Category: తీరు-Teeru

కొండకోనల్లో ప్రకృతి ఒడిలో జీవనం సాగించే గిరిజనుల ఆచార వ్యవహారాలు భిన్నంగా ఉంటాయి. జీవవైవిధ్య పరిరక్షణలో వారు కీలకంగా నిలుస్తారు. ప్రపంచీకరణ, పర్యావరణ మార్పుల వల్ల ఆదివాసుల జీవితాలు తీవ్ర ఒడుదొడుకులకు లోనవుతున్నాయి. మౌలిక వసతులు కరవై తీవ్ర వెనకబాటులో వారు కొట్టుమిట్టాడుతున్నారు.
ప్రపంచవ్యాప్తంగా 90 దేశాల్లో యాభై కోట్ల మంది దాకా ఆదివాసులు ఉన్నారు. ప్రపంచ జనాభాలో వారు కేవలం అయిదు శాతం లోపే. కానీ, ఏడు వేల దాకా భాషలు వారు మాట్లాడతారు. అయిదు వేల విభిన్న సంస్కృతులను ఆచరిస్తున్నారు. వారి జీవన విధానం పర్యావరణ అనుకూలంగా ఉంటుంది. వాతావరణ మార్పులు, అటవీ నిర్మూలన, కాలుష్యం తదితరాలు ఆదివాసుల జీవితాలను పోనుపోను సంక్లిష్టంగా మారుస్తున్నాయి. ప్రపంచీకరణ ప్రభావం వారి సంస్కృతిని దెబ్బతీస్తోంది. ఈ క్రమంలో ఆదివాసుల
సమస్యలపై అవగాహన కల్పించేందుకు ఐక్యరాజ్య సమితి విద్యా, శాస్త్రీయ, సాంస్కృతిక సంస్థ (యునెస్కో) ఏటా అంతర్జాతీయ ఆదివాసుల దినోత్సవాన్ని నిర్వహిస్తోంది. అనాదిగా ఆదివాసులు తమ హక్కులకు దూరమై సమస్యల సుడిలో కొట్టుమిట్టాడుతున్నారు. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో ఆదివాసీ యువత తమ అస్తిత్వాన్ని, సాంస్కృతిక వారసత్వాన్ని, తమ పూర్వీకుల భూములపై హక్కులను గుర్తించాలని డిమాండు చేస్తోంది.ఇన్నాళ్లూ తమకు జరిగిన అన్యాయాన్ని ఎలుగెత్తి చాటుతూ తమ ప్రజల ఉజ్జ్వల భవిష్యత్తు కోసం నినదిస్తోంది. ఈ క్రమంలో స్వీయ నిర్ణయాధికారం కోసం మార్పు ప్రతినిధులుగా ఆదివాసీ యువత అనే నినాదంతో ఈ ఏడాది ఐరాస పలు కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తోంది.
హక్కులకు దూరం
భూగోళంపై దాదాపు 20శాతం భూభాగంలో ఆదివాసులు నివసిస్తున్నారు. అయితే, ప్రపంచవ్యాప్తంగా 80శాతం జీవవైవిధ్యం, 40శాతం రక్షిత అటవీ ప్రాంతాలు, పర్యావరణం, సహజ వనరుల పరంగా కీలక ప్రదేశాలు వారు నివసించే చోటే ఉన్నాయి. పుడమి, జీవ వైవిధ్య పరిరక్షణలో ఆదివాసుల పాత్ర కీలకమైంది.
ఆదివాసుల హక్కులకు రక్షణ కావాలి
ఆదివాసుల జీవన విధానం పర్యావరణం,అడవులు,అక్కడ ఉండే సహజ వనరులు మొదలైన వాటితో ముడిపడి ఉంది.కానీ నవీన సమాజం వారి హక్కుల నుండి దూరం చేసే సంక్షోభం నుంచి వీరిని రక్షించాల్సిన అనివార్యత ఎంతైనా ఉంది.కానీ ఆదిమజనుల హక్కులు,వాటి రక్షణే ధ్యేయంగా,ఆదివాసీల హక్కుల రక్షణకు,వారి అభివృద్ధికి తోడ్పాటు అందిస్తూ ఐక్యరాజ్య సమితి స్థానిక ప్రజలపై కొనసాగుతున్న హింస,దుర్వినియోగం మీద 2006 జూన్‌ 29న ప్రపంచ మానవ హక్కుల కౌన్సిల్‌ ఆదివాసీ హక్కుల రక్షణకై ఒక తీర్మాణం జరగాలని సూచించింది.అప్పుడు మానవ హక్కుల కౌన్సిల్‌,యూఎన్‌ఓలు కలసి ఆదివాసీల హక్కుల రక్షణకు తీర్మానించాయి.ఈ తీర్మాణం ప్రకారం జనరల్‌ అసెంబ్లీ 2007 సదస్సులో ప్రతి ఏటా సెప్టెంబర్‌ 13తేదీన ప్రపంచ ఆదివాసీ హక్కుల దినంగా జరుపుకోవాలని ప్రకటించింది.దీనిని వర్కింగ్‌ గ్రూప్‌ సమావేశంలో చర్చించి ఆదివాసుల హక్కులు,భాషలు,సంస్కృతి, సాంప్రదాయాలు,ఆదివాసీలు వివక్ష నుండి స్వతంత్రత పొంది శాశ్వతంగా స్వేచ్ఛ పొందడానికి అమలు చేయాల్సిన ముఖ్య అంశాలను వెల్లడిరచింది. ప్రపంచంలోని ఆదివాసీలను విశ్వమానవులుగా గుర్తించనప్పుడు,వారికున్న ప్రత్యేక హక్కులను రక్షణ కల్పించాల్సిన బాధ్యతను ఈ హక్కుల దినోత్సవం గుర్తించింది.
భూతాపం ప్రభావాన్ని తొలుత ఎదుర్కొంటోంది ఆదివాసులే. పర్యావరణ మార్పుల వల్ల వరదలు, తుపానులు ఆదివాసుల భూములు, ఆవాసాలను దెబ్బతీస్తున్నాయి. కరవులు, ఎడారీకరణ వల్లఅడవులు క్షీణిస్తున్నాయి. కార్చిచ్చులు పచ్చదనాన్ని హరిస్తున్నాయి. ఆదివాసుల ప్రాంతాల్లో ఆయా అభివద్ధి ప్రాజెక్టులతో పాటు మైనింగ్‌ కార్యకలాపాలూ పెద్దయెత్తున సాగుతున్నాయి. దానివల్ల తరాలుగా జీవనం సాగిస్తున్న మాతృభూమికి వారు దూరం కావాల్సి వస్తోంది. ఇండియాలో 10.47 కోట్ల ఆదివాసీ జనాభా ఉంటుందని అంచనా. భారత్లో 90శాతం ఆదివాసులు అటవీ ప్రాంతాల్లో జీవనం సాగిస్తున్నారు. సాగు, వేట, అటవీ ఉత్పత్తులు వారి జీవనాధారం. ఇండియాలో 705 ఆదివాసీ సమూహాలను అధికారికంగా షెడ్యూల్డ్‌ తెగలుగా గుర్తించారు. దేశీయంగా గిరిజన గ్రామాలను రాజ్యాంగంలోని అయిదో షెడ్యూల్లో చేర్చారు. ఆంధ్రప్రదేశ్‌ లాంటి చోట్ల పెద్దసంఖ్యలో ఆదివాసులు ఉన్న వందల గ్రామాలను అయిదో షెడ్యూల్లో చేర్చకపోవడం వల్ల అసలైన గిరిజనులకు రాజ్యాంగ పరమైన హక్కులు దక్కడంలేదు. నిరక్షరాస్యత, పేదరికం, మౌలిక వసతుల కొరతతో సతమతం అవుతున్నారు. గిరిజన ప్రాంతాల్లో ఒకటో తరగతిలో నమోదైన పిల్లల్లో 40శాతమే పదో తరగతి దాకావస్తున్నట్లు ఆదివాసుల అభివృద్ధి నివేదిక నిరుడు వెల్లడిర చింది. దేశీయంగా 46శాతం ఆదివాసులు దారిద్య్రరేఖకు దిగువన జీవిస్తున్నారని గతంలోనే పలు అధ్యయనాలు తెలియజెప్పాయి. సరైన వైద్య వసతుల లేమి కారణంగా ఆదివాసీ ప్రాంతాల్లో నవజాత శిశువుల మరణాలు జాతీయ సగటుతో పోలిస్తే 63శాతం అధికంగా ఉన్నట్లు అధికారిక నివేదికలే తేటతెల్లం చేస్తున్నాయి.
సంక్షేమ చర్యలు
అత్యంత వెనకబడిన ఆదివాసీ తెగలవారు (పీవీటీజీలు) దేశీయంగా 26 లక్షలకు పైగా ఉన్నారు. వీరు కనీస వసతులకు నోచుకోక అత్యంత దుర్భరంగా జీవనం సాగిస్తున్నారు. ఆదివాసుల సంక్షేమం, అభివృద్ధి కోసం ప్రభుత్వాలు పలు చట్టాలు చేస్తున్నా, పథకాలు ప్రారంభిస్తున్నా క్షేత్రస్థాయిలో సరైన ఫలితాలు ఉండటం లేదు. ఇటీవల పార్లమెంటు ఆమోదించిన అటవీ పరిరక్షణ సవరణ బిల్లు తమ హక్కులకు తూట్లు పొడుస్తుందని గిరిజనులు ఆందోళన వ్యక్తంచేస్తున్నారు. కొన్ని చోట్ల ఓట్ల కోసం పార్టీలు మైదాన ప్రాంతాల్లో జీవించేవారు, ఇతర వర్గాలను షెడ్యూల్‌ తెగల జాబితాలో చేర్చాలని చూస్తున్నాయి. దీనివల్ల మణిపుర్‌ వంటి చోట్ల ఘర్షణలు తలెత్తుతున్నాయి. ఆదివాసుల జీవితాల్లో నిజమైన అభివృద్ధి నెలకొంటేనే దేశం ప్రగతి పథంలో పయనిస్తున్నట్లు. పాలకులు ఈ విషయాన్ని గుర్తించి వారి సంక్షేమానికి చిత్తశుద్ధితో పటిష్ఠ చర్యలు తీసుకోవాలి. గిరిజన ప్రాంతాల్లో విద్య, వైద్యం, రహదారులు, తాగునీరు తదితర మౌలిక వసతుల కల్పనకు నడుం కట్టాలి. అప్పుడే దేశీయంగా ఆదివాసుల బతుకు చిత్రం మారడానికి మార్గం సుగమమవుతుంది.`ఎం.వేణు
46 రకాల హక్కులను కల్పించి..
ఈ కమిటీ గుర్తించిన ముఖ్యమైన అంశాలు రాజకీయ,సామాజిక, ఆర్థిక సాధికారత,సంస్కృతి, సాంప్రదాయాలు, చరిత్ర, వేదాంత శాస్త్రం, వారసత్వ భూమి హక్కులు, స్థానిక వనరులు, అలాగే అన్ని రకాల వివక్షలు మొదలైన వారి హక్కులను రక్షించాల్సిన అవసరం ఉందని, వాటినిగౌరవిస్తూ ప్రచారం చేయాల్సిన అవసరం ఉందనిసమావేశంలో తీర్మానించిన అంశాలను వెల్లడిరచిన అంతర్జాతీయ మానవ హక్కుల కౌన్సిల్ను అనుసరిస్తూఅంతర్జాతీయ ఆదివాసీ హక్కుల దినోత్సవంగా గుర్తించడం జరిగింది. ఈ డిక్లరేషన్లో మొత్తం 46ప్రకరణలు పొందు పరిచారు.ఈ 46 ప్రకరణలలోఆదివాసీలు ప్రపంచ మానవ హక్కుల చట్టం ప్రకారం, ఆదివా సీలు స్వేచ్చగా మానవహక్కులు,ప్రాథమిక హక్కులు పొందాలి. ఇందులో ఎలాంటి వివక్ష చూపించొద్దని, అలాగే ఆదివాసీలు సంకల్పంతో వారి ఇష్ట ప్రకారం రాజకీయ,ఆర్థిక,సామాజిక, సాంస్కృతిక రంగాల్లో అభివృద్ధి చెందొచ్చు. వీరు స్వయం ప్రతిపత్తి, స్వయంపాలనను స్థానిక అంశాలతో నిర్వహించుకోవచ్చువనరులను సైతం ఇష్టరీతిలో వినియోగించుకోవచ్చు. వారి చట్టాలను బలోపేతం చేసుకోవచ్చు. ఆదివాసీ 2 దేశంలో నివసిస్తున్నప్పటికీ ఆదేశ పౌరసత్వం పొందే హక్కు కల్పించారు. వారి హక్కులపై, సంస్కృతిపై, సంప్రదాయాలపై, భూములపై దోపిడీ జరగకుండా బాధ్యతాయుతమైన యంత్రాంగాన్ని ఆయా రాష్ట్రాలే కల్పించాలి.
ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాల్లో మన ఆదివాసీ సమాజాలకు ఆగస్టు 9 ఆదివాసీ దినోత్సవం గురించి తెలిసినంతగా ఆదివాసీ హక్కుల దినం గురించి తెలియక పోవడానికి కారణం నేటి ప్రభుత్వాల అలసత్వం. ఐక్యరాజ్య సమితి సూచన మేరకు దేశమంతటా ఆదివాసీల హక్కులకు ఆయా రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు రక్షణ కల్పించాలి. వీటి గురించి వివరించేందుకు ఆధార్‌ సొసైటీ, ఏ ఈ డబ్ల్యూ సి ఏ,ఆదివాసీ సమన్వయ మంచ్‌ సంయుక్తంగా భద్రాచలంలో జాతీయ సదస్సు నిర్వహిస్తుంది.-జి.ఎన్‌.వి.సతీష్‌

• భూమి హక్కులు
• భూమి హక్కులను రక్షించడం
• రిజర్వేషన్లు, వివక్ష, దురాగతాలను నివారించడం
• గిరిజన భూములను నిర్వచించడంలో స్పష్టతను పెంచడం
• రక్షణ చర్యలను సరిగ్గా అమలు చేయడం
  భారతదేశం అత్యంత వైవిధ్యమైన గిరిజన జనాభాకు సాక్ష్యంగా ఉంది. ప్రతి తెగకు దాని స్వంత లక్షణం మరియు స్వభావం ఉంటుంది, తత్ఫలితంగా వేరే చికిత్స అవసరం.ఉదాహరణకు,మధ్య దేశం లేదా పశ్చిమ భారతదేశంలోని స్థానిక ప్రజల జీవితం మరియు పరిస్థితులు ఈశాన్య భారతదేశం మరియు అండమాన్‌లలోని తెగల స్థితికి భిన్నంగా ఉంటాయి. స్వాతంత్య్రానంతర భారత పరిపాలన దాని గిరిజన జనాభాను బాగా చూసుకున్నట్లు కనుగొనబడిరది. (ష్ట్ర్‌్‌జూం://షషష.సశీషఅ్‌శీవaత్‌ీష్ట్ర.శీతీస్త్ర.ఱఅ/అవషం/వఅఙఱతీశీఅఎవఅ్‌/్‌తీఱపaశ్రీ-తీఱస్త్రష్ట్ర్‌ం-ఱఅ-ఱఅసఱa-aతీవ-a స్త్రతీవవ-జూఱష్‌బతీవ-వఞజూవత్‌ీం-62230)
  1.భారతదేశంలో 18 రాష్ట్రాలలో విస్తరించి ఉన్న 100మిలియన్లకు పైగా గిరిజనులు ఉన్నారు. కొన్ని రాష్ట్రాలలో గిరిజన సమూహాలు మెజారిటీగా ఉన్నప్పటికీ (ఉదా. ఈశాన్య రాష్ట్రాలు), షెడ్యూల్డ్‌ ప్రాంతాలు మరియు గిరిజన ప్రాంతాలు అని పిలువబడే చిన్న మండలాల్లో ఇతర రాష్ట్రాలలో గిరిజన సమూహాలు ఉన్నాయి. కేంద్ర మరియు రాష్ట్ర చట్టాల ద్వారా అమలు చేయబడిన గిరిజన జనాభా చికిత్సకు సంబంధించి భారతదేశం గణనీయమైన తనిఖీలు మరియు సమతుల్యతలను కలిగి ఉంది.
  స్వదేశీ సమూహాలకు చట్టం ప్రకారం రక్షణ
  భారతరాజ్యాంగం గిరిజనప్రయోజనాలను, ముఖ్యంగా వారి స్వయంప్రతిపత్తి,వారి భూమిపై హక్కులను కాపాడటానికి ప్రయత్నిస్తుంది.(భారత రాజ్యాంగంలోని షెడ్యూల్‌ 5డ 6) ఇది దేశీయ సమూహాలను దోపిడీ నుండి రక్షిం చడానికి మరియు వారి భూమిపై వారి హక్కులను పొందటానికి ఆదేశాలతో కూడిన సమగ్ర పథకాన్ని అందిస్తుంది. భారతదేశంలోని చాలా స్థానిక సమూ హాలను సమిష్టిగా షెడ్యూల్డ్‌ తెగలు (ఆర్టికల్‌ 342 (1అండ్‌2), భారత రాజ్యాంగం)
  3.భారత రాజ్యాంగం ప్రకారం స్వయం నిర్ణయా ధికార హక్కుకు హామీ ఇవ్వబడిరది. (పార్ట్‌శ, భారత రాజ్యాంగం)
  4.2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, భారతదేశంలోని షెడ్యూల్డ్‌ తెగలు భారతదేశ జనాభాలో దాదాపు 8.6శాతంఉన్నారు5.భారతదేశంలోని షెడ్యూల్డ్‌ తెగలకు చెందిన చాలా మంది సభ్యులు తమ జీవనోపాధి కోసం అడవులపై నేరుగా ఆధారపడి ఉన్నారు. సంవత్సరాల పోరాటం, వివక్ష,హింస తర్వాత,భారత ప్రభుత్వం 2006లో షెడ్యూల్డ్‌ తెగలు మరియు ఇతర సాంప్రదాయ అటవీ నివాసుల (అటవీ హక్కుల గుర్తింపు) చట్టం ద్వారా అటవీ నివాస తెగల ప్రాథమిక హక్కులను క్రోడీకరిం చింది (అటవీ హక్కుల చట్టం`2006).
  భారతదేశంలోని షెడ్యూల్డ్‌ తెగలు అత్యంత అణగారిన జనాభాలో ఉన్నాయి. భారతదేశంలోని షెడ్యూల్డ్‌తెగల భూమిహక్కులను రక్షించడానికి పరిరక్షించడానికి,ఈకొత్త చట్టం ద్వారా వారికి అనేక హక్కులు కల్పించబడ్డాయి.
  భారతదేశంలోని స్వదేశీ ప్రజల భూమి హక్కులు
  అటవీ హక్కులచట్టం కింద గిరిజనులకు అందించబడిన హక్కులు భారతదేశంలోని స్థానిక ప్రజలచే అడవులలో భూమిని కలిగి ఉండటం, దోపిడీ చేయడం మరియు నివాసంపై వ్యక్తిగత మరియు సమాజ యాజమాన్యాన్ని పొందేందుకు ప్రయత్ని స్తాయి. ఈ హక్కులు తరతరాలుగా ఈ భూములలో నివసిస్తున్న మరియు గతంలో అలాంటి హక్కులు లేని అటవీ నివాసితుల షెడ్యూల్డ్‌ తెగలు మరియు ఇతర సాంప్రదాయ అటవీ నివాసులకు ఉంటాయి. షెడ్యూల్డ్‌ తెగ,ఇతర సాంప్రదాయ అటవీ నివాసులు అనే అటవీ నివాసం అంటే ఏమిటి? భారత చట్టం ప్రకారం,అటవీ నివాసి షెడ్యూల్డ్‌ తెగ అంటే భారత చట్టం ప్రకారం ఒక ప్రాంతంలో షెడ్యూల్డ్‌ తెగలుగా జాబితా చేయబడిన తెగల సమాజ సభ్యులు. ఇంకా, ఇతర సాంప్రదాయ అటవీ నివాసులు కూడా అటవీ హక్కుల చట్టం కింద హక్కులను పొందేందుకు అర్హులు. ఇతర సాంప్రదాయ అటవీ నివాసులలో 13-12-2005 కి ముందు మూడు తరాలు (75 సంవత్సరాలు) అటవీ భూమిలో నివసించిన మరియు వారి జీవనోపాధి అవసరాల కోసం అటవీ భూమిపై ఆధారపడిన సభ్యులు లేదా సంఘాలు ఉన్నాయి. ఇతర సాంప్రదాయ అటవీ నివాసులు అటువంటి దావాను స్థాపించడానికి ఆధారాలు జనాభా గణన, సర్వేలు,మ్యాప్‌లు, నిర్వహణ ప్రణాళికలు మొదలైన ప్రజా పత్రాలు, ప్రభుత్వం అధికారం ఇచ్చిన గుర్తింపు పత్రాలు, న్యాయపరమైన మరియు పాక్షిక-న్యాయ రికార్డులు,ఇల్లు,గుడిసెలు వంటి భౌతిక లక్షణాలు, పెద్దల ప్రకటన మొదలైనవి.(నియమం13,ఖీRA నియమాలు) ఈ ఆధారాలలో ఏవైనా రెండిరటిని దావాను స్థాపించడానికి సమర్పించవచ్చు.అటవీ నివాస షెడ్యూల్డ్‌ తెగలు మరియు ఇతర సాంప్రదాయ అటవీ నివాసుల హక్కులు
  8 (సెక్షన్‌ 3,అటవీ హక్కుల చట్టంభూమి వినియోగం స్థానిక ప్రజలకు అనేక హక్కులు ఉన్నాయి, ముఖ్యంగా వారి భూమిని ఆక్రమించడం,ఉపయో గించడం గురించి. షెడ్యూల్డ్‌ తెగలు మరియు ఇతర సాంప్రదా య నివాసితులు అటవీ భూమిని దాని వ్యక్తిగత లేదా సాధారణ స్వాధీనంలో నివాసం కోసం కలిగి ఉండ టానికి మరియు నివసించడానికి అర్హులు. షెడ్యూల్డ్‌ తెగ లేదా ఇతర సాంప్రదాయ అటవీ నివాసితులలోని ఏ సభ్యుడైనా తమ జీవనోపాధి కోసం భూమిని స్వయం సాగుకోసం ఉపయోగించుకునే హక్కు కూడా ఉంది.
  సమాజ హక్కులు
  సాంప్రదాయ అటవీ నివాసులునిస్తార్‌ లేదా ఏ పేరుతో నైనా వారి సమాజ హక్కులను అమలు చేసు కునే హక్కునుకలిగి ఉంటారు,అలాంటి సమాజ హక్కు లను ప్రకటించవచ్చు,రాచరిక రాష్ట్రాలు,జమీం దారీ, ఇలాంటి పాలనలలో ఉపయోగించే వాటితో సహా. కొన్ని అటవీ ఉత్పత్తులపై యాజమాన్యం
  గిరిజన గ్రామంలో,వెలుపల సాంప్రదాయ కంగా సేకరించే చిన్న అటవీ ఉత్పత్తులపై కూడా అటవీ నివాసులకు యాజమాన్య హక్కు ఉంది.ఈ హక్కు అటువంటి ఉత్పత్తులను సేకరించడం,ఉప యోగించడం పారవేయడం వరకు విస్తరించింది. అటువంటి సందర్భాలలో చిన్న అటవీ ఉత్పత్తులలో వెదురు,బ్రష్‌వుడ్‌,తేనె,మైనం, ఆకులు, ఔషధ మొక్కలు మూలికలు,వేర్లు వంటి మొక్కల నుండి ఉద్భవించే కలప కాని అటవీ ఉత్పత్తులు కూడా ఉంటాయి.
  సమాజ హక్కులు
  నివాసితులు చేపలు,నీటి వనరుల ఇతర ఉత్పత్తులను ఉపయోగించడంతో పాటు పాస్టోరల్‌ కమ్యూనిటీల సాంప్రదాయ కాలానుగుణ వనరులను పొందడం వంటి ఇతర సమాజ హక్కులకు కూడా అర్హులు. స్థానిక ప్రజల హక్కులు వారి ఆవాసాల కమ్యూనిటీ పదవీకాలానికి అలాగే స్థానిక అధికారం లేదా రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ద్వారా పట్టాలు లేదా లీజులు లేదా గ్రాంట్ల ను మార్చడానికి కూడా విస్తరిస్తాయి. ఇంకా,ఒక భూమి లేదాగ్రామం ఒకభాగం అటవీ హక్కుల చట్టం కింద చేర్చబ డనిచోట,షెడ్యూల్డ్‌ తెగలు ఇతర సాంప్ర దాయ అటవీ నివాసులు పరిపాలనా రికార్డుల ప్రయో జనంకోసం అన్ని అటవీ గ్రామా లను రెవెన్యూ గ్రామా లుగా స్థిరపడటానికి మరియు మార్చడానికి హక్కును కల్పిస్తుంది.ఏకారణం చేతనైనా ఏదైనా కమ్యూనిటీ అటవీ వనరులను రక్షించి, పరిరక్షిస్తున్న తెగలు అటవీ నివాసుల విషయంలో, అటువంటి అటవీ వనరులను రక్షించడానికి, పునరుత్పత్తి చేయడానికి లేదా సంరక్షిం చడానికి స్థానిక సమూహాలకు హక్కు ఉంది.
