చిన్నారుల చిదిమేసిన కలుషిత ఆహారం

అనాథాశ్రమంలో ఫుడ్‌పాయిజన్‌.. ముగ్గురు చిన్నారులు మృతి
ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్రం ఉమ్మడి విశాఖపట్నం జిల్లాలో తీవ్ర విషాదం చోటు చేసుకుంది. కలుషిత ఆహారం తిని అస్వస్థతకు గురైన పాఠశాల విద్యార్థుల్లో ముగ్గురు మృతి చెందారు. రెండు రోజుల క్రితం అనకాపల్లి జిల్లా కోటవురట్ల మండలం కైలాస పట్టణంలోని అనాథాశ్రయంలో సమోసా తిన్న విద్యార్థులంతా తీవ్ర అస్వస్థతకు గురయ్యారు. చిన్నారులను వెంటనే ఆస్పత్రిలో చేర్చించి చికిత్స అందజేస్తున్నారు. చికిత్స పొందుతున్న విద్యార్థుల్లో సోమవారం ఉదయం ముగ్గురు చిన్నారు చనిపోయారని తెలిసింది.. మృతి చెందిన విద్యార్థులు భవాని,జాషువా, శ్రద్ధగా గుర్తించారు. మృతులు ముగ్గురు కొయ్యూరు మండలానికి చెందిన వారు. జరిగిన ఘటనపై డిప్యూటీ డీఈఓ ఆధ్వర్యంలో విచారణ కొనసాగుతోంది. చిన్నారులను వెంటనే ఆస్పత్రిలో చేర్చించి చికిత్స అందజేస్తున్నారు. చికిత్స పొందుతున్న విద్యార్థుల్లో సోమవారం ఉదయం ముగ్గురు చిన్నారు చనిపోయారని తెలిసింది.. మృతి చెందిన విద్యార్థులు భవాని, జాషువా, శ్రద్ధగా గుర్తించారు. మృతులు ముగ్గురు కొయ్యూరు మండలానికి చెందిన వారు. జరిగిన ఘటనపై డిప్యూటీ డీఈఓ ఆధ్వర్యంలో విచారణ కొనసాగుతోంది.
రాష్ట్ర హోం మంత్రి వంగలపూడి అనిత పరామర్శ.
అనకాపల్లి జిల్లా కోటవురట్ల మండలం కైలాసపట్నం అనాథాశ్రమంలో కలుషిత ఆహారం తిని అస్వస్థతకు గురై కేజీహెచ్‌లో చికిత్స పొందు తున్న చిన్నారులను రాష్ట్ర హోం మంత్రి వంగల పూడి అనిత, స్థానిక ఎంపీ శ్రీభరత్‌, ఉత్తర ఎమ్మెల్సీ విష్ణుకుమార్‌ రాజు,తెదేపా జిల్లా అధ్యక్షుడు గండి బాబ్జీ,భాజపా నేత మాధవ్‌ ఇతర నేతలు, అధికారు లతో కలిసి పరామర్శించారు.వారి ఆరోగ్య పరిస్థి తిని తెలుసుకున్నారు. బాధితులతో మాట్లాడి వారి లో మనోధైర్యం నింపారు.ఆమె వెంట జిల్లా కలెక్టర్‌ ఎం.ఎన్‌. హరేంధిర ప్రసాద్‌, కేజీహెచ్‌ సూపరెం టెండెంట్‌ కె.శివానంద,ఆర్డీవో హుస్సేన్‌ సాహెబ్‌ ఇతర అధికారులు.అస్వస్థతకుగురైన పిల్లలకు కేజీ హెచ్లో మెరుగైన వైద్యం బాధితులను జిల్లాకలెక్టర్‌ ఎం.ఎన్‌.హరేంధిర ప్రసాద్‌ పరామర్శించించారు. అనకాపల్లి జిల్లా కోటవురట్ల మండలం కైలాస పట్నం అనాథాశ్రమంలో కలుషిత ఆహారం తిని అస్వస్థతకు గురైన చిన్నారులకు కేజీహెచ్లో మెరుగై న వైద్యం అందుతోందని, వైద్యులు అన్ని రకాలుగా పర్యవేక్షిస్తున్నారని విశాఖపట్టణం జిల్లా కలెక్టర్‌ ఎం.ఎన్‌. హరేంధిర ప్రసాద్‌ తెలిపారు. అనకాపల్లి ఏరియా ఆసుపత్రి నుంచి మెరుగైన వైద్యం కోసం చిన్నారులను కేజీహెచ్‌కు తీసు కురాగా కలెక్టర్‌ వెళ్లి పరామర్శించారు.చిన్నా రులతో,వారి తల్లిదం డ్రులతో మాట్లాడారు. వారి లో మనోధైర్యం నింపే ప్రయత్నం చేశారు. మొ త్తం14మంది పిల్లలు అనకాపల్లి నుంచి వచ్చారని వారందరికీ ప్రస్తుతం పిల్లల వార్డులో వైద్య నిపు ణుల పర్యవేక్షణలో మెరుగైన వైద్యం అందుతోం దని పేర్కొన్నారు.అందరి పరిస్థితీ బాగానే ఉందని భయపడాల్సిన పని లేదని అన్నారు.
ఆదమరిస్తే ఆహారమే విషం..
అభం..శుభం తెలియని ముగ్గురు గిరిజన బిడ్డలు కలుషిత ఆహారం తిని ప్రాణాలు పొగొట్టుకున్నారు. మరో 35మందికి పైగా పిల్లలు త్రీవ అస్వస్థతకు గురై ఇంకా ఆసుపత్రుల్లో చికిత్స పొందుతున్నారు. అనకాపల్లి జిల్లా కోటవురట్ల మండలం కైలాసప ట్నంలో ఇటీవల జరిగిన ఈవిషాద ఘటన రాష్ట్రం లో కలకలం రేపుతోంది.ఈనేపథ్యంలో సంబంధిత యంత్రాంగాన్ని రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అప్రమత్తం చేసింది.అయితే కేవలం వసతి గృహాల్లోనే కాదు.. నగరంలోని చాలా హోటళ్లు,బేకరీలు,ఇతర ఫాస్టు ఫడ్‌ సెంట్రల్లో కలుషిత ఆహారాలు,తినబండారాలు యధ్ఛేగా విక్రయాలు సాగుతున్నాయి.దీనిపై ఫుడ్‌ సెప్టీ యంత్రాంగం తూతూ మంత్రంగా చోదాలు చేస్తూ చోధ్యం చేస్తోంది.
ఆకలి రుచి ఎరగదు..నిద్ర సుఖమెరగ దంటారు పెద్దలు.మహానగరంలోని సిటిజన్ల ఉరకులు పరు గుల జీవితంలో సమయానికి దొరికింది.ఏది పడితే అదితినేస్తున్నారు.వాటిలో ఫాస్ట్‌ ఫుడ్‌తోపాటు అనేక రకాల ఆహార పదార్ధాలు ఉంటున్నాయి.అయితే కొన్ని ఆహారపు అలవాట్లవల్ల కొన్నిసార్లు అనా రోగ్యం బారిన పడే అవకాశం లేకపోలేదు. శరీరా నికి పడని ఆహారం తీసుకోవడం వల్ల ఫుడ్‌ పాయి జనింగ్‌ అయ్యే ప్రమాదం ఉంది.ఈ క్రమంలో వాంతులు,విరేచనాలు,కడుపునొప్పి,మంట, గ్యాస్ట్రి క్‌ సమస్యలు లాంటివి తలెత్తుతున్నాయి. అంతే కాకుండా కొన్ని సమయాల్లో ప్రాణా పయస్థితికి తీసుకువస్తూన్నాయి.
ఆకర్షణ వెనుక..విషాదం..
నగరంలో నోరూరించే వాసన,ఆకర్షించే రంగులు. ఇంకేముంది చికెన్‌,మటన్‌,చేపలు కనిపిస్తే చాలు లొట్టలేసుకుంటూ తింటాం.బిర్యానీ ప్రేమికులు ఇంకాస్త ఎక్కువగా ఆరగిస్తున్నారు.కానీ హోటల్‌ ల్లో తిన్నపాపానికి పొద్దున్నే ఆస్పత్రికి వెళ్లాల్సి వస్తోంది.రోజురొజుకూ నగరంలో ఫుడ్‌ పాయిజి నింగ్‌(విషాహారం)కేసులు నమోదువుతూనే ఉన్నా యి. కానీ కొన్ని భయటపడుతున్నాయి. మరి కొన్ని మామూళ్లు చాటును దాగిపోతున్నాయి. హోటళ్ల లో వాడుతున్న నాసిరకం ఆహారం పదార్ధాల ముడి సరుకులు,అపరిశుభ్ర వాతావరణం,సరైన నీళ్లు వాడకపోవడం,ఎక్కువరోజులు నిల్వ ఉంచిన పదార్ధాలు వండటం వంటి కారణాలతో ఫుడ్‌ పాయిజనింగ్‌ కేసులు తీవ్రమవుతున్నాయి.
విషాహారానికి ప్రధాన కారణాలు ఇవే..
ఆహార పదార్ధాలను సరిగా శుభ్రం చేయకుండా వినియోగించడం.సరైన మోతాదులో ఉడికించక పోవడం.మాసాహారాన్ని ఎక్కువ రోజులు నిల్వ ఉంచడం,వాడిన నూనెలు మళ్లీమళ్లీ వినియోగిం చడం,ఆకర్షణకోసం రకరకాలరంగులు వేసి వడ్డిం చడం,బాగాచల్లారిపోయిన పదార్ధాలను వడ్డిం చడం,ఎక్కువ రోజులునిల్వ ఉంచిన చీజ్‌, బటర్‌ లలో బ్యాక్టీరియా ఉండటం,కలుషిత నీళ్లు వాడడం ద్వారా ఎక్కువ బ్యాక్టీరియావచ్చే అవకాశం ఉంది.
ఎలాంటి జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి…
మాంసాహారం గానీ,కూరగాయలుగానీ ఎక్కువ సేపు ఉడికించి తినాలి.వీలైనంత వరకూ నిల్వ ఉంచకుండా ఏరోజు ఆహారం ఆరోజే తినాలి.కాచి చల్లార్చిని నీళ్లును తాగడం మంచిది.ఒకసారి వేడిచేసిన నూనెను మళ్లీమళ్లీ వాడకుండా చూసు కోవాలి.ప్రధానంగా మాంసాహారం అప్పటికప్పుడు తినడం మంచిది.పురుగు మందుల వాడకం ఎక్కువైన నేపథ్యంలో ఆకుకూరలుగానీ, కూరగా యలు గానీ వేడినీటిలో ఉప్పువేసి ఆరగంట సేపు నానబెట్టాక వండటం మంచిది.వాంతులు, విరేచ నాలు, కడుపునొప్పి వంటి లక్షణాలు కనిపించగానే ఓఆర్‌ఎస్‌(ఓరల్‌ రీ హైడ్రేషన్‌ సొల్యూషన్‌)ఫౌడర్‌ నీళ్లలో కలిపి తాగాలి.కాచి చల్లార్చిన నీళ్లు ఎక్కువ మోతాదులో తీసుకోవడం,కొబ్బరినీళ్లు,మజ్జిగ వంటివి తీసుకోవాలి.
నియంణ్ర ఎక్కడా..?
స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌,బీచ్‌ రోడ్డు ఫుడ్‌.. హోటళ్ల లో వండుతున్న ఆహారంపై నియంత్రణే లేదు. ప్రధానంగా మాసాహారం,చికెన్‌,మటన్‌,చేపలు, రొయ్యలు వంటి పదార్ధాలు నాలుగైదు రోజులు కూడా నిల్వ ఉంచి వినియోగదారులకు పెడుతు న్నారు.దీనివల్ల వినియోగదారుడు త్రీవంగా నష్టపో తున్నారు.చిన్నచిన్న బడ్డీకొట్టు అటుంచితే ఓ మోస్తరు మెస్‌లు,రెస్టారెంట్‌లకు కూడా లైసెన్సులు లేని పరిస్థితి.ఏళ్లతరబడి ఇన్‌స్పెక్టర్లు చూసీ చూడ నట్లు వెళుతున్నారు.ఫిర్యాదులు వచ్చినా పట్టించు కోలేదు.ఇక రోడ్లమీద,బీచ్‌లుఎదురుగా అమ్మే ఆహారం కనీస ప్రమాణాలు కూడా పాటించడం లేదని ఆందోళన వ్యక్తమవుతోంది.గతేడాది అక్టో బర్‌లో మూలగాఢ గ్రామానికి చెందిన 13మంది యవకులు గాజువాక సమీపంలో ఓహోట్‌లో మండీ బిర్యానీ తిని ఫుడ్‌ పాయిజన్‌కు గురై తీవ్ర అస్వస్థతకు గురైనఘటన అప్పట్లో కలకలం రేపింది.ఎక్కడో ఒకదిక్కున ఫుడ్‌ పాయిజనింగ్‌ కేసులు బయట పడితేనే తప్పా విజిలెన్స్‌ అండ్‌ ఎన్‌ఫోర్స్‌మెంట్‌,ఫుడ్‌ సేఫ్టీ అధికారులు ఆకస్మిక తనిఖీలు చేస్తూన్నారే తప్పా.క్రమంగా తనిఖీలు చేసిన దాఖలాలు కన్పించలేదనే విమర్శలు వినిపి స్తున్నాయి.
నగర హోటళ్లుల్లో దారుణాలు..
కైలాసపట్నం ఫుడ్‌ పాయిజనింగ్‌ ఘటనతో విజిలెన్స్‌ అండ్‌ ఎన్‌ఫోర్స్‌మెంట్‌,ఫుడ్‌ సేఫ్టీ అధికార యంత్రాంగం నగరంలో చేపడుతున్న మెరుపు దాడుల్లో దిగ్భ్రాంతి కలిగించే అంశాలు వెలుగు లోకి వచ్చాయి.ఆర్కే బీచ్‌లోని మత్స్యదర్శినివద్ద ఉన్న ఓహోటల్‌లో నాణ్యత లేని ఆహారం విని యోగదారులకు రోజుల తరబడి నిల్వ ఉంచిన బిర్యానీ,చికెన్‌,మటన్‌,చేప కూరలు నిల్వ ఉంచిన ఆహార పదార్ధాలను వడ్డిస్తున్నట్లు అధికారులు గుర్తించారు.డాబాగార్డెన్స్‌ దగ్గర ఉన్న ఓమెస్‌లో చికెన్‌,ఫిష్‌కర్రీతో పాటు వెజ్‌ కర్రీలు కూడా రెండు, మూడు రోజుల కిందట వండి ఫ్రీజర్లు,ఫ్రిజ్‌లో నిల్వ ఉంచినట్లు గుర్తించారు.అంతేకాదు ముందు రోజు వండిన అన్నాన్ని వినియోగదారు లకువడ్డిం చేందుకు రెడీచేసే సమయంలో తనిఖీలు చేప ట్టారు. ఈపదార్థాలు రంగు,రుచి కోసం కూరల్లో కొన్నిరకాల పౌడర్లను కలుపుతున్నట్లు గుర్తించారు. ఇలా పాడైపోయిన పదార్థాలను విక్రయిస్తున్నం దుకు హోటల్‌కురూ.పది వేలు జరిమానా విధిం చారు.- (జి.ఎ.సునీల్‌ కుమార్‌)

ఉసురు తీస్తున్న ఫార్మా కంపెనీలు

విశాఖలోని అచ్యుతాపురం సెజ్‌లోని ఫార్మా కంపెనీలో ఇటీవల పేలుడు సంభవించి 17మంది మృతిచెందిన నేపథ్యంలో రాష్ట్రం లోని అత్యధిక ఫార్మా పరిశ్రమలున్న ఉమ్మడి నల్గొండ జిల్లాలో ఆ కంపెనీల్లో పనిచేసే కార్మికుల భద్రతపై ఆందోళన నెలకొంది. ఉమ్మడిజిల్లాలోని చౌటుప్పల్‌,బీబీనగర్‌, భువనగిరి,బొమ్మల రామారం,భూదాన్‌ పోచంపల్లి, త్రిపురారం,మిర్యాలగూడ మండలాల్లో సుమారు 100వరకు ఫార్మా పరిశ్రమలు ఉన్నాయి.10వరకు భారీ కంపెనీలు ఉండగా..వీటిల్లోనే సుమారు 30వేల మందికి పైగా కార్మికులు పనిచేస్తున్నారు.మిగిలిని వాటిలో సుమారు 20వేల వరకు ప్రత్యక్షంగా పనిచేస్తున్నారు. వేల మందికి ఉపాధి ఇచ్చే కంపెనీల్లో సంబంధిత అధికారుల పర్యవేక్షణ లోపం కనిపిస్తోంది.నైపుణ్యం గల కార్మికులు పనిచేయాల్సి ఉండగా..ఉత్తర్‌ప్రదేశ్‌,బీహర్‌, జార్ఖండ్‌ లాంటి తదితర రాష్ట్రాల నుంచి తక్కువ వేతనంతో పనిచేసే వారిని కార్మికు లుగా నియమించుకుంటున్నారు. కంపెనీల్లో పిర్యాదుల చెద్దామంటే స్థానికులకు సంబం ధిత ఫ్యాక్టరీస్‌,పీసీబీ అధికారులు అందు బాటులో ఉండటం లేదు. ఏకంగా జిల్లా ఉన్నతాధికారులు నిర్వహించే సమీక్ష సమావేశాల్లోనూ వీరు పాల్గోనడం లేదు.
ఉపాధి కల్పిస్తున్న పరిశ్రమలే ఉసురు తీస్తు న్నాయి. ఫార్మా కంపెనీల్లోకార్మికులకు రక్షణ కరువు అవుతోంది. యాజమాన్యాలు కార్మికుల భద్రతను గాలికి వదిలేస్తున్నారనే విమర్శలు బలంగా ఉన్నాయి.దీంతో ఏటా కార్మికులు మృత్యువాత పడుతున్నారు.ఫార్మా కంపెనీల్లో నైపుణ్యం కలిగిన ఉద్యోగులు ఉండాలి.ఎక్కడా ఆదిశగా చర్యలు చేపట్టడం లేదు.తక్కువ ఖర్చుతో అధిక లాభాలు గడిరచాలనే దురాలో చనతో సబ్‌ కాంట్రాక్టర్లకు పరిశ్రమల నిర్వ హణ అప్పగిస్తున్నారు. సబ్‌ కాంట్రాక్టర్లు నైపుణ్యం లేని వారిని తక్కువ వేతనాలతో నియమించడంతో తరుచు ప్రమాదాలు సంభవి స్తున్నాయనే విమర్శలు బలంగా ఉన్నాయి. భద్రత గురించి ప్రశ్నించే కార్మికుల్ని యాజమా న్యాలు నిర్ధాక్ష్యణ్యంగా విధుల నుంచి తొలిగి స్తున్నాయి. దీంతో కార్మికులు భయపడి బిక్కుబిక్కుమంటు ఉద్యోగాలు చేయాల్సిన దుస్థితి దాపురించింది. ఫార్మా కంపెనీలు ఉత్పత్తిపై ఉన్న శ్రద్ధ కార్మికుల భద్రతపై చూపడంలేదనేది బహిరంగ రహస్యం. కార్మికులకు భద్రతా పరికరాలు సక్రమంగా ఇవ్వడం లేదు. ఫ్యాక్టరీ ఇన్స్‌పెక్టర్లు, కార్మిక శాఖ అధికారులు ఎప్పటికప్పుడు తనిఖీలు నిర్వహించి లోపాలను సరిచేయాల్సి ఉన్నప్ప టికీ ఫార్మా కంపెనీల్లో ఇదంతా మొక్కుబడి తంతుగా మారుతోంది.
కంట్రోల్‌ కాని రియాక్టర్లు
ఫార్మా కంపెనీల్లో రియాక్టర్లలో హై టెం పరేచ్‌లో ద్రవకాలను మరిగించాల్సి ఉం టుంది. నిపుణులైన ఉద్యోగులు లేకపోవడం వల్ల తరుచు ప్రమాదాలు సంభవిస్తున్నాయనే ఆరోణపణలు ఉన్నాయి. రియాక్టర్లు పేలిన ప్పుడు కంట్రోల్‌ చేయాలంటే నిపుణులు ఉం డాలి అత్యధిక శాతం కంపెనీల్లో అరకొర నాలెడ్జి ఉన్న వారే ఉండటంతో ప్రమాద సమయాల్లో రియాక్టర్లను కంట్రోల్‌ చేయడం కష్టంగా మారుతోందన్న అభిప్రాయాలు వ్యక్తం అవుతున్నాయి.పైప్‌లైన్‌ లీకేజీ కార ణంగా పలు సందర్భాల్లో ప్రమాదాలు జరుగుతున్నాయి. వ్యర్థ రసాయనాలు వెళ్ళే పైల్‌లైన్‌ సక్రమంగా ఉండేలా చూసుకోవా ల్సిన బాధ్యత కంపెనీ యాజమాన్యాలతో పాటు అధికారులు పర్యవేక్షించాలి. వ్యర్థ రసాయనాలను శుద్ధి చ?టటసి పైల్‌లైన్‌ గుండా బయటకు పంపాల్సి ఉన్నప్పటికీ పలు కంపెనీలు ఈదిశగా చర్యలు చేపట్టడం లేదని తెలుస్తోంది.అనకాపల్లి జిల్లా అచ్యుతా పురం సెజ్‌ లోని సాహితీ ల్యాబ్‌ లో రియా క్టర్‌ భారీ పేలుడు కారణంగా ఇద్దరు కార్మి కులు అక్కడికక్కడే మృత్యువాత పడగా ఏడుగురి పరిస్థితి విషమంగా ఉంది.ల్యాబ్‌ లో కెమికల్స్‌ మరిగించే క్రమంలో వ్యాపిం చిన మంటలే ప్రమాదానికి కారణంగా -గునపర్తి సైమన్‌

తెలుగు రాష్ట్రాల్లో వరదల విలయం.

