సమీక్షలు జరిపి ఖరీఫ్‌కు యావత్‌ యంత్రాంగాన్నీ సిద్ధంచేయాలి. సామాజి క పెన్షన్ల మాదిరిగాఇన్‌పుట్‌ సబ్సిడీకి,రైతు భరోసా, బీమా, సబ్సిడీ విత్తనాలకు ఇబ్బందులేమీ ఉండవు. అవసర మైతే ఇ.సి.నుంచి తగిన అనుమతులు తీసు కొని ఖరీఫ్‌ సాగడానికి అన్ని ఏర్పాట్లూ చేయాలి. పోలింగ్‌ వరకు అధికార వైసిపి, టిడిపి కూటమి పార్టీలు ఒకరిపై మరొకరు దుమ్మెత్తి పోసుకున్నారు. పోలింగ్‌ ముగిశాకా అదే ధోరణితో ఉన్నారు. గెలు పోటముల అంచనాల్లో బిజీగా గడుపుతు న్నారు. వాటన్నింటినీ పక్కనపెట్టి ఖరీఫ్‌ సన్నద్ధతపై ప్రభుత్వ యంత్రాంగాన్ని కదిలించే పని చేయాలి. కేంద్రం ధాన్యం కొనుగోళ్లకు నిరాకరిస్తుండటంతో రైతులకు ఇబ్బందులు కలుగకుండా ప్రభుత్వం జొన్న, మొ క్కజొన్న,శనగలు, పొద్దుతిరుగుడు తదితర పంట లను పండిరచేలా సూచనలు ఇస్తోంది.రైతు వేదికల వద్ద ఏఈవోలు నిత్యం మధ్యాహ్నం నుంచి సాయం త్రం వరకు అందుబాటులో ఉండను న్నారు. ఇక్కడ ప్రతి వారం రెండుసార్లు రైతులకు సాగు, రైతుల సమస్యలపై ఏఈవోలు వివరించ నున్నారు. దీనివల్ల సీజన్‌లో రైతులకు విత్తనాలు వేసినప్పటి నుంచి మార్కెట్‌కు పంటలు తరలించు కునే వరకు అవసరమైన సలహాలు, సూచనలు అందించనున్నారు.సింగిల్‌విండోల ద్వారా, మార్కె ట్‌లో రైతులకు కావాల్సిన విత్తనాలను అందు బాటులో ఉంచేలా ప్రభుత్వం ఏర్పాట్లు చేపడుతు న్నది. రైతుబంధు నిధులను కూడా త్వరలో అంద జేయనున్నది. దీంతో రైతులకు పెట్టుబడి కష్టాలు తప్పనున్నాయి. ఇప్పటికే వేసవి దుక్కులు ప్రారంభ మయ్యా యి. ఇటీవల కురుస్తున్న వర్షాలకు కొన్ని ప్రాంతాల్లోభూములు చల్లదనం సంతరించుకొంటు న్నాయి. ఈసారి ముందస్తు వర్షాలు ఉంటాయన్న వాతావరణశాఖ సూచనలతో రైతులు వానకాలం ఆరంభంలోనే విత్తనాలు విత్తేందుకు సమాయాత్త మవుతున్నారు.భూసార పరీక్షలకు సైతం చేయించు కొంటున్నారు.
    నెలలో సేద్యపు పనులు
    టమాట: ఇప్పుడు టమాట చిల్లరగా వంద రూపాయల దాకా అమ్ముతున్నారు. నీళ్లున్న ఎక్కువ మంది రైతులు, టమాట సాగు వైపు మొగ్గు చూపే అకాశముంది. విస్తీర్ణం బాగా పెరిగితే పంట చేతి కొచ్చేటయానికి (విత్తిన 90 రోజులకు లేక నాటిన 60 రోజులకు పంటచేతికి రావడం మొదల వుతుంది) ధరలు తగ్గే అవకాశముంది. వర్షానికి కూడా టమాట సాగు చేయడం పలు ప్రాంతాలలో అలవాటుంది. వర్షాధార పంట చేతికొచ్చే టయా నికి టమాట ధర బాగా తగ్గే అవకాశ ముంది. విపరీత వర్షాలు, ముసురు, మేఘావృత వాతావర ణం వలన ఏ ప్రాంతంలోనైనా పంట దెబ్బతింటే అప్పుడు టమాట రేట్లు పెరుగుతాయి. టమాట ధర జూన్‌ నెలలో కూడా ఎక్కువగానే ఉండే పరిస్థితి కనబడుతున్నది.జూలై 3వవారం, ఆ తర్వా త వర్షాధార ఆకుకూరలు, కూరగాయలు మార్కె ట్‌కు వచ్చినపుడు ఈపంట ధర తగ్గే అవకాశ ముంది.
    కొత్తిమీర: జూన్‌ మొదట్లో రుతుపవనాలు మొదలయ్యే వరకు వేడి వాతావరణమే ఉంటున్నం దున,ధనియాలు మొలకెత్తి, పెరగడానికి పాక్షికంగా నీడ/ఎండ ఉండి,నీటి లభ్యత ఉన్న ప్రాంతాలు కొత్తిమీర సాగుకు అనుకూలం. మొక్కజొన్నలో అంతర పంటగా పందిరి కూరగాయల పొలాల్లో, మామిడి,మునగ,కొబ్బరి మొదలగు తోట పంట ల్లోని ఖాళీ జాగాల్లో, పాలీహౌస్‌లు,నెట్‌హౌస్‌లు, షేడ్‌నెట్ల క్రింద,చెట్ల కొమ్మలతో ఏర్పాటు చేసిన పందిర్ల క్రింద,కొత్తిమీరసాగు చేసి జూన్‌లో ఎక్కువ ధరకు అమ్ముకోవచ్చు.జూన్‌లో కూడా చల్లగా ఉన్న ఎత్తైన ప్రాంతాల్లో, తక్కువ వర్షపాతం పడే ప్రాంతాల్లో (అన్నమయ్య జిల్లా మదనపల్లి ప్రాం తంలో)కొత్తిమీరను అనుకూలంగా పండిరచి, ఇతర ప్రాంతాలకు పంపవచ్చు.
    ఫ్రెంచిచిక్కుడు: ఈ పంటకూడా కొత్తిమీర లాగానే, అధిక ఎండను, వేడిని తట్టుకోలేదు. కనుక పాక్షిక ఎండ/నీడ ఉన్న ప్రదేశాలలో ఈపంటను పం డిరచి,అధిక ధరను పొందే వీలుంది.
    ఆకుకూరలు: వర్షాధారంగా వచ్చే ఆకుకూరలు జూలై 3వ వారం నుండి ఎక్కువగా ఉంటాయి. ఆలోపు చేతికొచ్చే ఆకుకూరలకు ఎక్కువ ధర పొందవచ్చు. వీటిని ఎండలకు కూడా పండిరచ వచ్చు. తక్కువ పొలంలో, తక్కువ నీటితో మంచి లాభాలు పొందవచ్చు.పాలకూర,తోటకూర, చుక్కకూర,మెంతికూర,గోంగూర,పొన్నగంటి కూర,కొయ్యగూర,సోయకూర,గంగవాయిలాకు మొదలైనవి. సిరిధాన్యాలతో పాలకూర,తోటకూర, పొన్నగంటికూర,కొయ్యగూర,గంగవాయిలాకు మొదలగు ఆకుకూరలను కలిపి వండుకోవచ్చు. తక్కువ క్యాలరీలు కలిగి,ఎక్కువబల్క్‌ ఉన్న ఆహారం తయారవుతుంది. దీనిని తినే దాని వలన మధుమే హాన్ని సులభంగా కంట్రోల్‌లో ఉంచవచ్చు. ఆచ రించిన అనుభవంతో తెలుపుతున్నాను. మధుమేహ గ్రస్తులు అలవాటుపడితే ఆకుకూరలకు విపరీ తమైన గిరాకీ ఏర్పడవచ్చు. ఖచ్చితంగా సుగర్‌ వ్యాధి అదుపులోకొస్తుంది. రైతులు పండిరచిన ఆకుకూరలకు మంచిధర రావడం జరుగుతుంది. అన్నికాలాల్లో దొరికే ఆకుకూరలు (ముఖ్యంగా చప్పగా ఉన్న ఆకుకూరలు) సిరిధాన్యాల బియ్యం తో కలిపి వండుకోవడం కూడా చాలా సులభం. మధుమేహాన్ని చాలావరకు ప్రపంచం నుండి తరి మికొట్టవచ్చు.మధుమేహపు మందులను మానేయ వచ్చు.