  జీవవైవిధ్యంపై హక్కులు
  జీవవైవిధ్యం లేదా సాంస్కృతిక వైవిధ్యానికి సంబంధిం చిన సాంప్రదాయ జ్ఞాన హక్కులను లేదా సమాజంగా జీవవైవిధ్యం లేదా మేధో సంపత్తిని పొందే హక్కును కూడా తెగలు కలిగి ఉన్నారు.చట్టంలో ప్రత్యే కంగా జాబితా చేయని ఇతర హక్కులుచట్టంలో జాబి తా చేయబడిన ఏవైనా హక్కులు గిరిజన సమూ హాల విభిన్న అవసరాలను తీర్చనప్పుడు, వారు ఆచారంగా అనుభవిస్తున్న ఏదైనా సాంప్రదాయ హక్కును అనుభ వించవచ్చు, అడవి జంతువును వేటాడటం లేదా బంధించడం లేదా వాటి శరీరంలోని కొంత భాగాన్ని తీయడం వంటి సాంప్రదాయ హక్కు తప్ప.-(ఆర్యన్‌ మోహింద్రూ)

పర్యావరణానికి వ్యర్ధాలు పెద్ద సమస్యగా మారింది. మహాసముద్రాలు,నదుల నుండి..చిన్న చెరువుల సహా చెత్తా చెదారంతో నిండి పోతున్నాయి. దీంతో పర్యావరణానికి భారీ నష్టం కలుగుతుంది. వ్యర్థాల ఉత్పత్తి, వ్యాప్తికి అనేక కారణా లున్నాయి. ఈ వ్యర్ధాలను ఎదుర్కోవడానికి ప్రకృతి ప్రేమికులు, ప్రభుత్వాలు అనేక తీవ్రమైన ప్రయత్నాలు చేస్తు న్నారు. కానీ ఇప్పటికీ ఖచ్చితమైన ఫలితాలు దక్కలేదు. విస్తృతంగా వ్యర్థాలు పర్యావరణంలో కలిసి పోతున్నాయి.వ్యర్థాలు చాలా రకా లుగా ఉన్నాయి. వీటిని గుర్తిం చడం సాధ్యం కాదు. అటువంటి పరిస్థితిలో ఏ రకమైన వ్యర్థాలు ఎక్కువ నష్టాన్ని కలిగిస్తాయి ..ఏవి తక్కువ నష్టాన్ని కలిగిస్తాయో తెలుసుకోవడం చాలా కష్టం. వ్యర్థాలను గుర్తిం చేందుకు వివిధ స్థాయిల్లో ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి.-గునపర్తి సైమన్‌

వాడేస్తాం..పడేస్తాం…ఇలావాడేస్తూ పడేస్తూ, సగటున ప్రతివ్యక్తి ఒక పాలిథిన్‌ సంచిని చెత్త బుట్ట పాలు చేసినా రోజుకి వందకోట్లపైమాటే? అవన్నీ ఎక్కడికెళ్తాయి? ఏమైపోతాయి.మట్టిలో, నీళ్ళలో,ఎడారిలో,అడవుల్లో,కొండల్లో,గుట్టల్లో, ఎక్కడపడితే అక్కడ తిష్టవేస్తున్నాయి.ఆవ్యర్థం కొండలా పేరుకుపోయి,కొండచిలువలా మానవ జాతిని మింగేస్తోంది.సౌలభ్యంగా ఉందని, చవగ్గా వస్తోందని, మహా తేలికని,మడత పెట్టుకోవచ్చని మురిసిపోతున్న మనం రాబోయే కష్టాల సంగతే పట్టించుకోకుండా మితిమీరి ప్లాస్టిక్‌ని వాడుతున్న ఫలితంగా ‘జనాభా విస్పో టనం కన్నా పెను ఉత్పాతంలా గుండెల మీద కుంపటిలా ప్లాస్టిక్‌ వినియోగం తయారైంది. రోజూ అన్ని అవసరాల కోసం కుగ్రామం నుండి మహానగరం వరకు ప్రతిరోజు విపరీతంగా ప్లాస్టిక్‌ వినియోగిస్తున్నారు. ఒక ప్లాస్టిక్‌ సంచి భూమిలో కలవాలంటే కొన్ని వందల ఏళ్ళు పడుతుందనేది శాస్త్రీయంగా నిరూపించబడ్డ నిజం. మార్కెట్‌ ఆధారిత లాభాపేక్షతో కూడిన వినిమయ సంస్కృతి వల్లే భూవాతావరణం ధ్వం సమైంది. మన అవసరాలను తీర్చుకునే క్రమం లో ప్రకృతి నియమాలకు లోబడి వ్యవహరించ డమనే ఆలోచన మనకుండాలి.పర్యావరణానికి భంగం కలుగకుండా ఈ భూగోళాన్ని తర్వాతి తరాలకు అందించే దృష్టితో,సమ కాలీన అవసరాలను తీర్చుకునే విధమైన సుస్థిర అభివృద్ధి నమూనా రూపొందించు కోవాలి.జీవితంలో ప్లాస్టిక్‌ నిత్యావసర వస్తువులలో ఒకటిగా మారిపోయింది.ఉద యం నిద్రలేచింది మొదలు మళ్ళీ రాత్రి పడుకునే వరకు ఇంటా,బయటా ఎన్నో అవస రాల కోసం ప్లాస్టిక్‌పై ఆధారపడు తున్నాం. టూత్‌ బ్రష్‌లు,వాటర్‌ బాటిల్స్‌,టిఫిన్‌ బాక్స్‌లు,ప్లేట్లు,గ్లాసులు, షాంపులు, పాలు, వంట నూనె ప్యాకెట్లు, తలనూనె,ఔషధాల డబ్బాలు, పిల్లల పాలసీసాలు..ఇలా ప్రతి వస్తువు ప్లాస్టిక్‌తో తయారైనవే.ఆశ్చర్యమే మంటే ప్రజల ఆరోగ్యాన్ని కాపాడే హాస్పిట ల్స్‌లో కూడా సెలైన్‌ బాటిల్స్‌, రక్తం భద్రపరచే సంచులు, ఇంజక్షన్‌ సీసాలు, సిరంజిలు కూడా ప్లాస్టిక్‌తో తయారైనవే. పర్యా వరణం,ప్రజా రోగ్యం ముప్పుకలిగించే వాటిల్లో ప్లాస్టిక్‌ ముఖ్యమైనదని నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నా, ప్లాస్టిక్‌ వినియోగంపై అవగాహనఉన్నా కూడా నిర్లక్ష్యం,బద్దకంవల్ల విపరీతంగా అడ్డూఅదుపు లేకుండా ప్లాస్టిక్‌ వాడుతున్నాం.
ప్లాస్టిక్‌ ఎలా హానికరం?
ప్లాస్టిక్‌లో కృత్రిమ రంగులు,రసాయనాలు, పిడ్‌మెంట్లు, ప్లాస్టిసైజర్లు, ఇతర మూలకాలు వినియోగిస్తారు. ఇవి రకరకాల క్యాన్సర్‌ కారకాలు. ఈ ప్లాస్టిక్‌ సంచుల్లో ఆహార పదార్థాలు ప్యాకింగ్‌ చేసినపుడు ఇందులోఉండే కాల్షియం, సీసం వంటి ధాతువులు ఆహారంలో చేరి ప్రజల ఆనారోగ్యానికి కారణమవుతాయి. ఈ ప్లాస్టిక్‌తో తయారైన ఉత్పత్తులను బయట పారేయడంవల్ల చాలా పర్యావరణ సమస్యలు తలెత్తుతాయి.ఈ ప్లాస్టిక్‌ వస్తువులను పశువులు తింటే వాటికి ప్రాణహాని కలుగుతుంది. ప్లాస్టిక్‌ వ్యర్థాలు పశువుల జీర్ణాశయాల్లోకి చేరి వాటికి తీవ్ర ఆరోగ్య సమస్యలొస్తాయి. భారత్‌లో ఏడాదికి 65లక్షల టన్నుల ప్లాస్టిక్‌ వినియోగం జరుగుతున్నది. గత 50 ఏళ్ళలో 20రెట్లు ప్లాస్టిక్‌ వినియోగం పెరిగింది.కాని ఇందులో 5శాతం మాత్రమే రీసైకిల్‌ జరుగుతున్నది.ప్యాకింగ్‌ రంగంలో మొత్తం ఉత్పత్తి అయిన ప్లాస్టిక్‌లో 40శాతం వాడుతున్నారు. ఒక కవరు రీసైక్లింగ్‌ అయ్యే ఖర్చులో 50కొత్త కవర్లు తయారుచేసుకోవచ్చు. ప్యాకింగ్‌ రంగంలో వాడే ప్లాస్టిక్‌లో 90శాతం వ్యర్థాలుగా మారుతున్నాయి. ఏటా 80లక్షల టన్నుల ప్లాస్టిక్‌ వ్యర్థాలు సముద్రంలోకి చేరుతు న్నాయి.2030నాటికి సముద్రాలలో ప్లాస్టిక్‌ వ్యర్థాలు రెట్టింపు అయి 2050నాటికి నాలుగిం తలు అవుతుందని ‘వరల్డ్‌ఎకనామిక్‌ఫోరం’ సర్వే నివేదికలు చెబుతున్నాయి.2029నాటికి 1టన్ను సముద్ర చేపలకు 3టన్నుల ప్లాస్టిక్‌ పేరుకు పోతుందని ఈ సర్వే చెబుతున్నది.
ప్రజారోగ్యం, పారిశుద్ధ్యంపరంగా..
అధిక ప్లాస్టిక్‌ వినియోగం వల్ల మగవారిలో బిపి,షుగర్‌,శ్వాస,గుండెపోటు వ్యాధులు పెరుగు తున్నాయని, ఆడవారిలో మెనోపాజ్‌, థైరాయిడ్‌, షుగర్‌, గర్భకోశవ్యాధులు పెరుగు తున్నాయని వైద్యులంటున్నారు. జీవక్రియల అభివృద్ధిలో కీలకపాత్ర పోషించే హార్మోన్ల పనితీరుపై ప్లాస్టిక్‌లో ఉండే ‘ధాలైడ్‌ఈస్టర్‌’ అనే రసాయనం తీవ్రప్ర భావం చూపుతుంది.ప్లాస్టిక్‌ అనేది‘’కాక్‌ టెయిల్‌ ఆఫ్‌ కెమికల్స్‌’అంటారు. ఎందుకంటే ప్లాస్టిక్‌లో భారలోహాలు, క్రిమిసంహారిణిలు, పెస్టిసైడ్స్‌, పాలిసైక్లిక్‌ ఆరోమాటిక్‌ హైడ్రోకార్బన్‌లు (పిఎహెచ్‌లు) పాలీక్లోరినేటెడ్‌ బైఫినాల్స్‌ (పిహెచ్‌ బిలు) మిధనల్‌, సైక్లోహెక్సేన్‌,హెప్టేన్‌ల లాంటి సాల్వెంట్‌లుబీ పోటాషియం పర్‌సల్ఫేట్‌, బెంజా యిల్‌ పెరాక్సైడ్‌ లతో పాటు ట్రైబ్యూటాల్టిన్‌, జింకాక్సైడ్‌,కాపర్‌క్లోరైడ్‌ లాంటి ఉత్ప్రేర కాలుబీ బ్రోమినేటెడ్‌ ఫ్లేమ్‌ రిటార్డంట్స్‌ (పియండిఇ) పాలేట్స్‌,సీసం సంయోగాలు, పాలిక్లోరి నేటెడ్‌ బిస్పినాల్స్‌(పిసిబిలు),బిస్పినాల్‌ లాంటి రసాయనా లు ప్లాస్టిక్‌లో ఉంటాయి. ఇవి అంత స్రావీ వ్యవస్థపై వినాళగ్రంథుల స్రవనాలపై దుష్పలితాలు చూపుతాయి.ఈ రసాయనాలన్నీ సముద్ర జీవ రాశులపై, మానవుల శ్వాస కోశంపై, చర్మంపై ప్రతికూల ప్రభావాలు చూపుతాయి. ఒకటన్ను పాలథిన్‌ సంచులు తయారు చేయాలంటే 11బ్యారెళ్ళ చమురు అవసరం అవు తుంది. ఆ లెక్కన ప్రపంచ చమురు సంక్షోభానికి పాలథిన్‌ కూడా ఓకారణమే.పాలథిన్‌ సంచి సగటు జీవిత కాలం 5నిమిషాలకంటే తక్కువ. ఒకసారి వాడి పడేసే వారే అధికం.గ్రామాలలోని వీధులనుండి మొదలు మహానగరాల వరకు ఇపుడు సిమెంట్‌ రోడ్లేస్తున్నారు.కాంక్రిట్‌ జంగిల్స్‌ను తలపించే నగరాల్లో ప్లాస్టిక్‌ వ్యర్థాలు భూసారాల్లో చేరి నీటిని భూమిలోకి ఇంకనీయ కుండా అడ్డుకుం టాయి. నగరాలలో 2సెం. మీవర్షం పడితే చాలు అక్కడ నీళ్ళు నిల్వ ఉంటు న్నాయి. మురుగు నీటి వ్యవస్థలు స్థంబించిపోతు న్నాయి.వీటికి ముఖ్య కారణం ప్లాస్టిక్‌ వ్యర్థాలే. పైపుల్లో ప్లాస్టిక్‌ వ్యర్థాలు ఇతర చెత్త పేరుకుపోయి అవి మూసుకుపోతున్నాయి.దీంతో రోడ్లు జలమ య మవుతున్నాయి.ట్రాఫిక్‌ సమస్యలేర్పడుతు న్నాయి.ఓమోస్తరు నగరాలలో కిలోమీటర్ల కొద్దీ, మహా నగరాలలో వందల కిలోమీటర్ల మేర నాలా లుంటాయి.ఈనాలాల చుట్టు పక్కల నివాసంఉండే ప్రజలంతా,ప్లాస్టిక్‌ ఇతర వ్యర్థాలను ఈ నాలాల్లో పారపోస్తుంటారు. ప్లాస్టిక్‌ సంచులు భారీ స్థాయిలో పేరుకుపోయి నాలాలు మూసుకుపోతు న్నాయి.ప్లాస్టిక్‌ వ్యర్థాలను బయటకు తీసే యం త్రాంగం సరిపోను లేకపోవడంవల్ల కుంటలు, చెరువుల ఉనికి ప్రశ్నార్థకం అవుతున్నాయి.ప్లాస్టిక్‌ సంచుల్లో నిల్వ ఉంచి వాడే ఆహారంవల్ల వ్యాధులు వస్తున్నాయి. ఇండ్లల్లో, కార్యాలయాల్లో, బేకరీ లలో,హోటళ్ళలో ఆహారాన్ని వేడి చేయ డానికి మైక్రోవేవ్‌ ఓవెన్లు వాడు తుంటారు. ప్లాస్టిక్‌ పాత్రల్లో ఆహారంపెట్టి ఈ ఓవెన్లలో పెడతారు. ఇలా చేయడంవల్ల పదార్థాలు వేడవడంతో పాటు ప్లాస్టిక్‌పాత్ర లోని ‘’బిస్‌పినాల్‌’ పదార్థంకరిగి ఆహారంతో కలసిపోతుంది.ఇలా క్యాన్సర్‌,ఉదర కోశ వ్యాధు లకు అంకురార్పణ జరుగుతుంది. అందుకే ఓవెన్‌లలో ప్లాస్టిక్‌ పాత్రల బదులు బోరోసి లికేట్‌,గ్లాస్‌,సిలికోవ్‌తో తయారై అధిక ఉష్ణో గ్రతను తట్టుకోగల పాత్రలు వాడడం మంచిది.