ఊహకందని విధంగా రెండు తెలుగు రాష్ట్రాల్లో వరదలు పెను విధ్వంసం సృష్టించాయి.ఇటు ఏపీలో బుడమేరు విజయవాడ,అటు తెలం గాణలో మున్నేరు ఖమ్మం ముంపు ప్రాంతాల వాసులను కోలుకోలేని దెబ్బ తీసింది.బుడమేరు ఉప్పొంగి ప్రవహించడంతో సింగ్‌నగర్‌ జలదిగ్బంధంలో చిక్కుకుంది.నిద్ర లేచేసరికి తరుముకొచ్చిన వరద..పుట్టెడు శోకాన్ని మిగి ల్చింది.కొందరు ఇళ్లపైకి ఎక్కి, సాయంకోసం హాహాకారాలు చేస్తున్నారు. మరికొందరు బంధువుల గృహాలు, పునరావాస కేంద్రాల్లో తలదాచుకున్నారు. మున్నేరు శాంతించిన తర్వాత స్వగృ హాలకు చేరుకుని,ఆనవాళ్లు కోల్పోయిన ఇళ్లు,రూపరేఖలు మారిన కాలనీలను చూసి కన్నీరుమున్నీర వుతున్నారు. కట్టుబట్టలతో రోడ్డున పడ్డామని పలువురు బాధితులు ఆవేదనవ్యక్తం చేస్తున్నారు. ఇప్పుడు వర్షాలు కాస్త తగ్గినా వరద ప్రభావం మాత్రం తగ్గలేదు.పలు ప్రాంతాలు ఇంకా నీటిలో చిక్కుకుని ఉన్నాయి. ముమ్మరంగా సహాయక చర్యలు కొనసా గుతున్నాయి.విజయవాడ, ఖమ్మం,మహబూబాబాద్‌ ప్రాంతాల్లో వరద తీవ్రత చాలా ఎక్కువగా కనిపిం చింది.ఎటూ చూసినా రోడ్లపై పొంగుతున్న వాగులు, బురద ముంచెత్తిన నివాసాలు,అనేక గ్రామాల్లో కుప్ప కూలిన ఇళ్లు..కట్టుబట్టలతో రోడ్లపైకి చేరిన బతుకులు..వరద నీటి నుంచి ఇప్పడిప్పుడే బయటపడుతున్న బస్తీలు.. కాలనీలు.. పొలాల్లో మట్టి,ఇసుక మేటలు..ఛిద్రమైన రహదారులు.. మృత్యువాత పడిన పశువులే కన్పిస్తున్నాయి.
తెలుగు రాష్ట్రాల్లో వర్షాలు జనజీవనానికి ఆటంకంగా మారాయి.అటు ఆంధ్రప్రదేశ్‌,ఇటు తెలంగాణలో వానలతో ప్రజలు ఇక్కట్లకు గురవుతున్నారు.ఏర్లు,నదులకు భారీగా వరద నీరు చేరడంతో జనజీవనం అస్తవ్యస్తంగా మారింది.బుడమేరు వరద ఉధృతితో విజయ వాడ జలదిగ్బంధంలో చిక్కుకుంది.భారీ వర్షాలు..వరదలతో రెండు తెలుగు రాష్ట్రాలు జనజీవనం కకావికలమైంది.ఏపీలో బుడమేరు వరద నుంచి విజయవాడ తేరుకోక ముందే.. కృష్ణా నదికి వరద పొటెత్తింది.తెలంగానలో కురిసిన భారీవర్షాల ప్రభావంతో ప్రకాశం బ్యారేజీ వద్ద11.43లక్షల క్యూసెక్కుల వరద ముంచెత్తింది.ఉమ్మడి గుంటూరు,కృష్ణా జిల్లాలో కృష్ణానది ఇరువైపులా లంక గ్రామాలు జల దిగ్బందంలోకి చేరాయి.అక్కడి ప్రజలను అధికారులు హూటాహుటిన ఖాళీచేయించి, పునరావాస కేంద్రాలకు తరలించారు.గుం టూరు జిల్లా పరిధిలో 18లంకగ్రామాలకు రాకపోకలు నిలిచాయి.విద్యుత్తు సరఫరా స్తంభించింది.మహిళలు,గర్భిణులు,వృద్దులు సహా వైద్యసాయం అవసరమైన వారిని పడవల్లో తరలించారు.రెండు విద్యుత్‌ సబ్‌స్టేషన్లు నీటి మునిగాయి.ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో వర్షాలవల్ల మొత్తం19మంది మరణించినట్లు అధికారిక సమాచారం.వీరిలోఎన్టీఆర్‌ జిల్లాలో ఎనిమిదిమంది మరణించగా,గుంటూరు, ప్రకాశం జిల్లాల్లో మిగిలిన వారు మరణిం చారు.తెలంగాణలో వరదలవల్ల ఇప్పటి వరకు 9మంది మరణించినట్లు అధికారిక సమా చారం.విజయవాడ నగరం వరుసగా రెండో రోజు కూడా నీటిలోనే ఉంది.బుడమేరు వరద ఈనగరాన్ని అతలాకుతలం చేసింది. నగరం లోని చాలాకాలనీల్లో ఒకఅడుగు నుంచి నాలుగు అడుగుల వరకు నీరునిలిచి పోయిం ది.అనేక ప్రభుత్వ శాఖలు సహాయక చర్యల్లో పాల్గొన్నాయి.సింగ్‌ నగర్‌ ప్రాంతం తీవ్రంగా ప్రభావితమైంది. పలుచోట్ల ఆహారం,ఇతర అత్యవసర పదార్థాలను బోట్లు,ట్రాక్టర్ల ద్వారా సిబ్బంది అందిస్తున్నారు.చాలా మంది ఆవాన నీటిలోనే నానుతూ,వరదప్రభావం లేనిప్రాం తాల్లోని తమకు తెలిసిన వారిఇళ్లకు వెళ్లే ప్రయత్నం చేశారు.కృష్ణా,గుంటూరు జిల్లాల్లోని పలు ప్రదేశాల్లో ప్రవాహంలో ఇరుక్కున్న వారిని సహాయక బృందాలు రక్షించాయి.కోస్తాలోని మిగిలిన జిల్లాల్లో కూడా వరద,వర్షాల ప్రభావం తీవ్రంగా కనిపించింది.రాయల సీమలో వరద ప్రభావం కాస్త తక్కువగా ఉంది.
నేనున్నాననే..భరోసా..
వరద ప్రభావిత ప్రాంతాల్లో మోకాలి లోతు నీటిలో ఏపీసీఎం నారా చంద్రబాబునాయుడు ముంపు ప్రాంతాలు,పునరవాస కేంద్రాలు పర్యటిస్తూ బాధితులను పరామర్శిస్తున్నారు. సహాయక కార్యక్రమాలు స్వయంగా పర్య వేక్షిస్తున్నారు.బుల్‌డోజర్‌,బందరు పోర్టు నుంచి తెప్పించిన భారీ యంత్రంపై ఎక్కి,వరదలో పర్యటించారు.తనకు కొద్దిగా సమయం ఇవ్వాలని,పరిస్థితులు చక్కదిద్దుతామని బాధితులకు విజ్ఞప్తి చేశారు.ప్రతి డివిజన్‌కు ఓఐఏఎస్‌ అధికారిని ఇన్‌చార్జిగా నియ మించారు.మంత్రులందరూ విజయవాడలోనే మకం వేసి పునరావాస కార్యక్రమాలు వేగవంతం చేశారు.ఆహారం,మంచినీటి సరఫరాకు సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని వాడు తున్నారు.ప్రాణనష్టం లేకుండా పలు జాగ్రత్తలు తీసుకున్నారు.హెల్ప్‌లైన్‌కు ఫిర్యాదులు అందిన వేంటనే సిబ్బందిని ఆయా ప్రాంతాలకు పంపిస్తున్నారు.దాదాపు 10వేల మందిని పునరావాస శిబిరాలకు తరలించారు.ఆక్షయ పాత్రసంస్థ ద్వారా లక్షమందికి ఆహారం అందించారు.హోటల్స్‌ అసోసియేషన్‌ వారు మరో లక్షమందికి భోజనాలు సమకూర్చారు. పవర్‌బోట్లు పలు ప్రాంతాల్లో తిరుగుతూ బాధి తులను సురక్షిత ప్రాంతాలకు చేరవేస్తున్నారు.
పంట నష్టం
కరకట్ట లోపల వ్యవసాయం,ఉద్యాన పంటలన్నీ కృష్ణార్పణమయ్యాయి.ఒక్కటి చేతికొచ్చే పరిస్థితి లేదు.అరటి,కంద,పసుపు,చామ,కూరగాయ పంటలన్నీ నీటమునిగాయి.ప్రకాశం బ్యారేజీ దిగువన కృష్ణయ్య కరకట్ట అంచులను తాకుతూ ప్రవహిస్తోంది.తెనాలి,రేపల్లి నియోజ కవర్గాల్లో కరకట్ట బలహీనంగా ఉన్న ప్రాంతా లో మట్టి,ఇసుక బస్తాలు వేసి,ఎత్తు పెంచి నీరు పొర్లకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకున్నారు.
వీడని వరద..
బుడమేరు ఉధృతికి నీట మునిగిన సింగ్‌నగర్‌ ప్రాంతంలో వరద కష్టాలు కొనసాగుతున్నాయి. ఐదారు అడుగుల ఎత్తున నీరు నిలవడంతో స్థానికులు బయటకు రాలేకపోతున్నారు. పడవ లు ఏర్పాటు చేసి కొందరిని పునరావాస కేంద్రాలకు తరలించినా,అధికశాతం మంది ఇంకా పైఅంతస్తుల్లో బిక్కుబిక్కుమంటూ జీవిస్తు న్నారు.ప్రధాన రహదారుల వెంబడి ఉన్న వారికి ఆహారం,తాగునీరు అందుతున్నా,లోపలి ప్రాంతాల్లోని వారు తీవ్ర ఇబ్బందులు పడుతు న్నారు.బయటకు రావాలంటే పడవలు కూడా లేవు.విద్యుత్తు లేదు.తాగునీరు నిండుకుందన వాపోతున్నారు.
డ్రోన్ల ద్వారా ఆహారం,తాగునీరు..
బాధితుల్లో ఎక్కువ మందికి సురక్షితంగా ఆహారాన్ని అందించేందుకు డ్రోన్లను వినియోగించారు.మునిగిన ప్రాంతాలు,బహుళ అంతస్తుల భవనాలపైకి డ్రోన్ల ద్వారా ఆహార పొట్టాలు పంపించారు.పెట్టుబడులు,మౌళిక వసతులశాఖ కార్యదర్శి సురేష్‌కుమార్‌ ఈ డ్రోన్‌ పని విధానాన్ని ఎన్జీఆర్‌ కలెక్టరేట్‌లో సీఎం చంద్రబాబుకు ప్రయోగాత్మకంగా చూపించారు.డ్రోన్ల్‌ ద్వారా 8`10కిలోల బరువున ఆహారం,మందులు,తాగునీటిని సరఫరా చేయొచ్చని సూచించారు.దీంతో వీలైనన్ని ఫుడ్‌ డెవవరీ డ్రోన్లను సిద్దం చేసుకుని లోతట్టు ప్రాంతాల్లో చిక్కుకుపోయిన బాధితు లకు అందజేయాలని సీఎం చంద్రబాబు ఆదేశించారు.ఆ వెంటనే సింగ్‌నగర్‌, గొల్లపూడిలోని బాధితులకు ఆహార పొట్లాలు, తాగునీటి ప్యాకెట్లును అధికారులు సరఫరా చేశారు.ఈ ప్రయోగం విజయవంతం కావ డంతో మున్ముందు మరిన్ని చోట్ల వినియో గించాలని అనుకుంటున్నారు.
కమాండ్‌ కంట్రోల్‌ కేంద్రం నుంచి..
వరద సహాయక చర్యలపై మంత్రి లోకేష్‌ విజయవాడలోని కమాండ్‌ కంట్రోల్‌ కేంద్రం నుంచి నిరంతరం సమీక్షించారు.వరద సహాయక చర్యల్లో పెద్దఎత్తున పాల్గొన్నాలని తేదేపా శ్రేణులకు పిలుపు నిచ్చారు.ముంపు ప్రాంతాల్లో హెలీకాప్టర్ల ద్వారా 7,220కిలోల ఆహారం,తాగునీరు మందులు జారవిడి చారు.వరద ప్రాంతాల్లోని ప్రజలకు పండ్లు సరఫరాకు మార్కెట్‌ంగ్‌శాఖ చర్యలు చేప ట్టింది.1.10లక్షల యాపిల్స్‌,90వేల అరటి పండ్లు సేకరించి ముంపు ప్రాంతాలకు పంపారు.రానున్న రెండు రోజుల్లో 2.5లక్షల అరటి పండ్లను పంచేందుకు చర్యలు తీసుకుంటున్నారు.
కన్నీటి విపత్తు!
భారీ వర్షాలు, వరదల కారణంగా రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా మొత్తం 19 మంది మృతి చెందారు. ఎన్టీఆర్‌ జిల్లాలో 9 మంది మృత్యువాత పడగా, గుంటూరు జిల్లాలో ఏడుగురు, ప్రకాశం జిల్లాలో ముగ్గురు మరణించారు.విజయవాడ మొగల్రాజుపురంలో కొండచరియలు విరిగిపడి ఐదుగురు, విజయవాడ రూరల్‌, జీ కొండూరు, రెడ్డిగూడెం, పైడూరుపాడులో ఒక్కొక్కరు చొప్పున మృత్యువాత పడ్డారు.గుంటూరు జిల్లా.. పెదకాకాని మండలంలో ఇద్దరు సహా ఒక టీచర్‌, ఇద్దరు విద్యార్థులు కారులో కొట్టుకుపోయి మృతి చెందారు. ఒక యువ కుడు కొండవీటివాగులో పడి ప్రాణాలు కోల్పోయాడు. మంగళగిరిలో వృద్ధురాలు ప్రాణాలు కోల్పోయారు.ప్రకాశం జిల్లాలో ముగ్గురు చిన్నారులు ఈతకు వెళ్లి మృత్యువాత పడ్డారు. గుంటూరు-నందివెలుగు రోడ్డులో వరదనీటిలో గుర్తుతెలియనివ్యక్తి మృతదేహాన్ని గుర్తించారు.విజయవాడలో 275 రైళ్లు రద్దు అయ్యాయి.149 రైళ్లను దారి మళ్లించారు.
4.68 లక్షల ఎకరాల్లో పంట మునక
వర్షాలు, వరదలకారణంగా 4,31,355 ఎకరాల్లో వ్యవసాయ పంటలు, 37,397 ఎకరాల్లో ఉద్యాన పంటలు దెబ్బతిన్నాయని అధికారులు అంచనా వేశారు.3,18,220 ఎకరాల్లో వరి, 64,782ఎకరాల్లో పత్తి, 28,085 ఎకరాల్లో మొక్కజొన్న,6,477 ఎకరాల్లో మినుము,6,167ఎకరాల్లో కంది, 2,610 ఎకరాల్లో పెసర,1,945 ఎకరాల్లో వేరుశనగ,5,012ఎకరాల్లో ఇతర పంటలు ముంపుబారిన పడ్డాయని వ్యవసాయశాఖ అధికారులు తెలిపారు.ప్రాథమిక అంచనా ప్రకారం 20జిల్లాల్లో 365 మండలాలు వర్షాలు, వరదల ప్రభావానికి గురి కాగా, 2,475 గ్రామాల్లో 2లక్షల మంది రైతులకు నష్టం జరిగినట్లు భావిస్తున్నామని వ్యవసాయ శాఖ డైరెక్టర్‌ డిల్లీరావు తెలిపారు.
జల దిగ్బంధం..
తెలంగాణలో వరద తీవ్రంగా ఉంది. మహబూబాబాద్‌, ఖమ్మం పరిసరాల్లో అనేక జనావాసాలు జలదిగ్బంధంలో ఉన్నాయి. ఖమ్మం నగరానికి, మహబూబాబాద్‌ పట్టణా నికిచాలా వైపుల నుంచి రాకపోకలు ఆగిపో యాయి.మున్నేరు వాగు వరదతో ఉమ్మడి ఖమ్మం, ఉమ్మడి కృష్ణా జిల్లాలు ప్రభావితం అయ్యాయి. పాలేరు దగ్గర ఒక కుటుంబం వరదల్లో చిక్కుకుపోయింది. యంత్రాంగం ప్రయత్నించినప్పటికీ వారిని కాపాడలేక పోయారు.ఖమ్మం పరిధిలోని భక్తరామదాసు ఎత్తిపోతల పథకంపంపు హౌసులు మునిగి పోయాయి.నల్లగొండ, సూర్యాపేట, మహ బూబ్‌నగర్‌, కొత్తగూడెం జిల్లాలపై కూడా వరద ప్రభావం ఎక్కువగా కనిపించింది. తెలంగాణలోని మిగిలిన ప్రాంతాల్లో చాలా చోట్ల వరద, వర్షం ప్రభావంతో జన జీవనానికి ఇబ్బంది కలిగింది.చాలాచోట్ల కాలనీలు,బస్తీలు,ప్రభుత్వ కార్యాలయ ప్రాంగణాలు నీట మునిగాయి.అనేక చోట్ల హాస్టళ్లు జలదిగ్బంధమైపోవడంతో,ఆనీటిలో నుంచే విద్యార్థులు సామాన్లతో బయటకు వచ్చేశారు.తెలంగాణ ప్రభుత్వం సిబ్బందికి సెలవులు రద్దు చేసింది. పాలేరులో వరదలో చిక్కుకున్న ఒక కుటుంబాన్ని కాపాడలేక పోయినట్టు మంత్రి పొంగులేటి శ్రీనివాస రెడ్డి తెలిపారు.అన్ని ప్రయత్నాలూ చేసినప్పటికీ వాతావరణం అనుకూలించక రక్షించుకోలేక పోయినట్టు చెప్పిన ఆయన, ఆ ఘటనను గుర్తు చేసుకుని కంటతడి పెట్టారు.తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి రేవంత్‌ రెడ్డి హైదరాబాద్‌లోని కమాండ్‌ కంట్రోల్‌ సెంటర్‌ నుంచి వర్షాలపై సమీక్ష నిర్వహించారు. భారీ వర్ష సూచన ఉన్న ప్రాంతాల్లో అధికారులు అలర్టుగా ఉండాలి. కలెక్టరేట్లలో కాల్‌ సెంటర్‌ ఏర్పాటు చేయాలి. కమాండ్‌ కంట్రోల్‌ సెంటర్‌లో వ్యవస్థను సన్నద్ధంగా ఉంచుకోవాలి.వరదల కారణంగా చనిపోయిన వారి కుటుంబాలకు ఆర్థిక సాయం రూ.4లక్షల నుంచి రూ.5లక్షలకు పెంచుతున్నాం.ప్రజలకు జరిగిన నష్టంపై తక్షణమే అధికారులు స్పందించాలి. ఈ వరద లను జాతీయ విపత్తుగా పరిగణనలోకి తీసుకో వాలని కేంద్రాన్ని కోరుతూ లేఖ రాస్తాం. ఖమ్మం,భద్రాద్రి కొత్తగూడెం,మహబూబాబాద్‌, సూర్యాపేట జిల్లాలకు తక్షణ సాయంగా రూ.5కోట్ల చొప్పున ఇస్తాం’’ అని రేవంత్‌ రెడ్డి ప్రకటించారు.
లక్షల ఎకరాల్లో పంట నష్టం
రెండు రాష్ట్రాల ముఖ్యమంత్రులతో ప్రధాని నరేంద్రమోదీ,హోం మంత్రి అమిత్‌ షా మాట్లాడారు. తగిన సహకారం అందిస్తామని హామీ ఇచ్చారు.రాష్ట్ర బృందాలకు సహాయంగా కేంద్ర బృందాలను పంపమని ఆదేశాలు జారీచేశారు.ఎన్డీఆర్‌ఎఫ్‌ బృందాలు కూడా వరద సహాయక చర్యల్లో పాల్గొంటున్నాయి. రెండు రాష్ట్రాల్లో లక్షల ఎకరాల్లో పంట నష్టం జరిగింది. ముఖ్యంగా వరినాట్లు వేసిన సమయం కావడంతో ఆరైతులు బాగా నష్టపోయారు.ఇతర వాణిజ్యపంటలకూ పెద్ద ఎత్తున నష్టం వచ్చింది. ఇక అరటి వంటి పండ్ల తోటలు, కూరగాయల పంటలు కూడా బాగా దెబ్బతిన్నాయి.
200 గేదెలు కొట్టుకుపోయాయి
చెరువులు, వాగులకు గండ్లు పడిన చోట పరిస్థితి మరీ తీవ్రంగా ఉంది. ముఖ్యంగా కట్ట తెగిన చోట ప్రవాహ ఉధృతికి భవనాలు కొట్టుకుపోయాయి.ముందు జాగ్రత్త చర్యగా బడులకు సెలవులు ప్రకటించారు.చాలా చోట్ల ఇళ్ల డాబాలపైకి ఎక్కి కూర్చుని సమయం గడిపారు ముంపు బాధితులు.గుంటూరు జిల్లా తుళ్లూరు దగ్గర 200 గేదెలు కొట్టుకు పోయాయి. పలు చోట్ల లంక గ్రామాల్లో బాధి తులను కాపాడారు సహాయ సిబ్బంది.కృష్ణా నదిపై ప్రకాశం బ్యారేజ్‌ వద్ద రెండో ప్రమాద హెచ్చరిక జారీ చేశారు.విజయవాడలో సహాయ చర్యల్లో హెలికాప్టర్లు వాడనున్నట్టు విపత్తు శాఖ ప్రకటించింది.ఇవాళ, రేపు కూడా రెండు రాష్ట్రాల్లోని పలు ప్రాంతాల్లో తేలికపాటి నుంచి ఓమోస్తరు వర్షాలు పడే అవకాశం ఉందని వాతావరణ శాఖ ప్రకటించింది.
కొట్టుకుపోయిన రోడ్లు, ధ్వంసమైన రైల్వే ట్రాకులు
భారీ వర్షానికి రవాణా వ్యవస్థ కూడా స్తంభిం చింది.ముఖ్యంగా విజయవాడ,ఉత్తర దక్షిణ భారతాలను కలిపే ప్రధాన నగరం కావడంతో ఆ ప్రభావం తీవ్రంగా కనిపిస్తోంది.పలుచోట్ల హైవేలపై నీరు రావడంతో ట్రాఫిక్‌ ఆగిపో యింది.కొన్ని చోట్ల రోడ్లు కొట్టుకుపోయాయి. ఇక రైల్వే ట్రాకుపై నీరు చేరడంతో,పెద్ద ఎత్తున రైళ్ల మళ్లింపుతో పాటు కొన్ని రైళ్లు రద్ద య్యాయి.వరంగల్‌ దగ్గర్లోని కేసముద్రం దగ్గర ట్రాక్‌ కింద ఉన్న నిర్మాణం మొత్తం కొట్టుకు పోయింది.అనేక చోట్ల వంతెనలపై నీరు పొంగి ప్రవహించింది.తాళ్లు, క్రేన్లు, ప్రోక్లెయినర్ల సహాయంతో ప్రజలు, నీరున్న ప్రదేశాలను దాటాల్సిన పరిస్థితులు ఏర్పడ్డాయి.విజయవాడ -హైదరాబాద్‌ హైవేపై కూడా రాకపోకలకు ఆటంకం ఏర్పడిరది.పలుచోట్ల రైలు ప్రయాణి కులను బస్సుల్లో తరలించారు.విజయవాడ శివార్లలో రైలు ప్రయాణికులను స్టేషన్‌ బయటకు తీసుకురావడం కూడా కష్టమైంది. రైళ్లు నిలిచిపోయినచోట ఆహార పదార్థాలు అందించారు.వందకు పైగా రైళ్లను రద్దు చేసింది దక్షిణ మధ్య రైల్వే. రెండు రాష్ట్రాల ఆర్టీసీలూ పెద్ద ఎత్తున బస్సులను ఆపివేశాయి.
తెలంగాణలో వర్ష బీభత్సం: ఉప్పొంగిన మున్నేరు, రైళ్లు రద్దు
తెలంగాణ వ్యాప్తంగా విస్తారంగా వర్షాలు కురుస్తున్నాయి.జనజీవనం స్తంభించింది.రోడ్లు కొట్టుకుపోయి ఏపి, తెలంగాణ మధ్య రాకపోక లకు తీవ్ర అంతరాయం ఏర్పడిరది.పలుచోట్ల రైల్వే ట్రాక్‌లకు నష్టం కలగడంతో అధికారులు రైళ్లను దారిమళ్లించారు.భారీ వర్షాలతో రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా 9మంది చనిపోయినట్టు మంత్రి పొంగులేటి శ్రీనివాస్‌ తెలిపారు.ఖమ్మం జిల్లాలో మున్నేరు వరద ఉధృతి ఎక్కువగా ఉండటంతో వరదలో చిక్కుకున్న వారిని రక్షించేందుకు హెలికాప్టర్లను రంగంలోకి దించుతున్నారు. ఆంధ్రప్రదేశ్‌ నుండి హెలికాప్టర్‌ను రప్పిం చేందుకు అధికారులు ఏర్పాట్లు చేశారు.మరో రెండు రోజుల పాటు భారీ వర్షాలు కురిసే అవకాశం ఉందని భారత వాతావరణ శాఖ హెచ్చరికలు జారీచేసిన నేపథ్యంలో రాష్ట్రవ్యాప్త పరిస్థితులపై సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి అత్యవసర సమావేశం నిర్వహించారు.పునరావాస,రక్షణ చర్యలపై సీనియర్‌ మంత్రులతో ఫోన్‌లో మాట్లాడి సూచనలు చేశారు.రెవెన్యూ, పోలీస్‌, పంచాయతిరాజ్‌,వైద్య ఆరోగ్యశాఖ వంటి అత్యవసర శాఖల ఉద్యోగుల సెలవులను రద్దు చేసి రంగంలోకి దించాలని, జిల్లాల్లో ఎప్పటి కప్పుడు పరిస్థితులను సమీక్షించి చర్యలు తీసు కోవాలని టెలికాన్ఫరెన్స్‌లో కలెక్టర్లను ఆదేశిం చారు సీఎం.ఎంపీ,ఎమ్మెల్యేలు నియోజక వర్గాల్లోనే ఉండి పరిస్థితులను సమీక్షించాలని సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి ఆదేశించారు.
జలదిగ్బంధంలో ఖమ్మం,మహబూబాబాద్‌
భారీ వర్షాల ప్రభావం ఎక్కువగా ఉమ్మడి ఖమ్మం,వరంగల్‌ జిల్లాలపై పడిరది.ఖమ్మం పట్టణంలో మున్నేరు ఉధృతికి పలు కాలనీలు జలమయం అయ్యాయి. ప్రకాశ్‌ నగర్‌ వద్ద మున్నేరు ఉధృతంగా ప్రవహిస్తోంది. మహబూ బాబాద్‌ జిల్లా కేసముద్రం మండలం తాళ్లపూ సపల్లి రైల్వే స్టేషన్‌ సమీపంలో వరద ప్రవా హానికి రైల్వే పట్టాలకింద కంకర కొట్టుకు పోయింది.ట్రాక్‌ దెబ్బతినడంతో ఆరూట్‌లో రైళ్ల ను నిలిపివేశారు.మహబూబాబాద్‌ రైల్వే స్టేషన్‌ లో నిలిపివేసిన మచిలీపట్నం ఎక్స్‌ప్రెస్‌ ప్రయా ణీకులకు స్వచ్ఛంద సంస్థలు,పోలీసులు ఆహారపదార్ధాలు,నీరు అందించారు. ప్రస్తుతం ట్రాక్‌ పునరుద్ధరణ పనులు సాగుతు న్నాయి. ఏపీ, తెలంగాణలో ఏర్పడ్డ పరిస్థితులపై దక్షిణ మధ్య రైల్వే జీఎం అరుణ్‌ కుమార్‌ సికింద్రా బాద్‌ రైల్‌ నిలయంలో అధికారులతో సమీక్ష నిర్వహించారు.
వరద నీటిలో ఖమ్మం పట్టణం..
ఖమ్మం పట్టణాన్ని ఊహించని వరద చుట్టు ముట్టింది.మున్నేరు నది ఉధృతంగా పారు తోంది. ప్రస్తుతం 27.5అడుగుల ఎత్తులో మున్నేరు ప్రవహిస్తోంది.దీంతో రెండో ప్రమాద హెచ్చరిక జారీ చేశారు.పట్టణంలోని సగం కాలనీలు నీట మునిగాయి.ప్రకాశ్‌నగర్‌ ప్రాం తం జలదిగ్బంధంలో ఉంది. ప్రకాశ్‌ నగర్‌ బ్రిడ్జిపై తొమ్మిది మంది ఉదయం నుండి చిక్కుకుపోయారు.వారిని రక్షించేందుకు హెలి కాప్టర్‌ను రప్పించేందుకు ఏర్పాట్లు చేస్తున్నారు. అయితే చీకటి పడటంలో బ్రిడ్జిపైన చిక్కుకున్న వారి భద్రతపై ఆందోళన వ్యక్తం అవుతోంది. ‘‘ఖమ్మం పట్టణం గతంలో ఎన్నడూ చూడని వరద ఇది.సగం కాలనీలు మునిగిపోయాయి. నీరు చేరని ప్రదేశం అంటూ లేదు. పట్టణం నడిబొడ్డున 5అడుగుల నీరు ప్రవహిస్తోంది. వరద అంచనా,సహాయక చర్యల్లో అధికారులు విఫలం అయ్యారు. జిల్లా నుండి ముగ్గురు మంత్రులు ఉన్నా సమయానికి హెలికాప్టర్‌ను రప్పించ లేకపోయారు’’అని తన వివరాలు వెల్లడిరచడానికి ఇష్టపడని చెప్పారు.‘‘మున్నే రుకు ప్రొటెక్షన్‌వాల్‌ నిర్మాణ పనులు నత్తనడక కొనసాగుతున్నాయి.నాలాల కబ్జా, మున్నేరు వరద ఒత్తిడితో నీరు బయటికి పోవడం లేదు.’’ అని ఆయన అన్నారు.
ఉమ్మడి వరంగల్‌ జిల్లాలో పరిస్థితి
మహబూబాబాద్‌ మున్సిపాలిటీ పరిధిలో పలు కాలనీలు జలమయం అయ్యాయి. ఇళ్లలోకి వరద నీరు ప్రవేశించింది.నెక్కొండ మండలం వెంకటాపురం సమీపంలో40 మంది ప్రయాణీ కులతో ఉన్న ఆర్టీసీ బస్సు వరదలో చిక్కుకు పోగా,అధికారులు వారిని సురక్షితంగా బయ టకు తీసుకువచ్చారు.రాష్ట్ర అధికారులతో సమన్వయం చేసుకుంటూ సహాయకచర్యల్లో పాల్గొంటున్నారు.మరోవైపు భారీ వర్షాలతో తెలంగాణ ప్రాజెక్టుల్లోకి భారీ వరద చేరు తోంది.మేడిగడ్డ బరాజ్‌ కు 1.57లక్షల క్యూసెక్కుల ఇన్‌ ఫ్లో వస్తోంది.శ్రీరాంసాగర్‌ ప్రాజెక్ట్‌ లు 53వేల ఇన్‌ ఫ్లో వస్తుండగా ప్రస్తుతం పూర్తి స్థాయి నీటి మట్టం 80.5 టీఎంసీలకు గాను 63టీఎంసీలకు నిల్వ చేరింది.– (గునపర్తి సైమన్‌)