    సిరిధాన్యాలు: కొర్రలు, ఆరికలు, సామలు, ఊదలు,అండుకొర్రలు విత్తడానికి జూన్‌ నెల కూడా అనుకూలమే. వర్షాధారంగా, రసాయనిక ఎరువులు వాడకుండా పండిరచిన ఈ పంటలకు అత్యధిక ధర ఇచ్చి రైతుల వద్దకే వచ్చి కొనుక్కెళ్లే వాళ్లున్నారు.
    కూరగాయలు: పలు కూరగాయ పంటలను జూన్‌ మొదటి నుండి విత్తుకోవచ్చు. భూమిలో తడిలేక పోతే నీరు పెట్టాల్సుంటుంది. వర్షం పుష్కలంగా పడితే,తేమ అనుకూలంగా ఉన్నపుడు విత్తుకో వచ్చు. కూరగాయల ఎగుమతులను విపరీతంగా పెంచే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉన్నాయి.
    బెండ: జూన్‌లో విత్తవచ్చు.విత్తిన 45రోజుల్లో తొలి కోత మొదలుపెట్టవచ్చు.సులభంగా పంట తీసుకో వచ్చు.సొంత విత్తులను నాటితే ఖర్చు తక్కువ. అత్యధిక దిగుబడులనిచ్చే రకాలు,హైబ్రిడ్‌లు మార్కె ట్లో దండిగా దొరుకుతున్నాయి. ఎక్స్పోర్ట్‌కు అనుకూ లాలు మెండు.ఎగుమతికనువైన రకాలు:వర్ష, విశాల్‌,నాథ్‌శోభ,పంజాబ్‌ పద్మిని.
    వంగ: వర్షాకాలంలో నారు పోయడానికి జూన్‌-జూలై నెలలు అనుకూలం. 30-35 రోజుల నారు నాటవచ్చు. ఏ ప్రాంతానికి అనువైన రకాలను ఆ ప్రాంతంలో సాగు చేసి, మంచి ధర పొందవచ్చు. దేశవాళీ రకాలను, సొంత విత్తనాలను, ఆర్గానిక్‌ పద్ధతి ద్వారా పెంచి, సోషల్‌ మాధ్యమం ద్వారా ప్రచారం చేసుకుంటే ఎక్కువ ధరలకు అమ్ముకో వచ్చు. ఖర్చు తక్కువ. తప్పుడు ప్రచారం చేసుకుంటే అది బెడిసికొట్టి ఆమనిషికి విలువ లేకుండా చేస్తుం ది.అనుకూలమైన రకాలు:కోస్తాఆంధ్ర: పూసా పర్పుల్‌ క్లస్టర్‌, పూసాక్రాంతి, గులాబిబీ రాయ లసీమ:రాయదుర్గం, పోలూరు వంగ, అర్కకుసు మాకర్‌బీ తెలంగాణ:శ్యామల, దేశవాళీ పచ్చ వంగ రకాలు, పూసా పర్పుల్‌ క్లస్టర్‌,పూసాక్రాంతి. గోరుచిక్కుడు: వర్షాధారంగా పండిరచే మొండి జాతి పంట.నీటిఎద్దడిని,చీడపీడలను చాలా వరకు తట్టుకుంటుంది. నీటి ఆధారంగా కూడా పండిరచి అధిక దిగుబడులు పొందవచ్చు.జూన్‌-జూలై నెల ల్లో విత్తి అధిక దిగుబడి పొందవచ్చు. పశువుల దాణాగా,పచ్చిమేతగా, పచ్చిరొట్ట ఎరువుగా, దీని గింజలు గమ్‌ తయారీకి పనికొస్తాయి. లేత కాయ లు,కూరగాయగా వాడుతారు.జూన్‌-జూలైలో విత్తవచ్చు. అనుకూలమైన రకాలు: పూసామౌసమి, పూసాసదాబహార్‌, పూసానవబహార్‌, గౌరి.పందిరి కూరగాయలు: జూన్‌-జూలైనెలల్లో విత్తు కోదగినవి.
    ఆనప/సొర: రకాలు: పూసానవీన్‌, అర్కబహార్‌, పి.ఎస్‌.పి.ఎల్‌. హైబ్రిడ్లు: వరద్‌, విక్రాంత్‌, అమిత్‌ దోస: కూరదోస: ఆర్‌.ఎన్‌.ఎస్‌.ఎమ్‌-1, ఆర్‌.ఎన్‌. ఎస్‌.ఎమ్‌-3, వీటిని లేతగా ఉన్నపుడు పచ్చిదోసగా కూడా వాడవచ్చు. పచ్చిదోస రకాలు: పూస ఖీర, కొ-1, హైబ్రిడ్లు: మాలిని, జిప్సి.కాకర: రకాలు: డి.కె.-1, ప్రియ, హైబ్రిడ్లు: శ్వేత, పూనం గుమ్మడి: రకాలు: పూసా అలంకార్‌, అర్కచందన, హైబ్రిడ్‌: పూసా హైబ్రిడ్‌-1బూడిద గుమ్మడి: రకాలు: శక్తి, కో-2,‘పేట’స్వీటు తయారీకి:బి.హెచ్‌-24,బి. హెచ్‌-25
    పొట్ల: పందిరిపై పెంచడానికి రకాలు: శ్వేత, కో-1,కో-2,పి.కె.ఎం.-1బీ నేలపై పెంచడానికి రకం: కో-2బీ హైబ్రిడ్‌: పందిరిపై పెంచడానికి: ఎం.డి.యు-1
    బీర: రకాలు: జగిత్యాల లాంగ్‌, అర్కసుజాతబీ హైబ్రిడ్లు: ఎస్‌.ఎస్‌-403, సంజీవని
    దొండ: రకాలు చిన్నదొండ,పెద్దదొండ, నేతి దొండ
    కీరదోస: అలామిర్‌, కియోన్‌, సటిన్‌.
    పూలు: బంతి: ఏడాది పొడవునా సాగు చేయవచ్చు. జూన్‌ రెండవ వారంలో నారు పోసుకుని, జూలై రెండవ వారంలో నాటడం అనుకూలం. మార్కె ట్‌కు అక్టోబరులో తయారవుతుంది. పండుగకు అందివ్వాలంటే సుమారు 60 రోజులు ముందుగా నాటుకోవాలి.
    గులాబి: జూన్‌ నుండి జనవరి వరకు నాటుకో వచ్చు.సెప్టెంబరు,అక్టోబరు నెలల్లో నాటడం అత్యంత అనుకూలం. హైబ్రిడ్‌ టీస్‌: పింక్‌ పాం థర్‌,ఆదిత్య, రక్తిమబీ ఫ్లోరిబండాస్‌: ఆకాష్‌దీప్‌, రెడ్‌ ట్రెంప్‌, ల్యూటిన్‌బీ మినియేచర్‌: బేబి చాక్లెట్‌, ప్రీతి.
    మల్లె: వర్షాకాలం ప్రారంభంలో జూన్‌-జూలైలో వేర్లు వచ్చిన పిలక మొక్కలు నాటాలి. గుండు మల్లెను 55, జాజిమల్లెను 77, కాగడమల్లెను 6ో5 అడుగుల ఎడంలో నాటాలి.
    కనకాంబరం: మే-జూన్‌ నెలల్లో నారుపెంచి, ఆగస్టు-సెప్టెంబరు నెలల్లో ప్రధాన పొలంలో 60ో30 సెం.మీ.దూరంలో నాటాలి. సంవత్స రమంతా పూస్తుంది.చలికాలం,వేసవిలలో పూల దిగుబడి ఎక్కువ. వర్షాకాలంలో దిగుబడి తగ్గుతుంది.