ఆత్మగౌరవ చేతన సావిత్రిబాయి జీవిత చోదక శక్తి.కుల అస్తిత్వ చేతన స్త్రీ అస్తిత్వ చేతన రెండూ ఆమెలో సంపూర్ణ వికాసనం పొందాయి. ఈమె వివాహానంతరం ఇంట్లోనే విద్యాభ్యాసం ప్రారంభించారు.1847లో ఉపాధ్యాయురాలిగా శిక్షణ పొందారు.1848లో భర్త జ్యోతిరావు ఫూలేతో కలసి పూణేలో అణచివేతకు గురవుతున్న బాలికల కోసం పాఠశాలను ప్రారంభించారు. ఇది మొదట తొమ్మిది మంది బాలికలతో ప్రారంభ మైంది.తర్వాత పూణె,సతారా,అహ్మదానగర్‌లలో మరికొన్ని పాఠశాలలు స్థాపించారు.ఈమె పాఠ శాలకు వెళ్లేటప్పుడు సనాతన చాందసవాదుల కారణంగా ఎన్నో అవమానాలు ఎదుర్కొన్నారు. ఆమెను మార్గ మధ్యలో ఆపి అసభ్యకరమైన పదజాలంతో దూషించి,రాళ్లతో దాడి చేసి,పేడ నీళ్ళు చల్లి అవమానించేవారు.అయినా సరే వెనుకడుగు వేయలేదు. తన సంచిలో అదనంగా మరో చీర పెట్టుకెళ్లి పాఠశాల దగ్గర మార్చుకు నేవారు.వారు మొక్కవోని దీక్షతో ఎంతో మంది మహిళలను విద్యావంతులుగా మార్చేందుకు శ్రీకారం చుట్టారు.బాల్య వివాహాలను వ్యతిరేకించారు.చిన్న వయసులో వివాహం చేయటం వలన ప్రసవించే శక్తి లేక అనేకమంది బాలికలు ప్రాణాలు కోల్పోతున్నారని,చిన్న వయసులో భర్తను కోల్పోయిన వాళ్ళు వితంతు వులుగా జీవితాన్ని గడపాల్సి వస్తుందనే వాదన దృఢంగా వినిపించారు.వితంతువులను హీనంగా చూస్తూ, గుండు గీయించి తెల్ల చీర కట్టించి, వారిని అశుభ సంకేతంగా చిత్రించేవారు.ఆ దురా చారాన్ని రూపుమాపేందుకు వితంతు పునర్వి వాహాల్ని ప్రోత్సహించడమే గాక,దగ్గరుండి చేయించారు.వితంతు గర్భిణీల కోసం 1853లో ఒక గృహాన్ని ఏర్పాటు చేసి వారి బాగోగులు దగ్గరుండి చూసేవారు. వితంతు మహిళలకు గుండు గీసే పద్ధతి పోయేందుకు కృషి చేశారు. వరకట్నాన్ని వ్యతిరేకించారు.కులాంతర వివా హాలను ప్రోత్సహించారు.1852లో మహిళా హక్కులను మహిళలకు తెలియజేసేందుకు, సామాజిక చైతన్యాన్ని పెంపొందించేందుకు ‘మహిళా సేవా మండల్‌’ ఏర్పాటు చేశారు. కార్మికులు,గ్రామీణ పేదలు కోసం జ్యోతిరావు ఫూలే 52 ఆహార కేంద్రాలను తెరిచారు. వీటన్నిం టిని ఆమె చూసుకునేవారు.వారిరువురూ ఏర్పా టు చేసిన బోర్డింగ్‌ పాఠశాలలను దగ్గరుండి చూసుకునే వారు.1863లో సంఘ బహిష్కృతులైన తల్లీపిల్లల కోసం శరణాలయం స్థాపించారు. ప్లేగు వ్యాధిగ్రస్తుల కోసం ఆశ్రమాన్ని ఏర్పాటు చేసి వారికి సేవ చేసే వారు.జ్యోతిరావు ఫూలే స్థాపిం చిన సత్య శోధక్‌ సమాజ్‌ని ఆయన మరణా నంతరం ఈమె నడిపారు.ఈ రకంగా సామాజిక రుగ్మతలకు వ్యతిరేకంగా నిలబడిన ధీర వనిత సావిత్రి బాయి ఫూలే. స్త్రీల అభివృద్ధి కోసం తెగువతో నిలబడిన వీర వనిత.ప్లేగు వ్యాధిగ్రస్తు లకు సేవ చేస్తూ తను కూడా ఆవ్యాధి బారినపడి 1897 మార్చి10న తుదిశ్వాశ విడిచారు సావిత్రి బాయి ఫూలే.భారత దేశ సంఘ సంస్కరణ ఉద్యమ చరిత్రలో రాజరామమోహన్‌రాయ్‌ ,ఈశ్వర చంద్ర విద్యా సాగర్‌,కందుకూరి వీరే శలింగం పంతులు వంటి వాళ్ళ పేర్లతోతో పాటు జ్యోతిరావ్‌ ఫూలే వినబ డటానికి,కనబడటానికి చాలా కాలమే పట్టింది.దానికి కారణం ఆయన కులం ఒక్కటే కాదు.కుల వ్యవస్థనే ప్రశ్నిస్తూ ఆయన చేపట్టిన సంస్కరణోద్యమ స్వభావం మౌలి కంగా భిన్నమైనది కావటం మరొక ముఖ్య కారణం. ఇక మహా పురు షుల భార్యలుగా స్త్రీలు ఎప్పుడూ చరిత్ర నీడలలో మిగిలిపోయే వాళ్ళే. జ్యోతిరావ్‌ ఫూలే భార్య సావిత్రి బాయి గురించి చాలాకాలం తెలియక పోవటానికి అది అదనపు కారణం.స్త్రీల దళిత బహుజనుల అస్తిత్వ ఉద్య మాలు ఊపందుకొన్న 1980ల నుండి సమాజపు చివరి అంచులకు నెట్టివేయబడిన వర్గాల ఆలో చనా విధానాలతో,ఆచరణ కార్యకలాపాలతో దేశీయ సామాజిక రాజకీయార్థిక చరిత్రను, సంస్కృతిని సమగ్రం చేయటం,సరిచేయటం అన్న లక్ష్యాలతో సాగుతున్న కృషిలో భాగంగానే గానే జ్యోతిరావ్‌ ఫూలే గురించి,ఆయన భార్య సావిత్రిబాయి ఫూలే గురించి మనకు తెలిసి వచ్చింది.సావిత్రిబాయి ఫూలే ది జ్యోతి రావ్‌ ఫూలే భార్యగా అతని సంస్కరణోద్యమ కార్యకలాపాలకు సహాయకారి పాత్ర మాత్రమే కాదు. అన్నింటిలో ఆమె సహ భాగస్వామి.భారత దేశంలో మహిళాఉద్యమ చరిత్రకు తాత్విక భూమికను ఏర్పరచిన క్రియాశీల శక్తి.ఆలోచన,ఆచరణ మనిషి మౌలిక లక్షణాలు అని ఆమె నమ్మింది.ఆమె ఆలోచనలు కవిత్వ రూపంలో ఆవిష్కృతమయ్యాయి.ఆచరణ ఆమె జీవితం.సావిత్రిబాయి జీవితం,కవిత్వం రెండూవర్తమానాన్నిఅర్ధం చేసుకొనటానికి, భవిష్యత్తును నిర్మించుకొనటానికి ఉత్ప్రేరకాలు. 1870లలో ఏస్త్రీవిద్యకోసం అయితే..ఆంధ్ర దేశంలో వీరేశలింగం పంతులు ఒక మహో ద్యమాన్ని నడిపాడో,కాలక్రమంలో బాలికా పాఠశాలలో బోధకులుగా స్త్రీలు ఉండాలని గుర్తించాడో,ఆ మేరకు వితంతు మహిళలు విద్యావంతులై,ఉద్యోగాలలోకి రావాలని ఆశిం చాడో దానికి మూడు దశాబ్దాలకు ముందే అంతకంటే ఉన్నత రూపంలో జ్యోతిరావ్‌ ఫూలే ఇంట ప్రారంభమైన ‘నిశ్శబ్ద విప్లవం’సావిత్రీ బాయి అనే శక్తిగా ఆవిష్కృతమైంది. మహారాష్ట్ర సంస్కరణోద్యమంలో ఆమెది కీలక పాత్ర. కుల లింగ వివక్షలకు వ్యతిరేకంగా పని చేసే పురుషులనే సహించని సంప్రదాయ సమాజం కుటుంబ పరిధిని దాటి సమాజాన్ని మరమ్మత్తు చేయటానికి బయటకు వచ్చే స్త్రీలను అసలే సహించలేదు.అనేక రంగాలలో స్త్రీల కృషిని నిరోధించటానికి,నియంత్రించటానికి వ్యతిరేక ప్రచారాలకు,భౌతిక దాడులకు,అత్యాచారాలకు పాల్పడుతున్న పితృస్వామిక అధికార వికృతి మనకు తెలిసిన వర్తమానమే.కొదురుపాక రాజవ్వ నుండి,భన్వారీ బాయి,సోనె సోరీ వరకు ఎందరో అందుకు ఉదాహరణలు. అలాంటప్పుడు నూటా యాభై సంవత్సరాల క్రితం ఆడపిల్లలకు చదువు చెప్పటానికి,అందులోనూ శూద్ర,అతి శూద్ర బాలి కలకు చదువు చెప్పటానికి బయటకు వచ్చిన సావిత్రీ బాయిని రాళ్లు రువ్వి,కుళ్ళిన కూర గాయలు,పేడ విసిరి వేధించారంటే ఆశ్ఛర్య పడవలసినది ఏమీ లేదు.వాటిని తన పనికి అభినందనగా విసరబడే పూలగా భావిస్తూ, వాళ్ళ చర్యలవల్ల పాడై పోయిన చీరను మార్చుకొన టానికి మరొక చీర కూడా వెంట తీసుకువెడుతూ ఆమె కనబరచిన,నిబద్ధత,సంసిద్ధత గొప్ప విలువలు.సంప్రదాయ సమాజ నియమాలను తిరగరా యాలని జ్యోతిరావ్‌ ఫూలే ప్రారంభించిన ఉద్యమం తండ్రికే భరించరానిదై ఇంట్లో స్థానంలేదని బెదిరిస్తే సావిత్రి బాయి ఫూలే భర్త మార్గమే తన మార్గమని అతని తో కలిసి అడుగు బయట పెట్టింది.అప్పటికి ఆమె వయసు పద్దెని మిది.అప్పటి నుండి1897లో 66ఏళ్ల వయసులో మరణించేవరకు సావిత్రీ బాయిది సమాజ జీవితమే.ఆడ పిల్లలకు,మహర్‌,మాంగ్‌ వంటి అతిశూద్ర పిల్లలకు మాత్రమే కాదు,వయోజను లకు పాఠశాలలు ఏర్పరచటం నుండి,వ్యవసాయ కార్మికులకు (1855)రాత్రిబడి నడపటం వరకు మహారాష్ట్రలో ఆధునిక విద్యావ్యాప్తికి ఆమె చేసిన కృషి గణనీయమైంది.బాలికల చదువుకు బడులు పెడితే సరిపోదని,ఆడపిల్లలను బడికి పంపటానికి ఇంటి నుండి బడికి ఉండే దూరం ఒకఅవరోధం అని గుర్తించి,దానిని అధిగమించటానికి ఇంట్లోనే ఒక వసతి ఏర్పాటు చేసి స్వయంగా వాళ్ళ ఆలనా పాలనా చూసుకొన్న వ్యక్తి సావిత్రి బాయి.దయ ,ప్రేమగల తల్లిగా ఆమె ఆ పిల్లల హృదయాలలో చోటు సంపాదించుకొన్నది.అంటరానివారిగా బహిష్కృతులు అయినవారి కోసం తన ఇంటి ఆవరణలో బావి తవ్వించినా(1868) కరువు పీడి తులకు ఉచిత భోజన శాలలు ఏర్పరచి (1877) ఆకలి తీర్చినా,ప్రాణాలనే బలిపెట్టి ప్లేగు వ్యాధి గ్రస్తుల స్వస్థతకు పాటు పడినా అన్నీ ఆ దయ, ప్రేమగల తల్లి లక్షణం వల్లనే. సావిత్రి బాయి ఫూలే శూద్ర అతిశూద్ర బాల బాలికల విద్యకు ఎంత పాటుపడిరదో,అంతగా నూ స్త్రీల సమస్యల పై పనిచేసింది. సర్వ మానవ హక్కులు అనుభవిస్తూ స్త్రీలు ఆత్మ గౌరవంతో జీవించటాన్ని గురించి కలకంటూ 1852లో మహిళా సేవా మండల్‌ స్థాపించింది. ఆనాడు సమాజంలో ఉన్న అతితీవ్ర సమస్య వితంతు స్త్రీల దుర్భర జీవితం. అదీ బ్రాహ్మణులలోనే ఎక్కువ. సావిత్రీ బాయి చేపట్టిన సంస్కరణోద్యమంలో తొలుత సంబోధించ బడిరది అదే. వింత తువులకు తల గొరిగించటం అమానుష ఆచారంగా ఆమె భావించింది.బాధిత స్త్రీలను దానికి వ్యతిరేకంగా సమీకరించటం తక్షణం జరిగే పని కాదు అని ఆమెకు తెలుసు. కానీ తమ శరీరం మీద స్త్రీల హక్కులను ఖబ్జా చేసిన సంప్రదాయం పట్ల అవసరమైన అసహనం ఆమెను నిలువ నీయలేదు. మంగలి వారిని ఏకం చేసి ‘వితంతు స్త్రీల తలలు గొరగము’అనే నినా దంతో సమ్మె కట్టించి తన నిరసనను ఆరకంగా ప్రకటించింది. ‘తలలు బోడులైన తలపులు బోడులౌనా’అని వేమన అన్నట్లుగా వితంతు స్త్రీల తల వెంట్రుకలు తీసేసినంత మాత్రాన వాళ్లలో వయో సహజ వాంఛలను అరికట్టడం ఎవరివల్లా సాధ్యం కాదు.అది వాళ్ళను చాటుమాటు లైంగిక సంబంధాలకు ప్రేరేపిస్తుంది.యవ్వనానికి వచ్చి పుట్టింటనో అత్తింటనో ఆశ్రయం పొందిన వితంతువులు ఇంట్లోని పురుషులో ,తరచు ఇంటికి వచ్చిపోయే బంధుమిత్ర పురుషులో పెట్టె ప్రలోభాలకు లోనై గర్భవతులు కూడా అవుతుం టారు.బిడ్డలను కనాలని ఉన్నా పరువు ప్రతిష్ఠ లకు లోబడి,లోక నిందకు వెరచి గర్భస్రావాలకు పాల్పడతారు. నాటు మందులతో అధిక రక్త స్రావంతో మంచాన పడి యాతన అనుభవి స్తుంటారు.గర్భస్రావ ప్రయత్నాలు ఫలించకపోతే నవమాసాలు మోసి కన్న బిడ్డలను అక్రమ సంతానంగా అవమానించే సామాజిక పరిస్థి తులలో పెంచి పోషించుకొనే స్థోమత లేక వదిలించుకొనటమో వధించటమో వాళ్లకు అనివార్యమవుతుంది.శిశుహత్య నేరం నిరూపితమై శిక్షించబడే స్త్రీలు కూడా ఉంటారు. 1881లో సూరత్‌లో ఉరిశిక్ష విధించబడిన విజయలక్ష్మి అనే బ్రాహ్మణ స్త్రీ అలాంటి స్త్రీలలో ఒకరు.ఆకోర్టు తీర్పును తప్పు పడుతూ స్త్రీకి ఒకరకంగా,పురుషు డికి ఒకరకంగా అమలవుతున్న నీతిని,న్యాయాన్ని తీవ్రంగా విమర్శిస్తూ 1882లో తారాబాయి షిండే ‘స్త్రీ పురుష తులన’ అనే వ్యాసం రాసింది.అది ఆనాడు గొప్ప సంచ లనం కలిగించిన విప్ల వాత్మక చారిత్రక పత్రం.అయితే అప్పటికి 19 ఏళ్లకు పూర్వమే ఈ సమస్య తీవ్రతను గుర్తించి సావిత్రిబాయి కార్యరంగంలోకి దిగటం గమనించదగినది.కాశీబాయి అనే బ్రాహ్మణ వితంతువు బిడ్డను కని లోకానికి భయపడి చంపి బావిలో వేసిన నేరానికి జీవిత ఖైదు శిక్ష విధించబడగా అందుకు కలవర పడిన జ్యోతిరావ్‌ ఫూలే దంపతులు అలాంటి ఒంటరి స్త్రీలకు ఆశ్రయం కల్పించి పురుళ్ళు పోసి నైతిక మద్దతు ఇయ్యటానికి 1863లోనే ‘బాలహత్యా ప్రబంధక్‌ గృప్‌ా’ ఏర్పాటు చేయటం విశేషం.‘అండమానులో జీవితఖైదు తప్పించుకొనటానికి మార్గం’ అంటూ ఆసంస్థను గురించి ప్రచారం చేసిన తీరులో స్త్రీల పట్ల వాళ్ళ ఆర్తి కనబ డుతుంది.ఈ ప్రసవాల యంలో వదిలి వేయ బడిన శిశువుల కోసమా అన్నట్లుగా ఆసంవత్సరమే అనాధ శరణాలయం కూడా వాళ్ళు ఏర్పాటు చేశారు.జ్యోతిబా ఫూలే సాహచర్యం లోనూ,ఆయన మరణానం తరం కూడా అలుపెరుగని,ఆడంబరం లేని కార్య నిర్వహణా దక్షురాలుగా సావిత్రి బాయి సార్ధక జీవితం గడిపింది.నిజమైన అర్ధంలో ఆమె ‘జాతిమాత’ఆత్మగౌరవ చేతన సావిత్రిబాయి జీవిత చోదక శక్తి.కుల అస్తిత్వ చేతన స్త్రీ అస్తిత్వ చేతన రెండూ ఆమెలో సంపూర్ణ వికాసనం పొందాయి. శూద్రుల పరావలంబనం ఆమెకు ఖేద హేతువు. ‘శూద్రులు ,అతి శూద్రులు అజ్ఞానంచేత వెనుక బడ్డారు’ పుట్టుకకు కారణం తల రాత అనుకొన టం ఫలాన్ని ఆశించ కుండ చాకిరీచేస్తే స్వర్గంలో పుణ్యం లభిస్తుందన్న బోధనలను నమ్మటం ఆ అజ్ఞానానికి కారణం అని ఆమెకు తెలుసు. అజ్ఞానంలో మగ్గి పోతున్న వాళ్ళ పట్ల ఆర్తి ‘శూద్రుల పరావలంబనం’ కవితలో కనిపిస్తుంది. ‘శూద్రులంటే’ అన్న కవిత శూద్రుల ఆత్మభిమాన ప్రకటన. – డాక్టర్‌.ప్రియాంక గంగరాపు

మన్యంవాసులు పోషకాహారానికి దూరమవుతున్నారు.సక్రమంగా సరఫరా చేయకపోవడంతో గిరిజన తెగలకు చెందిన పిల్లలు,బాలింతలు,గర్భిణులు రక్తహీనత బారిన పడుతున్నారు.ఈపరిస్థితి వారికి ప్రాణసంకటంగా మారింది.నీరసించి నిస్పత్తువతో ఇబ్బందులు ఎదుర్కొంటున్నారు.అయినా అధికారుల్లో చలనం లేదనే విమర్శలు వస్తున్నాయి.