విభజిత ఆంధ్రప్రదేశ్‌,తెలంగాణపదేళ్ల అభివృద్ధి..

రెండు రాష్ట్రాల అర్థికా భివృద్ధి,తలసరి ఆదాయం,ఆర్థికాభి వృద్ధిలో వివిధ జిల్లాలు,రంగాల అభివృద్ధి మధ్య వ్యత్యా సాలు,అభివృద్ధి కేంద్రీకరణ లేదా వికేం ద్రీకర ణ వైపుగా సాగుతున్నదా?ఆర్థిక వ్యవస్థలో సృష్టించబడుతున్న సంపద సమాజంలో ఉన్న అత్యధిక మంది శ్రమ జీవులకు పంపిణీ అవు తున్నదా? లేదా?వంటి కొన్ని విషయాలకు పరిమితమౌతుంది.గత దశాబ్ద కాలంలో ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌,తెలంగాణ రెండు రాష్ట్రాల్లోనూ ఆర్థిక వృద్ధి కనిపిస్తున్నది.ఆంధ్ర రాష్ట్రస్థూల ఉత్పతి (జిఎస్‌డిపి) అభివృద్ధి రేటు రాష్ట్ర విభజన అనంతరం టిడిపి ప్రభుత్వ ఐదేళ్ళ (2014-19)కాలంలో స్థిర ధరల్లో సగటున 9.03 శాతం అభివృద్ధి రేటు నమోదయ్యింది.ఆ తరు వాత అధికారంలోకి వచ్చిన వైఎస్‌ఆర్‌ సిపి ప్రభుత్వ కాలంలో అనగా 2019-24లో సగ టున 5.36శాతం చొప్పున వృద్ధి రేటు సాధిం చింది.నూతనంగా ఏర్పడిన తెలంగాణ రాష్ట్రం తొలి ఐదేళ్ళలో సగటున 9.03శాతం చొప్పున, ఆ తరువాత 2019-24మధ్య కాలంలో సగ టున4.66 శాతం వృద్ధిరేటు సాధించింది.గత దశాబ్ద కాలంలో ఆంధ్ర రాష్ట్రంలో సగటున 7.34శాతం, తెలంగాణలో 6.98 శాతం వృద్ధి రేటు ఉంది.రెండు రాష్ట్రాల స్థూల ఉత్పత్తి (ఎస్‌ జిడిపి) విలువను ప్రస్తుత ధరల్లో పరిశీలిస్తే ఆంధ్ర రాష్ట్రంలో 2014-15లో రూ.5,24, 976కోట్లు ఉండగా 2023-24కి రూ.15, 40,000 కోట్లకు పెరిగింది. తెలంగాణ రాష్ట్రంలో ఇదే కాలంలో రూ.5,05, 849 కోట్ల నుండి రూ.14,49,708 కోట్లకు పెరి గింది. దేశ జిడిపి లో ఆంధ్రరాష్ట్ర జిఎస్‌ డిపి ర్యాంకు చూస్తే 2014-15లో 8వర్యాంకు ఉండగా 2023-24లో కూడా ఇదే ర్యాంకు ఉంది. తెలంగాణ రాష్ట్రం కూడా 9వ ర్యాం కులో కొనసాగుతుంది.ఉదారవాద ఆర్థిక విధా నాలను దేశంలో ప్రవేశపెట్టిన తరువాత పాల కులు స్థూల ఉత్పత్తి, తలసరి ఆదాయాల పెరు గుదల మీద కేంద్రీకరిస్తున్నారు.వృద్ధి రేటు పెరి గితే ఆటోమేటిక్‌గా ప్రజల మధ్య అసమాన తలు తగ్గుతాయని, ఉపాధి అవకాశాలు పెరు గుతాయని భ్రమ కల్పిస్తున్నారు.వాస్తవంగా ఈ దశాబ్ద కాలంలో రెండు రాష్ట్రాలలో వృద్ధిరేటు బాగా పెరుగుతున్నా సంపద కేంద్రీకరణ, అస మానతలు తగ్గకపోగా తీవ్రంగా కొనసాగుతు న్నాయి. జిల్లాలు,వివిధ రంగాల మధ్య సంపద కేంద్రీకరణ, అసమానతలు రెండు రాష్ట్రాలలో చూడొచ్చు.ఆంధ్ర రాష్ట్ర స్థూల ఉత్పత్తి 2021-22లో ఉమ్మడి (విభజన జిల్లాల సమాచారం అందుబాటులో లేకపోవడం వలన) 13 జిల్లా ల్లో కృష్ణా (14శాతం), విశాఖపట్నం (12 శాతం),తూర్పు గోదావరి (11శాతం),పశ్చిమ గోదావరి (10శాతం) జిల్లాల వాటా 47 శాతం ఉంది.శ్రీకాకుళం (4 శాతం),విజయ నగరం (4శాతం) జిల్లాలు అట్టడుగునే ఉన్నా యి.మిగిలిన గుంటూరు,ప్రకాశం,నెల్లూరు, చిత్తూరు,కడప,అనంతపురం,కర్నూలు జిల్లాలు రాష్ట్ర జిఎస్‌డిపిలో 5నుండి8శాతం మధ్య వాటాతో గత పదేళ్ళ నుండి కొనసాగు తున్నా యి.ఆంధ్ర రాష్ట్ర స్థూల ఉత్పత్తిలో వ్యవ సాయ, పారిశ్రామిక, సేవా రంగాల వాటాలను పరిశీ లిస్తే వ్యవసాయ రంగం వాటా రాష్ట్ర జిఎస్‌ డిపిలో2014-24 మధ్య 30.39 నుండి 36.1శాతానికి పెరుగుతూ వ్యవసాయ రాష్ట్రం గా మారుతున్నది. పారిశ్రామిక రంగం వాటా 25.17నుండి23.36 శాతానికి,సేవా రంగం వాటా44.61నుండి 40.45శాతానికి దిగ జారింది.జిడిపిలో వ్యవసాయ రంగం వాటా పెరుగుతుందంటే వ్యవసాయం మీద ఆధార పడిన ప్రజల ఆదాయాలు పెరుగుతున్నట్లుగా భావిస్తే అది పొరపాటు.వాస్తవంగా రైతాంగ ఆదాయం క్షీణిస్తున్నది.వ్యవసాయ రంగంలో ఆహార పంటల మీద 80శాతం ప్రజలు ఆధార పడి ఉంటారు.కానీ వ్యవసాయ రంగంలో ఆహార పంటల నుండి 2022-23లో కేవలం 12.31శాతం ఆదాయం మాత్రమే సమకూ రింది.పౌల్ట్రీ,పశు సంబంధిత,రొయ్యలు,చేపల నుండి ఆదాయం పెరుగుతూ నేడు 57.35 శాతానికి చేరింది.ఉద్యానవనాలను కూడా కలుపుకుంటే 85.44శాతానికి పెరుగుతుంది. అంటే వ్యవసాయ రంగంలో కేవలం కొద్ది మంది ఆధారపడిన రొయ్యలు,చేపలు,పౌల్ట్రీ, మాంసం వంటి వాటి నుండి అత్యధిక ఆదా యం వస్తున్నది.ఈ మార్పులు వ్యవసాయ రంగంలో కొద్దిమంది చేతుల్లో సంపద పోగుపడుతున్నట్లు,ఉపాధి తగ్గిపోతున్నట్లు తెలియజేస్తున్నాయి. గడిచిన తొమ్మిదేళ్ళలో ఆంధ్ర రాష్ట్రంలో జిల్లాల స్థూల ఉత్పత్తి విలు వను పరిశీలిస్తే చేపలు,రొయ్యలు,పౌల్ట్రీ ఎక్కువ గా ఉన్న జిల్లాల్లో వ్యవసాయం నుండి ఎక్కువ ఆదాయం వస్తున్నది.ఉదాహరణకు పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలో 56.8శాతానికి వ్యవసాయ రంగం నుండి ఆదాయం వస్తున్నది. అలాగే విజయనగరం,విశాఖ,తూర్పుగోదావరి,కృష్ణా, ప్రకాశం,నెల్లూరు జిల్లాల్లో కూడా ఈధోరణి మనకి కన్పిస్తున్నది. ఈ జిల్లాల స్థూల ఉత్పత్తి లో వ్యవసాయ రంగం నుండి 40శాతం పైన ఆదాయం వస్తున్నది.జిల్లాల స్థూల ఉత్పత్తి విలువలో పారిశ్రామిక రంగం వాటాను పరిశీ లిస్తే చాలా ఆందోళనకర పరిస్థితి కొనసాగు తున్నది. గత పదేళ్ళలో పెట్టుబడుల సదస్సులు పెట్టినా పారిశ్రామిక అభివృద్ధి కని పించడం లేదు. ప్రభుత్వ పెట్టుబడులు లేకుం డా పోయా యి. ఫలితంగా 2014-22 మధ్య కాలంలో 9 జిల్లాల్లో ఆ జిల్లాల స్థూల ఉత్పత్తిలో పారి శ్రామిక రంగం వాటా క్షీణిస్తూ వస్తున్నది. విశాఖపట్నం జిల్లాలో సైతం ఈకాలంలో 36.3నుండి 33.4శాతానికి పడిపోయింది. విజయనగరం,పశ్చిమగోదావరి,కృష్ణా, ప్రకా శం,అనంతపురం,కర్నూలులో 2021-22 నాటికి పారిశ్రామిక రంగం వాటా ఆయా జిల్లాల స్థూల ఉత్పత్తిలో 20శాతం లోపుగానే ఉంది.పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలో కేవలం 16.1 శాతంలోనే నేటికి కొనసాగుతుంది. సేవా రం గంలో పరిస్థితి కూడా పారిశ్రామిక రంగం వలే తొమ్మిది జిల్లాల్లో దాని వాటా తగ్గుతూ వస్తున్నది. పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలో 2014-22 మధ్య కాలంలో31.5నుండి 27.1శాతా నికి, కృష్ణాలో 52.2నుండి 43.3శాతానికి, నెల్లూరులో 38.6నుండి 32.9శాతానికి, చిత్తూరులో43.2 నుండి37.4శాతానికి సేవా రంగం వాటా దిగజారింది. విజయనగరం, గుంటూరు,ప్రకాశం,కర్నూలు జిల్లాల్లో సేవా రంగం వాటా గత తొమ్మిదేళ్ళలో ఎదుగు బొదుగు లేకుండా ఉంది. కేవలం విశాఖపట్నం జిల్లాలో మాత్రమే 50నుండి52.6శాతానికి పెరిగింది. ఇక తెలంగాణలో చూస్తే 2014-23మధ్య కాలంలో రాష్ట్ర జిడిపిలో వ్యవసాయ రంగం వాటా 19శాతం చుట్టూ కొనసాగు తుండగా,పారిశ్రామిక రంగంవాటా 19.2 శాతం నుండి17.3 శాతానికి తగ్గింది. పారి శ్రామిక రంగలో ముఖ్యమైన తయారీ రంగం చూస్తే రాష్ట్ర జిడిపిలో 11శాతం వాటాకి పడి పోయింది. కేవలం సేవారం గం వాటా మాత్ర మే 61.3 శాతం నుండి 62.9శాతానికి స్వల్పంగా పెరిగింది.23శాతం వాటాతో రియ ల్‌ ఎస్టేట్‌ తెలంగాణ ఆర్థిక వ్యవస్థలో కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నది.ఐటి రంగంపై ఆధారపడి ఈ స్పెక్యులేటివ్‌ బూమ్‌ కొనసాగుతున్నది. ఆంధ్ర రాష్ట్రం వలే తెలంగాణలో కూడా వ్యవ సాయ రంగంలో ఆహార పంటల నుండి వచ్చే ఆదాయం కంటే పౌల్ట్రీ, మాంసం, పశుసంపద నుండి వచ్చే ఆదాయం గణనీయంగా పెరుగు తున్నది.2022-23 సంవత్సరంలో వివిధ రకాల పంటల నుండి రూ.1,08,269 కోట్లు రాగా, పౌల్ట్రీ, మాంసం, పశుసంబంధిత ఆదా యం రూ.95,955 కోట్ల ఆదాయం వచ్చింది. జిల్లాల స్థూల ఉత్పత్తి పురోగతిని చూస్తే తెలం గాణ రాష్ట్రంలో కూడా ఆంధ్ర రాష్ట్రంలో వలే జిల్లాల మధ్య అసమానతలు, సంపద కేంద్రీక రణ పెరుగుతున్నట్లు తెలుస్తు న్నది. 2022-23 లెక్కలను పరిశీలిస్తే రంగా రెడ్డి,హైద రాబాద్‌,మల్కాజ్‌గిరి మూడు జిల్లాలు కలిపి 43.72శాతం రాష్ట్ర జిడిపిలో భాగస్వామ్యం ఉన్నాయి.మిగిలిన 30 జిల్లాల్లో 6వేల నుండి 15వేలకోట్ల రూపాయల లోపు 10 జిల్లాలు,15 వేల నుండి 25వేలకోట్ల రూపాయలలోపు 12 జిల్లాలు,25వేల నుండి 55 వేలకోట్ల రూపా యల లోపు 5జిల్లాలు రాష్ట్ర జిడిపిలో వాటాతో ఉన్నాయి. దీనినిబట్టి తెలం గాణలో జరుగుతు న్న అసమాన అభివృద్ధిని అర్ధం చేసుకోవచ్చు. తలసరి ఆదాయం చూస్తే రెండు రాష్ట్రాలు దేశ తలసరి ఆదాయం సగటు కంటే ఎక్కువగా ఉన్నాయి. తెలంగాణ రాష్ట్రం దేశంలోనే మొదటి ర్యాంకులో ఉండగా ఆంధ్ర రాష్ట్రం మాత్రం 16వ ర్యాంకులో ఉంది.తెలంగాణలో తలసరి ఆదాయం రూ.1,24, 104 నుండి రూ.3,08,732కు, ఆంధ్ర రాష్ట్రంలో రూ.93, 903 నుండి రూ.2,42, 479కు గత దశాబ్ద కాలంలో పెరిగింది. కానీ తలసరి ఆదాయం లో తెలంగాణ,ఆంధ్రా రెండిరటిలోను జిల్లాల మధ్య అసమానతలు పెరుగుతూ వస్తున్నాయి. తెలంగాణలో 2022-23లో మొత్తం 33 జిల్లా ల్లో కేవలం రెండు జిల్లాలు మాత్రమే రాష్ట్ర తల సరి ఆదాయ సగటు కంటే ఎక్కువ ఆదాయం తో ఉన్నాయి. రంగారెడ్డి రూ.7,58,102, హైదరాబాద్‌ రూ.4,02,941 తలసరి ఆదా యం ఉండగా, సంగారెడ్డి జిల్లా రాష్ట్ర సగటుకి కొంచెం తక్కువగా అనగా రూ.3,01,870గా ఉంది. మిగిలిన 30 జిల్లాలు రాష్ట్ర సగటు తల సరి ఆదాయానికి చాలా దూరంలో దిగువన ఉన్నాయి.ఆంధ్ర రాష్ట్రంలో 2021-22లో తల సరి ఆదాయం రూ.1,92,587గా ఉండగా మొత్తం ఉమ్మడి 13జిల్లాలో 5జిల్లాలు అనగా కృష్ణా (రూ.2,88,551), విశాఖపట్నం (రూ.2,64,225), పశ్చిమ గోదావరి (రూ.2,33,898), నెల్లూరు (రూ.2,12,216), తూర్పు గోదావరి (రూ.1,97,894), జిల్లాలు మాత్రమే రాష్ట్ర తలసరి ఆదాయం సగటుకి ఎగువ భాగాన ఉన్నాయి. ఈ జిల్లాల్లో కూడా కేవలం కొన్ని మండలాల్లో మాత్రమే అత్యధిక తలసరి ఆదా యం ఉంది. మిగిలిన ఏడు జిల్లాలు రాష్ట్ర సగటుకు దిగువ స్థాయిలో ఉన్నాయి. ఎప్పటి లాగే విజయనగరం (రూ.1,28,194), శ్రీకాకు ళం (రూ.1,28,820) జిల్లాలు 12,13 ర్యాంకులతో అట్టడుగునే పదేళ్ళ నుండి కొనసాగుతున్నాయి.రెండు రాష్ట్రాల్లో పాలకులు అనుసరిస్తున్న ఈఉదారవాద కార్పొరేట్‌ ఆర్థిక నమూనా వల్ల గడిచిన దశాబ్ద కాలంలో రెండు రాష్ట్రాల్లో పెరుగుతున్న స్థూల ఉత్పత్తి, తలసరి ఆదాయ అంకెలు వాస్తవాన్ని మరుగున పరుస్తున్నాయి. భవిష్యత్‌లో ఉభయ రాష్ట్రాల్లో ఆర్థిక అసమానతలు మరింత తీవ్రం కానున్నాయి. వ్యాసకర్త: జీవీఎంసీ కార్పొరేటర్‌ (ప్రజాశక్తి సౌజన్యంతో..) డా.బి.గంగారావు