    వరి: భారతావనిలో వరి పంట దిగుబడి అవసరాల కంటే ఎక్కువైనందున ఈ పంటకు ప్రభుత్వాల ప్రోత్సాహం తగ్గుతున్నది. వరి తప్ప ఇతర పంటలు వేయలేని ఊటభూములు, కాలువల క్రింద, లోతట్టు ప్రాంతాల్లో మాత్రమే పండిరచడం మం చిది. ఇంటి వాడకానికి, ఆర్గానిక్‌ పద్ధతిలో పంట పెట్టుకోవచ్చు. అధిక దిగుబడులకు జూన్‌లో ఎంత ముందుగా వీలయితే అంతముందుగా విత్తడం పూర్తి చేయండి. నాటు పెట్టడం కూడా నీటి లభ్యత ఉంటే, ఎంత లేత నారు నాటితే అంత దిగుబడులు పెరుగుతాయి. నీటి లభ్యత సరిగా లేనిచోట, నీటి లబ్యత మెరుగైన తర్వాతనే నారు పోయుట, నాటు ట చేపట్టాల్సుంటుంది. ప్రభుత్వ ప్రొక్యూర్మెం టుపై ఆధారపడకుండా,స్వంతంగా మార్కెట్‌ చేసుకున్నా, గిరాకీ ఉన్న రకాలనే ఎంపిక చేసుకొని సాగు చేయడం బాధలను తగ్గిస్తుంది.
    ప్రత్తి: చైనా నుండి దిగుమతులను కట్టడి చేయడం వలన, గులాబి రంగు పురుగు ఉధృతి ఎక్కువై నందున, దిగుబడి తగ్గినందున మార్కెట్‌లో ప్రత్తికి మంచి డిమాండ్‌ ఉంది.క్వింటాలు ప్రత్తి రూ. 10-12 వేలు పలుకుతున్నది. మంచి ప్రోత్సాహము న్నందున ఈ పంటను రైతులు పెట్టడానికి ఉత్సా హం చూపుతున్నారు. పూర్తిగా నమ్మకమైన డీలర్ల దగ్గర నమ్మకంగా క్రితం సంవత్సరంలో బాగా పండిన, గిరాకీ ఉన్న రకాలనే పండిరచండి. కొత్త రకాలు వేయాలనుకునేవాళ్లు,కొద్ది విస్తీర్ణంలో పరీ క్షించి బాగా పండితే తదుపరి సంవత్సరం, అదే రకాన్ని ఎక్కువ విస్తీర్ణంలో చేపట్టవచ్చు. అధిక సాంద్రత విధానంలో ప్రత్తిని పండిరచి, అధిక దిగుబడి పొందవచ్చు. ఈ విధానంలో ప్రత్తి పంట త్వరగా పూర్తవుతుంది. ప్రత్తి తర్వాత శనగ, పెసర, మినుము, నువ్వులు, వేరుశనగ పంటలను పెట్టుకో వచ్చు. అధిక సాంద్రత విధానాన్ని వర్షాధారం గాను, నీటితడులిచ్చి కూడా చేపట్టవచ్చు.
    వేరుశనగ: జూన్‌ రెండవ పక్షం నుండి జూలై మొదటి వారంలోపు విత్తి అత్యధిక దిగుబడులు పొందవచ్చు. వేరుశనగ గింజలు పెద్దగా ఉండడం వలన, మొలకెత్తడానికి భూమిలో తగినంత తేమ అవసరం. జూలై మొదటి వారం తర్వాత ఎంత నిదానించి విత్తితే అంత దిగుబడి తగ్గుతుంది. కదిరి లేపాక్షి (కె-1812)బాగా దిగుబడి నిస్తున్నప్పటికి కన్ఫెక్షనరీ (గింజలతో తయారైన పదార్థాలు) తయారీదారులు, దీని వాడకానికి ఇష్ట పడుట లేదు. ఇందులో వగరు ఉండుట కారణ మంటున్నారు. దీనికి ప్రత్యామ్నాయంగా తిరుపతి ప్రాంతీయ వ్యవసాయ పరిశోధనాస్థానం వారు రూపొందించినటి.సి.జి.ఎస్‌-1694 గట్టి, కమ్మటి, లావుగింజలు, సమానమైన సైజుగల గింజలు కలిగి, అత్యధిక దిగుబడులను సైతం ఇస్తున్నది. దీనిని ప్రాచుర్యంలోకి తేవ డానికి,విరివిగా విత్త నోత్పత్తి చేపట్టవచ్చు.
    -జి.ఎన్‌.వి.సతీష్‌

    ఈ నిరుద్యోగానికి పరిష్కారం ఎలా..

    ఆర్థిక శాస్త్రంలో డిమాండుకు కొరత ఉన్న వ్యవస్థకి, సప్లరుకి కొరత ఉన్న వ్యవస్థకి (పెట్టుబడులకు, ముడి సరుకులకు, కార్మికులకు, టెక్నాలజీకి కొరత ఉండడాన్ని సప్లరుకి కొరత ఉన్నట్టు పరిగణిస్తాం) మధ్య తేడాను చూస్తారు. మొదటి తరహా వ్యవస్థలో స్థూల డిమాండు పెరిగితే అందుకు అనుగుణంగా సరుకుల ఉత్పత్తిని పెంచుకోవచ్చు.డిమాండుకు తగినట్టు సరుకుల సరఫరా లేకపోతే వాటి ధరలు పెరుగుతాయి. ఉత్పత్తిని పెంచడం ద్వారా అటువంటి ధరల పెరుగు లను నివారించవచ్చు. అదే రెండో తరహా వ్యవస్థలో (సప్లరుకి కొరత ఉన్న వ్యవస్థలో) స్థూల డిమాండు గనుక పెరిగితే అది ఉత్పత్తి పెరుగుదలకు దారితీయదు. అప్పటికే ఆ వ్యవస్థలో ఉన్న ఉత్పత్తి సామర్ధ్యాన్ని పూర్తిగా వినియోగించివున్నందున (అప్పుడు అదనంగా ఉత్పత్తి చేయడం సాధ్యం కాదు) గాని, లేదా ఏవైనా కీలకమైన ముడి సరుకులకో, పరికరాలకో, కార్మికులకో కొరత ఏర్పడినందువలన గాని మార్కెట్‌కు అవసరమైనంత మేరకు ఉత్పత్తి చేయలేని పరిస్థితి ఉంటుంది. అటు వంటి స్థితిలో స్థూల డిమాండు మరింత పెరిగితే అది ద్రవ్యోల్బణానికి దారి తీస్తుంది. యుద్ధ సమయాల్లో మిన హాయిస్తే సాధారణంగా పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ ఎప్పుడూ డిమాండుకు కొరత ఉన్న వ్యవస్థగానే ఉంటుంది. అదే సోషలిస్టు వ్యవస్థలో (గతంలోని సోవియట్‌ యూని యన్‌ లేదా తూర్పు యూరప్‌ దేశాల వ్యవస్థలలో) సప్లరుకి కొరత ఉండేది. డిమాండుకు కొరత ఉన్న వ్యవస్థలో గనుక స్థూల డిమాండ్‌ పెరిగితే దానితో బాటు ఉపాధి అవకాశాలు కూడా పెరుగుతాయి.