పాడేరు మన్యంలోని మారుమూల ప్రాంతాల్లో పీటీజీ గిరిజన తెగలకు చెందిన వారు తీవ్ర పోషకాహార సమస్యతో సతమవుతున్నారు.తల్లీబిడ్డల ఆరోగ్య పరిస్థితిపై తీవ్ర ప్రభావం చూపుతోంది.గిరిజన కుటుంబాల్లోని పసిప్రాణాలు విలవిల్లాడుతున్నాయి. తల్లీబిడ్డల మరణాలు సంభవిస్తున్నాయి.ఏటా మరణాలు నమొదువుతున్నా ప్రత్యేక పోషకాహార సరఫరా,వైద్యసేవల కల్పనపై ఎటువంటి చర్యలు కానరావడం లేదు.చాలా గ్రామాలకు అంగన్‌వాడీ వ్యవస్థ కూడా విస్తరించడం లేదు.
అంగన్‌వాడీలే ఆధారం..
ఏజెన్సీలో అంగన్‌వాడీల ద్వారా అందిస్తున్న పోషకాహారమే చిన్నారులకు,బాలింతలకు ఆధారం.అయితే వీటిద్వారా అరకొరగానే పోషకాహారం సరఫరా జరుగుతోంది.పర్యవేక్షణ లేకపోవడంతో పంపిణీ అస్తవ్యస్థంగా ఉంటోంది. అంగన్‌వాడీ కేంద్రాల ద్వారా పాలు,గుడ్లు,పంపిణీ సవ్యంగా జరగడం లేదు.నెలరోజులుగా పూర్తిగా పోషకాహారం అందడం లేదు.దీంతో పిల్లలు రక్తహీనతకు గురవుతున్నారు.పిల్లలకు పాలు ఇచ్చేం దుకు కూడా గిరిజనులకు పాడి పశువులు లేకుండా పోయాయి.మన్యంలో ఆహార పంటలు బాగా తగ్గిపో యాయి.దీంతో ప్రస్తుతం గిరిజనులకు రాగి అంబలి, కోటా బియ్యమే ప్రధాన ఆహారంగా ఉన్నాయి. పప్పు దినుసులు,ఇతర పోషకాహారం అందుబాటులో లేని కారణంగా వ్యాధి నిరోధక శక్తిని కోల్పోయి గిరిజ నుల ప్రాణాలకు ముప్పు కలుగు తోంది.ఏటా ఏజెన్సీ లో సంభవిస్తున్న మరణాలకు కారణం పోషకాహార లోపమేనని వైద్యులు చెబుతు న్నారు.రేషన్‌ దుకాణా ల్లో నాణ్యమైన సరుకులు అందని పరిస్థితి.అంగన్‌ వాడీలు, పాఠశాలలో మధ్యాహ్నా భోజనం,ఆశ్రమ పాఠశాలల్ల్లో విద్యార్థులకు మెనూలో కూడా సరైన పోషకాహారాన్ని అందించ లేకపోతున్నారు. ఏజెన్సీ లోని కొన్ని మండలాల్లో గతంలో ఐటీడీఏ పోషకా హార కేంద్రాలను నిర్వహించినప్పటికీ కొన్నాళ్లకే పరిమితమైంది.గిరిజనుల ఆహార భద్రతపై నిర్ధష్టిమైన కార్యాచరణ ఐటీడీఏ చేపట్ట లేదు.
దిగజారిన జీవన ప్రమాణాలు..
మన్యంలో సుమారు 1.80లక్షలగిరిజన కుటుం బాలు ఉన్నాయి.3,574 గిరిజన గ్రామాల్లో ఉన్న గిరిజన జనాభా ప్రస్తుతం6లక్షలు దాటి ఉంది.సగానికి పైగా గ్రామాల్లో గిరిజన కుటుంబాలు ఆర్ధిక సమస్యలతో ఇబ్బందు లకు గురవుతు న్నారు.ఫలితంగా పోష కాహార లోపాన్ని ఎదుర్కొంటున్నారు. రోజుకు ఒకపూట అంబలి,ఒకపూట గంజి అన్నం తిని జీవనం సాగిస్తున్న గిరి జన కుటుంబాలు చాలా ఉన్నాయి. నిత్య వసర ధరలు అధికం కావడంతో పేద గిరిజన వర్గాల జీవన ప్రమాణాలు దిగజారుతున్నాయి.
గుడ్లు,పాలు సరఫరా లేదు..
సంపంగి గరువు గ్రామంలో మినీ అంగన్‌వాడీ కేంద్రంఉంది.ఇక్కడకు ప్రతి నెల సరుకులు రావడంల లేదు.ముఖ్యం గా గుడ్లు,పాలు సరఫరా సరిగ్గా లేదు. జనవరి నెలలో 8రోజులే గుడ్లు ఇచ్చారు. ఈనెలలో ఒక్కరోజు కూడా గుడ్లు అంది వ్వలేదు.బాలింతలకు ఏడు నెలల వరకు పోషకాహారం ఇస్తున్నారు.కూరగాయలు, పాలు,గుడ్లు,పప్పు దినుసులకు కొరతగా ఉంది.ఎప్పుడైనా సంతకు వెళ్లినప్పుడే తెచ్చుకుంటాం.` మజ్జిప్రమీల,సంపంగి గరువు గ్రామం.
గిరిజన ప్రాంతాలకు 125బహుళ ప్రయోజన కేంద్రాలు..
గిరిజన ప్రాంతాల్లో కనీస సౌకర్యాలకు నోచుకోని ప్రాంతాలకు ఆదివాసీ తెగలు(పీటీజీ) గిరిజన పిల్ల లకు పాఠశాల భవనాలు,అంగన్‌వాడీ కేంద్రాలు, వైద్య సేవల నిమిత్తం వారు నివసించే గూడేల్లో ప్రత్యేక భవనాలు నిర్మించేందుకు కేంద్ర,రాష్ట్రప్రభు త్వాలు నిర్ణయించింది.ప్రాథమిక పాఠశాల,అంగన్‌ వాడీ కేంద్రం,వైద్య ఉపకేంద్రం ఒకేచోట నిర్వహిం చేలా మల్టీపర్పస్‌ సెంటర్ల(బహుళ ప్రయోజన కేంద్రా లు)నిర్మాణానికి చర్యలు చేపట్టింది.పీఎం జన్‌మన్‌ పథకం కింద ఆదివాసీ గిరిజనులు నివసించే ప్రాంతాలకు 125 కేంద్రాలనుమంజూరు చేసింది. దీని కోసం ఇప్పటికే రాష్ట్రానికి రూ.75కోట్లు విడు దల చేసింది.వచ్చే ఏడాది మార్చినాటికి పనులు పూర్తి చేయాలని నిర్ధేశించింది.వీటిలో రెండు నెలల క్రీతం 72 కేంద్రాల నిర్మాణానికి రూ.43.20కోట్లు విడుద ల చేస్తూ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఉత్తర్వులు జారీ చేసింది. గిరిజన సంక్షేమశాఖ అధికారులు ఇప్పటికే టెండర్‌ ప్రక్రియ పూర్తి చేశారు.త్వరలో పనులు మొదలు పెట్టనున్నారు.తాజాగా మిగతా 53కేంద్రాల నిర్మాణా నికిరూ.31.80కోట్లు విడుదలకు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం పరిపాలన అనుమతిలిస్తూ ఉత్తర్వులు జారీ చేసింది. అల్లూరి సీతారామారాజు,ఏలూరు,పార్వతీపురం మన్యం,శ్రీకాకుళం జిల్లాల పరిధిలోని ఆదివాసీ గిరిజన ప్రాంతాల్లో ఈకేంద్రాలు మంజూరయ్యాయి.
గిరిజన ప్రాంతాల అభివృద్ధిపై కేంద్రం ఫోకస్‌
రాష్ట్రంలో 924గిరిజన ఆవాసాల్లో అభివృద్ధి కార్యక్ర మాల అమలుకు ప్రభుత్వాలు ప్రతిపాదనలు తయారు చేశారు.దేశంలో గిరిజనుల సామాజిక, ఆర్థికాభివృ ద్ధిపై దృష్టిసారించిన కేంద్రం-రాష్ట్రంలో 500 జనాభా దాటిన దాదాపు 924గిరిజన ఆవాసాలు, గ్రామాల్లో పలు అభివృద్ధి కార్యక్రమాలకు ప్రతిపాద నలు గిరిజనుల సామాజిక,ఆర్థికాభివృద్ధిపై కేంద్రం దృష్టిసారించింది.ఏజెన్సీలు,మైదాన ప్రాంతా ల్లోని గిరిజన ఆవాసాల పరిధిలో4జీ సర్వీసులు,అన్ని గ్రామాలకు వందశాతం విద్యు దీకరణ చేయాలని నిర్ణయించింది. ఇందులో భాగంగా రాష్ట్రంలో 500 జనాభా దాటిన దాదాపు 924గిరిజన ఆవాసాలు, గ్రామాల్లో మౌలిక సదుపాయాలు,విద్య,ఆరోగ్యం, జీవనోపాధి,నైపుణ్య శిక్షణ కార్యక్రమాలను చేపట్ట నుంది.దీనికి రాష్ట్ర నిధులు లేకుండా కేంద్రమే మొత్తం నిధులు కేటాయి స్తుంది.ఇప్పటి వరకు అమల్లో ఉన్న పీఎం జనజాతి ఆదివాసీ న్యాయమహా అభియాన్‌ను ఉన్నతీకరించి ప్రధానమంత్రి జన్‌ జాతీ య ఉన్నత్‌ గ్రామ అభియాన్‌గా మార్చింది.రానున్న ఐదేళ్ల కాలంలో ఎంపిక చేసిన ప్రాంతాల్లోని గిరిజనుల సామాజిక,ఆర్థికాభివృద్ధి కార్యక్రమాలు చేపట్టనుంది.ఈ పథకం కింద ఐదేళ్లలో దేశవ్యాప్తం గా రూ.79,156కోట్లు ఖర్చు చేయనున్నట్లు తెలి పింది.పథకం వివరాలను ముసాయిదా రూపంలో ప్రకటించింది. ఇందులో భాగంగా 17మంత్రిత్వశాఖ లు ఆయా ప్రాజెక్టులు చేపట్టనున్నాయి.రాష్ట్రంలో ఈ పథకం అమలు కోసం నాలుగు కమిటీలు వేయాలని కేంద్రం తెలిపింది. ప్రభుత్వ ప్రధాన కార్యదర్శి ఆధ్వర్యంలో అపెక్స్‌ కమిటీపథకం అమలును పర్య వేక్షిస్తుంది.దీంతో పాటు రాష్ట్ర, జిల్లా,మండల స్థాయి ల్లో కమిటీలు మౌలిక సదుపాయాలు,ఇతర పనుల ప్రతిపాదనల్ని నోడల్‌ విభాగమైన గిరిజన సంక్షేమ శాఖ ద్వారా పంపించనున్నాయి.పీఎంజుగా కార్యక్ర మాలకు ప్రత్యేక విధివిధానాలు త్వరలో జారీ చేస్తా మని వెల్లడిరచింది.గిరిజన జీవన పర్యాటకం కోసం స్వదేశీదర్శన్‌ పేరిట నూరుశాతం నిధులతో హోం స్టే గృహాలు నిర్మించనున్నట్లు పేర్కొంది.