నూట మూడేళ్ల జాతీయ పతాకం

దేశ భిన్నత్వంలోని ఏకత్వం, సమతా స్ఫూర్తికి నిలువెత్తు నిదర్శనం.. మన మూడు రంగుల మువ్వన్నెల జాతీయపతాకం. స్వాతంత్య్ర పోరాటంలో సమరయోధుల భుజాలపై నిలిచి.. భారతీయుల ప్రతాపానికి నిదర్శనంగా నిలిచింది. ఇంతటి మహోన్నత పతాకాన్ని రూపొందించిన పింగళి వెంకయ్య మన తెలుగుబిడ్డే అవడం.. మరింత సంతోషాన్నిచ్చే విషయం. కోట్లాది హృదయాలను ఏకంచేసిన ఆ 3 రంగుల పతాకం..నేటితో నూటమూడు సంతాలు పూర్తి చేసుకుంటున్న సందర్భంగా ప్రత్యేక కథనం.
-డాక్టర్‌ దేవులపల్లి పద్మజ
రెపరెపలాడే మన త్రివర్ణ పతాకాన్ని చూస్తే.. దేశభక్తి ఉప్పొంగుతోంది. సమైక్యతారాగం నినదిస్తుంది. స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంలో ఎన్నో మహోన్నత పోరాటాలకు ప్రతీకగా నిలిచిన ఆ జెండా రూపొందించి..నేటితో నూట మూడేళ్లు పూర్తయ్యాయి. 1921 మార్చి 31న విజయవాడలో జాతిపిత మహాత్మాగాంధీ ఆదేశాల మేరకు..పింగళి వెంకయ్య కేవలం మూడు గంటల్లోనే పతాకాన్ని రూపొందిచడం విశేషం. నగరంలోని విక్టోరియా జూబ్‌లీ మ్యూజియం సమావేశ మందిరంలో గాంధీ సమక్షంలో సమావేశాలు నిర్వహించారు. ఈ సమావేశంలోనే మహాత్మడు.. పింగళికి పతాక రూపకల్పన బాధ్యతలు అప్పగించారు. ఆయన తన అధ్యాపకుడు అయిన ఈరంకి వెంకట శాస్త్రి సహకారంతో కేవలం మూడు గంటల్లోనే పతాకాన్ని తయారుచేశారు.
ఎరుపు,ఆకుపచ్చ రంగులతో పాటు చరఖా అందులో ఉంది. ఆతర్వాత జరిగిన మరో సమావేశంలో గాంధీ..ఎరుపు రంగు హిందు వులకు,ఆకుపచ్చ ముస్లింలకు, తెలుపు ఇతర మతాలకు ఉండేలా పతాకన్ని మార్చాలని సూచించగా…ఎరుపు, ఆకుపచ్చ, తెలుపు మధ్యలో రాట్నంతో జాతీయపతాకాన్ని సిద్ధం చేశారు.1931లో కరాచీలో జరిగిన కాంగ్రెస్‌ మహాసభల్లో ఈ మార్పును కాంగ్రెస్‌ జాతీయ మహాసభ ఆమోదించింది.
బీజం పడిరది అప్పుడే…
పతాక రూపకల్పనకు బీజం 1906లోనే పడిరది. 1906లో కోల్‌కతాలో 22వ అఖిల భారత కాంగ్రెస్‌ మహాసభలు నిర్వహించగా…. ప్రారంభానికి ముందు బ్రిటీష్‌ వారి పతాకమైన యూనియన్‌ జాక్‌కు గౌరవ వందనం చేయాల్సి రావడంతో పింగళి కలత చెందారు. ఈ క్షణం లోనే మనకు ప్రత్యేక జెండా ఎందుకు ఉండ కూడదనే ప్రశ్న ఆయన మదిలో మెదిలింది. ఆ సభలోనే తన అభిప్రాయాన్ని వ్యక్తం చేయగా..ఆయనను కాంగ్రెస్‌ విషయ నిర్ణయ సమితి సభ్యుడిగా నియమించారు. తర్వాత పతాక ఆవశ్యకతను వివరిస్తూ వెంకయ్య దేశవ్యాప్తంగా పర్యటించారు.ఆతర్వాత జాతీయ పతాకానికి,పార్టీ జెండాకు వ్యత్యాసం ఉండా లని..1947జులై 22న ప్రకటించిన ప్రకారం జాతీయపతాకంలో కాషాయం,తెలుపు, ముదు రు ఆకుపచ్చ రంగుల పట్టీలతో..మధ్యలో నీలిరంగులో అశోకచక్రాన్ని ముద్రించారు. వెంకయ్య తన 19వ సంవత్సర వయ స్సులో దేశం విదేశే పరిపాలనలో నలిగిపో వటం భరించలేక సైన్యంలో చేరిబోయర్‌ యుద్ధంలో ఉత్సాహంగా ల్గొన్నారు. దక్షిణాఫ్రికాలో ఉండ గానే మహాత్మాగాంధీని కలవటం జరిగింది. వారి మధ్య ఏర్పడిన సాన్నిహిత్యం అర్ధ శతాబ్దంపాటు నిలిచింది.అప్పటినుంచి జాతీయజెండా ఎలావుండాలనే సమస్యనే ప్రధానంగా దేశంలో ప్రచారం ప్రారంభిం చాడు.1913నుండి ప్రతి కాంగ్రేసు సమావేశానికి హాజరై, నాయకులందరితోనూ జాతీయపతాక రూపకల్పనపై చర్చలు జరిపేవారు. 1916లో ‘‘భారతదేశానికి జాతీయజెండా‘‘ అనే పుస్తకాన్ని ఆంగ్లంలో వ్రాసి ప్రచురించారు.ఈ గ్రంధానికి అప్పటి వైస్రాయ్‌ కార్యనిర్వాహక సభ్యుడ్కెన కేంద్ర మంత్రి సర్‌ బి.యన్‌. శర్మ ఉత్తేజకరమైన ముందు మాట వ్రాసారు.
త్రివర్ణపతాకావిష్కరణ :- 1906లో లక్నోలో జరిగిన భారత జాతీయ కాంగ్రేసు సమా వేశంలో పింగళి తయారుచేసిన జాతీయ జెండానే ఎగురవేశారు.1919లో జలంధర్‌ వాస్తవ్యుడ్కెన లాలా హన్స్‌ రాజ్‌ మన జాతీయ పతాకంపై రాట్నం చిహ్నం వుంటే బాగుంటుం దని సూచించగా గాంధీ దానిని సమర్ధించారు. 1921లోభారత కాంగ్రేసు సమావేశాలు బెజ వాడలో జరిగాయి. గాంధీజీ వెంకయ్యను ఆ సమావేశానికి పిలిపించి కాషాయం,ఆకుపచ్చ రంగులు కలిగి, మధ్య రాట్నంగల ఒకజెం డాను చిత్రించమని కోరగా,ఒక జెండాను సమ కూర్చారు పింగళిగారు.అనంతరం వచ్చిన ఆలోచనల మేరకు సత్యం,అహింసలకు ప్రత్యక్ష నిదర్శనమైన తెలుపురంగు కూడా ఉండాలని గాంధీజీ అభిప్రాయపడగా, వెంకయ్య ఆ జెం డాలో అదనంగా తెలుపురంగును చేర్చి, నేటి మన త్రివర్ణ పతాకాన్ని రూపొందించి దేశానికి కానుకగా ఇచ్చాడు.మన తెలుగువారి చేత,మన తెలుగుదేశంలోనే,భారత దేశానికి త్రివర్ణ పతాక రూపకల్పన చేయబడి దేశమంతా విజయకే తనం ఎగురవేయబడుతోంది.మధ్యనున్న రాట్నం గ్రామ జీవనాన్ని,రైతు,కార్మిక త్యా గాన్ని తెలియచేస్తుంది.కార్మిక,కర్షకులపై ఆధార పడిన భారతదేశం సత్యము మరియు అహిం సలను ఆచరించడంతో సుభిక్షంగా ఉంటుందనే ఆశయ చిహ్మమే త్రివర్ణపతాకం.1947 జూల్కె 22వ తేదీన జరిగిన సభలో నెహ్రూ జాతీయ జెండా గురించి ఒక తీర్మానం చేస్తూ, మును పటి త్రివర్ణ పతాకంలోని రాట్నం స్థానంలో అశోకుని ధర్మచక్రాన్ని చిహ్నంగా అమర్చారు. చిహ్నం మార్పు తప్పితే, వెంకయ్య రూపొందిం చిన జెండాకు,నేటి జెండాకు తేడా ఏమీలేదు. అశోకుని ధర్మచక్రం మన సంస్కృతికి సంకేతం. ఈ పతాక రూపకల్పనకు పింగళి ఎంతో కృషి చేశారు. ఒకజాతికి,ఆ జాతి నిర్వ హించే ఉద్యమానికి ఒక పతాకం అవసరమన్న గొప్ప వాస్తవం వెంకయ్యకు 1906లోనే కలి గిన ఆలోచన. దానికి కారణం కలకత్తాలో జరిగిన కాంగ్రేసు సభలు.పింగళి 1918 మొదలు 1921వరకు ఎంతో పరిశోధన చేసి 30దేశాల పతాకాలను సేకరించారు. వాటిపై అవగాహన కలిగిన తరువాత 1918 మొదలు 1921వరుకు జరిగిన సభలలో పతాక విష యం ప్రస్థావన తెస్తూనే ఉన్నారు. పతాకానికి చెడుని విధ్వంసం చేసి ఉత్తేజాన్ని కలిగించే శక్తి ఉన్నది.బ్రిటిష్‌ వారు వారి జెండా యూనియన్‌ జాక్‌ను, ఎగురవేయగా అది వారికి అనంత మైన ప్రేరణను ఇచ్చేది. అదే విధంగా మన త్రివర్ణపతాకం కూడా భారతీయులకు స్ఫూర్తి నింపాలని 22 జూల్కె 1947న జాతీయ పతా కంగా భారతజాతి స్వీకరించింది.అందుకే పింగళి వెంకయ్యను,జెండా వెంకయ్య అని కూడా పిలిచేవారు. ఈ పతాక రూపకల్పనకు మేడమ్‌ బ్కెకాజీ కామా,అనిబిసెంటు,సిస్టర్‌ నివేదిత కూడా ప్రయత్నించారు.కానీ సఫలం కాలేదు.దీక్షాతత్పరుల్కెన పింగళి వెంకయ్యని ఆ వరం వరించింది.యంగ్‌ ఇండియా పత్రికలో గాంధీజీ వ్రాసిన ‘‘మన జాతీయ పతాకం‘‘శీర్షికలో పింగళి వెంకయ్య తపన, కృషి, దీక్ష, పతాక రూపకల్పనలో వారు తీసుకున్న శ్రద్ధ గూర్చి వివరంగా వ్రాసారు. పతాక రూపశిల్పి వెంకయ్యను,పత్తి వెంకయ్య, డ్కెమండ్‌ వెంకయ్య, జపాను వెంకయ్య,జెండా వెంకయ్య అను వివిధ నామాలతో పిలుస్తూ గౌరవించుకునేవారు మన భారతీయులు. అన్య దేశాలలో పతాక రూపకర్తలకు స్వర్ణ విగ్రహా విష్కరణలతో కృతజ్ఞతలు తెలియచేస్తారు. వారు కేవలం పతాక రూపకర్తలేకాదు, వారు భారతసైనికులుగా రక్షణ విభాగంలో పని చేసారు. విద్యారంగంలో అధ్యాపకులుగా సేవలందించారు.శాస్త్రవేత్తగా పరిశోధనలు చేశారు. వ్యవసాయదారుడుగా పత్తి పండిర చారు.రచయితగా అనేక రచనలు చేశారు. అభ్రకంపై పరిశోధనలు చేసి వజ్ర కరూరు, హంపీలలో ఖనిజాలు,వజ్రాల గురించి ప్రపంచానికి తెలియని ఎన్నో విషయాలను తెలియచేస్తూ ‘‘వజ్రపు తల్లిరాయి‘‘ అనే గ్రంధం వ్రాసి ప్రచురించారు. స్వాతంత్య్ర భారత దేశంలో ఖనిజ పరిశోధక శాఖ సలహాదా రునిగా 1960 వరకు సేవలు అందించారు. విధ్యార్థులలో దేశభక్తి కలిగిస్తూ, గుర్రపుస్వారీ, వ్యాయామం,సైనిక శిక్షణ ఇచ్చేవారు. చ్కెనా జాతీయ నాయకుడ్కెన ‘‘సన్‌ యత్‌ సేన్‌‘‘జీవిత చరిత్ర వ్రాసారు.మనకు అనేక సేవలు అందిం చిన ఆ మహాత్ముడు 4జూలై 1963లో శాశ్వ తంగా దూరమైపోయారు. అయితే ఆయన తెలియచేసిన తన చివరికోరిక ‘‘నాఅంత్యదశ సమీపించింది.నేను చనిపోయిన తరువాత త్రివర్ణపతాకాన్ని నాభౌతిక కాయంపై కప్పండి.శ్మశానానికి చేరిన తరువాత,ఆపతాకం తీసి అక్కడ ఉన్న రావిచెట్టుకు కట్టండి.ఇది నా తుది కోరిక‘‘ అని తెలియచేసారు. జాతీయ పతాకం ఎగురుతున్నంతవరకు గౌరవంగా స్మరించుకోవలసిన పింగళి వెంకయ్య నిస్వార్థ దేశభక్తులు.నిరాడంబరమైన జీవితం గడిపిన మహా మనీషి. ఆయనను ప్రజలు సదా స్మరించుకోవలసిన అవసరాన్ని తెలియచేస్తూ ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వం హైదరాబాదు ట్యాంకు బండుపై వారి కాంస్యవిగ్రహాన్ని ప్రతిష్టింపచేసి వారి దర్శన భాగ్యం నిత్యం ప్రజలకు కలిగిం చారు.పింగళిగారి స్మృత్యర్థం విజయవాడ లో3ఫిబ్రవరి 2008న తిరంగా పరుగును నిర్వహించారు. సుమారు లక్షమంది ఈ పరు గులో స్వచ్ఛందంగా పాల్గొన్నారు.మన దేశ పతాక రూపకర్త పింగళి వెంకయ్యకి వందనాలర్పిస్తూ,దేశ ప్రజలకు 77వ స్వాతం త్య్రదినోత్సవ శుభాకాంక్షలు.
వ్యాసకర్త :ప్రముఖ సాహితి సాహితి రత్న,విశాఖపట్టణం,ఫోను 9849692414