    ప్రస్తుతం మన దేశంలో నిరుద్యోగం ఒక తీవ్ర సామాజిక సమస్యగా ఉంది. దాని తీవ్రత తాజా ఎన్నికలలో బిజెపి బలం తగ్గడానికి దోహ దం చేసింది.అందుచేత నిరుద్యోగ సమస్యను అత్యవసరంగా పరిష్కరించవలసిన అగత్యం ముం దు కొచ్చింది.ఈ పరిస్థితిలో ఆర్థిక వ్యవస్థల్లో పైన తెలిపిన తేడాను దృష్టిలో ఉంచుకోవడం అవసరం. మన దేశంలో ప్రభుత్వ సర్వీసులతో సహా సేవా రంగంలో చాలా గణనీయంగా ఉపాధి కల్పనను కావాలనే తగ్గించారు ఇక్కడ పెట్టుబడికి కొరత అన్న సమస్య ఏదీలేదు.అదే విధంగా మనకి ఇప్పుడు పెట్టుబడికి గాని, కార్మికులకు గాని ఏ ఇతర ఇన్‌పుట్‌లకు గాని కొరత లేదు. ఆహారధా న్యాల నిల్వలు పుష్కలంగా ఉన్నాయి. పేదలకు ఆహార ధాన్యాలను ఉచితంగా పంపిణీ చేయడాన్ని తొలుత ఎకసెక్కం చేసిన మోడీ ప్రభుత్వం కూడా ఉన్న ఆహారధాన్యాల నిల్వలను కుటుంబానికి 5 కిలోల చొప్పున ఉచితంగా పంపిణీ చేసి ఎన్నికల్లో లబ్ధి పొందడానికి ప్రయత్నించింది. ఇప్పుడు తగ్గిన నిల్వలను పెంచుకోడానికి అంతర్జాతీయ మార్కెట్‌ నుండి గోధుమలను కొనుగోలు చేయడానికి మన దేశం ప్రయత్నిస్తోంది. దీనికి కారణం ఉన్న నిల్వ లను సక్రమంగా వినియోగించలేక దుర్వినియోగం చేయడమే. అంతేకాని దేశంలో ఇప్పుడు ఆహారధా న్యాల కొరత ఏమీ లేదు.అందుచేత ప్రస్తుతం మన దేశంలో నెలకొన్న తీవ్ర నిరుద్యోగానికి కారణం డిమాండుకు తీవ్ర కొరత ఉన్న వ్యవస్థే.దీనిని పరి ష్కరించడానికి వెంటనే స్థూల డిమాండును పెం చాలి.దానికోసం ప్రభుత్వ వ్యయాన్ని బాగా పెం చాలి. ఇప్పుడు చాలా ప్రభుత్వ ఉద్యోగాలు ఖాళీలు గా భర్తీ కాకుండా పడివున్నాయి. విద్యా రంగంలో సిబ్బంది కొరత తీవ్రత చాలా ఎక్కువగా ఉంది. దాని ఫలితంగా విద్యా ప్రమాణాలు దెబ్బ తినిపోతు న్నాయి.చివరికి సైన్యంలో సైతం మామూలు స్థాయిలో ఖాళీలను నింపడం లేదు. దానికి తోడు అగ్నివీర్‌ వంటి పథకాలను ప్రవేశపెట్టడం నిరు ద్యోగ తీవ్రతను పెంచింది. ఉపాధి కల్పనలో తక్కిన యజమానులకన్నా ముందుండి దారి చూపవలసిన ప్రభుత్వం నిరుద్యోగాన్ని పెంచడంలో ముందుంది. ద్రవ్యపరంగా నియంత్రణలు అమలులో ఉండడమే దీనికి కారణం. ఇంతకు ముందు మనం డిమాం డుకు కొరత ఉన్న ఆర్థిక వ్యవస్థకి, సప్లరుకి కొరత ఉన్న ఆర్థిక వ్యవస్థకి మధ్య ఉండే తేడాను గురించి చర్చించాం.ఏదైనా ఒకసర్వ స్వతంత్ర దేశపు ఆర్థికవ్యవస్థలో సప్లరుకి సంబంధించిన కొరత ఉండే అవకాశం లేదు. ఇక ఒక సర్వ స్వతంత్ర దేశం మీద ద్రవ్యపరమైన నియంత్రణలు మామూ లుగా ఉండే అవకాశం లేదు. ఏవైనా ద్రవ్య పర మైన నియంత్రణలు ఉంటే అవి అంతర్జాతీయ పెట్టుబడి మన ప్రభుత్వం మీద విధించినవై వుం డాలి, అందుకు ఆఅంతర్జాతీయ పెట్టుబడికి స్థానిక మిత్రులైన దేశీయ కార్పొరేట్‌-ద్రవ్య పెట్టుబడి ముఠా తోడై వుండాలి. అంటే ద్రవ్య నియంత్రణతో మన దేశం తన స్వయం నిర్ణయాధికారాన్ని కొంత మేరకు కోల్పోయినట్టు భావించాలి. అంతే తప్ప స్వతహాగా మన ప్రభుత్వం ఏవో పరిమితుల మధ్య ఉన్నట్టు కాదు. నిజానికి డిమాండుకు కొరత ఉన్న వ్యవస్థలో ఆడిమాండును పెంచడానికి అవస రమైన అదనపు వ్యయాన్ని ప్రభుత్వం చేయాలంటే అందుకు ఆటంకం ఏమీ ఉండదు. 90 సంవత్స రాల క్రితమే కాలెక్కీ-కీన్స్‌ సైద్ధాంతికంగా అర్థ శాస్త్రంలో తెచ్చిన పెనుమార్పులు ఆటంకాలు వుంటాయనే వాదాన్ని తిప్పికొట్టాయి.అప్పుడు తిర స్కరించబడ్డ వాదనలనే ఇప్పుడు మళ్ళీ ముందుకు తీసుకొస్తున్నారు. ఇప్పుడు ప్రభుత్వ వ్యయం మీద పరిమితులు బడా కార్పొరేట్లు విధించినవే తప్ప స్వతహాగా ఉన్నవి కానే కావు. అందుచేత అంతర్జా తీయ, దేశీయ బడా పెట్టుబడి దురాశాపూరితమైన నిబంధనల ఉచ్చు నుండి బైటపడి, నిరుద్యోగాన్ని పరిష్కరించేందుకు తన దృఢ నిశ్చయాన్ని ప్రభు త్వం ప్రదర్శించాల్సి వుంది.
    ప్రభుత్వం తన వ్యయాన్ని పెంచడానికి ద్రవ్యలోటును పెంచి ఖర్చు చేయాల్సి వుంటుంది. దానివలన ఉపాధి కల్పన పెరుగుతుంది. ఇలా ద్రవ్యలోటు పెరిగితే దాని ఫలితంగా ప్రైవేటు పెట్టు బడులు తగ్గుతాయన్న వాదనలు పస లేనివి. నిజానికి ద్రవ్యలోటు పెరిగితే దానివలన కలిగే నష్టం ఏమిటంటే అది సంపదలో అసమానతలు పెరగడానికి దారితీస్తుంది. ఇదెలాగ జరుగుతుందో చూద్దాం. ఉదాహరణకు ప్రభుత్వం రూ.100 మేరకు తన వ్యయాన్ని పెంచిందనుకుందాం. అందుకోసం అప్పు చేసింది అనుకుందాం (ద్రవ్య లోటు పెంచడం అంటే అప్పు చేసి ఖర్చు చేయ డమనే అర్థం).అలా ఖర్చు చేసిన రూ.100 చివరికి పెట్టుబడిదారుల దగ్గరకే చేరుతాయి (ముం దు కార్మికులకు అందినా,ఆ సొమ్మును వారు ఖర్చు చేస్తారు గనుక అంతిమంగా ఆసొమ్ము పెట్టుబడిదారుల దగ్గరకే చేరుతుంది). ప్రభుత్వం ఆ పెట్టుబడిదారుల నుండే అప్పు తీసుకుంటుంది. దీనిని ఇంకా బాగా అర్ధం చేసుకోవాలంటే మనం ఆర్థిక వ్యవస్థని మూడు విడివిడి భాగాలుగా విడ దీసి చూడాలి. మొదటిది: ప్రభుత్వం. రెండోది: శ్రామిక ప్రజలు,మూడోది : పెట్టుబడిదారులు. ఈ మూడు భాగాల దగ్గర ఏర్పడే లోటు అంతా కలిపితే ఎప్పుడూ సున్నాగానే ఉంటుంది (లోటు అంటే అప్పు చేసి ఖర్చు చేయడం. ఒకడు అప్పు చేయాలంటే దానిని ఇచ్చేవాడు మరొకడు ఉండాలి కదా.