కేంద్రం చేపట్టే పనులు : కరెంటు లేని గిరిజన ఆవాసాల్లో కుటుంబాలు, ప్రభు త్వ విభాగాలకు విద్యుత్తు సౌకర్యం, రహ దారుల అభివృద్ధి దిశగా అడుగులు వేస్తుంది. ఏజెన్సీ ప్రాంతా ల్లో 5కి.మీ.మైదాన ప్రాంతాల్లో 10కి.మీ.దూరంలో హెల్త్‌సెంటర్‌ లేకుంటే సంచార మెడికల్‌ యూనిట్‌ ఏర్పాటు చేస్తుంది. గిరిజన కుటుంబాలకు ఆయు ష్మాన్‌ భారత్‌ వైద్య బీమా కార్డుల పంపిణీ చేస్తుంది. గిరిజన రైతుల సుస్థిర వ్యవసాయ కార్యక్రమాల కోసం నిధుల కేటాయింపు.పశుపోషణ కార్యక్రమాలు చేపడతారు.
కొత్త అంగన్‌వాడీలకు రూ.12 లక్షలు : రాష్ట్రంలో ఇప్పటివరకు అమలైన పీఎం జనజాతి ఆదివాసీ న్యాయమహా అభియా న్‌ కింద81గిరిజన ప్రాంతాల్లో అంగన్‌ వాడీ కేంద్రాల నిర్మాణానికి మహిళాశిశు సంక్షేమశాఖ ప్రతిపాదనలు సిద్ధం చేసిం ది.పాత నిబంధనల ప్రకారం కేంద్రం 60,రాష్ట్రం40శాతం నిధులు భరించాలి. కానీ కొత్త నిబంధనల ప్రకారం పూర్తి నిధులు కేంద్రమే భరిస్తుంది.గిరిజన ప్రాంతాల్లో కొత్త అంగన్‌వాడీ కేంద్రాలకు రూ.12లక్షల చొప్పున నిధులివ్వనుంది. ప్రస్తుతం కొనసాగుతున్న కేంద్రాల ఉన్నతీకరణకు రూ.లక్ష చొప్పున అందిం చనుంది.ఇందులో గిరిజన ప్రాంతాల్లో 8,311అంగన్వాడీ కేంద్రాలు ఉన్నా యని వివరించారు.గర్భిణులు, బాలింత లకు అమలవుతున్న పథకాలు,పిల్లలకు అందించే పౌష్టికాహార పథకాలపై చంద్ర బాబు సమీక్ష చేశారు.2014లో ప్రవేశ పెట్టిన బాలామృతం,అమృతహస్తం, గోరు ముద్ద,గిరిగోరుముద్ద,బాల సంజీవని వంటి పథకాల స్థితిగతులను అధికారు లను అడిగి తెలుసుకున్నారు.రాష్ట్రంలో మొత్తం 55,607అంగన్వాడీ కేంద్రాలు ఉన్నాయని అందులో ప్రధాన అంగ న్వాడీ కేంద్రాలు48,770ఉండగా, మినీ అంగన్వాడీలు 6,837ఉన్నాయని అధికా రులు తెలిపారు.ఇందులో గిరిజన ప్రాం తాల్లో 8,311అంగన్వాడీ కేంద్రాలుఉన్నా యని వివరించారు. – గునపర్తి సైమన్‌

‘‘ ప్రస్తుతమున్న భూ ఆక్రమణల నిరోధక చట్టాన్ని రద్దు చేసి, దాని స్థానంలో కొత్త బిల్లుకు మంత్రిమండలి ఆమోదం తెలిపింది. ఈ బిల్లు ప్రకారం ఇకపై భూ ఆక్రమణలకు పాల్పడేవారికి గరిష్ఠంగా 14 ఏళ్ల వరకు శిక్ష విధించవచ్చు. అలాగే ఏపీ డ్రోన్‌ పాలసీ, డేటా సెంటర్ల పాలసీ, సెమీ కండక్టర్ల పాలసీల అమలుకు మంత్రివర్గం పచ్చజెండా ఊపింది.రాష్ట్రంలో ఇష్టానుసారం ప్రభుత్వ, పట్టా భూముల ఆక్రమణలకు పాల్పడినవారికి తగిన గుణపాఠం చెప్పేలా, అలాంటి కఠిన శిక్షలు విధించి, భారీ జరిమానాలతో చెక్‌ పెట్టేలా రాష్ట్ర మంత్రివర్గం కీలక నిర్ణయం తీసుకుంది. ప్రస్తుతమున్న భూ ఆక్రమణల నిరోధక చట్టాన్ని రద్దు చేసి, దాని స్థానంలో కొత్త బిల్లుకు మంత్రిమండలి ఆమోదం తెలిపింది. ఈ బిల్లు ప్రకారం ఇకపై భూ ఆక్రమణలకు పాల్పడేవారికి గరిష్ఠంగా 14 ఏళ్ల వరకు శిక్ష విధించవచ్చు. అలాగే ఏపీ డ్రోన్‌ పాలసీ, డేటా సెంటర్ల పాలసీ, సెమీ కండక్టర్ల పాలసీల అమలుకు మంత్రివర్గం పచ్చజెండా ఊపింది. రాష్ట్రంలోని అన్ని భూములకు రక్షణ : ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు భూములు అక్రమించుకోవడం, ఎక్కడో దూరంగా ఉంటున్నవారి భూములను కబ్జా చేయడం, పేదల భూములు లాక్కోవడం, నకిలీపత్రాలతో రిజిస్ట్రేషన్లు వంటివి నియంత్రించేందుకు ఏపీ భూఆక్రమణల నిరోధక చట్టం-1982ను రద్దు చేసి, దాని స్థానంలో ఏపీ భూ ఆక్రమణల నిరోధక చట్టం-2024 అమలుకు సంబంధించిన బిల్లు ప్రవేశపెట్టే ప్రతిపాదనకు మంత్రి వర్గం ఆమోదం తెలిపింది. పాత చట్టం పట్టణ ప్రాంతాల్లోని ఆస్తులకే పరిమితమైంది. దాని ద్వారా రూ.5 వేల వరకు జరిమానా, ఆర్నెల్ల నుంచి ఐదేళ్ల వరకు జైలు శిక్ష విధించేందుకే అవకాశం ఉంది. కొత్త చట్టం ప్రకారం రాష్ట్రంలోని అన్ని ప్రాంతాల్లోని భూముల రక్షణకు వీలుంటుంది. ఆక్రమణదారులకు 10 నుంచి 14 ఏళ్ల వరకు జైలు శిక్ష, భూమి విలువతోపాటు, నష్టపరిహారం కలిపి జరిమానా విధిస్తారు. ప్రత్యేక కోర్టు ఏర్పాటు చేసి, నిర్ణీత కాలంలో కేసులు పరిష్కరించేలా చర్యలు తీసుకుంటారు.’’
ఏపీలో ప్రభుత్వ, పట్టా భూముల ఆక్రమణలకు పాల్పడిన వారికి తగిన గుణపాఠం చెప్పేందుకు అక్కడి ప్రభుత్వం కీలక నిర్ణయం తీసుకుంది. భూకబ్జాదారులకు భారీ జరిమానా,14ఏళ్లు జైలుశిక్ష వేయనుంది.ఈ మేరకు ఆ రాష్ట్ర మంత్రివర్గం నిర్ణయం తీసుకుంది. ప్రస్తుతం ఉన్న భూ ఆక్రమణల నిరోధక చట్టాన్ని రద్దు చేసి, దాని స్థానంలో కొత్త బిల్లుకు మంత్రివర్గం ఆమోదం తెలిపింది. దీంతో ఇష్టానుసారం భూకబ్జాలకు పాల్పడే వారికి కఠిన శిక్షలు, భారీ జరిమానాలు ఉండనున్నాయి.
పాత చట్టం కన్నా కొత్త చట్టం భేష్‌ : ఏపీ భూఆక్రమణల నిరోధక చట్టం -1982ను రద్దు చేసి, దాని స్థానంలో ఏపీ భూ ఆక్రమణల నిరోధక చట్టం -2024 అమలుకు బిల్లు ప్రవేశపెట్టే ప్రతిపాదనకు ఏపీ రాష్ట్ర మంత్రివర్గం ఆమోదం తెలిపింది.దీని ప్రకారం పాత చట్టంలోని ప్రభు త్వ,ప్రైవేటు భూములు ఆక్రమించుకోవడం,ఎక్కడో దూరంగా ఉంటున్న వారి భూములను కబ్జా చేయడం, పేదల భూములు లాక్కోవడం,నకిలీ పత్రాలతో రిజిస్ట్రే షన్లు చేయడం వంటి వాటిని నిరోధించేది.ఇప్పుడు ఈ చట్టానికి కొన్ని మార్పులు తీసుకొచ్చింది.పాతచట్టం పట్టణ ప్రాంతాల్లోని ఆస్తులకే పరిమితం అవ్వగా, దాని ద్వారా రూ.5వేల వరకుజరిమానా, ఆర్నెల్ల నుంచి ఐదేళ్ల వరకు జైలు శిక్ష మాత్రమే విధించేవారు.కానీ కొత్త చట్టం రాష్ట్రంలోని అన్నిప్రాంతాల్లోని భూములు రక్షణకు వీలుం టుంది. ఆక్రమణదారులకు 10 నుంచి 14ఏళ్ల వరకు జైలు శిక్ష, పరిహారం,భూమి విలువతో పాటు జరిమానా విధించనున్నారు.దీనికి ప్రత్యేక కోర్టును ఏర్పాటు చేయ నున్నారు.నిర్ణీత కాలంలో కేసులు పరి ష్కరించేలా చర్యలు తీసుకోనున్నారు.ఎ.పి.భూ దురా క్రమణ(నిషేధం)చట్టం-1982కంటే గట్టిచట్టం తెస్తు న్నందున,ఇప్పటి వరకు ఉనికిలో ఉన్న ఆచట్టాన్ని రద్దు చేస్తున్నామ న్నారు. పాత చట్టానికి,కొత్త చట్టానికి మధ్య పెద్దగా వ్యత్యాసం లేదు. ‘1982’యాక్ట్‌ అప్పటి ఉమ్మడి ఎ.పి.లోని అర్బన్‌ ప్రాంతా లకు పరిమితంకాగా,‘2024’బిల్లులో రూర ల్‌,అర్బన్‌ సహారాష్ట్రంమొత్తానికీ వర్తి స్తుం ది.అప్పుడూ ఇప్పుడూ ల్యాండ్‌ గ్రాబర్‌ అనే దానికి నిర్వచనం మక్కికి మక్కికి దించారు. ప్రభుత్వ, ఎండోమెంట్‌, వక్ఫ్‌,చారిటబుల్‌, ప్రైవేటు భూముల ఆక్రమణలను నేరా లుగా పరిగణించి శిక్షిస్తామన్నారు.పాత చట్టంలో భూముల కబ్జాకు పాల్పడిన వారిపై అభి యోగం రుజువైతే ఆరు నెలలకు తక్కువ కాకుండా జైలు శిక్షఅన్నారు.జైలు శిక్షను ఐదేళ్ల వరకు వేయొచ్చు.ఐదు వేలరూపా యల జరిమానా కూడా అన్నారు.కొత్తగా తీసుకొచ్చిన బిల్లులో పదేళ్లకు తక్కువ కాకుం డా జైలు శిక్ష అన్నారు.పధ్నాలుగేళ్ల వరకు జైలు శిక్ష విస్తరించవచ్చు అన్నారు. కబ్జాకు గురైన ఆస్తి మార్కెట్‌ విలువను జరిమానాగా వేస్తారు. ప్రత్యేక కోర్టులు అప్పుడూ ఇప్పుడూ ఉన్నాయి. ఆ కోర్టులను ఏర్పాటు చేసే, జడ్జిలను నియమించే అధికారం, రద్దు చేసే అధికారం ప్రభుత్వానికి దఖలు పర్చారు. సర్కారు ఎప్పుడైనా ఆ పని చేయొచ్చు.1982 జూన్‌లో అప్పటి కాంగ్రెస్‌ ప్రభుత్వం ఆర్డినెన్స్‌ తీసుకొచ్చింది. తదుపరి ఆగస్టులో అసెంబ్లీలో బిల్లు పెట్టింది. 1982 ఆగస్టు 10న ఆ బిల్లుపై శాసనసభలో చర్చ సందర్భంగా సిపిఎం అగ్ర నేత కామ్రేడ్‌ పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య మాట్లాడుతూ ఎప్పుడు పడితే అప్పుడు కోర్టులను, జడ్జిలను ఏర్పాటు చేసే, రద్దు చేసే అధికారం ప్రభుత్వానికి దఖలు పరిస్తే,ఒక వేళ ప్రభుత్వంలో ఉన్న వారిపైనే భూకబ్జా అభియోగాలువస్తే, శిక్షల దాకా వెళితే సదరు కోర్టులను,జడ్జిల నియామకాలను బతకనిస్తారా, ఆగ్యారంటీ బిల్లులో లేదని నిలదీశారు.రద్దు చేసిన చట్టంలో ఏముందో, కొత్తగా తెచ్చిన చట్టంలోనూ అదే ఉంది.ఇక్కడే ప్రభుత్వ నైజం అర్థమవుతుంది.నాలుగు న్నర దశాబ్దాలలో పరిస్థితుల్లో మార్పొచ్చింది. అదానీ వంటి వారు భూకబ్జాలకు పాల్పడి శిక్షలు పడే దాకా వస్తే, ప్రభుత్వంపై ఒత్తిడి తీసుకొచ్చి స్పెషల్‌ కోర్టులను, జడ్జిలను రద్దు చేయిస్తారు.చట్టంలో పొందుపర్చిన ఈ లొసుగు ముందు ల్యాండ్‌ గ్రాబ్‌ ఫిర్యాదులపై జిల్లా కలెక్టర్‌ నుంచి ముందస్తు అనుమతి తీసుకోవాలి,డిఎస్‌పి స్థాయి కి తక్కువ కాకుండా అధికారితో దర్యాప్తు చేయించాలి, ఆర్నెల్లలో విచారణ పూర్తి కావాలి అనేవి చాలా చాలా చిన్నవి.