రాజకీయ తీర్పులు తర్వాత రాజ్యాంగ తీర్పులు

లోక్‌సభకూ ఎ.పి తో సహా నాలుగు శాసనసభలకూ ఎన్నికలు ముగిసి కొత్త ప్రభు త్వాలు కొలువు తీరాయి.అప్రతిహతంగా సాగి పోతుందను కున్న నరేంద్ర మోడీ హవాకు బ్రేకులు వేశారు ఓటర్లు. మిశ్రమ కూటమిగానే ఆయన అధికారం చేపట్ట వలసి వచ్చింది. మోడీ సర్కారు ఏకపక్ష పోకడలకు ఇకనైనా కొంత పగ్గాలు పడతా యని ప్రజాస్వామిక లౌకిక వాదులు ఎదురు చూస్తున్నారు. ప్రజా న్యాయ స్థానంలో పరిస్థితి ఇదైతే రాజ్యాంగ న్యాయస్థానాల్లో అంటే న్యాయ వ్యవస్థలో ఏమైనా మార్పులు రావడా నికి ఇది దారితీస్తుందా అనే చర్చ న్యాయవర్గాల్లో సాగుతున్నది. ఎందుకంటే సంపూర్ణమైన ఆధిక్యత లేదంటే అంతకు మించిన సంఖ్యాబలం కలిగిన ఏక పార్టీ ప్రభుత్వాలు వున్నప్పుడు న్యాయవ్యవస్థ ఒకింత ఆలోచించి అడుగు వేస్తుందనేది ఇన్నేళ్ల అనుభవం. నిజానికి రాజ్యాంగం న్యాయ వ్యవస్థకు పూర్తి స్వయంప్రతిపత్తి ఇచ్చినప్పటికీ రాజకీయ వాస్తవాలు దృష్టిలో పెట్టుకుని ఇలా జరుగుతుంటుందని అంటుంటారు.
వివాదాలు, ఆరోపణలు
రాజ్యాంగ సంబంధమైన అంశా లలో కూడా సుప్రీం కోర్టు తీర్పులు, ఆదేశాలు, ఆలస్యాలు రకరకాల వ్యాఖ్యలకు విమర్శలకు దారితీశాయి.తెలుగు రాష్ట్రాలలోనూ వేర్వేరు ప్రభుత్వాలు,ముఖ్యమంత్రులు తమ తమ అను కూలతలను బట్టి కోర్టులపై వ్యాఖ్యలు చేయడం తెలిసిన విషయమే.కేరళ,పశ్చిమబెంగాల్‌, కర్ణా టక,ఢల్లీి,మహారాష్ట్ర,గుజరాత్‌,ఉత్తరప్రదేశ్‌, తమి ళనాడు వంటి రాష్ట్రాలలోనూ కోర్టులపై వివాదా స్పద సన్నివేశాలు చూశాం. 1991-1996 మధ్య కాంగ్రెస్‌ మెజార్టీ కోల్పోయిన పరిస్థితి. తర్వాత యునైటెడ్‌ ఫ్రంట్‌ ప్రభుత్వం వున్నప్పుడే న్యాయ వ్యవస్థ క్రియాశీలత వంటి పదాలు ఎక్కువగా వాడుకలోకి వచ్చాయి. మాజీ ప్రధాని పి.వి.నర సింహారావును కూడా విచారించిన ఘట్టం అప్పుడే చూశాం. మళ్లీ 2004-14మధ్య మన్మోహన్‌ సింగ్‌ హయాంలో మరీ ముఖ్యంగా మలి దఫా పాలనలో 2జి స్ప్రెక్ట్రం,బొగ్గు గనుల వేలం,కామన్‌వెల్త్‌ క్రీడ లు ప్రతిదీ సుప్రీం కోర్టు ముందుకు రావడం దేశ రాజకీయాలపై ఎంతో ప్రభావం చూపింది. అదే మోడీ హయాంలో రాఫెల్‌ కుంభకోణం వంటివి కూడా కోర్టులలో తేలిపోయాయి. అయోధ్య తీర్పు, శబరిమల వివాదం,కాశ్మీర్‌ 370అధికరణం ప్రతి పత్తి, పౌరసత్వ సవరణ చట్టం, ఇవిఎంలు, ఎన్ని కల బాండ్లు ఇంకా అనేక అంశాల్లో అత్యున్నత న్యాయస్థానం తీరు అసంతృప్తి మిగిల్చింది. రాజ కీయ నేతలు,మీడియా ప్రముఖులు,సామాజిక కార్యకర్తలు, ఆఖరుకు ముఖ్యమంత్రుల వంటి వారిపై కేసులలోనూ భిన్న ప్రమాణాలు పాటించ డం ప్రశ్నార్థకమైంది.సుప్రీంకోర్టు ప్రధాన నాయ మూర్తులు,ఇతర న్యాయమూర్తులు కూడా పదవు లలో పునరావాసం పొందిన తీరు మరో వివాద మైంది.ఈ నేపథ్యంలో బిజెపికి స్వంతంగా మెజార్టీ లేని ప్రస్తుత పరిస్థితి న్యాయవ్యవస్థపై ఎలాంటి ప్రభావం చూపుతుంది?ఇది ఇప్పుడు, అనేక మంది ని ఆలోచింపచేస్తున్న అంశం. సుప్రీంకోర్టు న్యాయ మూర్తిగా పనిచేసిన జస్టిస్‌ సంజరు కిషన్‌ కౌల్‌ స్వయంగా ఈ మాటన్నారు. బలమైన కార్యని ర్వాహక వర్గం (ఎగ్జిక్యూటివ్‌) వుంటే న్యాయ వ్యవస్థ గట్టి వైఖరితీసుకోవడానికి కాస్త తటపటా యిస్తుందని ఆయన అన్నారు.
సిజెఐ చంద్రచూడ్‌ వ్యాఖ్యలు
సిజెఐ చంద్రచూడ్‌ పదవీ కాలం ఈ నవంబర్‌ నెలతో ముగుస్తుంది.ఇటీవలి కాలంలో అత్యధిక కాలం పదవిలో వుంటున్న సిజెఐ ఆయనే. స్వలింగ వివాహాల వంటి సామా జి కాంశాల్లో సంచలన తీర్పులకు ఆధ్వర్యం వహించిన సిజెఐ చంద్రచూడ్‌ రాజకీయ రాజ్యాంగ అంశాల్లో ఒక విధంగా%ౌ%మిశ్రమ వ్యాఖ్యలే మూటకట్టుకున్నారు. ఎన్నికల బాండ్లపై వెలువడిన తీర్పు ఇటీవలి కాలంలో ప్రత్యేకించి చెప్పుకోవాలి. నవంబర్‌ రెండవ వారంలో పదవీ విరమణ చేసే ముందు ఆయన ఆరు రాజ్యాంగ సమస్యలపైతీర్పులు ఇవ్వాల్సి వుంటుంది. సిజెఐ తో కూడిన రాజ్యాంగ ధర్మాసనాల ముందున్న తీర్పులు వాయిదా పడితే మళ్లీ కొత్త వారు రావ డం,వీటిని పునర్వ్యవస్థీకరించడం పెద్ద ప్రక్రియ. ఆలస్యానికి దారితీయొచ్చు. అందుకే వేగంగా పూర్తి చేస్తుంటారు.
ఎస్‌.సి, ఎస్‌.టి మైనార్టీ ప్రతిపత్తి
రాజ్యాంగం 16వ అధికరణం కింద వున్న ఎస్‌.సి, ఎస్‌.టి రిజర్వేషన్లలో వర్గీక రణ ఉప వర్గీకరణ చెల్లుతుందా అనే అంశాన్ని ఏడుగురు సభ్యుల ధర్మాసనం ఫిబ్రవరిలో విచా రించింది.2010లో పంజాబ్‌ ప్రభుత్వం దాఖలు చేసిన పిటిషన్‌తో పాటు 2004 ఎ.పి వర్గీకరణ అంశంలో ఇచ్చిన తీర్పుతర్వాత పంజాబ్‌ విధా నం అమలు కాకుండా పోయింది. అయితే ఈ విధంగా కొట్టివేయడం ఇందిరా సహానీ కేసులో 1992లో ఇచ్చిన చారిత్రాత్మక తీర్పుకు విరుద్ధమని పంజాబ్‌ వాదిస్తున్నది. ఆ కేసు తర్వాత చిన్నయ్య కేసులో సుప్రీం కోర్టు ఉప వర్గీకరణ కుదరదని చెప్పింది. ఇప్పుడు దీనిపై తుది తీర్పు వెలువడవలసి వుంది.
ప్రతిష్టాత్మక అలీగఢ్‌ ముస్లిం యూని వర్సిటీ (ఎ.ఎం.యు) రాజ్యాంగం 30వ అధిక రణం ప్రకారం మైనార్టీ సంస్థ కిందకు వస్తుందా లేదా అనే అంశంలోనూ సుప్రీంకోర్టు తీర్పు వెలు వరించాల్సి వుంది.2006లో అలహాబాద్‌ హైకోర్టు మైనార్టీ ప్రతిపత్తి కొట్టివేస్తూ ఇచ్చిన తీర్పును ఎ.ఎం.యు సుప్రీంలో సవాలు చేసింది. తమ మైనార్టీ ప్రతిపత్తికి ముప్పు తెచ్చేలా ఎ.ఎం.యు చట్టానికి చేసిన వివిధ సవరణలు చెల్లవని వాదిం చింది. అలహాబాద్‌ హైకోర్టు తీర్పుపై సుప్రీంకోర్టు స్టే విధించింది. రంజన్‌ గొగోరు సిజెఐగా వుండ గా ఈ కేసును ఏడుగురు సభ్యుల రాజ్యాంగ ధర్మా సనానికి అప్పగించారు.ఫిబ్రవరిలో ఈ కేసు విచా రణ ముగించిన ధర్మాసనం తీర్పు రిజర్వులో వుంచింది.ఈకేసులో తీర్పు దేశవ్యాపితంగా మైనార్టీ సంస్థల హక్కులకు సంబంధించి చాలా ప్రభావం చూపనుంది.
ఆస్తుల పున:పంపిణీ తప్పా?
మూడో కేసుకు మరింత కీలకమైన రాజకీయ ప్రాధాన్యత వుంది. నిజానికి ప్రధాని మోడీ ఎన్నికల ప్రచారంలో దాన్ని వివాదాస్పదం చేశారు కూడా. సంపద పున:పంపిణీ జరగాలన్న రాజ్యాంగ నిర్దేశాన్ని పక్కదోవ పట్టించే ప్రయత్నం చేశారు. ఒక దశలో మతం రంగు కూడా పులిమా రు. వాస్తవం ఏమంటే రాజ్యాంగం 39వ అధికర ణం సమాజ భౌతిక వనరులను సమిష్టి ప్రయో జనం కోసం ఉపయోగించాలని చెబుతున్నది. సమాజ భౌతిక వనరులను ఉమ్మడి ప్రయోజనం కోసం పున:పంపిణీ చేయాలని ఈ అధికరణం(బి) పేర్కొంటున్నది. అయితే వ్యక్తిగత ఆస్తిని సమాజా నికి చెందిన భౌతిక సంపదగా పరిగణించవచ్చునా అనే అంశంపై సుప్రీంకోర్టులో అనేక కేసులు దాఖలయ్యాయి. ముంబయిలోని ఆస్తియజమా నుల సంఘం పేరుతో20 వేలమంది భూయజ మానులు 1991లో మొదటి పిటిషన్‌ వేశారు. కొన్ని ఆస్తులను తీసుకోవచ్చునని మహారాష్ట్ర శాసనసభ చేసిన సవరణను వారు సవాల్‌ చేశారు. ఇదిలా వుండగానే 2019లో మళ్లీ మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వమే గృహ చట్టానికి సవరణ చేస్తూ నిర్ణీత గడువు లోపల ఆస్తి యజమానులు గనక ఆస్తిని పునరుద్ధరించకపోతే ప్రభుత్వం దాన్ని స్వాధీనం చేసుకోవచ్చని నిర్ణయించింది.ఈ సవరణవల్ల నివాస గృహ సముదాయాలను హస్తగతం చేసు కోవడానికి మహారాష్ట్ర భవన మరమ్మతులు పునరు ద్ధరణ బోర్డుకు నిర్నిబంధమైన అధికారాలు సంక్రమిస్తాయంటూ వారు ఆరోపించారు. ప్రైవేటు ఆస్తులు నిజంగా39(ఎ) అధికరణం కింద పున: పంపిణీ చేయడానికి అవకాశం వుంటుందా అనే అంశంపై ఇప్పుడు సుప్రీంకోర్టు తీర్పు ఇవ్వాల్సి వుంది. ఇక్కడ మౌలికమైన అంశం ఏమంటే రాజ్యాంగం సంక్షేమరాజ్య భావనలో ఆర్థిక అసమానతల తొలగింపు కీలకాంశం. మోడీ వంటి వారు మాత్రం ఇదేదో వ్యక్తి గత ఆస్తి హక్కుకు భంగకరమన్నట్టు ప్రచారం చేసి అదరగొట్టడానికి ప్రయత్నించారు. మన దేశంలో కూడా ఇటీవలి వరకూ ఈ సంపద పన్ను, వారసత్వ ఆస్తి పన్ను వుండేవి. ఈ పరిస్థితుల్లో సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చే తీర్పు ముంబయి కేసుకే గాక దేశ విధానాలకే గీటురాయి కానుంది.
గనులు, ఆల్కహాలు
ఇక మిగిలిన రెండు రాజ్యాంగ కేసులు రాష్ట్ర కేంద్ర హక్కులకు ఆదాయాలకు సంబంధిం చినవి.పారిశ్రామిక ఆల్కహాలు,మద్యపానం ఆల్క హాలు పరిధి గురించిన చర్చ ఇది. పారిశ్రామిక ఆల్కహాలుపై నియంత్రణ ఎవరిదనేది ప్రశ్న, ఇవి రెండూ స్పిరిట్‌ నుంచే తయారవుతాయి. మరిన్ని రసాయన ప్రక్రియల తర్వాత అది పారిశ్రామిక ఆల్కహాలుగా మారుతుంది. ఏడవ షెడ్యూలులో ఈ రెంటినీ వుంచడం పరస్పర విరుద్ధ వ్యాఖ్యానా లకు దారితీస్తున్నది. ప్రజా క్షేమం రీత్యా పరిశ్ర మలపై నియంత్రణ కలిగివుండే హక్కు కేంద్రానికి వుంది. మరోవైపున ప్రజల ఆరోగ్యానికి భంగం కలిగించే విష పదార్థాలను నియంత్రణ రాష్ట్ర అధికారంగా వుంది.దాంతో ఎవరు అదుపు చేయా లనేదానిపై వివాదం కొనసాగుతున్నది. సిజెఐ చంద్రచూడ్‌ ధర్మాసనం దీన్ని విచారించి తేల్చ వలసి వుంది.గనుల నుంచి లోహాల తవ్వకంపై చెల్లించే రాయల్టీ పన్ను కిందకు వస్తుందా అనేది కూడా25 ఏళ్ల కాలంగా వివాదంగా వుంది.గనులు లోహాల చట్టం సెక్షన్‌9 వాటిని తవ్వుకునేవారు కేంద్రానికి రాయల్టీ చెల్లించాలని నిర్దేశిస్తుంది. దాన్ని గనక పన్నుగా పరిగణించేట్టయితే అప్పుడు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అదనపు పన్ను విధించవచ్చు. 1963లో తమిళనాడు ప్రభుత్వం ఇండియా సిమెంట్స్‌పై రాయల్టీగాక అదనపు పన్ను విధించడంతో ఈ వివాదం మొదలైంది. దాని మీద వరసగా విచారణలు జరిపిన అనంతరం 1989లో సుప్రీంకోర్టు రాయల్టీ ఒక పన్ను అని నిర్ధారించింది. ఈ నిర్ణయం గనుల కాంట్రాక్టర్లకు పారిశ్రామిక వేత్తలకు మింగుడు పడలేదు.వారు అనేక హైకోర్టులలోనూ సుప్రీం లోనూ సవాలు చేయగా అదేదో అనుకోకుండా జరిగిన అచ్చు తప్పు వంటిదని అభిప్రాయం వెలిబుచ్చాయి. అదనపు పన్నును గురించి మాత్రమే కోర్టు పరిశీ లించింది తప్ప రాయల్టీని ఉద్దేశించి తీర్పు చెప్ప లేదని వివిధ కోర్టులు వ్యాఖ్యానించాయి. ఇది పన్ను అని తేలిస్తే రాష్ట్రాలు దాన్ని పెంచి ఆదాయం పెంచుకోవడానికి వీలవుతుంది. అసలే వనరుల కొరతతో ఇబ్బంది పడే రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు కాస్త వెసులుబాటు దక్కుతుంది. కొంతకాలం కిందట దీనిపై విచారణ జరిపిన తొమ్మిది మంది ధర్మాస నం తీర్పు రిజర్వు చేసి వుంచింది.
మరింత జఠిలం