ఇద్దరిదీ కలిపితే నికరలోటు సున్నా అవు తుంది కదా). శ్రామిక ప్రజలు ఎంత సంపాదిస్తారో అంతా ఖర్చు చేసేస్తారు. అందుచేత వారివద్ద లోటు ఏమీ ఉండదు (వాళ్ళలో వాళ్ళు ఒకరికొకరు అప్పులిచ్చుకోవాలే తప్ప పెట్టుబడిదారులు పేదలకు అప్పులివ్వరు). అందుచేత ప్రభుత్వం అప్పు చేసి ఖర్చు చేయాలంటే అంతిమంగా అది పెట్టుబడిదా రుల నుండే మిగులు నుండే చేయాలి. ప్రభుత్వం బ్యాంకుల నుండి మొదట రూ.100 అప్పు తెచ్చి ఖర్చు చేస్తుంది.ఆ ఖర్చు అంతిమంగా పెట్టుబడి దారుల దగ్గరకు చేరుతుంది. అప్పుడు ఆ పెట్టుబడి దారుల నుండి ప్రభుత్వం రూ.100అప్పు తెచ్చి బ్యాంకుల అప్పు తీరుస్తుంది.ఈ క్రమంలో పెట్టు బడిదారుల దగ్గర రూ.100 మిగులు పోగుబడు తుంది. దీనివలన పెట్టుబడిదారులు అదనంగా కష్టపడేదేమీ లేదు సరికదా,వారికి మిగులు చేరు తుంది.ప్రభుత్వం చేసే అదనపు వ్యయం వలన ఈ పెట్టుబడిదారుల దగ్గర అమ్ముడుపోకుండా మిగిలిపోయిన సరుకులు చెల్లుబాటు అవుతాయి. దానితోబాటు అదనంగా సంపద పోగుబడుతుంది. ఇది సంపద అసమానతలకు దారి తీస్తుంది. ఈ విధంగా సంపదలో అసమానతలు పెరిగిపోకుండా ఉండాలంటే,పెట్టుబడిదారుల దగ్గర పోగుబడిన అదనపు సంపదను పన్ను రూపంలో ప్రభుత్వం తిరిగి తీసుకోవాలి.అలా తీసుకున్నందువలన పెట్టుబడిదారులకు అంతవరకూ ఉన్న సంపద ఏమీ తగ్గిపోదు. కేవలం అదనంగా పోగుబడినది మాత్రమే పన్ను రూపంలో వెనక్కి పోతుంది. అంటే ప్రభుత్వ వ్యయాన్ని పెంచి నిరుద్యోగాన్ని తగ్గించ డం ద్వారా అంతరకూ పెట్టుబడిదారుల దగ్గర పోగుబడిన సంపద ఏమీ తగ్గిపోదు. అందుచేత అంతర్జాతీయ, దేశీయ బడా కార్పొరేట్లు ఎటువంటి ఆటంకాలు కల్పించినా,వాటన్నింటినీ అధిగ మిం చే ధైర్యాన్ని ప్రభుత్వం ప్రదర్శించగలిగితే నిరు ద్యోగాన్ని పరిష్కరించవచ్చు. ముందు ప్రభుత్వ విద్యాలయాల్లో, యూనివర్సిటీల్లో ఉన్న బోధన, బోధనేతర పోస్టులనన్నింటినీ భర్తీ చేయాలి. అదే విధంగా వైద్య రంగంలో కూడా భర్తీ చేయాలి. ఆతర్వాత ఈరంగాల్లో అదనపు పోస్టులను మం జూరు చేయాలి. అప్పుడు పతనమౌతున్న మన విద్యా, వైద్య ప్రమాణాలను నిలబెట్టగలుగుతాం. వాటితోబాటు ఇప్పుడు ఉనికిలో ఉన్న ఉపాధి హామీ పథకాన్ని విస్తరించాలి. దానికి విధించిన పరిమితు లను ఎత్తివేయాలి. గ్రామాల్లో ఎంతమంది పని కావాలని అడిగితే అంతమందికీ పనులు కల్పిం చాలి.ఆపథకాన్ని పట్టణ ప్రాంతాలకూ విస్తరిం చాలి. ఆ పథకం కింద చెల్లించే వేతనాలను కూడా సహేతుకంగా, ప్రస్తుత పరిస్థితులకు అనుగుణంగా పెంచాలి.
    ఈ మూడూ చేస్తే దాని ఫలితంగా దేశ ఆర్థికవ్యవస్థలో అనేక రకాల వినిమయ సరు కులకు డిమాండ్‌ బాగా పెరుగుతుంది. ఇప్పుడున్న ఉత్పత్తి సామర్ధ్యాన్ని పూర్తి స్థాయి మేరకు వినియో గించగలుగుతాం. అంతేకాక అదనపు సామర్ధ్యాన్ని కూడా నెలకొల్పవలసిన పరిస్థితి వస్తుంది. ముఖ్యం గా చిన్న, మధ్య తరహా పరిశ్రమల్లో అభివృద్ధికి ఇది దారి తీస్తుంది (ఆ పరిశ్రమలకు అవసరమైన రుణ సదుపాయాలను కూడా కల్పించాల్సి వుం టుంది).అంటే, ప్రభుత్వం తన వ్యయం ద్వారా కల్పించే అదనపు ఉపాధి వలన ప్రైవేటు రంగంలో కూడా ఉపాధి అవకాశాలు పెరుగుతాయి. ప్రభుత్వం చేసే ఈ అదనపు వ్యయానికి కావలసిన ఆర్థిక వనరులను సమీకరించడానికి పెట్టుబడి దారుల మీద,తక్కిన బడా సంపన్నుల మీద అద నపు పన్నులు విధించాలి. వారి ఆదాయాలమీద, వారి దగ్గర వున్న సంపద మీద పన్నులు విధిం చాలి. ముఖ్యంగా వారి స్థిరాస్తుల మీద,వారి నగదు నిల్వల మీద (షేర్ల రూపంలో ఉన్నవాటితో సహా) అదనపు పన్నులు వేయాలి.దానివలన వారు పెట్టే పెట్టుబడులు ఏమీ తగ్గిపోవు.సంపదమీద పన్ను సమర్ధవంతంగా వసూలు కావాలంటే వారసత్వ పన్ను కూడా అదే సమయంలో విధించాలి. మన దేశంలో ఇప్పుడు సంపద పన్ను కాని,వారసత్వ పన్ను కాని అమలు చేయడంలేదు.నయా ఉదార వాద శకంలో కొద్దిమంది దగ్గర విపరీతంగా సంపద పోగుబడుతున్నప్పుడు, అసమానతలు విపరీతంగా పెరుగుతున్నప్పుడు ఈ మాదిరి పన్ను లు అసలే లేకపోవడం దిగ్భ్రాంతికరం. అదే సమ యంలో ఈరెండు రకాల పన్నులనూ ఇప్పటి నుంచైనా అమలు చేస్తే ప్రభుత్వం దగ్గర పెద్ద మోతాదులో ఆర్థిక వనరులు సమకూరే అవకా శాలు మెండుగా ఉన్నాయని స్పష్టంగా కనపడు తోంది.
    ఇప్పుడున్న పరిస్థితుల్లో నిరుద్యోగాన్ని పరిష్కరించడానికి ప్రభుత్వ వ్యయాన్ని పెంచడం ఒక్కటే తక్షణ పరిష్కారం.ఆ అదనపు ప్రభుత్వ వ్యయానికి కావలసిన వనరులను సమీకరించ డానికి సంపద పన్ను, వారసత్వ పన్ను విధించడమే సముచిత మార్గం.దీనివలన ఒకే దెబ్బకు అనేక పిట్టల్ని కొట్టవచ్చు.ఒకటి:ఉద్యోగాలు పెరుగు తాయి,రెండు:సంపద అసమానతలు పెరిగి పోకుం డా అదుపులో ఉంటాయి. తద్వారా ప్రజా స్వామ్యం బలపడుతుంది, మూడు: విద్యా, వైద్య ప్రమాణాలు మన దేశంలో మెరుగుపడతాయి.(ప్రజాశక్తి సౌజన్యంతో..)`(స్వేచ్ఛానుసరణ)- (ప్రభాత్‌ పట్నాయక్‌)

    ఉన్నత విద్యకు దూరవుతున్న దళిత,బహుజనులు

    2024-25 విద్యా సంవత్సరం నుంచి దేశ వ్యాప్తంగా వివిధ యూనివర్సిటీలు, ఉన్నత విద్యాసంస్థలలో పీహెచ్‌డీ ప్రవేశాలకు జాతీయ అర్హత పరీక్ష (నెట్‌) నిర్వహించాలనడం యూనివ ర్సిటీల స్వయంప్రతిపత్తిని ధ్వంసం చేయడమే. ఆయా వర్శిటీలు సొంతంగా నిర్వహించే ప్రవేశ పరీక్ష స్థానంలో నెట్‌ను నిర్వహించాలంటూ దళిత, బహుజన విద్యార్థులను ఉన్నత విద్యకు దూరం చేసే కులోన్మాద కుట్రలను విద్యార్థి లోకం తిప్పి కొట్టాలి.