మతలబు ఇదే : బిల్లులో పేర్కొన్న శిక్షల విషయానికొస్తే జైలు శిక్ష, జరి మానా అన్నారు.కబ్జాకు పాల్పడిన ఆస్తి మార్కెట్‌ విలు వను గ్రాబర్‌ నుంచి వసూలు చేస్తామంటు న్నారు. ఇక్కడ మార్కెట్‌ విలువంటే రిజిస్ట్రార్‌ ఆఫీసుల్లో ఉండే బుక్‌ వాల్యూనా లేదంటే బహిరంగ మార్కెట్‌లో క్రయవిక్రయాల రేటా అనేదానిపై స్పష్టత ఇవ్వలేదు. ఒకవేళ బుక్‌వాల్యూనే అయితే గ్రాబర్‌కే లాభం. గ్రాబింగ్‌ చట్టబద్ధమై పోతుంది.అందుకే కబ్జా చేసిన ఆస్తిని ప్రభుత్వం జప్తు చేస్తే కబ్జాదారులకు సరైన శిక్ష అవు తుంది. జైలు శిక్ష, జరిమానాతో పాటు ఆస్తి జప్తు కూడా చట్టంలో ఉండాలి.బిల్లులో ఆ అంశం లేదు. అందువల్లనే కొత్త చట్టం ఆర్థికంగా,రాజకీయంగా బలవంతులైన పెద్ద వాళ్లకు,కార్పొరేట్లకు చుట్టం అవుతుందని సందేహిం చాల్సి వస్తుంది. ప్రభుత్వ,ప్రైవేటు వ్యక్తుల భూములను ఆక్రమించుకున్నవారు ల్యాండ్‌ గ్రాబర్ల కిందకు వస్తారని బిల్లు చెబుతోంది. ఇళ్లు లేని పేదలు ప్రభుత్వ భూముల్లో వంద యాభై గజాల్లో నివాసాలు ఏర్పరుచుకుంటే చట్ట ప్రకారం ల్యాండ్‌ గ్రాబర్‌ అయిపోతారు. ఇళ్లు వేసుకోమని పేదలను ప్రోత్సహించిన వారు కూడా నేరస్తులవుతారు. ప్రభుత్వ,ఎండోమెంట్‌,వక్ఫ్‌ భూములను ఎకరమో, రెండె కరాలో సాగు చేసుకుంటున్న పేదలు భూ దురాక్రమణ దారులై శిక్షలకు గురవుతారు.కొంతమంది పెద్దలు ప్రభు త్వ భూములను ఆక్రమించి ప్లాట్లువేసి దర్జాగా అమ్ముకుం టున్నారు.చౌకగా వస్తుందన్న ఆశతో సామాన్యులు కొంటున్నారు.ఎవరు ప్రస్తుతం పొజిషన్‌లో ఉన్నారో వారు గ్రాబర్‌ అయిపోతారు తప్ప అక్రమంగా భూము లను ఆక్రమించి అమ్మిన అసలు వ్యక్తి తప్పించుకుం టారు. ఒక వేళ భూ దురాక్రమణ ఆరోపణలొచ్చినా వ్యవస్థలను మేనేజ్‌ చేసే పలుకుబడి అటువంటి పెద్దలకు ఎలాగూ ఉంటుంది. అపరాధులయ్యేది పేదలు, చిన్న వాళ్లే.అందుకే పేదలకు,చిన్న చిన్న వారికి కొంత వరకు మినహాయింపులుండాలి.ప్రభుత్వ అభ్యంతరాల్లేని నివాసా లకు ప్రభుత్వం కొంత విస్తీర్ణ పరిమితి పెట్టి పట్టాలిస్తోంది. అనధికారిక బిల్డింగ్‌లను రెగ్యులరైజ్‌ చేస్తోంది. అలాగే చట్టంలో పొందుపర్చాలి.పెద్దలను పట్టుకొని కఠినంగా శిక్షించాలి.అటువంటి సదుద్దేశం బిల్లులో కనిపించదు. పాత చట్టం ఉన్నా ఆచరణలో పేదలకు,సామాన్యులకు నష్టం జరిగింది. అర్బన్‌ ప్రాంతాల్లో యథేచ్ఛగా పెద్దల ఆక్రమ ణలు సాగిపోయిన అనుభవం ఉండనే ఉంది. రియల్‌ ఎస్టేట్‌ మాఫియా కబ్జాలు, వీరంగాలు రోజూ చూస్తున్నవే. ఆ కారణం గానే 2024-ల్యాండ్‌ గ్రాబింగ్‌ చట్టంపై పేదల్లో, ప్రజల్లో భయాందోళనలు వ్యక్తమవు తున్నాయి.
అసైన్డ్‌లో జరుగుతున్నదేంటి? :1977-అసైన్డ్‌ ల్యాండ్‌ చట్ట సవరణల సమయం లోనూ ఎస్‌సి,ఎస్‌టి,పేదలు నష్టపోతారన్న భయాలు వ్యక్తమయ్యాయి. ఆచరణలో నిజం అయ్యాయి కూడా.1977-చట్ట ప్రకారం అసైన్డ్‌ భూములు అమ్మడం,కొనడం నిషి ద్ధం.2019లో టిడిపి ప్రభుత్వం దిగిపోయే ముం దు అసైన్డ్‌ ఇళ్ల స్థలాలు పొంది 20 సంవ త్సరాలు దాటితే ఒరిజనల్‌ ఎస్సయి నీలకు సర్వ హక్కులూ కల్పిస్తూ చట్టం తెచ్చింది. అమరావతి ప్రాంతంలో ఐదేళ్ల గడువుపై చట్టానికి ప్రయత్నించగా నాటి గవర్నర్‌ అంగీకరించలేదు. అదే దారిలో ఐదేళ్ల కాల పరిమితి పెట్టి సర్వ హక్కులూ అంది వైసిపి సర్కారు.కోర్టులు అంగీక రించకపోయే సరికి అసైన్డ్‌ వ్యవసాయ భూములకు 20ఏళ్లు, ఇళ్ల స్థలాలకు పదేళ్ల కాలపరిమితి పెట్టి జగన్‌ సర్కారు సవరణ చట్టం తెచ్చింది.ఈచట్టం పైకి బాగానే ఉన్నట్లు కనిపించినా కార్యక్షేత్రంలో చూస్తే అసైన్‌ భూములను అక్రమంగా కొనుగోలు చేసిన,ఆక్రమించిన,బెదిరించి లాక్కున్న పెద్ద లకే ఎక్కువగా ఉపయోగ పడుతోంది. ఈ పూర్వరంగంలో ప్రస్తుత ల్యాండ్‌ గ్రాబింగ్‌ (నిషేధం)చట్టంకూడా అంతే.ల్యాండ్‌ గ్రాబింగ్‌ (నిషేధం) చట్టంపై ప్రజల్లో సందే హాలు,భయాందోళ నలు ఉన్న నేపథ్యంలో ప్రభుత్వం ఏపక్షంగాచట్టం చేయబూను కోవడం ప్రజా ప్రభుత్వం అనిపించుకోదు. రాజకీయ పార్టీలు, ప్రజలు, ప్రజాసంఘాలు, మేధావులతో విస్తృతంగా చర్చించి వారి నుంచి అభిప్రాయ సేకరణ చేస్తే ప్రభుత్వా నిది సదుద్దేశం అనిపించు కుంటుంది. చట్టాన్ని అమలు చేసే ముందైనా అన్ని పక్షాలతో చర్చలు జరపాలన్న డిమాండ్‌ సహేతుక మైనది.ఎలాంటి చర్చలు,సంప్రదింపులు లేకుండా ఏకపక్షంగా చేసే చట్టం ఆచరణలో నిలబడదు. అప్పటికి తాత్కాలిక రాజకీయ కక్షలకు ఉపయోగపడితే పడ వచ్చు.ప్రధానంగా పేదప్రజలకు నష్టం జరగకూడదు. పేదల పక్షాన,వారి హక్కులకోసం పోరాటాలు, ఉద్యమా లు నిర్వహించే సంస్థలపై,వ్యక్తులపై అణచివేత, నిర్బంధా లకు ప్రభుత్వానికిచట్టం ఆయుధం కాకూ డదు.అప్పుడే ‘మంచి ప్రభుత్వం’ అవుతుంది.
ఎవరి కోసం భూ ఆక్రమణల (నిషేధ) చట్టం?
భూకబ్జాలను అరికట్టడానికి,కబ్జాదారులకు కఠిన దండన విధించడానికి ఆంధ్రప్రదేశ్‌ భూ ఆక్రమణల (నిషేధం) చట్టం 2024 తీసుకు వస్తామని రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ప్రకటిం చింది.జులై 15న జరిగిన క్యాబినేట్‌ సమావేశం అనం తరం రెవెన్యూ మంత్రి అనగాని సత్యప్రసాద్‌ మీడియాకు తెలియజేశారు. గుజరాత్‌ భూ ఆక్రమణల (నిషేధం) చట్టం 2020 ఆధారంగా త్వరలోనే కొత్త చట్టం తెస్తా మని ప్రకటించారు. వైసిపి ప్రభుత్వ హయాంలో రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా ప్రభుత్వ,దేవదాయ, వక్ఫ్‌ భూములను ఆ పార్టీ నేతలు, ప్రజా ప్రతినిధులు కబ్జా చేశారు. వారిని గుర్తించి కఠినంగా శిక్షిస్తామని, ఆక్రమణకు గురైన భూములను వెనక్కి తీసుకుంటామని చెప్పారు.భూ కబ్జాదారులను శిక్షిస్తే ప్రజాతంత్ర వాదులందరూ హర్షిస్తారు. కాని ఈ చట్టం మాటున పేదల పోరాటాలను అణచివేయడానికి ప్రయత్నిస్తే ప్రజలు హర్షించరు.
మనరాష్ట్రంలో స్వాతంత్య్రానంతరం వామ పక్షాలు,ప్రజాసంఘాల పోరాటాల ఫలితంగా భూ సీలింగ్‌ చట్టం,కౌలుదారీ హక్కుల చట్టం,1/70చట్టం,9/77 అసైన్డ్‌ చట్టాలు వచ్చాయి. పాలకవర్గాలకు ఇష్టం ఉన్నా లేకపోయినా ఉద్యమాలకు తలొగ్గి దళిత,గిరిజన, బలహీ న వర్గాలకు చెందిన సుమారు 25లక్షల పేద కుటుం బాలకు 33లక్షల ఎకరాల భూమి ప్రభుత్వాలు పంపిణీ చేసినట్లు లెక్కలు తెలియజేస్తున్నాయి. వీటిలో సుమారు 15లక్షలఎకరాల భూమిని పిఓటి 9/77చట్టాన్ని ఉల్లం ఘించి ప్రజా ప్రతినిధులు,రాజకీయంగాను,ధనబలం, కండ బలం కల్గిన నాయకులు అక్రమంగా,దౌర్జన్యంగా ఆక్రమించుకున్నట్లు2006 నుండి ప్రభుత్వాలు చెబుతూనే ఉన్నాయి.కాని రాష్ట్రంలో పిఓటియాక్ట్‌ (భూనిషేధ చట్టం) ప్రకారం ఆక్రమించుకున్న వారిపై 6 నెలలు జైలు శిక్ష, జరిమానా విధించాలి,ఆక్రమించుకున్న భూములను తిరిగి పేదలకు ఇవ్వాలి. ఈ చట్టం చేసిన నాటి నుండి (1977) నేటి వరకు కాంగ్రెస్‌, తెలుగుదేశం, వైసిపి ప్రభుత్వాలే రాష్ట్రాన్ని పాలించాయి. కాని ఇప్పటి వరకు ఒక్క భూకబ్జాదారుని మీద కూడా కేసు పెట్టి జైలుకు పంపలేదు.జరిమానా విధించి వసూలు చేయలేదు. కనీ సం ఒక్క పేదవానికైనా తిరిగి భూమిని ఇప్పించారా? అంటే ఎక్కడా అమలు జరిగిన దాఖలాలే లేవు. అసైన్డ్‌ చట్టం ప్రకారం పేదల భూమి పేదలకివ్వాలని ఆందోళన చేసిన ప్రజా సంఘాలు, సామాజిక సంస్ధలు, వామపక్ష పార్టీలకు చెందిన నాయకులు, కార్యకర్తలు, పేదలపై క్రిమినల్‌ కేసులు,రౌడీషీటర్‌ కేసులు పెట్టి జైళ్ళకు పం పారు. వారు నేటికీ కోర్టులు చుట్టూ తిరుగుతున్నారు. ఒక్క భూ కబ్జాదారుడు కూడా జైలుకు వెళ్ళలేదు. వేలాది ఎకరాలను పెద్దలు, ఉన్నతాధికారులు ఆక్రమించుకున్నా రని,వీటిని తిరిగి తీసుకోవాలని కోనేరు రంగారావు భూ కమిటి, ప్రజాసంఘాలు చెప్పినా ఏఒక్కరి నుండి ఒక్క ఎకరం భూమికూడా స్వాధీనం చేసుకొని పేదలకు ఇవ్వ లేదు. ఏ కోర్టూ శిక్షించలేదు. నేడు తెలుగుదేశం ప్రభుత్వం తెస్తామని చెబుతున్న భూ ఆక్రమణల (నిషేధం) చట్టం 2024 కూడా అలాగే మిగులుతుందా! ఉన్న చట్టాలనే అమలు చేయకపోగా కొత్తచట్టాలను తెచ్చి అమలు చేస్తా రంటే ఎలా నమ్మగలం? గుజరాత్‌ తరహాలో చట్టం తెస్తామని చెప్పారు. గుజరాత్‌ భూ ఆక్రమణల (నిషేధం) చట్టం 2020లో ఏముందో ఒకసారి పరిశీలిద్దాం. ఈ చట్టం 2020 అక్టోబర్‌ 9 నుండి అమల్లోకి వచ్చింది. ఈ చట్టంలోని సెక్షన్‌ 2(4) ప్రకారం ఎవరైనా భూమిని అక్రమంగా స్వాధీనం చేసుకున్నా లేదా డబ్బు ఆశ చూపి వేరే వారి నుండి ఆక్రమించుకున్నా,చట్ట విరుద్ధంగా నిర్మాణాలు చేపట్టినా,భూమిపై అనధికారికంగా,అక్ర మంగా అద్దె (డబ్బు)వసూలు చేసినా లేదా భూఆక్ర మణ లకు సహాయం చేసినా,ప్రోత్సహించినా,వారి పక్షాన నిలబడినా భూఆక్రమణదారుల కిందకి వస్తారు. అటు వంటి భూములను కౌలుకి తీసుకున్నా, ఆ భూములలో పేదలు పని చేసినా నేరస్తులుగా పరిగణించబడతారు. నేరం రుజువైతే 10నుండి 14ఏళ్ళ జైలు శిక్ష, ఆ భూమి విలువను బట్టి జరిమానా విధించబడుతుంది.సెక్షన్‌ 6 (1) ప్రకారం ఈ చట్టాన్ని ఉల్లంఘించి పరిశ్రమ లేదా ఏదైనా కంపెనీ నిర్మించి ఉంటే కూడా శిక్షార్హులు.ఈ ఆక్రమణ తమకు తెలియకుండా జరిగిందని లేదా ఆక్రమణ జరగకుండా ఆపామని పరిశ్రమాధి పతులు రుజువు చేసుకుంటే శిక్ష నుండి మినహాయింపు ఇస్తారు.పైసెక్షన్లను బట్టి ఈ చట్టం ప్రకారం పెట్టుబడిదారులు, పారిశ్రా మికవేత్తలకు,పెద్దలకు శిక్ష విధించే కంటే కూడా చారెడు భూమి కోసం పోరాడే ప్రజా ఉద్యమకారులపై ఉక్కుపాదం మోపడానికే గుజరాత్‌ ప్రభుత్వం ఈచట్టం తెచ్చినట్లు కన్పిస్తుంది.