వీటన్నిటిపై ప్రజాస్వామిక పరిష్కా రాలు వస్తాయా అని ఎదురు చూస్తుంటే పులి మీద పుట్రలా కొత్త వివాదాలు బయలుదేరాయి. ఢల్లీి ముఖ్యమంత్రి కేజ్రీవాల్‌ను లిక్కర్‌ కేసులో కింద కోర్టు బెయిలుపై విడుదల చేస్తే ఢల్లీి హైకోర్టు విడుదల ఆపింది. కానీ పోస్కో కేసులో కర్ణాటక మాజీ ముఖ్యమంత్రి ఎడియూరప్పను అరెస్టు చేయాలని కింద కోర్టు ఉత్తర్వులిస్తే మాజీ ముఖ్య మంత్రి విషయంలో అలా ఎలా చెప్తారని హైకోర్టు ఆపేసింది. ఈ ద్వంద్వ నీతిని న్యాయ నిపుణులు తీవ్రంగా ప్రశ్నించారు. లోక్‌సభ ఫలితాలు వచ్చా కనే ఢల్లీి లెఫ్టినెంట్‌ గవర్నర్‌%ౌ%ప్రముఖ రచ యిత్రి అరుంధతీ రారుపై రాజద్రోహ నేరారోపణ విచారణ జరపాలని అనుమతినివ్వడం కూడా నిరసనకు గురైంది. నేర చట్టాలను ఇష్టానుసారం మార్చి అమలుకోసం హడావుడి పడటం కూడా ఆక్షేపణకు దారి తీస్తున్నది. అందుకే రానున్న రోజుల్లో ఈ అంశాలు దేశంలో మరింత చర్చనీయం కానున్నాయి. కార్యాచరణకూ దారితీస్తాయి.
(వ్యాసకర్త : సీనియర్‌ పాత్రికేయులు ప్రజాశక్తి సౌజన్యంతో..)

కొత్త న్యాయ చట్టాలు`మార్పులు ఇవే

ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ప్రజాస్వామ్య దేశం భారత్‌.అత్యధిక జనాభా ఉన్న దేశం కూడా.అలాంటి దేశంలో న్యాయవ్యవస్థ కూడా అత్యంత పక్బడందీగా ఉండాలి.కానీ,మన దేశంలో ఇంరా శతాబ్ద కాలంనాటి బ్రిటీష్‌ చట్టాలే దిక్కయ్యాయి.తాము న్యాయవ్యవస్థను ప్రక్షాళన చేస్తామని చెప్పిన..భాజపా ప్రభుత్వం అనుకు న్నట్లుగానే గతేడాది ఆగస్టులో 3న్యాయ చట్టాలను తీసుకొచ్చి మార్పునకు నాంది పలికింది.కీలకమైన ఐపీసీ, సీఆర్‌పీసీ,ఐఈఏ లాంటి పాత చట్టాలకు పాతరేస్తూ న్యాయ సంహిత,నాగరిక్‌ సురక్ష సంహిత, భారతీయ సాక్ష్య చట్టాలను తీసు కొచ్చింది. వీటికి లోక్‌సభ ఆమోదం కూడా లభించడంతో..జూలై1నుంచి పూర్తిస్థాయిలో అమల్లోకి రానున్నాయి. మరి,ఆ కొత్త చట్టాలు ఏంటీ? ముఖ్యంగా జీరో ఎఫ్‌ఐఆర్‌,దేశద్రోహం చట్టాలు లాంటి చట్టాల్లో వచ్చిన మార్పులేంటి పరిశీలిద్దాం.-(గునపర్తి సైమన్‌)
బ్రిటీష్‌ కాలంనాటి చట్టాలకు తెరప డిరది.భారత న్యాయవ్యవస్థలో మూడు కొత్త నేర చట్టాలు భారతీయ న్యాయ సంహిత,భారతీయ నాగరిక్‌ సురక్ష సంహిత, భారతీయ సాక్ష్య అధినియం జూలైనెల నుంచి అమల్లోకి వచ్చాయి.భారత శిక్షా స్మృతి(ఐపీసీ) కోడ్‌ ఆఫ్‌ క్రిమినల్‌ ప్రొసీజర్‌ (సీఆర్‌పీసీ),భారత సాక్ష్యాధర చట్టాల చరిత్ర గత నెలాఖరు అర్ధరాత్రితో ముగిసింది.కొత్త చట్టాలతో జీరో ఎఫ్‌ఐఆర్‌,ఫిర్యాదులను ఆన్‌లైన్‌లో నమోదు చేయడం,ఎస్‌ఎంఎస్‌ వంటి ఎలక్ట్రానిక్‌ పద్దతిలో సమన్లు పంపడం,హేయమైన నేరాలకు సంబంధించిన క్రైమ్‌ సీన్లను తప్పనిసరి వీడియోల్లో బంధించడం వంటి ఆధునిక పద్దతులను న్యాయవ్యవస్థలో రానున్నాయి.ఆనాటిచట్టాల మా దిరిగా శిక్షకాకుండా,న్యాయం అందిం చేందుకు ఎక్కువ ప్రాధాన్యత ఇచ్చినట్లు కేంద్రహోం మంత్రి అమిత్‌ షా వెల్లడిరచారు.చట్టాల పేరు మాత్రమే కాదు.. వాటి సవరణలు పూర్తి భారతీయ ఆత్మతో రూపొం దించారు. కొత్త చట్టాలు రాజకీయ,ఆర్ధిక, సామాజిక న్యాయాన్నీ అందించనున్నాయి.
ా భారతీయ శిక్షాస్మృతిలోని రాజద్రోహాన్ని ఇప్పుడు దేశద్రోహంగా మార్చారు. కులం, మతం వంటి కారణాలతో సామూహిక దాడు లు,హత్యకు పాల్పడితే ఐపీసీ ప్రకారం ఏడేళ్ల శిక్షపడుతుంది.దీనిప్పుడు యూవజ్జీవంగా మార్చారు.హేయమైన నేరాలకు సంబంధిం చిన క్రైమ్‌సీన్ల వీడియో చిత్రీకరణ తప్పనిసరి చేశారు.
ా నకిలీనోట్ల తయారీ,వాటి స్మగ్లింగ్‌ ఉగ్రవాదం పరిధిలోకి వస్తుంది.విదేశాల్లో మన ఆస్తులు ధ్వంసాన్ని ఉగ్రవాదంగా నిర్వహించారు. డిమాండ్ల సాధనకు వ్యక్తులను బంధించడం, కిడ్నాప్‌ చేయడాన్ని ఉగ్రవాదం పరిధిలోకి చేర్చారు.
ా మహిళలు,పిల్లలపై నేరాలపై కొత్త అధ్యా యాన్ని జోడిరచారు.పిల్లల్ని కొనడం, అమ్మ డం,ఘోరమైన నేరంగా మార్చారు.మైనర్‌పై సామూహిక అత్యాచారానికి మరణశిక్ష లేదా జీవిత ఖైదు నిబంధన తెచ్చారు.పెళ్లి చేసుకుం టానన్న తప్పుడు వాగ్ధానాలతో లైంగిక సంబం ధాలు పెట్టుకుని మహిళలను వదిలేయడం వంటి కేసులకు కొత్తనిబంధన పెట్టారు. మహి ళలు,పిల్లలపై నేరాల్లో బాధితులకు అన్ని ఆస్పత్రుల్లో ప్రధమ చికిత్స లేదా ఉచిత వైద్యం అందించాలి. మహిళలు,15ఏళ్లలోపు, 60ఏళ్లు పైబడిన వ్యక్తులు,వికలాంగులు, తీవ్రమైన అనారో గ్యంతో బాధపడుతున్న వారు ఇంటినుంచే పోలీసు సాయం పొంద వచ్చు.కోర్టు అనుమతి లేకుండా లైకింక దాడి గురించి ప్రచురిస్తే రెండేళ్ల జైలు శిక్ష,జరి మానా నిబంధనన చేర్చారు.
ా కొత్త చట్టాల ప్రకారం ఫిర్యాదుల నుంచి సమన్లదాకా అన్నీ ఆన్‌లైన్‌లో జరగను న్నాయి.పోలీస్‌ స్టేషన్‌కు వెళ్లే పనిలేకుండా ఎలక్ట్రానిక్‌ కమ్యూనికేషన్‌ ద్వారా ఫిర్యాదు చేయవచ్చు.ఎస్‌ఎంఎస్‌ ద్వారా కూడా సమన్లు పంపవచ్చు.పరిధితో సంబంధం లేకుండా ఏ పోలీస్‌ స్టేషన్‌లో అయినా ఎఫ్‌ఐఆర్‌ దాఖలు చేసే జీరో ఎఫ్‌ఐఆర్‌ విధానం ప్రవేశపెట్టారు. అరెస్టయిన వ్యక్తి కుటుంబా నికి,స్నేహితులకు సమాచారాన్ని పంచుకునే వీలు కల్పించడంతో పాటు వివరాలను పోలీస్‌స్టేషన్‌లో ప్రదర్శి స్తారు. భారతీయ న్యాయ సంహిత, భారతీయ నాగరిక సురక్ష సంహిత, భారతీయ సాక్ష్య అధినియమ్‌ చట్టాలు ఆదివారం అర్ధరాత్రి (జులై1,2024) నుంచి అమల్లోకి వచ్చాయి. ఇంతకుముందున్న ఇండియన్‌ పీనల్‌ కోడ్‌ (ఐపీసీ),కోడ్‌ ఆఫ్‌ క్రిమినల్‌ ప్రొసీజర్‌ (సీఆర్‌ పీసీ),ఇండియన్‌ ఎవిడెన్స్‌ యాక్టుల స్థానంలో వీటిని తీసుచ్చారు.
తొలుత 2023ఆగస్టులో వీటికి సంబంధించిన బిల్లులను పార్లమెంటులో ప్రవేశపెట్టారు. అనం తరం వీటిని పార్లమెంట్‌ స్టాండిరగ్‌ కమిటీకి పం పించగా,కమిటీ సూచించిన మార్పులను చేర్చడం కోసం కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆబిల్లులను వెనక్కి తీసు కుంది.మార్పులు చేర్పుల తరువాత పార్లమెంటులో దీనిపైచర్చ జరిగి ఆమోదం దక్కింది. దాంతో ఆ బిల్లులు చట్టరూపం దాల్చాయి.
ఈ కొత్త చట్టాలతో భారత న్యాయవ్యవస్థ, నేర విచారణ విధానాలలో కొత్త మార్పులు వస్తున్నాయి. జీరో ఎఫ్‌ఐఆర్‌,పోలీస్‌ స్టేషన్‌కు వెళ్లకుండా ఆన్‌ లైన్‌లో ఫిర్యాదు చేయగలిగే అవకాశం, ఎలక్ట్రానిక్‌ మోడ్‌లో సమన్ల జారీ వంటి మార్పులను ఈ కొత్త చట్టాలు తీసుకొచ్చాయి. డిజిటల్‌ పోలీస్‌ సిటిజన్‌ సర్వీసెస్‌ కింద క్రైమ్‌ అండ్‌ క్రిమినల్‌ ట్రాకింగ్‌ నెట్‌వర్క్‌ అండ్‌ సిస్టమ్స్‌ ద్వారా పోలీస్‌ స్టేషన్‌కు వెళ్లకుండానే ఎఫ్‌ఐఆర్‌ నమోదు చేయొచ్చు.
ఏమేం మారుతున్నాయి?
క్రిమినల్‌ కేసులకు సంబంధించి మొదటి విచారణ జరిగిన 60రోజుల్లోపు చార్జ్‌షీట్‌ దాఖలు చేయాలి. క్రిమినల్‌ కేసులలో విచారణ పూర్తయిన 45 రోజు లలోగా తీర్పు వెలువడాలి. కొత్త చట్టాలలో రాజ ద్రోహం అనే పదాన్ని తొలగించారు. అదే సమ యంలో దేశ సార్వభౌమత్వం,సమగ్రతలకు భంగం కలిగించే కార్యకలాపాలను శిక్షార్హమైన జాబితాలో చేర్చారు. చిన్నారులపై సామూహిక అత్యాచారానికి మరణశిక్ష చిన్నారులపై సామూహిక అత్యాచా రానికి పాల్పడేవారికి గరిష్ఠంగా మరణ శిక్ష విధిం చేలా కొత్త చట్టాలలో నిబంధన ఉంది.మహిళలు, చిన్నారులపై జరిగే నేరాలకు సంబంధించి కొత్త చట్టాలలో ప్రత్యేక అధ్యాయాన్ని కేటాయించారు.
మైనర్లను కొనడం,అమ్మడం కూడా నేరమే.
పెళ్లి పేరుతో లైంగిక దోపిడీకి పదేళ్ల జైలు శిక్ష మహిళలను, బాలికలను పెళ్లి చేసుకుంటానని చెప్పి లైంగిక దోపిడీకి పాల్పడితే గరిష్ఠంగా పదేళ్ల జైలు శిక్ష విధించడానికి ఈ కొత్త చట్టాలు వీలు కల్పిస్తున్నాయి.
అలాగే కులం, మతం, జెండర్‌ వంటి కారణాలతో మూక దాడులకు పాల్పడితే యావజ్జీవ కారాగార శిక్ష విధించే అవకాశం ఉంది.
90 రోజుల వరకు పోలీస్‌ రిమాండ్‌
గతంలో కంటే ఎక్కువ రోజులు పోలీస్‌ రిమాండ్‌ విధించే అవకాశాన్ని కొత్త చట్టాలు కల్పిస్తున్నాయి. 60నుంచి 90రోజుల వరకు రిమాండ్‌ విధిం చొచ్చు.
అయితే, కేసు విచారణకు ముందు ఇలా సుదీర్ఘ కాలం పోలీస్‌ రిమాండ్‌కు అవకాశం కల్పిం చడంపై కొందరు న్యాయ నిపుణులు ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు.
ఇవన్నీ ‘ఉగ్రవాదం’ పరిధిలోకే..
ఉగ్రవాద కార్యకలాపాల గురించి తొలిసారి భారతీయ న్యాయ సంహిత (ఇండియన్‌ జ్యుడీషి యల్‌ కోడ్‌)లో ప్రవేశపెట్టారు. గతంలో వీటికి నిర్దిష్ట చట్టాలు ఉండేవి. ఇప్పుడు ఆర్థిక భద్రతకు ముప్పు కలిగించడం కూడా ఉగ్రవాద కార్యకలా పాల పరిధిలోకే తెచ్చారు.
నకిలీ నోట్ల తయారీ, నోట్ల స్మగ్లింగ్‌కు పాల్పడుతూ ఆర్థిక స్థిరత్వానికి హాని కలిగించడం ఉగ్రవాద చట్టం కిందకు వస్తుంది.
ఇప్పుడు,భారత్‌లో ప్రభుత్వం వద్ద తమ డిమాండ్లను నెరవేర్చుకోవడం కోసం వ్యక్తులను నిర్బంధించడం లేదా కిడ్నాప్‌ చేయడం వంటివి కూడా ఉగ్రవాద కార్యకలాపాల కిందకే వస్తాయి.
బాధితుడు ఇకపై నేరుగా పోలీస్‌ స్టేషన్‌కు వెళ్లకుండానే ఎలక్ట్రానిక్‌ కమ్యూనికేషన్‌ ద్వారా జరిగిన సంఘటనపై ఫిర్యాదు చేయొచ్చు.
జీరో ఎఫ్‌ఐఆర్‌ ప్రకారం ఎవరైనా పోలీస్‌ స్టేషన్‌ పరిధితో సంబంధం లేకుండా ఎక్కడైనా ఫిర్యాదు చేయొచ్చు.
అరెస్ట్‌ అయిన బాధితుడు ఆ విషయాన్ని తన స్నేహితులు, కుటుంబ సభ్యులు, బంధువులకు తన పరిస్థితి తెలియజేసే వీలుంటుంది. దీనివల్ల బాధితుడికి తక్షణసాయం లభించే వీలుంటుంది.
అరెస్ట్‌ వివరాలను స్థానిక పోలీస్‌ స్టేషన్‌తోపాటు జిల్లా ప్రధాన కేంద్రాల్లోనూ బహిరంగంగా ప్రదర్శిస్తారు. దీనివల్ల బాధితుల కుటుంబ సభ్యులు, స్నేహితులకు ముఖ్యమైన సమాచారం తెలిసే వీలుంటుంది.
హేయమైన నేరాల్లో వీడియోగ్రఫీ తప్పనిసరి. దీనివల్ల దర్యాప్తులో నాణ్యత పెరిగే అవకాశం ఉంది.
మహిళలు, చిన్నారులపై జరిగే నేరాల్లో దర్యాప్తు రెండు నెలల్లోనే పూర్తికావాలి. బాధిత మహిళలు, చిన్నారులకు ఉచితంగా ప్రాథమిక చికిత్స, వైద్య చికిత్స అందించాల్సి ఉంటుంది.
సమన్లను ఇకపై నేరుగా వెళ్లి ఇవ్వాల్సిన పనిలేదు. ఆన్‌లైన్‌లో పంపించవచ్చు.
మహిళలపై నేరాల విషయంలో బాధితురాలి వాంగ్మూలాన్ని మహిళా మేజిస్ట్రేట్‌ ఎదుట నమోదు చేయాలి. వారు లేని పక్షంలో మహిళా సిబ్బంది సమక్షంలో పురుష మేజిస్ట్రేట్‌ ఎదుట హాజరు పరచాలి.
బాధితులతోపాటు నిందితులకు కూడా ఎఫ్‌ఐఆర్‌ కాపీ నకలును ఉచితంగా అందిస్తారు. పోలీస్‌ రిపోర్ట్‌, చార్జిషీట్‌, స్టేట్‌మెంట్లు, ఇతర డాక్యుమెంట్లను రెండువారాల్లో పొందొచ్చు.
కేసు విచారణలో అనవసర ఆలస్యాన్ని నివారించేందుకు కోర్టులు గరిష్ఠంగా రెండు వాయిదాలు మాత్రమే మంజూరు చేయాలి.
సాక్షుల రక్షణ పథకాన్ని అన్ని రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు తప్పనిసరిగా అమలుచేయాలి.
అత్యాచార కేసుల్లో బాధితురాలి వాంగ్మూలాన్ని ఆడియో, వీడియో ద్వారా పోలీసులు నమోదు చేయాలి.
మహిళలు, దివ్యాంగులు, దీర్ఘకాల వ్యాధులతో బాధపడుతున్న వారితోపాటు 15 ఏళ్లలోపు పిల్లలు,60ఏళ్లకు మించి వయసున్నవారు పోలీస్‌ స్టేషన్‌కు వెళ్లాల్సిన అవసరం లేదు. వారు తాము నివసిస్తున్న చోటే పోలీసుల సాయం పొందొచ్చు.