    మార్చి 13వతేదీన న్యూఢల్లీిలో యూని వర్సిటీ గ్రాంట్స్‌ కమిషన్‌ ఉన్నత స్థాయి సమావేశం జరిగింది. ఈ సమావేశంలో వివిధ యూనివర్సి టీలు సొంతంగా నిర్వహించే పీహెచ్‌డీ ప్రవేశ పరీక్ష స్థానంలో జాతీయస్థాయిలో ఏక పరీక్ష (నెట్‌) ను ప్రవేశపెట్టారు. ఈ నూతన పరీక్ష విధా నంలో నెట్‌ను మూడు కేటగిరీలుగా విభజించారు. అందు లోని 1వకేటగిరీలో జూనియర్‌ రీసెర్చ్‌ ఫెలోషిప్‌, అసిస్టెంట్‌ ప్రొఫెసర్‌ ఉద్యోగానికి అర్హత ఇచ్చారు. 2వ కేటగిరిలో ఫెలోషిప్‌ ఇవ్వకుండా అసిస్టెంట్‌ ప్రొఫెసర్‌ ఉద్యోగానికే అర్హత ఇచ్చారు. ఇక 3వ కేటగిరిలో ఫెలోషిప్‌ గాని, అదేవిధంగా అసిస్టెంట్‌ ప్రొఫెసర్‌ ఉద్యోగానికి అర్హత ఇవ్వకుండా పీహెచ్‌డీ కోర్సుల్లో చేరేందుకు మాత్రమే అర్హత ఇచ్చారు. దాన్ని కూడా ఏడాదికే పరిమితం చేశారు. నెట్‌ పరీక్ష ఇంగ్లీష్‌, హిందీ భాషల్లో ఉండటంతో దక్షిణ భారతదేశ విద్యార్థులు పరీక్షల్లో అధిక మార్కులు సాధించలేరు. దీంతో కేటగిరి-1లో వీరు ఫెలోషిప్‌ పొందలేరు. అసిస్టెంట్‌ ప్రొఫెసర్‌ ఉద్యోగానికి అర్హత కూడా కోల్పోతారు. వివిధ యూనివర్సిటీల్లో ఏటా పీహెచ్‌డీ ఖాళీలు భర్తీ చేసేందుకు తప్పనిసరి గా పరీక్షలు నిర్వహించాలనే విధానం లేకపోవడం వల్ల యూజీ నెట్‌లోని 3వ కేటగిరి సాధించినప్ప టికీ విద్యార్థులు ఏడాది కాల పరిమితి నిబంధన వల్ల కనీసం అడ్మిషన్‌ కూడా పొందలేని పరిస్థితి ఏర్పడనున్నది.
    గ్రామీణ ప్రాంత విద్యార్థులు,రాష్ట్ర భాషలు, మాతృభాషలలో చదువుకున్న విద్యార్థులు, పేద, దళిత, బహుజన విద్యార్థులు పట్టణాల్లోని ప్రైవేట్‌, కార్పొరేట్‌ కళాశాలలో ఇంగ్లీష్‌ భాషలో చదివే విద్యార్థులకు పోటీ ఇవ్వలేని పరిస్థితి ఏర్పడు తున్నది. అనేక కష్టనష్టాలు, అణచివేతకు, అవమా నాలకు గురై పీజీ వరకు చదువుకున్న దళిత, బహుజన విద్యార్థులు ఈనిర్ణయంతో ఉన్నత విద్యా సంస్థల నుంచి గెంటివేయబడుతారనేది నూటికి నూరుపాళ్లు వాస్తవం. పార్లమెంట్‌ ఎన్నికల కోడ్‌ వచ్చిన తర్వాత ఈ విషయాన్ని బహిర్గతం చేసిన యూజీసీ సంస్థ విద్యార్థుల ఆందోళనలను ఎలక్షన్‌ కోడ్‌ పేరుతో అణచివేసే ఉద్దేశంతోనే చేసింది. కొత్త విద్యా విధానం-2020 అమలులో భాగం గానే ఈ ఏకపరీక్ష విధానాన్ని ప్రవేశపెడుతున్నా మని ఈసందర్భంగా ప్రకటించిన యూజీసీ తొందరలోనే తన అస్తిత్వాన్ని కోల్పోయి రద్దయ్యే పరిస్థితి కూడా ఉన్నది. కొత్త విద్యా విధానంలోనే యూజీసీని రద్దు చేయాలని, ఆస్థానంలో కేంద్ర విద్యా మంత్రిత్వ శాఖ ఆధ్వర్యంలో నడిచే హయ్యర్‌ ఎడ్యుకేషన్‌ కౌన్సిల్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా (హెచ్‌ఈసీఐ) ఏర్పాటు చేయాలని ఉంది.గత కొన్నేండ్లుగా ఎంతో మంది పేదవిద్యార్థులకు ఉపకార వేతనాలు అందించిన యూజీసీని కూడా కనుమరుగు చేసే పరిస్థితి నేడు నెలకొన్నది.ఈ దేశ పాలకులు అనుస రించిన విధానాలతో ఇప్పటికే భారత విద్యా విధా నంలో కొందరికే విద్య అనే పరిస్థితికి నెట్టివేయ బడిరది. విద్య కాషాయీకరణ, ప్రైవేటీకరణ, కార్పొరేటీకరణతో పూర్తి కేంద్రీకరణకు పూను కున్నది. ప్రధాని మోదీ నాయకత్వంలో ఈ పదేండ్ల కాలంలో విద్యావ్యవస్థ భ్రష్టుపట్టిపోయింది. ఏక పరీక్ష విధానాన్ని వెనక్కి తీసుకోవాలని డిమాండ్‌ చేస్తూ దేశవ్యాప్తంగా పోరాడేందుకు విద్యార్థులు ముందుకురావాలి.పీజీపూర్తి చేసి ఎంఫిల్‌, పీహెచ్‌ ఎ ప్రవేశాలు పొందిన మైనారిటీ విద్యార్థులకు ఆర్థిక వెసులుబాటులేకపోవడం ఇబ్బందికరంగా మారింది. ఈఆటంకాన్ని తొలగించడానికి 2009 లో అప్పటి యూపీఏ ప్రభుత్వం ‘మౌలానా అబుల్‌ కలాంఆజాద్‌ జాతీయ ఫెలోషిప్‌’పేరిట ఉపకార వేతనాలను ప్రవేశ పెట్టింది. వీటితో లబ్ధిపొందు తున్నవారు ఇతర ఉపకార వేతనాలు కూడాఅందు కుంటున్నారనే నెపంతో మోదీ ప్రభుత్వంవీటిని ఈ మధ్య రద్దు చేసేసింది. దేశానికి తొలివిద్యా శాఖ మంత్రిగా పనిచేసిన మౌలానా అబుల్‌ కలాం ఆజాద్‌ ముస్లిం కావడం, అల్పసంఖ్యాక వర్గాలలో సహజంగా ముస్లింలే అధికంగా ఉంటారు కనకే మోదీ ప్రభుత్వం వీటిని రద్దు చేసినట్టుకనిపిస్తోంది. దేశ జనాభాలో14.2శాతం మంది ముస్లింలు ఉంటే,కళాశాలలు,విశ్వవిద్యాలయాలలో చేరే ముస్లిం విద్యార్థులు 5.5శాతం మాత్రమే ఉన్నారు. దేశ జనాభాలో16.5శాతం ఉన్న షెడ్యూల్డ్‌ కులాల వారిలో ఉన్నత విద్య అభ్యసిస్తున్నవారు 14.7 శాతం ఉన్నారు.2019లో ఉన్నత విద్య గురించి నిర్వహించిన సర్వేలో ఈ విషయం వెల్లడైంది.
    అదే కారణమా?..