సెక్షన్‌ 7-న్యాయస్థానాల పాత్ర : రాష్ట్ర ప్రభుత్వం గుజరాత్‌ హైకోర్టు ప్రధాన న్యాయ మూర్తి సమ్మతితో ఒకటి లేదా ఎక్కువ ప్రత్యేక న్యాయస్థానాలను ఏర్పాటు చేస్తుంది. ఈ కోర్టులకు జిల్లా సెషన్స్‌ న్యాయమూర్తిని నియ మిస్తారు. దీనికి ప్రభుత్వం తరపున పబ్లిక్‌ ప్రాసిక్యూటర్లు ఉంటారు.ఈకోర్టులు భూ కబ్జాలను అరికట్టడానికి కలెక్టర్‌ నాయ కత్వంలో నియమించిన కమిటీ సభ్యులు ఫిర్యాదు చేసినా లేదా కోర్టే సుమో టాగా చేపట్టినా లేదాఎవరైనా ఫిర్యాదుచేసినా చర్య లు తీసుకుంటారు.కేసు బనాయించబడ్డ వ్యక్తి పూర్తి ఆధారాలతో,రాత పూర్వకంగా తనే స్వయంగాకోర్టు ముందు ఆధారాలు సమర్పిం చుకోవచ్చు.నేరం రుజు వైతే జైలు శిక్షతో పాటు అతను లేదా వారు ఆక్రమిం చుకున్న భూమి ఆరోజు మార్కెట్టు విలువ ఎంతఉంటే అంత మొత్తం నష్ట పరిహారం చెల్లిం చాలి.అదే ప్రభుత్వ భూములైతే ఆక్ర మించు కున్ననాటి నుండి ఆక్రమణ దారులు ఎంత చెల్లించాలో కోర్టు నిర్ణయిస్తుంది.ఈ కేసుల న్నిటినీ 6నెలలలోపు పరిష్కారం చేయాలి. ఒక వేళకోర్టు పరిష్కరిం చకపోతే రాష్ట్ర ప్రభు త్వానికి నివేదిస్తుంది. –(కె.ఎస్‌.వి.ప్రసాద్‌,/వి.వెంకటేశ్వర్లు)

విఫత్తులకు పరిమితి అంటూ ఉండదు. ఎప్పుడు ఎలా వస్తాయో ఎవరూ చెప్పలేరు. ప్రపంచం మొత్తం విఫత్తులు ఎదుర్కొంటున్న దేశాల్లో భారత్‌ కూడా ఉంది.ఇవి వాటిల్లి నప్పుడు అన్ని వ్యవస్థల మీద, అన్నీ వర్గాల మీద ప్రభావం చూపిస్తాయి.ఈ భూమ్మీద ఇప్పటిదాకా ప్రకృతి విఫత్తుల కోట్లమంది చని పోయారు. ఒక్కోసారి ఇవి కలగజేసే నష్టం తీరనిదిగా..కోలుకోవడా నికి కొన్నేళ్లు పట్టేదిగా ఉం టుంద కూడా. సాధారణంగా విఫత్తులు రెండు రకాలు.ఒకటి మానవ తప్పిదం. రెండోది ప్రకృతి వల్ల జరిగేవి. కరువు,భారీ వర్షాలు,వరదలు,తుఫాన్‌, సునామీ,భూకంపాలు ప్రకృతి విఫత్తులు. ప్రకృతిలో జరిగే మార్పుల వల్ల ఇవి వస్తాయి. భూమి వేడెక్కటం(గ్రీన్‌హౌజ్‌ ఎఫెక్ట్‌) కాలుష్యం, అడవుల నరికివేత్త తదితర కారణాలు మానవ తప్పిదాలు. ఈరెండు విఫత్తులు ప్రాణ,ఆస్తి,పర్యావరణ నష్టాలకు కారణం అవుతుంటాయి.కరోనా లాంటి మహామ్మారు లను సైతం విఫత్తులుగా ఎదుర్కొవాల్సిన పరిస్థితి నెలకొంది ఇప్పుడు.
ఐక్యరాజ్యసమితి సాధారణ అసెంబ్లీ 2009,డిసెంబర్‌ 21న ఒక ప్రతిపాదన చేసింది.ప్రతియేటా అక్టోబర్‌ 13ను అంతర్జాతీయ విఫత్తు కుదింపు(తగ్గింపు) దినోత్సవాన్ని అధికారికంగా పాటించాలని నిర్ణయించింది.కానీ,1989లోనే మొదటి దినోత్సవాన్ని పాటించారు.విఫత్తులను తగ్గించుకునేంఉదకు చేసే ప్రయత్నాలు,రిస్క్‌ ఆవేరీనెస్‌ గురించి ప్రమోట్‌ చేస్తుంది.మొదట్లో నేచురల్‌ డిజాస్టర్‌ రెడక్షన్‌ డేగా ఉండేది. 2002లో ఐరాస ఓ రెజుల్యూషన్‌ పాస్‌ చేసింది.ఆపై 2009లో అధికారికంగా ప్రకటించడంతోపాటు ఈ దినోత్సవం పేరును మార్చేసింది.
విఫత్తుల నిర్వహణ
విఫత్తుల సంబంధించాకే సహాయక చర్యలు మొదలు పెట్టాలి.విఫత్తు నిర్వహణ అంటే ఇంతే..అని ఒకప్పుడు అనుకునేవాళ్లు.గతంలో మనదేశంలో విఫత్తులు ఆలా సంభవించాయి. ఆయా సందర్భాల్లో కీలక పాత్ర పోషించింది పునరావాస విభాగాలే.అయితే విఫత్తును ముందే అంచనా వేసే జాగ్రత్తలు తీసుకోలేమా?ఈ దిశగా ఐక్యరాజ్య సమితి(ఐరాస)1990లో ఒక తీర్మాణం చేసింది.ఆ దశాబ్దం మొత్తాన్ని ‘అంతర్జాతీయ విఫత్తుల తగ్గింపు’ దశాబ్దంగా ప్రకటిం చింది.విఫత్తుల నిర్వహణ అంటే..ఆపదలు వచ్చాక సాయం చేయటం మాత్రమే కాదు.రాకముందే పరిస్థితిని అంచనా వేయాలి.ముందుస్తు చర్యలు చేపట్టాలి. లోపాలను అధిగమించాలి.ఒకవేళ విఫత్తులు వస్తే త్వరగతిని సాయం అందించాలి. ఇందుకోసం టెక్నాలజీ సాయం తీసుకోవ డంతోపాటు ప్రత్యేక విభాగాలను ఏర్పాటు చేసుకోవాలి.తద్వారా నష్టాన్ని తగ్గించుకోవచ్చు. ప్రపంచ దేశాలకు ఐరాస సూచించింది ఇదే.

జాతీయ విఫత్తు..
విఫత్తు నిర్వహణ చట్టంలో లొసుగులూ ఉన్నాయి. ఇవి చూపిస్తూ కేంద్ర ప్రభుత్వాలు.. రాష్ట్రాలకు మొండిచెయ్యి చూపిస్తున్నాయి. ఉదాహరణకు..కేరళ వరదలను జాతీయ విఫత్తుగా కేంద్ర ప్రకటించడానికి కారణం కూడా ఇదే.విఫత్తు నిర్వహణ చట్టం ప్రకారం మహా విఫత్తు,మానవ తప్పిదాల వల్ల భారీ తప్పిదాలు జరిగాలి.ఆ పరిస్థితిని అంచనా వేసి కేంద్రం జాతీయ విఫత్తుగా ప్రకటిస్తుంది. కానీ, సహజ విఫత్తులను ఖచ్చితంగా జాతీయ విఫ త్తుగా ప్రకటించాలన్న రూలేం చట్టంలో లేదు. అసలు సహాజ విఫత్తుల అంటే ఏంటీ సూచన లు చేయకుండానే డిజాల్వ్‌ అయ్యింది. రాష్ట్రా లకు ఇదే మైనస్‌గా మారింది.అయితే విమర్శ లు వచ్చినప్పుడుల్లా నేషనల్‌ డిజాస్టర్‌ రెస్పాన్స్‌ ఫోర్స్‌ రంగంలోకి దింపి,ఏదో మొక్కబడి ఆర్ధిక సాయం ఇచ్చి చేతులుదులుపుకుంటోంది కేంద్రం. విఫత్తులు/ఆపదలు చేప్పిరావు.. ఆకస్మాత్తుగా వస్తాయి.మానవ తిప్పదాలతో జరిగే విఫత్తులను ఆరికట్టొచ్చు.కానీ,ప్రకృతి విఫత్తులను పూర్తిగా జయించే శక్తి మనకు లేదు.ఎదుర్కొం డటానికి..తీవ్రతను తగ్గించడా నికి మాత్రమే సిద్దంగా ఉండాలి!కేంద్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు విఫత్తు నిర్వహణను ఉమ్మడి బాధ్యతగా స్వీకరించాలి.అత్యున్నత వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేసుకోవాలి.లేకపోతే మున్ముందు కూడా అంతులేని నష్టం జరుగుతుందని మేథావులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.
వైపరీత్యాలను
1. సహజ వైపరీత్యాలు
2. సామాజిక-సహజ వైపరీత్యాలు
3. మానవ ప్రేరేపిత వైపరీత్యాలు
4. పర్యావరణ వైపరీత్యాలుగా విభజించవచ్చు. భూకంపం,సునామీ,అగ్నిపర్వత విస్ఫో టనం, భూతాపం,ఆనకట్టలు తెగిపోవడం, గనుల్లో అగ్ని ప్రమాదాలు సంభవించడం మొదలైనవాటిని ప్రకృతిసిద్ధ లేదా సహజ వైపరీత్యాలు అంటారు.
వరదలు, భూకంపాలు,కరువులు,ఆనకట్టలు కూలిపోవడం వంటి వాటికి మానవ ప్రేరేపిత, ప్రకృతి కారణాలు రెండూ ఉన్నాయి. అందువల్ల సామాజిక-సహజ వైపరీత్యాలు అంటారు.ఉదాహరణ: వరదలు అనేవి సహజసిద్ధంగా కురిసే అధిక వర్షాల వల్ల రావచ్చు లేదా మావన నిర్లక్ష్యం కారణంగా సరైన డ్రైనేజీ వ్యవస్థ లేకపోవటంవల్ల కూడా రావచ్చు. పారిశ్రామిక ప్రమాదాలు, రైలు, రోడ్డు, విమాన ప్రమాదాలు,ఉగ్రవాద దాడులు, ఆనకట్టలు కూలిపోవడం,విషపూరిత వ్యర్థాల లీకేజీ,యుద్ధం,అంతర్గత తిరుగుబాట్లు మొదలైనవి మానవ ప్రేరేపిత వైపరీత్యాలకు ఉదాహరణలు.కాలుష్యం,అడవుల నరికివేత, ఎడారీకరణ, తెగుళ్లదాడులు మొదలైనవి పర్యావరణ వైపరీత్యాలు. ఉదా: మానవజాతి నివసించని ఎడారిలో భూకంపం సంభవిస్తే అది సమాజానికి ఎలాంటి ప్రత్యక్ష, తక్షణ నష్టం కలిగించదు.అందువల్ల దాన్ని విపత్తుగా పేర్కొనలేం.ఉదా:2001లో గుజరాత్‌లోని భుజ్‌లో సంభవించిన భూకంపం 10వేల మందికిపైగా ప్రాణాలను హరించింది.-(కందుకూరి సతీష్‌ కుమార్‌)