ప్రభుత్వ బడిని బతికించుకుందాం..!

అమ్మ లాంటి ప్రభుత్వ బడి. అమ్మా నాన్న కూలికి వెళితే అక్కున చేర్చుకుని విద్యా బుద్ధులు నేర్పిన బడి. సమాజంలో ఎలా బతకాలో నేర్పిన బడి. ఎదుటివారి కష్టాన్ని తన కష్టంగా భావించడం తన జీవనంలో భాగంగా చూడమన్న బడి. పెద్దలను గౌరవించండి, తల్లిదండ్రులను పూజించండి అని రోజూ ఓనమాలు దిద్దించిన బడి. ఇప్పుడు ఏదో పాడు ప్రపంచీకరణ వచ్చి అమ్మ, బడి నేర్పాల్సిన దాన్ని సెల్‌ఫోన్‌ నేర్పు తుంది కానీ..ఆ రోజుల్లో బడే నేర్పేది. పాఠశాల ప్రారంభం కాబోతుంది కనుక ఆ బడిని రక్షించు కోవడం కోసం ఉపాధ్యాయులుగా, సమాజంగా ఏం చేయాలో చూద్దాం.
పాఠశాలలు-పిల్లలు
ఏప్రిల్‌ 30,2021 ప్రభుత్వ లెక్కల ఆధారంగా ప్రాథమిక పాఠశాలలు ప్రభుత్వ రంగంలో 33,813 ఉంటే,ఎయిడెడ్‌ ప్రాథమిక పాఠ శాలలు 1,287ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ రంగంలో ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు 4,158 ఉంటే, ఎయిడెడ్‌ పాఠశాలలు 250 ఉన్నాయి.ప్రభుత్వ రంగంలో ఉన్నత పాఠశాలలు 6,648 ఉంటే, ఎయిడెడ్‌ పాఠశాలలు 435 ఉన్నాయి.2021 ఏప్రిల్‌ నాటికి ప్రభుత్వ, ఎయిడెడ్‌ పాఠశాలల్లో చదువుతున్న విద్యార్థుల సంఖ్య 44,54,038.
జిఓ 117 పేరుతో పాఠశాలలకు సంఖ్యను 6 పాఠశాలలుగా మార్చిన తర్వాత కచ్చితమైన లెక్కలు ప్రభుత్వం నుంచి బహిర్గతం కాలేదు. కొన్ని జిల్లాల నుంచి సేకరించిన సమాచారం మేరకు ఫౌండేషన్‌ స్కూళ్లు అంటే 1,2 తరగ తులు మాత్రమే నిర్వహించే పాఠశాలలు మొత్తంగా 4600 ఉంటే దానిలో 20 లోపు ఎన్‌రోల్‌మెంట్‌ ఉన్న పాఠశాల 2,730. ఫౌండేషన్‌ ప్లస్‌ అంటే ఒకటో తరగతి నుంచి ఐదవ తరగతి వరకు ఉన్న విద్యార్థుల సంఖ్యను పరిగణలోకి తీసుకుంటే రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా 27,000 పైచిలుకు ఉంటే 8,900 వరకు 20 లోపు విద్యార్థుల సంఖ్య ఉన్న పాఠశాలలు ఉన్నాయి. అంటే సుమారుగా 12,000 ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఏకోపాధ్యాయులతో నడుస్తున్నాయి. ఈ పాఠశాలల్లో విద్యార్థులకు నాణ్యమైన విద్య ఎలా వస్తుందో ప్రశ్నార్థకంగా మారిపోయింది. ప్రీ హైస్కూల్‌ అంటే 1నుంచి 8వ తరగతి వరకు ఉన్న మొత్తం పాఠశాలలు 3,500 దాకా ఉన్నాయి. వీటిలో 30లోపు విద్యార్థులు ఉన్న పాఠశాలలు 900 వరకు ఉన్నాయి.ఉన్నత పాఠశాలలు 5,400 దాకా ఉంటే దీనిలో 100లోపు విద్యార్థులు ఉన్న పాఠ శాలలు 450 దాకా ఉన్నాయి.20లోపు ఉన్న ప్రాథమిక పాఠశాలలు 30లోపు వున్న ప్రీ హైస్కూళ్లు, 100లోపు ఉన్న ఉన్నత పాఠశాలల భవిష్యత్‌ ప్రశ్నార్ధకంగా మారబో తుంది. ఆశ్చర్య కరమైన విషయం ఏమంటే హైస్కూల్‌ లో చదువుతున్న మూడో తరగతి విద్యార్థికి సబ్జెక్టు టీచర్లతో పాఠాలు,అదే ఒక ప్రాథమిక పాఠశాలలో లేదా ప్రీ హైస్కూల్‌లో 8వ తరగతి దాకా ఉన్న యూపీ పాఠశాలల్లో చదువుతున్న విద్యార్థికి సబ్జెక్టు టీచర్లతో బోధన ఉండదు. ఒక భిన్నమైన విద్యా విధానం గత రెండు సంవత్సరాల కాలంగా అమలు చేయబడిరది. మేధావులు,ఎమ్మెల్సీలు,ఉపాధ్యాయ సంఘాలు, ఉపాధ్యాయులు దీన్ని సరిచేయాలని ఇది సరైన పద్ధతి కాదని చెప్పినా ఇది మాపాలసీ అనే పేరుతో అప్పటి ప్రభుత్వం అమలు చేసు కుంటూ పోయింది. దీంతో ఈ రోజున 12,000 ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఏకోపా ధ్యాయ పాఠశాలలుగా మారిపోయాయి. అలాగే కొన్ని ఉన్నత పాఠశాలల డీ గ్రేడ్‌,కొన్ని యూపీ పాఠశాలల డిగ్రేడ్‌గా మారిపోయాయి. ఎయిడెడ్‌ పాఠశాలలు కనుమరుగు అయి పోయాయి. ఇప్పుడు ఎన్‌రోల్‌మెంట్‌ ప్రక్రియ చూస్తే ఈ లెక్కలు కూడా ప్రభుత్వం అధికారి కంగా ఎక్కడా వెబ్‌సైట్‌లో పెట్టలేదు.కానీ 36 లక్షలకు మించి విద్యార్థులు ప్రభుత్వ పాఠశా లల్లో చదవటం లేదనేది అర్థమవుతుంది. ప్రాథమిక పాఠశాల వ్యవస్థ జిఓ117వల్ల అస్తవ్యస్తంగా మారిపోయింది. అక్కడ చదివే పిల్లలు ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లో ఉన్నారో ప్రైవేటు పాఠశాలకు వెళ్లారో కూడా గణాంకాలు లేని పరిస్థితులు ఏర్పడతాయి. పాఠశాల స్ట్రక్చర్‌, మౌలిక వసతులు, పిల్లలకు కావలసిన సదుపాయాలు కలుగచేసిన తర్వాత కూడా పాఠశాలల్లో పిల్లల సంఖ్య తగ్గడానికి కారణమేమిటో, ఉపాధ్యాయ పోస్టులు కుదించబడటానికి కారణమేమిటో సమీక్ష జరగకపోవటం ప్రధాన లోపంగా ఉన్నది. ఇప్పటికైనా తక్షణం ఈ విద్యారంగంలో చేస్తున్న మార్పుల మీద ఒక స్పష్టమైన సమీక్ష జరగాలి. దాన్ని సరిచేసుకుని ప్రభుత్వ విద్యారంగాన్ని బలోపేతం చేసుకునేవైపు ప్రణాళికలు ఉండాలి. బైజూస్‌, సిబిఎస్‌ఇ, టోఫెల్‌, ఐఎఫ్‌బి ప్యానల్‌. ఇలా అనేక పథకాలు పాఠశాలలోకి వచ్చి చేరాయి. ఏపాఠశాలలో ఏసిలబస్‌ ఉందో,ఏ పరీక్షా విధానం ఉందో తెలియని పరిస్థితులు ఏర్పడ్డాయి. దీనిపైన మాట్లాడుకోవడం గానీ, చర్చించుకోవడం గానీ సమగ్రంగా జరగలేదు. మరో విచిత్రం ఏమంటే ఉపాధ్యాయులు తమ సొంత నెట్‌,సెల్‌ఫోన్‌లోనే అన్ని యాప్‌లు డౌన్‌లోడ్‌ చేసుకోవటం.పిల్లలకు ఏమైనా నాలుగు అక్షరాలు వచ్చాయా అనే దానికంటే ఉపాధ్యాయులు యాప్‌లు నింపడం,ఫార్మేట్లు పూర్తి చేయటం మీదే పర్యవేక్షణ సాగింది. పర్యవేక్షణ పాఠశాలలో ఒక భయానక వాతావరణాన్ని సృష్టించింది.ఒక్క ఉపాధ్యా యులే కాదు.విద్యార్థులు,తల్లిదండ్రులు, డీఈఓ,ఆర్‌జెడి,పై అధికారులు కూడా భయ పడాల్సిన పరిస్థితి ఏర్పడిరది.ఒక స్వేచ్ఛా యుత వాతావరణం పాఠశాలో దెబ్బతిన్నది.
బడి కోసం ఉపాధ్యాయులు
విద్యార్థి బడి ద్వారా సమాజంలో మంచి పౌరుడుగా మారడానికి టీచరు ఉపయోగ పడాలి.నిరంతరం తల్లిదండ్రులతో మమేకం అవ్వాలి.పిల్లల యోగక్షేమాన్ని అడిగి మనోధైర్యా న్ని ఇవ్వాలి. ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లో పిల్లల్ని చేర్పించడానికి నిరంతరం ప్రత్యేక కృషి చేయాలి.చదవటం,రాయటం ప్రతి విద్యార్థికి వచ్చే బాధ్యత తీసుకోవాలి. మన బడికి వచ్చే పిల్లలు ఆర్థికంగా సామాజికంగా వెనకబడిన వారినే విషయం స్పృహలో ఉంచుకోవాలి. తల్లిదండ్రులు ఇచ్చే ఆప్యాయతను విద్యార్థికి బడిలో ఉపాధ్యాయులు ఇవ్వాలి. బడి సమయాన్ని పిల్లల కోసం మాత్రమే కేటా యించాలి. ఉపాధ్యాయుల జీతాలు తల్లిదం డ్రులు, సమాజం కట్టే పన్నుల నుంచే వస్తున్నా యనే వాస్తవాన్ని గ్రహించి, పిల్లల తల్లిదం డ్రులతో, సమాజంతో అనుసంధానం అయ్యేలా వారి పని ఉండాలి. ప్రతి రోజు నూతన అంశాలు, నిరూపించిన శాస్త్రీయ అంశాలు బోధించాలి. విద్యార్థుల్లో చదువుల పట్ల ఆసక్తి కలిగించేటట్లు పని మెరుగు పరచుకోవాలి. ఏదైనా పరీక్షల్లో తక్కువ మార్కులు వస్తే, ఉత్తీర్ణత కాకపోతే తనువు చాలించడం కాకుండా మనోధైర్యంతో బతికేటట్లు, మరల విజయాన్ని అందుకునేటట్లు ప్రోత్సహించాలి. కష్టం,శ్రమ,నిజాయితీ లాంటి నైతిక విలువ లను నేర్పాలి.మొత్తంగా బడి చుట్టూ ఒక సామాజిక కంచెను ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. సమాజంలో మనం మనలో సమాజం భాగంగా ఉంటుందని భావనతో ఉపాధ్యా యులు తమ పనిని అభివృద్ధి చేసుకునే వైపు ఉండాలి. బడి తల్లిదండ్రుల ఆదరాభిమానాల్ని పొందే విధంగా టీచర్లు ఆదర్శంగా ఉండాలి. అవసరమైతే ఒకగంట అదనంగా పనిచేయ డానికి సిద్ధపడాలి.బడి నుంచి బయటికి వెళ్లిన విద్యార్థి సమాజంలో ఎలాంటి ఒడుదుడుకులు లేకుండా బతకగలిగే సామర్ధ్యాన్ని ఇవ్వగలిగేలా బోధన ఉండాలి. ఎలాంటి ఆటంకాలు ఎదురైనా బడి సమయంలో పిల్లల చుట్టూ, పిల్లల అభివృద్ధి చుట్టూనే ఉపాధ్యాయుల ఆలోచనలు,ఆచరణ, కార్యాచరణ ఉండాలి. బడి కోసం ప్రభుత్వం బోధనకు మాత్రమే ఉపాధ్యాయుని పరిమితం చేయాలి. పాఠశాల పర్యవేక్షణ కక్ష సాధింపు ధోరణితో కాకుండా పొరపాట్లను సరిచేసుకునే పద్ధతిలో ఉండాలి. విద్యారంగానికి హాని చేసే జీవో117ని పూర్తిగా రద్దు చేయాలి.విద్యార్థి ఏమీడి యంలో చదువుకోవాలనే దానిపై విద్యార్థికి స్వేచ్ఛ నివ్వాలి. ప్రాథమిక పాఠశాల విద్య మాతృ భాషలో మాత్రమే ఉండాలి. మాధ్యమిక, ఉన్నత పాఠశాలల్లో రెండు మీడియంలను అనుమ తించాలి.ఖాళీలన్నీ డిఎస్సీ ద్వారా తక్షణం భర్తీ చేసి ఉపాధ్యాయుల కొరత లేకుండా చేయాలి. ఎంఈఓ-2,ప్లస్‌ టు పాఠశాలల వ్యవస్థపై సమీక్ష జరపాలి.ప్రతి పంచాయతీకి అన్ని హంగులతో ఒక ప్రాథమిక పాఠశాల, ఉన్నత పాఠశాల ఉండేటట్లుగా ఏర్పాట్లు జరగాలి. ఉపాధ్యాయుల సమస్యలను విని పరిష్కరించే ప్రజాస్వామిక వ్యవస్థ ఏర్పాటు చేయాలి. బది లీల కౌన్సిలింగ్‌ విధానాన్ని బలోపేతం చేసే విధంగా బదిలీల చట్టాన్ని రూపొందించాలి. బదిలీల చట్టానికి భిన్నంగా ఎలాంటి బదిలీలు చేయడానికి అనుమతించకూడదు. యాప్‌లు, సెక్షన్లు, ఫార్మేట్లు పూర్తి చేయటం అనేది పాఠశాల పరిధిలో ఉండకూడదు. పాఠశాల పనిదినాలలో ఎలాంటి శిక్షణలు ఉండకూడదు. బడి అంటే పిల్లల కేంద్రంగా ఉండాలి. పిల్లలకు నైపుణ్యమైన, నాణ్యమైన విద్య అందించడానికి ప్రాముఖ్యత ఇవ్వాలి. సాంకేతిక పరిజ్ఞానం అదనపు సోర్సుగా ఉండాలి తప్ప ఉపాధ్యాయుడు మింగివేసే సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని అనుమతించకూడదు. స్కీముల పేరుతో రోజుకో రకమైన విద్యా విధానాన్ని ప్రవేశపెట్టడం కూడదు.రాష్ట్ర అవసరాలను తీర్చగలిగిన నూతన తరాన్ని తయారు చేసేటట్లు రాష్ట్ర విద్యా విధానం రూపొందించాలి. మేధావులు, విద్యావేత్తలు, ఉపాధ్యాయ సంఘాలతో నిరంతరం విద్యలో చేస్తున్న మార్పులపై సమగ్ర చర్చ జరిపి, అందరి ఆమోదంతో అమలు చేయాలి. అంతి మంగా ప్రభుత్వ బడిని బలోపేతం చేసే వైపు కార్యాచరణ, ప్రణాళిక, బడ్జెట్‌ కేటాయింపులు జరగాలి. బడిలో ఉపాధ్యాయుడికి స్వేచ్ఛాయుత వాతావరణాన్ని కల్పించాలి.
ప్రభుత్వ బడికి ప్రత్యామ్నాయం లేదు
సమాజంలో నైతిక విలువలు,ప్రజాస్వామ్య విలువలు దృఢంగా నిలబడాలన్నా, మానవత్వం పరిమళించాలన్నా శ్రమజీవుల గురించి ఆలోచించే గొంతుకలు కావాలన్నా,ప్రశ్నించే తత్వం, పరిశోధనలు పెరగాలన్నా, భవిష్యత్తు తరంలో సమానత్వపు ఆలోచనలు పెంపొందిం చాలన్నా, చదువుకున్న చదువుని సమాజం కోసం నిస్వార్ధంగా వినియోగించాలన్నా ప్రభుత్వ బడి వుండాలి. డబ్బుతో కొనుక్కునే చదువు ద్వారా తయారైన పౌరుడు ప్రతిదాన్ని కొనుక్కునే వైపుగానే ఆలోచిస్తాడు. విద్యార్థి పరిపూర్ణ మానవత్వం కలిగిన వ్యక్తిగా భవిష్యత్తులో సమాజానికి ఉపయోగపడాలంటే ప్రభుత్వ బడిని బతికించుకోవాలి. కనుక ప్రభుత్వ బడిని రక్షించుకోవాల్సింది బలోపేతం చేయాల్సింది ఆ రంగంలో పని చేస్తున్నటు వంటి ఉపాధ్యాయులే. ఉపాధ్యాయ హక్కుల కోసం ఎంతగా కదులుతున్నామో, ఎంతగా తపిస్తున్నామో, హక్కుల రక్షణకు ఎంతగా ఆలోచిస్తున్నామో అంతకంటే ఎక్కువ బాధ్యతతో, చిత్తశుద్ధితో ప్రభుత్వ బడిని బతికించుకునేందుకు కదలాలి. పిల్లలకు నాణ్యమైన విద్యను అందించేందుకు ఉపాధ్యా యులు ముందుకు కదలాలి. నిరంతరం సమాజంతో మమేకం కావాలి.
తెలుగు భాషలో సరిగా పునాదులు వేయాలి! -డాక్టర్‌ గుంటుపల్లి శ్రీనివాస్‌
‘బడి ఈడు పిల్లలకు ‘తెలుగు భాషలో సరిగా పునాదులు పడకపోవడానికి కారణం ఏమిటి? ప్రస్తుతం ఉన్న అతి పెద్ద సమస్య ఏమిటంటే ‘సమాజంలో ఉన్న సమస్యల గురించి లోతైన పరిశీలన చేయకపోవడం పరిష్కారాల గురించి సరైన దిశగా విశ్లేషణతో కూడిన చర్చ చేయక పోవడం.నిజానికి ప్రస్తుత చర్చలు అన్నీ కూడా ….పైపై మెరుగుల్లాగా,అంతా పైపై చర్చలే! 21వశతాబ్దంలో మన తెలుగువారు నమ్ముతున్న అతిపెద్ద అవాస్తవం ఏమిటంటే ‘ఇంగ్లీష్‌ రావా లంటే చిన్నప్పటి నుండి ఇంగ్లీష్‌ మీడియంలో చదవాలి.తెలుగు రావాలంటే తెలుగు మీడియం లో చదవాలి‘అని.ఈ రెండు భావనలు తెలుగు రాష్ట్రాల ప్రజలను,తల్లిదండ్రులను,రాజకీయ పార్టీలను బలంగా ప్రభావితం చేస్తున్నాయి. ఈ రెండు భావనలతో ఆలోచించడం మానేసి , మెదడును మూసివేసి…వాస్తవాన్ని,సత్యాన్ని చూడటం లేదు మరియు కనీసం వినడం కూడా లేదు!! చర్చలలో వాస్తవాలను తెలుసు కోవడానికి ‘ఓపెన్‌ మైండ్‌‘తో ఉండటం ఎంతో అవసరం.కానీ ఘనీభవించిన ఆలోచనలు ఉన్న మెదడులు…నిజాలను తెలుసుకోవడానికి కానీ, వాస్తవాలను అంగీకరించడానికి కానీ సిద్ధంగా ఉండవు.
అసలు సమస్య..
విద్యార్థి తెలుగు మీడియంలో చదివినా (లేక) ఇంగ్లీష్‌ మాధ్యమంలో చదివినా ప్రాథమిక స్థాయిలో..వారి మోడల్‌ టైమ్‌ టేబుల్‌ ప్రకారం,1వ తరగతి నుండి 5వ తరగతి వరకు వారానికి తెలుగుకు కనీసం10 పీరియడ్‌లు ఉంటాయి.నిజానికి చాలా మంది ‘ మంచి ఉపాధ్యాయులు‘ తెలుగు ఇంగ్లీష్‌లకు ఇంకా ఎక్కువ సమయం కేటాయిస్తారు (అనగా ప్రతీ భాషకు వారానికి సుమారు 12నుండి 15పీరియడ్‌ల వరకు) తగినంత బోధనా సమయం కేటాయించినా కూడా విద్యా ర్థులకు తెలుగులో చక్కటి పట్టు ఎందుకు రావడం లేదు అన్నది అసలు ప్రశ్న లోపం ఎక్కడుంది? ఏదైనా భాషలో నైపుణ్యం (లాంగ్వేజ్‌ ప్రోఫిషియన్సీ) ఉన్నది అంటే ‘సంసిద్ధం కాని) పరిస్థితులలో కూడా విన డం,విన్నదాన్ని అర్థం చేసుకొని తగురీతిలో మాట్లాడటం,చదవడం మరియు రాయడం అనే నాలుగు నైపుణ్యాలు (శ్రీఱర్‌వఅఱఅస్త్ర,ంజూవaసఱఅస్త్ర, తీవaసఱఅస్త్ర aఅస షతీఱ్‌ఱఅస్త్ర)వచ్చి ఉండా.మన రాష్ట్రంలో పిల్లలు బడిలో చేరటానికి ముందే …ఇంటివద్దే వారికి తెలుగులో మాట్లాడిరది విని అర్థం చేసుకొని,తదుపరి తగినట్లుగా మాట్లాడటం అనేవి (శ్రీఱర్‌వఅఱఅస్త్రడ ంజూవaసఱఅస్త్ర) చక్కగావచ్చు.వాస్తవానికి బడి పిల్లలకు నేర్పా ల్సింది…తెలుగులో చదవడం,వ్రాయడం మాత్రమే! ఈరెండు నైపుణ్యాలు తెలుగు పిల్లలకు,తెలుగుగడ్డపై నేర్పడంలో‘తెలుగు రాష్ట్రాలబడులు’ఎందుకు విఫలమవు తున్నాయి..?లోపం ఎక్కడుంది?తెలుగును బోధించే విధానంలో లోపం ఉన్నదా?(లేక) తరగతి గదిలోనూ,పరీక్షలలోనూ విద్యార్థులు వ్రాసిన తప్పులను సరిచేయకపోవడంలో ఉన్నదా?
తెలుగును బోధించే విధానం..
అ) ముందుగా తెలుగు అక్షరాలు,గుణింతాలు, తదుపరిపదాలు,వాక్యాలు నేర్పుతూ ముందుకు వెళ్లడం ఒక పద్ధతి.
ఆ) మరొక పద్ధతి నేరుగా పదాలలోని అక్షరాలను గుర్తిస్తూ,పదాలను కూడా ఒకేసారి పరిచయం చేసుకుంటూ వెళ్లడం.ఇందులో అక్షరమాలను వరుస క్రమంలో పిల్లలకు నేర్పరు.నిజానికి విద్యార్థికి ఏవిధానంలో నేర్పినా…అక్షరమాలలోని అన్ని అక్షరాలు నేర్పడం,వాటి ఆధారంగా పదాలను చదవడం,తర్వాత రాయడం నేర్పుతారు.
పలకపై దిద్ధితేనే తెలుగు వస్తుందా..
తెలుగు అక్షరాలు నేర్పేటప్పుడు ‘ఒకప్పుడు అక్షరాలు ఇసుకలో దిద్దించేవారు,తర్వాతి కాలంలో పలక మీద, ప్రస్తుతం నోట్‌ పుస్త కంలో వ్రాయిస్తున్నారు.ఇందులో ఒకపద్ధతి కన్నా,మిగిలిన పద్ధతులు ఏమాత్రం ఉత్తమ మైనవి కావు.
తప్పులను సరిచేయకపోవడమే అసలు లోపం..
ప్రాథమిక స్థాయినుండే అత్యధిక మంది ఉపాధ్యాయులు తెలుగులో విద్యార్థుల తప్పులను (చదివినప్పుడు,వ్రాసినప్పుడు)సరిచేయడం చాలా వరకు ఆపేశారు. కనీసం క్లాస్‌ నోట్స్‌లో కూడా తప్పులను ఎర్ర పెన్నుతో రౌండ్‌ చేసి …సరైనది వ్రాయడం లేదు.1వ తరగతినుండి పరీక్షలలో25కి23-24-25లు వేయడంకోసం అన్నిటికీ కరెక్ట్‌ అని టిక్కులు కొడుతున్నారు. దీని వలన విద్యార్థులు వాళ్ళు వ్రాసింది( తప్పు లు అయినా) కరక్టే అనే భావనలో ఉంటు న్నారు. ఇదే విధానంపై తరగతులలో కూడా జరుగుతుంది.ఏదైనామార్కులు 23,24,25లు వేయాలంటే..అన్నిటికీ రైట్‌లు కొట్టుకుంటూ వెళ్ళాల్సిందే కదా !!అదే ఉపాధ్యాయులు చేస్తున్నారు.విద్యార్థులు వ్రాసినదాన్ని సరిచేయడం అనేది దాదాపు ఆగిపో యింది.కొద్ది మంది నిబద్ధత కల్గిన ఉపాధ్యా యులు,ప్రశ్నించే తల్లిదండ్రులు ఉన్న చోట్ల మాత్రమే తప్పొప్పులు కొంతమేర సరిచేస్తున్నారు.
బాధ్యతా రాహిత్యం నుండి మార్కుల వరద వరకు…
తరగతి గదిలో ప్రాథమిక స్థాయిలో,సెకండరీ స్థాయిలో చేయాల్సినవి చేయకుండా..పరీక్షలలో మార్కుల వరద తీసుకువస్తున్నారు.2024 పది పబ్లిక్‌ పరీక్షలలో6,854మందికి తెలుగులో 100 కి100మార్కులు వచ్చాయి.ఇవి నిజంగా నిక్కచ్చిగా పేపర్లు దిద్దిన తర్వాత వస్తే … ఆవిద్యార్థులు మన తెలుగు జాతికి గర్వకా రణం.అప్పుడు భాషాభిమానులు దిగులు పడాల్సిన పనేమీలేదు!! ఎందుకంటే భాషను కాపాడే శక్తియుక్తులు ఆ పిల్లలకు ఉన్నాయి అని గుండెల మీద చేయివేసుకొని హాయిగా విశ్రాంతి తీసుకోవచ్చు! ఈమార్కులు నిజమైనవని,వారు వ్రాసిన సమాధానాలలో తప్పులే లేవని ప్రభుత్వం భావిస్తే ‘తెలుగులో 100కి100మార్కులు వచ్చిన విద్యార్థుల జవాబు పత్రాలు పబ్లిక్‌ డొమైన్‌లో పెట్టండి. (విద్యార్థుల పేర్లు,హాల్‌ టికెట్‌ నెంబర్‌లు కనబడకుండాచేసి…ఆపేపర్లు పబ్లిక్‌ డొమైన్‌లో ఉంచడానికి ఎవరికీ అభ్యంతరం ఉండదు). తప్పులు లేకుండాఉన్న జవాబుపత్రాలు తల్లిదం డ్రులు చూస్తే,వారి పిల్లలు కూడా అలా రాయలని తపన పడతారు ,వారి పిల్లలను కూడా ఆదిశగా ప్రోత్సహిస్తారు.నిజానికి దీనివలన సమాజంపై ప్రభావం చాలా ఎక్కువగా ఉంటుంది.
తల్లిదండ్రులపై నెపం వేయడం తప్పు….
తల్లిదండ్రులకు తెలుగుపై మక్కువలేదని, ఇంగ్లీష్‌పై మోజుందని చెప్పడం అనేది ‘సమస్య ను పక్కదారి పట్టించడమే !.వాళ్ళపిల్లలు వ్రాస్తున్న, చదువుతున్న తప్పులను సరికుండా,కనీసంఎత్తి చూపకుండా మార్కులు కుమ్మరిస్తుంటే…వాళ్ళు అంతా సవ్యంగా ఉంది అని అనుకుంటున్నారు.
చక్రపాణి మాష్టారు లాంటి వారు ఆదర్శం…
తాడికొండ గురుకులపాఠశాలలో 1992లో 10వ తరగతి విద్యార్థులందరికీ పబ్లిక్‌ పరీక్ష లలో తెలుగులో 90కన్నా ఎక్కువ మార్కులు వచ్చాయి. మార్కులు నిక్కచ్చిగా వేసే ఆరోజుల లోనే కాదు…ఇప్పటికీ అది రికార్డే! ఈరికార్డుకు మూలకారణం‘చక్రపాణి మాష్టారు ‘…ఆయన తెలుగు మాష్టారు.ఆయన జవాబు పత్రాలు దిద్దేటప్పుడు ప్రతీతప్పును హైలైట్‌ చేసేవారు.ప్రతీతప్పుకు 1/4% మార్కు తగ్గించే వారు.కొత్తగా చేరిన విద్యార్థులు కూడా, రెండు మూడు పరీక్షలు ముగిసేటప్పటికి తప్పులు లేకుండా వ్రాసేవారు.నేర్చుకోవడం అనేది విద్యార్థికి ఉన్న సహజ స్వభావం.పరీక్షలలో తప్పులు సరిజేయకుండా, అధిక మార్కులు వేసుకుంటూ వెళ్లడం వలన ‘విద్యార్థులకు ఉండే నేర్చుకునే స్వభావం మసకబారు తుంది,మరియు మొద్దుబారిపోతుంది. కావున తెలుగు భాషను కాపాడాలంటే ‘ప్రాథమిక స్థాయిలో ఉపాధ్యాయులు (క్లాస్‌టీచర్‌లు),హై స్కూల్‌లో తెలుగు ఉపాధ్యాయులు నడుంకడితే మాత్రమే ఇది సాధ్యమవుతుంది. విద్యార్థులు వ్రాసిన తప్పొప్పులను,ఉపాధ్యాయులు ప్రతీ దశలోనూ సరిచేయాలి.తప్పులను సరిచేస్తే పిల్లలు బాధపడతారు అనేది …చాలా అసంబద్ధమైన, పసలేని వాదన!! ఎందుకంటే వారు బాధపడటం,బాధపడకపోవడం అనేది మన హావభావాల మీద-దండన లాంటి విషయాలపైన మాత్రమే ఆధారపడి ఉంటుంది. కావలసింది తప్పులనుసరిదిద్ది,విద్యార్థులను మరింతగా ప్రోత్సహించే అభ్యుదయ కాముకులైన ఉపాధ్యాయులు, హెడ్‌మా స్టార్లు.వారికి పాఠశాల యాజమా న్యాలు మరియు విద్యాశాఖ అధికారులు పూర్తి సహకారాన్ని అందిస్తూ, పర్యవేక్షణను పెంచాలి.అప్పుడే తెలుగు భాష మరలా తన పూర్వ వైభవాన్ని పొందుతుంది.
-(ఎన్‌.వెంకటేశ్వర్లు)