    ప్రభుత్వ గణాంకాల ప్రకారం2018-19లో మౌలానా ఆజాద్‌ పేరిట నెలకొల్పిన ఉపకార వేత నాలలో1000మంది వినియోగించుకుంటే అందు లో 733 మంది ముస్లింలే కావడం సహజంగానే మోదీ సర్కారుకు అభ్యంతరకరమై ఉండొచ్చు.ఈ ఉపకార వేతనాలను రద్దు చేసినందుకు విద్యా సంస్థల లోపల,వెలుపల తీవ్ర నిరసన వ్యక్తం అవు తోంది.ప్రభుత్వ నిర్ణయం అల్పసంఖ్యాక వర్గాల, ముఖ్యంగా ముస్లింల విద్యావకాశాలను దెబ్బ తీయడానికేనని ప్రత్యేకంగా చెప్పనక్కర్లేదు. పని గట్టుకుని బీజేపీ ప్రభుత్వం ఈనిర్ణయం తీసు కుందని నిర్ధారణకు రావడానికి ప్రత్యేక పరిశోధన అనవసరం.12వ తేదీన వందలాది మంది విద్యా ర్థులు దిల్లీలో నిరసనకు దిగారు. పోలీసులు వారం దరినీ స్టేషను తీసుకెళ్లి కొన్ని గంటల తరవాత వదిలేశారు. రాజ్యసభలో కాంగ్రెస్‌ సభ్యుడు ఇమ్రాన్‌ ప్రతాప్‌గఢీ,బహుజన సమాజ్‌ పార్టీకి చెందిన డానీష్‌ అలీ, మజ్లిస్కు చెందిన ఇంతియాజ్‌ జలీల్‌ ఈ అంశాన్ని లేవనెత్తారు. అల్పసంఖ్యాక వర్గాలవారి వెనుకబాటుతనాన్ని రూపుమాపడానికి 2005లో అప్పటి యూపీఏ ప్రభుత్వం దిల్లీ హైకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా పనిచేసిన రాజీం దర్‌ సచార్‌ నేతృత్వంలో ఓకమిటీ ఏర్పాటు చేసిం ది.ఈ కమిటీ 2006లో సమర్పించిన నివేదికలో ముస్లింలు సామాజికంగా,విద్యాపరంగా, ఆర్థికం గా ఇతర మతాలవారితో పోలిస్తే బాగా వెనుకబడి ఉన్నారని తేలింది. కొందరు ముస్లింల పరిస్థితి దళితుల కన్నా హీనంగా ఉందని సచార్‌ కమిటీ పేర్కొంది.మైనారిటీల పరిస్థితి అధ్వానం 2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం దేశంలో 20 యేండ్లకు పైబడినవారిలో ఏడు శాతం మంది ఉన్నత విద్యను అభ్యసిస్తున్నారు.ముస్లింలలో నాలుగు శాతం మాత్రమే ఉన్నారని సచార్‌ కమిటీ నివేదిక ఆందోళ న వ్యక్తం చేసింది. అవకాశాలు తక్కువగా ఉన్న ఇతర వర్గాలవారితో పోల్చి చూసినా ముస్లింల పరిస్థితి అధ్వానంగా ఉందనివివరించింది.ఆ కమి టీ సిఫారసుల పర్యవసానంగానే మౌలానా ఆజాద్‌ జాతీయ ఉపకార వేతనాల పథకం అమలులోకి వచ్చింది.ఇది ముస్లింలకేకాక అల్పసంఖ్యాక మతా లవారందరికీ వర్తిస్తుంది. మైనారిటీ విద్యార్థులు ఒకటికన్నా ఎక్కువ ఉపకార వేతనాలు అందు కుంటున్నందున మౌలానా ఆజాద్‌ పథకాన్ని రద్దు చేస్తున్నామని కేంద్ర మంత్రి స్మృతి ఇరానీ ప్రకటిం చారు.విద్యార్థులకు వివిధ పథకాల కింద ప్రయో జనం పొందే అవకాశంఉన్నా ఒక ఉపకార వేత నం మాత్రమే అందిస్తున్నారు. మౌలానా ఆజాద్‌ పథకాన్ని ఎక్కువగా వినియోగించుకుంటున్నది పీహెచ్‌ఎ పరిశోధక విద్యార్థులే. వారికి జూనియర్‌ రీసెర్చ్‌ ఫెలోషిప్‌ వినియోగించుకునే అవకాశం ఉంది. అయితే, ఇది ప్రతిభ ఉన్నవారికే వర్తిస్తుంది. మౌలానా ఆజాద్‌పథకం రద్దు చేశారు గనక ఇతర మైనారిటీ వర్గాలవారు పరిశోధనలు కొనసాగించే అవకాశం మందగిస్తుంది. పరిశోధన మీద ఆసక్తి ఉన్నవారికి ఉపకార వేతనాలు అందితే ఉద్యోగావ కాశాలను కూడా వదులుకుని ఉన్నత విద్య కొనసా గించగలుగుతారు.లేకపోతే ఉన్నత విద్య కొన సాగించగలుగుతారు. లేకపోతే ఉన్నత విద్య ఆర్థిక స్థోమత ఉన్నవారికే పరిమితం అవుతుంది. క్రమక్రమంగా అమలు చేసిమౌలానా ఆజాద్‌ పథకం రద్దుచేయక ముందుకూడా యూజీసీ ఈ పథకం కింద దరఖాస్తులు ఆహ్వానించడాన్ని తగ్గించింది.ఈ పథకం కింద ఆఖరుసారి దరఖా స్తులు ఆహ్వానించింది 2018లోనే. 2020 మార్చి లోక్సభలో ప్రశ్న అడిగితే అప్పటి మైనారిటీ వ్యవహారాల శాఖ మంత్రి ముఖార్‌ అబ్బాస్‌ నఖ్వీ ‘మార్గదర్శకాలు ఖరారు చేస్తున్నాం’అని చెప్పి తప్పించుకున్నారు.‘జాతినిర్మాణం’ ‘జాతీయ భద్రత’ పేర పౌరసత్వ సవరణచట్టం (సీఏఏ) లాంటి వాటి ద్వారా ఇదివరకే ముస్లింలను అణగదొక్కడం కొనసాగుతూనే ఉంది. విద్యారంగంలో, ముఖ్యం గా ఉన్నత విద్యారంగంలో అనేక కారణాలతో ముస్లింలు ఇప్పటికే షెడ్యూల్డు కులాలు, షెడ్యూల్డు జాతుల వారికన్నా ఎక్కువగా వెనుకబడి పోయారు. అలాంటప్పుడు ఉన్న పథకాలను కూడా రద్దు చేస్తుంటే ముస్లిం వెనుకబాటుతనం మరింత పెరు గక తప్పదు.2.76శాతం మంది ముస్లింలే ఉన్నత విద్యఅభ్యసించగలుగుతున్నారు. ఇప్పటికే పరాయి వారుగా మారిపోయిన వారిని మిగతా సమాజా నికి మరింత దూరంచేసే కుట్ర జరగడం దురదృష్ట కరం.(వ్యాసకర్త : ఓయూ, హైదరాబాద్‌)
    సంక్షోభంలో వసతి గృహాలు
    ‘సిబ్బంది కొరత, అధికారుల పర్యవేక్షణ లోపం, శిధిలావస్థలో ఉన్న భవనాలు అనేక చోట్ల దర్శన మిచ్చాయి. సిబ్బంది లేకపోవడంతో అధ్యాపకులే అన్ని పనులు చేయాల్సిన దుస్థితి. ప్రభుత్వం ఒక విద్యార్థికి ఇచ్చే 30 రూపాయలలో గ్యాస్‌, మ్యాన్‌ పవర్‌ కోసం 8 రూపాయలు ఖర్చవుతున్నాయి. మిగిలిన 22 రూపాయలతో టిఫిన్‌, లంచ్‌, స్నాక్స్‌, డిన్నర్‌,రెండుసార్లు టీ, వారానికి రెండుసార్లు నాన్‌ వెజ్‌,ఐదు రోజులు ఎగ్‌ ఇవ్వాలి.ఇది సాధ్యం కాక నిర్వాహకులు తక్కువ రేటు ఉన్న కూరగాయలతో చేసిన కూరలు,నీళ్లపప్పు,పురుగుల అన్నం పెడుతు న్నారు.పరిశుభ్రత లేనికిచెన్‌,రాత్రి మిగిలిన పదా ర్థాలు పొద్దున వాడుతున్నారు. ఇప్పటికైనా ప్రభు త్వం సంక్షేమహాస్టళ్లలో సమూల మార్పులు చేయాలి.’ పేద బడుగు బలహీనవర్గాల విద్యార్థులు ఆర్థిక వెనుకబాటు కారణంగా విద్యకు దూరం కాకూడదనే ఉన్నత ఆలోచనతో రూపొందించిన ప్రభుత్వ సంక్షేమ వసతి గృహాలు నిర్లక్ష్యానికి గురవు తున్నాయి. తెలంగాణ ప్రభుత్వం వాటిని నరకకూ పాలుగా మారుస్తోంది. గ్రామీణ విద్యార్థుల బంగా రు భవిష్యత్తుకు బాటలు వేయాల్సిన సాంఘిక సంక్షేమ, గిరిజన సంక్షేమ, గురుకుల, మైనారిటీ వసతి గృహాలు సంక్షేమానికి దూరమై సంక్షోభంలో కొట్టుమిట్టాడుతున్నాయి. ఇటీవల జరుగుతున్న వరుస సంఘటనలే ఇందుకు నిదర్శనం. స్వరా ష్ట్రంలో విద్యా రంగానికి పెద్దపీట వేస్తారని కేజీ నుంచి పీజీ వరకు అన్ని వసతులతో కూడిన నాణ్యమైన విద్య అందిస్తారని తెలంగాణ సమాజం ఆశించినా అది కార్యరూపం దాల్చకపోగా, మరిం త నిర్వీర్యమైంది. పాఠశాల నుంచి యూనివర్సిటీ స్థాయి వరకు హాస్టళ్లలో నాణ్యమైన భోజనం అందక, కనీస మౌలిక సౌకర్యాలు లేక విద్యార్థులు అవస్థలు పడుతున్నారు. వసతిగృహలకు ప్రభుత్వం నిధులు కేటాయించకపోవడం, వార్డెన్‌, వంట మనుషులు,ఇతర సిబ్బంది నియామకాలు చేపట్టక పోవడం,సరైన సమయంలో దుప్పట్లు,బట్టలు ఇతర వస్తువులు అందించకపోవడంతో ఇబ్బందులు పడుతున్నారు.
    హామీని విస్మరించి..
    కేజీ టూ పీజీ మిషన్లో భాగంగా దళిత, గిరిజన, బహుజన విద్యార్థుల బంగారు భవిష్యత్తుకు బాటలు వేయడానికి సకల సౌకర్యాలతో నాణ్యమైన విద్యను అందించడానికి గురుకులాలను ఏర్పాటు చేస్తున్నామని ప్రకటనలు గుప్పించారు. ప్రచార అర్బాటాలతో గురుకులాల ఏర్పాటు చేశారు. వాటి అభివృద్ధిని మాత్రం అటకెక్కించారు. సరిపడా నిధులను కేటాయించలేదు. పక్కా భవనాలు నిర్మిం చలేదు. ఖాయిలా పడిన ఇంజనీరింగ్‌ కళాశాలు, ఇతర కళాశాల భవనాలను కోట్ల రూపాయలతో అద్దెకు తీసుకుని గురుకులాలను నడిపిస్తున్నారు. హైదరాబాద్‌ మహా నగరంలో సరూర్‌ నగర్‌, ఇతర అనేక ప్రాంతాలలో అపార్ట్మెంట్లలో నిర్వహి స్తున్నారంటే పరిస్థితి గురుకులాలు ఎలా ఉందో అవగతమవు తుంది.అద్దెచెల్లింపులలోనూ ఎలాంటి ప్రామాణికత, నియమ నిబంధనలు లేకపోవడంతో స్థానిక ప్రజా ప్రతినిధులు, అధికారులు చేతివాటం ప్రదర్శిస్తున్నారనే ఆరోపణలూ ఉన్నాయి. అధికారుల పర్యవేక్షణ లేమి, సిబ్బంది తప్పిదాలు, నాణ్యతలేని,గడువు ముగిసిన సరుకులతో తయారు చేసిన ఆహారం విషపూరితం కావడం వంటి ఘట నలు జరిగి విద్యార్థులు ప్రాణాపాయ స్థితిలో ఆస్పత్రులలోచేరుతున్నారు. అయినా ప్రభుత్వం బాధ్యులపై చర్యలకు ఉపక్రమించడం లేదు.
    ఇప్పటికీ దొడ్డు బియ్యమే..
    వసతిగృహాలతో పాటు,పాఠశాల మధ్యాహ్న భోజనానికి సన్నబియ్యం అందిస్తామని ప్రభుత్వ పెద్దలు ప్రకటించారు. ప్రగతిభవన్లో ముఖ్యమంత్రి మనువడు తినే భోజనానికి సమంగా హాస్టల్‌ విద్యార్థుల భోజనం ఉంటుందని ఊకదంపుడుఉపన్యాసలిచ్చారు. కొద్ది రోజులే సన్న బియ్యం పంపించి, తరువాత పురుగులతో కూడినముక్క పట్టిన దొడ్డు బియ్యమే సరఫరా చేస్తున్నారు. విద్యార్థుల ప్రాణాలతో చెలగాటమాడుతున్నారు. ఆదిలాబాద్‌ సరూర్నగర్‌,సిదిపేట,వరంగల్‌. నిర్మల్‌,గద్వాల సహా పలు జిల్లాలలో కలుషిత నీరు తాగలేమని,పురుగులతో కూడిన భోజనం తినలే మని బాలికలు రోదిస్తూ రోడ్లపైకి వచ్చారు. జగి త్యాల, సిద్ధిపేట, భూపాలపల్లి సహా పలు హాస్టల్స్లో ఫుడ్‌ పాయిజన్‌ కావడంతో విద్యార్థులు ఆసుపత్రి పాలయ్యారు.గౌలిదొడ్డి గురుకులంలో విద్యార్థి ఆత్మహత్య చేసుకోవడం, బాసర ట్రిపుల్‌ ఐటీ సహా పలు వసతిగృహాల భవనాల పెచ్చులూడి విద్యార్థు లకు గాయాలవ్వడం, ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ గర్ల్స్‌ హాస్టల్‌ కిచెన్లో పాము కాటుతో సిబ్బంది మృతి చెందడం, ఆలేరు మైనారిటీ హాస్టల్లో విద్యార్థి నులపై లైంగిక వేధింపులు ఇలా అనేక సమస్యలు వెంటాడుతూనే ఉన్నాయి. హాస్టల్స్‌ అంటేనే విద్యార్థులు, తల్లిదండ్రులు భయాందోళన చెందే పరిస్థితి దాపురించింది.
    ఎందుకీ నిర్లక్ష్యం?…
    రాష్ట్రవ్యాప్తంగా ఉన్న సుమారు 2,500 గురుకుల సంక్షేమ వసతి గృహాలలో ఐదు లక్షల మంది విద్యార్థులు చదువుకుంటున్నారు. ఇంత పెద్ద మొత్తంలో ఉన్న పేద విద్యార్థుల విషయంలో ప్రభు త్వం ఎందుకు నిర్లక్ష్యంగా వ్యవహారిస్తోందనేది అంతు చిక్కనిప్రశ్న.ఈ నేపథ్యంలో ఏబీవీపీ బృం దం వసతిగృహాల సందర్శించింది. సిబ్బంది కొరత,అధికారుల పర్యవేక్షణ లోపం,శిధిలా వస్థలో ఉన్న భవనాలు అనేకచోట్ల దర్శన మిచ్చాయి. సిబ్బంది లేకపోవడంతో అధ్యాపకులే అన్ని పనులు చేయాల్సిన దుస్థితి. ప్రభుత్వం ఒక విద్యార్థికి ఇచ్చే 30రూపాయలలో గ్యాస్‌, మ్యాన్‌ పవర్‌ కోసం 8 రూపాయలు ఖర్చవుతున్నాయి.మిగిలిన 22 రూపాయలతో టిఫిన్‌,లంచ్‌, స్నాక్స్‌, డిన్నర్‌, రెండు సార్లు టీ,వారానికి రెండుసార్లు నాన్‌ వెజ్‌, ఐదు రోజులుఎగ్‌ ఇవ్వాలి. ఇది సాధ్యం కాక నిర్వాహ కులు తక్కువ రేటు ఉన్న కూరగాయలతో చేసిన కూరలు, నీళ్ల పప్పు, పురుగుల అన్నం పెడుతు న్నారు. పరిశుభ్రత లేని కిచెన్‌, రాత్రి మిగిలిన పదార్థాలు పొద్దున వాడుతున్నారు. ఇప్పటికైనా ప్రభుత్వం సంక్షేమ హాస్టళ్లలో సమూల మార్పులు చేయాలి. ఖాళీగా ఉన్న సిబ్బంది నియామకాలు చేపట్టాలి. తగిన వసతుల కోసం సరిపడా నిధులు కేటాయించాలి.శానిటరీ అధికారులు నిత్యం పర్య వేక్షించాలి.పక్కా భవనాలు నిర్మించాలి.మెస్‌ చార్జీలు పెంచాలి.
    `(వ్యాసకర్త: పీడీఎస్‌ఎఫ్‌, తెలంగాణ రాష్ట్ర అధ్యక్షులు)-(ఎం.వి.బాబు)

    1 2 3 12