ప్రజల ఆకాంక్షలు నెరవేర్చాలి

తెలుగుదేశం పార్టీ అధినేత నారా చంద్రబాబు నాయుడు బుధవారం ప్రజా సమక్షంలో నాలుగోసారి ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణం స్వీకారం చేశారు.17మంది కొత్త వారితో సహా 24మందితో తన మంత్రి మం డలి జట్టును కూడా ప్రకటించారు. ఈ ప్రమా ణ స్వీకార మహోత్సవానికి ప్రధాని మోడీ, హోంమంత్రి అమిత్‌ షా విచ్చేసి,కొత్త ప్రభు త్వానికి శుభాకాంక్షలు చెప్పారు.చంద్రబాబు, పవన్‌ కళ్యాణ్‌ ప్రమాణ సమయంలో కార్య కర్తల హర్షాతిరేకాలతో సభాప్రాంగణం మార్మోగి పోయింది! జూన్‌ 4న టిడిపి కూటమి విజయ కేతనం ఎగుర వేయడంతో మొదలైన కూటమి శ్రేణుల సందడి నిన్నటి ప్రమాణ స్వీకారంతో పతాకస్థాయికి చేరింది.జూన్‌ 13న చంద్రబాబు బాధ్యతలు స్వీకరించి,కొన్ని ఎన్ని కల వాగ్దానాలపై తొలి సంతకాలు చేయడంతో పాలనాపర్వం మొదలైంది.
వివిధ తరగతుల ప్రజలు పెట్టుకున్న ఆశలను, ఆకాంక్షలనూ నెరవేర్చే విధంగా కొత్త ప్రభుత్వం ఇక ముందుకు సాగవల్సి ఉంటుంది. నిరంకుశ విధానాలు, ప్రజలపై భారాలూ అమలు చేస్తే జనం ఎలా స్పందిస్తారో గత ప్రభుత్వ అను భవాన్ని సదా గుర్తు పెట్టుకోవాల్సి ఉంటుంది. విభజిత రాష్ట్రానికి రెండోసారి ముఖ్యమంత్రిగా ఎన్నికైన చంద్రబాబుకి, ఆయన మంత్రివర్గానికి ఇది చాలా బాధ్యతాయుత కాలం. రాష్ట్రం విడివడి పదేళ్లు గడచిపోయాక కూడా విభజన హామీలు నెరవేరలేదు. రాష్ట్రాభివృద్ధికి తోడ్పాటునివ్వాల్సిన కేంద్రంలో ఈ పదేళ్లూ బిజెపియే అధికారంలో ఉంది. చంద్రబాబు ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్న ఐదేళ్ల వ్యవధిలోనే ప్రత్యేక హోదా హామీకి మోడీ షా ప్రభుత్వం మంగళం పాడేసింది. మనం హక్కుగా పొందాల్సిన విభజన హామీలు చూస్తుండగానే తీవ్రమైన నిర్లక్ష్యానికి గురయ్యాయి. రైల్వే జోను మంజూరు, వెనుకబడిన ప్రాంతాలకు ప్రత్యేక నిధులు, వివిధ సంస్థల ఏర్పాటు వంటి కీలక బాధ్యతల నుంచి కేంద్ర ప్రభుత్వం నిస్సిగ్గుగా తప్పుకొంది. తరువాత అధికారంలోకి వచ్చిన జగన్‌ మూడు రాజధానుల జపం చేసినప్పుడు మోడీ ప్రభుత్వం గోడ మీద పిల్లిలా అవకాశవా దాన్ని ప్రదర్శించింది.తన వైఖరిని స్పష్టం చేయకుండా నాన్చి,రాష్ట్ర ప్రభుత్వానిదే తుది నిర్ణయమని త్రేన్చి, రాష్ట్రానికి తీవ్రమైన ద్రోహం చేసింది.
అలాంటి బిజెపి ఇప్పుడు చంద్రబాబు మద్దతు తప్పనిసరైన పరిస్థితుల్లో కేంద్రంలో ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. ఒకరికొకరు చాలా కీలక మూ,అవసరమూ అన్నంత ప్రదర్శన మోడీ -చంద్రబాబుల్లో బయటికి బ్రహ్మాండంగా కనిపిస్తోంది.2014లో వలె రాష్ట్రంలో బిజెపి అధికారాన్ని పంచుకుంటుంటే, కేంద్రంలో టిడిపి మంత్రిపదవులను అంది పుచ్చుకొంది. అయితే, బిజెపి సహజంగానే తన మిత్రులకు సమాన ప్రాతినిథ్యం ఇవ్వదని, సంపూర్ణ విశ్వాసం చూపదని అనేక రాష్ట్రాల్లోని ప్రాంతీయ పార్టీల అనుభవం. గతంలో చంద్రబాబు కూడా దీనిని చవి చూశారు కాబట్టి, అప్రమత్తంగా ఉండాలి. రాష్ట్ర ప్రభుత్వం తొలినాళ్ల నుంచీ రాష్ట్ర ప్రయోజనాలే ప్రప్రథమ ప్రాధాన్య బాధ్యతగా తలకెత్తుకొని పనిచేయాలి. కేంద్ర బిజెపి మన రాష్ట్రానికి చేయాల్సింది చేయకపోగా,తెలుగు జాతి పోరాడి సాధించుకున్న విశాఖ ఉక్కును కార్పొరేటు పరం చేయటానికి పూనుకొంది. ఏళ్ల తరబడి మొక్కవోని దీక్షతో ఉక్కు కార్మికులు సాగిస్తున్న నిరవధిక పోరాటమే దానిని ఇన్నాళ్లూ భద్రంగా ఉంచగలిగింది. చంద్ర బాబు ప్రభుత్వం పూనుకొని,విశాఖ ఉక్కును ప్రభుత్వరంగంలోనే నిలబెట్టి, సొంత గనులూ సాధించాలి.రాష్ట్రానికి ప్రత్యేక హోదాతో సహా అన్ని విభజన హామీలూ ఆచరణలోకి వచ్చేలా నిక్కచ్చిగా, నిరంతరాయంగా పనిచేయాలి. రాజధాని నిర్మాణం, పోలవరం ప్రాజెక్టు పూర్తి, నిర్వాసి తులకు సంపూర్ణంగా పరిహారం, పునరావాసం కల్పన వంటి కీలక బాధ్యతలను నెరవేరుస్తూనే -ఎన్నికల ప్రాంగణంలో ప్రజలకు ఇచ్చిన అన్ని వాగ్దానాలనూ అమలు చేయాలి. మోడీ షాల మాటల మాయోపాయంలో కాలహరణం జరిగిపోకుండా తొలిరోజు నుంచీ న్యాయ బద్ధమైన రాష్ట్ర హక్కుల కోసం, ప్రకటిత హామీల అమలు కోసం గొంతెత్తాలి.తెలుగు ప్రజల ఆత్మగౌరవ నినాదంతో ఎన్‌టి రామారావు స్థాపించిన పార్టీ రాష్ట్రాల హక్కుల పరిరక్షణకు గట్టిగా పనిచేయాలి.
ఆ ఐదు ఫైళ్లపై సంతకాలు
వెలగపూడి సచివాలయంలో ఏపీ సీఎంగా చంద్రబాబు బాధ్యతలు చేపట్టారు. ఆ వెంటనే.. ఐదు ఫైళ్లపై సంతకాలు చేశారు. ముందుగా మెగా డీఎస్సీ,పెన్షన్ల పెంపు, ల్యాండ్‌ టైటిలింగ్‌ యాక్ట్‌ రద్దు, అన్న క్యాంటీన్ల పునరుద్ధరణ, స్కిల్‌ సెన్సస్‌ ఫైళ్లపై సైన్‌ చేశారు. టీడీపీ అధికారంలోకి వస్తే మెగా డీఎస్సీ వేస్తామని ఎన్నికల ప్రచారంలో హామీ ఇచ్చారు చంద్రబాబు. అన్నట్టుగానే ఆ ఫైల్‌పైనే ముఖ్య మంత్రిగా తొలి సంతకం చేశారు. అయితే వైసీపీ ప్రభుత్వంలో ఇచ్చిన డీఎస్సీని సవ రించి..కొత్తగా ప్రకటన విడుదల చేయాల్సి ఉంది. పాఠశాల విద్యాశాఖ పరిధిలోని విద్యా సంస్థల్లో 13వేలకు పైగా పోస్టులు ఖాళీలు న్నట్టు ప్రాథమికంగా అధికారులు నివేదిక రూపొందించారు. వీటిపై సీఎం చంద్రబాబు అధికారులతో చర్చించి ఆ తర్వాత వివరాలు ప్రకటించే అవకాశం ఉంది. ప్రజల్ని అయోమ యానికి గురిచేసిన ల్యాండ్‌ టైటిలింగ్‌ యాక్ట్‌ రద్దుపై రెండో సంతకం చేశారు సీఎం చంద్రబాబు. ప్రజల స్థిరాస్తులను కొట్టేయడానికి గత ప్రభుత్వం అత్యంత దుర్మార్గమైన ఈ చట్టాన్ని 2023అక్టోబర్‌ 31న తీసుకొచ్చిందని ఎన్నికల ప్రచారంలో పదే పదే కూటమి పార్టీలు ఆరోపించాయి. ఈ చట్టం ముసుగులో ప్రభుత్వ, ప్రైవేట్‌ వ్యక్తుల భూ భక్షణకు ఆస్కా రం ఇచ్చేలా వేర్వేరు సెక్షన్లు రూపొందించార ని మండిపడ్డారు.సామాన్యుల ఆస్తులకి ఈ చట్టంతో రక్షణ లేకుండా పోయిందన్నారు. తాము అధికారంలోకి రాగానే ఈ చట్టాన్ని రద్దు చేస్తామని హామీనిచ్చారు చంద్రబాబు. దీంతో రెండో సంతకం..ల్యాండ్‌ టైటిలింగ్‌ యాక్ట్‌ను రద్దు ఫైల్‌పైనే చేశారు. 2014లో టీడీపీ అధికారంలోకి రాగానే 200 రూపా యలున్న వృద్ధుల పెన్షన్‌ ఏకంగా ఐదు రేట్లు పెంచి వెయ్యి చేశారు. ఆ తర్వాత దాన్ని 2వేలకు పెంచారు.ఈ సారి ఎన్నికల ప్రచా రంలో వృద్దుల పెన్షన్‌ నాలుగు వేలకు పెంచు తామని చంద్రబాబు హామీనిచ్చారు. అంతే కాదూ ఏప్రిల్‌ నుంచి పెంచిన పెన్షన్‌ వర్తింపజే స్తామని ప్రకటించారు. సీఎం చంద్రబాబు. ఆ హామీని నెరవేరుస్తూ మూడో సంతకం చేశారు
గత టీడీపీ ప్రభుత్వ హయాంలో ఏపీ వ్యాప్తం గా 183 అన్న క్యాంటీన్లు ప్రారంభించారు. ఒక పూటకి ఐదు రూపాయల చొప్పున మూడు పూటలకి 15రూపాయలకే భోజనం అందిం చారు.అయితే వైసీపీ ప్రభుత్వం వచ్చాక అన్న క్యాంటీన్లను నిలిపివేశారు.ఎన్నికల ప్రచారంలో అన్న క్యాంటీన్లను పునరుద్ధరిస్తామని చంద్రబా బు ప్రకటించారు.ఇందులో భాగంగా నాలుగో సంతకం అన్న క్యాంటీన్ల పునరుద్ధరణపై చేశారు. యువత ఉన్నత విద్యనభ్యసించినా అందుకు తగ్గట్టు ఉద్యోగాలు రావడం లేదు. కారణం నైపుణ్యం లేకపోవడమే.ఇది గుర్తించిన కూటమి నేతలు..ఎన్నికల ప్రచారంలో స్కిల్‌ సెన్సస్‌ హామీనిచ్చారు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా జరుగుతున్న అభివృద్ధి,ఏరంగానికి ప్రాధాన్య ముంది..ఆ తరహా ఉద్యోగాలు పొందేందుకు ఎలాంటి నైపుణ్యాలు అవసరమో వాటిని అందించి రాష్ట్రంలో నిరుద్యోగిత తగ్గించేందుకు స్కిల్‌ సెన్సస్‌ చాలా ఉపయోగపడనుంది.ఐదో సంతకం స్కిల్‌ సెన్సస్‌పైన చేశారు.
మెగా డీఎస్సీ ఫైల్‌పై చంద్రబాబు తొలి సంతకం
సీఎంగా బాధ్యతలు చేపట్టిన చంద్రబాబు నాయుడు మెగా డీఎస్సీ ఫైల్‌పై తొలి సంతకం చేసి నిరుద్యోగుల జీవితాల్లో భరోసా నింపారు. మెగా డీఎస్సీ ద్వారా పాఠశాలల్లో 16,347 పోస్టులకు పచ్చజెండా ఊపారు.చంద్రబాబు నిర్ణయంపై రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా హర్షాతిరేకాలు వ్యక్తమవుతున్నాయి. ఏపీలో నిరుద్యోగులకు పండగొచ్చింది. మెగా డీఎస్సీ అంటే దాదాపు పదివేల వరకు పోస్టులు ఉండొచ్చు అనుకుంటే అంతకు మించి ప్రకటించారు ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబు.మెగా డీఎస్సీ కాదు మెగా డీఎస్సీ ప్లస్‌? అనిపించేలా 16,347పోస్టుల ఫైల్‌పై తొలి సంతకం చేశారు. ఎన్నికల ప్రచారంలో ఇచ్చిన హామీని నిలబెట్టుకుంటూ ఇవాళ బాధ్యతలు స్వీకరించిన వెంటనే మెగా డీఎస్సీ పైల్‌పైనే తొలి సంతకం చేశారు. ఏపీ ల్యాండ్‌ టైటిలింగ్‌ యాక్టు రద్దు ఫైల్‌పై రెండో సంతకం,సామాజిక పింఛన్లు రూ.4వేలకు పెంపు దస్త్రంపై మూడో సంతకం, అన్నా క్యాంటీన్ల పునరుద్ధరణపై నాలుగు, నైపుణ్య గణనపై ఐదో సంతకం చేశారు. ఎన్నికల ప్రచారంలో ఇచ్చిన మాట ప్రకారం,మెగా డీఎస్సీపై తొలి సంతకం చేసిన చంద్రబాబుకు గుంటూరులో అభ్యర్థులు కృతజ్ఞతలు తెలిపారు. జగన్‌ పాలనలో ఉపాధ్యాయ భర్తీ నోటిఫికేషన్‌ విడుదల కాక తీవ్ర ఇబ్బందులు పడ్డామని వాపోయారు. చాలా మంది అభ్యర్థులు వయో భారంతో అవకాశాలు కోల్పోయారని తెలి పారు. కూటమి ప్రభుత్వంలో వారికి న్యాయం జరుగుతుందని ఆశాభావం వ్యక్తం చేశారు. చంద్రబాబు తీసుకున్న నిర్ణయం తమకెంతో మేలు జరుగుతుందని డీఎస్సీ అభ్యర్థులు సంతోషం వ్యక్తం చేశారు. తెలుగుదేశం అధికారం చేపట్టిన 24గంటల్లోపే మెగా డీఎస్సీ పై సంతకం చేస్తామన్న నారా లోకేశ్‌ మాట నిలబెట్టుకున్నారని డీఎస్సీ అభ్యర్థులు హర్షం వ్యక్తం చేశారు.ఐదేళ్లుగా మెగా డీఎస్సీపేరుతో జగన్‌ నిరుద్యోగులను దగా చేశారని దుయ్యబట్టారు. రాష్ట్రంలో నిరుద్యోగ సమస్య పరిష్కరించాలంటే తెదేపాతోనే సాధ్యమన్నారు. డీఎస్సీ పై మ్నెదటి సంతకం చేసిన సీఎం చంద్రబాబుకు నిరుద్యోగ యువత ధన్యవాదాలు తెలిపారు.
మెగా డీఎస్సీ 2024 ఖాళీల వివరాలివే..
ఎస్‌జీటీ 6,371
వ్యాయామ ఉపాధ్యాయ పోస్టులు 132
స్కూల్‌ అసిస్టెంట్‌ 7,725
టీజీటీ పోస్టులు 1,781
పీజీటీ పోస్టులు 286
ప్రిన్సిపాళ్లు 52
మొత్తం 16,347 పోస్టులతో మెగా డీఎస్సీ దస్త్రంపై చంద్రబాబు తొలి సంతకం చేశారు.
ల్యాండ్‌ టైటిలింగ్‌ యాక్ట్‌ రద్దు..
ఇచ్చిన మాటను నిలబెట్టుకునేందుకు ముఖ్యమంత్రి హోదాలో చంద్రబాబు రెండో సంతకాన్ని భూ హక్కు చట్టం రద్దు దస్త్రంపై పెట్టారు.తర్వాత న్యాయశాఖ వద్దకు పంప బోతున్నారు.రాష్ట్ర మంత్రివర్గ సమావేశం ఆమో దం తెలుపుతుంది.ఆ తర్వాత జరిగే రాష్ట్ర శాసనసభ సమావేశాల్లో టైటిలింగ్‌ చట్టం ఉపసంహరణ బిల్లు ప్రవేశ పెడతారు.
నీతి ఆయోగ్‌ నమూనా చట్టానికి తూట్లు పొడిచి..
గత ప్రభుత్వం రూపొందించిన టైటిలింగ్‌ చట్టంలో పేర్కొన్న నిబంధనలు ప్రజల స్థిరా స్తుల భద్రతను ప్రశ్నార్ధకం చేశాయి.సొంత స్థిరాస్తులపై చట్టబద్ద హక్కులను నిర్ణయించే అధికారాన్ని అధికారులకు అప్పగించి, యాజ మాన్య హక్కుల కల్పన బాధ్యతల నుంచి సివిల్‌ కోర్టులను వైసీపీ ప్రభుత్వం తప్పించడం దుమా రాన్ని రేపింది.వైసీపీ ప్రభుత్వం 2023 అక్టోబర్‌ 31నుంచి ఈ చట్టాన్ని అమల్లోకి తెస్తూ జీవో జారీ చేయడం భూ యాజమా నులకు ఆందోళన కలిగించింది. అలాగే.. చట్టంలోని సెక్షన్‌28కి అనుగుణంగా ఏపీ ల్యాండ్‌ ఆధారిటీని ఏర్పాటు చేస్తూ దానికి చైర్‌పర్సన్‌,కమిషన్‌,సభ్యులను నియమిస్తూ గతేడాది డిసెంబర్‌ 29నప్రభుత్వం జీవో జారీ చేసింది.నీతి ఆయోగ్‌ ప్రతిపాదించిన టైటిలింగ్‌ చట్టానికి వైసీపీ ప్రభుత్వం తూట్లు పొడిచి..తన ఇష్టమొచ్చినట్లు నియమ నిబంధనలు రూపొం దించి,అందరిని కలవరానికి గురిచేసింది.నీతి ఆయోగ్‌ ప్రతిపాదించిన నమూనా టైటిలింగ్‌ చట్టం సెక్షన్‌5లో టైటిలింగ్‌ రిజిస్ట్రేషన్‌ ఆఫీసర్‌ (టీఆర్‌ఓ) నియామకం గురించి కేంద్ర ప్రభుత్వం పేర్కోంది.నోటిఫికేషన్‌ జారీ చేయ డంద్వారా ఏ అధికారినైనా(ఎనీ ఆఫీసర్‌) టీఆర్‌ఓగా నియమించవచ్చని తెలిపింది. అయితే ఏపీ భూ యాజమాన్య హక్కు చట్టం సెక్షన్‌ 5లో ఏవ్యక్తినైనా(ఎనీ పర్సన్‌)టీఆర్‌ఓగా నియమించవచ్చని పేర్కొంది.రికార్డుల్లో యజమానుల పేర్లను ఓసారి చేర్చి నోటిఫై చేసిన తర్వాత మూడేళ్లలోపు ఎవరూ అభ్యం తరం చెప్పకపోతే యాజమాన్య హక్కు విష యంలో ఈ వివరాలను తిరుగులేని సాక్ష్యంగా పరిగణించాలని నమూనా చట్టంలో కేంద్రం స్పష్టం చేసింది.రాష్ట్ర చట్టంలో మూడేళ్ల కాలాన్ని రెండేళ్లకు కుదించారు.రికార్డుల్లో నమోదైన యాజమాన్య హక్కుపై అభ్యంతరం వ్యక్తం చేసే గడువును రెండేళ్లకే పరిమితం చేశారు.ల్యాండ్‌ టైటిలింగ్‌ అఫీలేట్‌ ట్రైబ్యునల్‌ ఇచ్చిన ఉత్తర్వులపై అభ్యంతరాలు ఉంటే నీతీ ఆయోగ్‌ నమూనా చట్టం సెక్షన్‌16ప్రకారం హైకోర్టులో అప్పీల్‌ దాఖలు చేసుకోవచ్చు.రాష్ట్ర ప్రభుత్వం చట్టం ప్రకారం హైకోర్టులో అప్పీల్‌కు అవకాశం ఇవ్వలేదు.హైకోర్టులో రివిజన్‌కు మాత్రమే దాఖలు చేసుకోవాలని పేర్కొన్నారు.భూ యాజమాన్య హక్కులను నిర్ణయించే అధికార పరిధి నుంచి రాష్ట్రంలోని సివిల్‌ కోర్టులను పూర్తిగా పక్కనపెట్టి(సెక్షన్‌ 38)జగన్‌ సర్కారు..హైకోర్టులో అప్పీల్‌కు అవకాశం లేకుండా కేవలం రివిజన్‌కు అవకాశాన్ని కల్పించడం తీవ్ర ఆందోళన కలిగించింది.
న్యాయస్థానాల తీర్పులనూ పక్కన పెట్టి
భూ యాజమాన్య హక్కు వివాదాన్ని పరిష్కరిం చేందుకు నీతీ ఆయోగ్‌..నమూనా టైటిలింగ్‌ చట్టం ద్వారా మూడు అంజెల వ్యవస్థను సిఫార్సు చేసింది.ఏపీ భూ యాజమాన్య హక్కు చట్టం ద్వారా ఈ వ్యవహారాన్ని రెండు అంచెలకే పరిమితం చేశారు.న్యాయశాస్త్ర పరిజ్ఞానం లేని అధికారుల చేతుల్లో భూ యాజమాన్య హక్కులను నిర్ణయించే అధికా రాన్ని వైసీపీ ప్రభుత్వం కట్టబెట్టడం చర్చనీ యాంశమైంది.భూ హక్కులను అధికారులు నిర్ణయించలేరని,న్యాయస్థానాలు మాత్రమే ఈ విషయాన్ని పరిష్కరించగలవని సుప్రీంకోర్టు, వివిధ హైకోర్టులు ఇచ్చిన తీర్పులను ప్రభుత్వం పెడచెవిని పెట్టింది.ఈ చట్టాన్ని రద్దు చేయా లని డిమాండ్‌ చేస్తూ న్యాయవాదులు రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా నెలల తరబడి కోర్టు విధులను బహిష్కరించినా ప్రభుత్వం స్పందించలేదు.
పెన్షన్ల పెంపుపై 3వ సంతకం
‘‘మొదటి సారి రూ.35లతో పెన్షన్లు ప్రారంభించింది ఎన్టీఆర్‌. సమైక్యరాష్ట్రంలో నేను దాన్ని రూ.75లకు పెంచాను. విభజన తర్వాత రూ.200 ఉన్న పెన్షన్లను రూ.1000లకు, తర్వాత రూ.2వేలకు పెంచాను. కానీ తర్వాత వచ్చిన ప్రభుత్వం విడతల వారీగా పెంచింది వెయ్యి రూపాయలు మాత్రమే. ఎన్నికల ప్రచారంలో ఇచ్చిన హామీ మేరకు పెన్షన్‌ రూ.4 వేలకు పెంచాం. పెంచిన పెన్షన్‌ పెన్షన్‌ తో పాటు ఏప్రిల్‌, మే, జూన్‌ నెలలకు నెలకు రూ.1000 చొప్పున కలిపి ఇస్తానని చెప్పాను. పెంచిన వాటితో కలిపి జులైలో రూ.7వేలు పెన్షన్‌ లబ్ధిదారులకు అందుతుంది. దివ్యాంగుల పెన్షన్‌ కూడా రూ.6 వేలకు పెంచాం…పెంచిన పెన్షన్‌ మూడు నెలలకు వర్తిస్తున్నందున జూలైలో దివ్యాంగులు రూ.12 వేలు తీసుకుంటారు. వృద్ధులు, దివ్యాంగులు, వితంతువుల సమస్యలను దృష్టిలో పెట్టుకుని పెన్షన్‌ పెంచాము. ఇబ్బందులు పడేవారిని గుర్తించి ప్రతి ఒక్కరికీ న్యాయం చేస్తాం.’’అని సీఎం చంద్రబాబు అన్నారు.
నైపుణ్య గణన పై 4వ సంతకం
‘‘యువత నైపుణ్యం లెక్కించేందుకు, దానికి అనుగుణంగా శిక్షణ ఇచ్చేందుకుక నైపుణ్య గణన కార్యక్రమానికి శ్రీకారం చుట్టాం. ప్రతి ఒక్కరికీ కోరికలు ఉంటాయి..కానీ వాటిని సాధించుకోవాలంటే కావాల్సిన నాలెడ్జ్‌, నైపుణ్యం కావాలి. ఉన్నత చదువులు చదివినా…సరైన స్కిల్స్‌ లేకపోవడంతో ఉద్యోగా లు రావడం లేదు.నాలెడ్జ్‌ ఎకానమీలో ముం దుకు వెళ్తున్న సమయంలో తగిన స్కిల్స్‌ ఉంటే ప్రపంచంలో రాణించవచ్చు.ప్రపంచంలో ఇప్పటి వరకు జనాభా లెక్కలు చేశారు. కులాల వారీగా లెక్కులు తీశారు..కానీ మొదటి సారిగా స్కిల్‌ గణనకు శ్రీకారం చుట్టాం. ఎవరికి ఎలాంటి నైపుణ్యం ఉంది…దేశంలో ఏఉద్యో గాలు ఉన్నాయి…దానికి తగ్గ స్కిల్స్‌ ఉన్నాయా లేదా అన్నది లెక్కిస్తున్నాం.పెట్టుబడులు వచ్చినప్పుడు వేరే రాష్ట్రాల నుండి ఉద్యోగులు రాకుండా మనరాష్ట్రం నుండే కావాల్సిన మానవ వనరులు అభివృద్ధి చేయాలి. కావాల్సి న నైపుణ్యాన్ని అభివృద్ధి చేసేందుకు ఈ కార్యక్ర మానికి శ్రీకారం చుట్టాం. ఇది యువత భవిష్య త్తుకు సంబంధించిన అంశం.’’ అని సీఎం చంద్రబాబు పేర్కొన్నారు. – జి.ఎన్‌.వి.సతీష్‌

నీటి అన్వేషణలో వన్యప్రాణులు

వేసవిలో ఎండల తీవ్రత పెరుగుతోంది. అడువుల్లోని నీటి వనరులు ఎండిపోతున్నాయి. దాహార్తి కోసం వన్యప్రాణులు విలవిలాడే ప్రమాదం ఉంది.తాగునీటి కోసం ఆరుబయట కొచ్చిన అడవి జంతువులు వేటగాళ్ల ఉచ్చుకు బలవుతున్న క్రమంలో అడవుల్లోని వన్యప్రాణుల దాహార్తి తీర్చేందుకు అటవీశాఖ ప్రణాళిక రూపొందించింది.అడవుల్లో సాసర్‌పిట్స్‌, చిన్ననీటి కుంటల్లో నీరు నింపే చర్యలు చేపట్టారు.అనుమానిత ప్రాంతాల్లో నిఘా తీవ్రతరం చేస్తున్నారు.వేటగాళ్ల బారినుంచి వన్యప్రాణులను సంరక్షిస్తున్నారు. గ్రామాల్లోకి తాగునీటి కోసం వన్యప్రాణులు వస్తే అటవీ శాఖ అధికారులకు సమాచారం ఇచ్చేలా చైతన్యం కల్పిస్తున్నారు.
దేశంలోనే పెద్దపులులకు ఆవాస కేంద్రం నల్లమల్ల అటవీ ప్రాంతం. ఆత్మకూరు డివిజన్‌ పరిధిలో వేసవి కాలం వచ్చిందంటే ముందస్తు గానే అటవీశాఖ అధికారులు నామ మాత్రపు చర్యలు చేపట్టి వన్యప్రాణుల దాహార్తిని తీర్చేం దుకు ట్యాంకర్ల ద్వారా నీటిని సరఫరా చేస్తారు. అయితే అడవిలో వన్య వన్యప్రాణుల దాహార్తి తీర్చేందుకు నీరు ఏ మాత్రం సరి పోవడం లేదు. అభయారణ్యంలో ఉండా ల్సిన పెద్దపులి దాహం తీర్చుకునేందుకు జనావాసం లోకి వచ్చిన సందర్భాలు ఎన్నో ఉన్నాయి. వన్యప్రాణుల దాహార్తిని తీర్చేందుకు అటవీశాఖ నిధులను ఎంత ఖర్చు చేస్తుంది అనే లెక్కల్లో నేటికీ స్పష్టత లేదు. కేంద్ర ప్రభుత్వం దేశంలో పెద్ద పులుల సంరక్షణ చర్యలు చేపట్టింది. ఇందులో భాగంగా నల్లమల అటవీ ప్రాంతం లోని నాగార్జు నసాగర్‌.. శ్రీశైలం పెద్దపులుల అభయా రణ్యంగా ప్రకటించింది.దేశవ్యాప్తంగా పరిచయమైన ఈ శాంచారి నల్లమల సొంతం. వాస్తవంగా ఇక్కడ పెద్దపులుల సంతతి తగ్గి పోతుండగా.. ప్రతి సంవత్సరం అటవీశాఖ అధికారులు పులుల లెక్కింపు చేస్తారు. వేసవిలో పెద్ద పులుల మనుగడ దినదినగండంగా మారు తోంది. అడవుల్లో నీటి లభ్యత ఆవాసాలు లేకపోవడంతో జనారణ్యంలోకి వస్తున్న సంద ర్భాలు ఆత్మకూరు అటవీ డివిజన్‌ పరిధిలో ఎన్నో ఉన్నాయి. ఆ సమయంలో వాహనాలు ఢీకొని మృత్యువాత పడుతున్నాయి. వన్యప్రాణి సంరక్షణ కోసం నిధులు పుష్కలంగా ఉన్నప్ప టికీ అటవీశాఖ అధికారులు అరకొర చర్యలు తీసుకుంటున్నారు. నల్లమల అటవీ ప్రాంతం లోని నంద్యాల జిల్లా పరిధిలో గల ఆత్మకూరు డివిజన్‌ ఆత్మకూరు, వెలుగోడు, బైర్లూటి, నాగలూటి, శ్రీశైలం రేంజిలో పెద్ద పులుల సంతతి అధిక సంఖ్యలో ఉంటుందని అటవీ శాఖ అధికారుల గణాంకాలు తెలుపు తున్నా యి. ఈ వేసవిలో మాత్రం నీటి కొరత తక్కువ గానే ఉన్నట్లు కనిపిస్తోంది. 40 డిగ్రీల ఉష్ణోగ్ర తతో ఎండలు మండుతున్న ఈ పరిస్థితుల్లో నంద్యాల, కర్నూల్‌, ప్రకాశం, గుంటూరు జిల్లాలలో గల నల్లమల్ల పై తీవ్ర ప్రభావం చూపుతోంది. అభయారణ్యంలో 3,568 చదరపు కి.మీ విస్తరించి ఉన్న తమ ఆవాసా లను పెద్ద పులులు వీడి నీటి కోసం మైదానం ప్రదేశాల వైపు వస్తున్నాయి. ఈ వలస పయ నంలో వన్యప్రాణుల మధ్య నీటి యుద్ధం, సరిహద్దుల వివాదం నెలకొంటోంది. ఆధిపత్య పోరులో పెద్ద పులులు చిరుతలు ఎలుగుబంట్లు ఇతర వన్యప్రాణులు మరణిస్తున్నాయి.
వన్యప్రాణుల సంరక్షణే లక్ష్యం..
వన్యప్రాణుల రక్షణకు అటవీశాఖ ప్రత్యేక దృష్టి పెట్టింది. వేసవిలో దప్పిక తీర్చేందుకు అడవుల్లో నీటి గుంతలు, చెక్‌ డ్యామ్‌లు, సాసర్‌లు అవసరాన్ని బట్టి సోలార్‌ బోర్లను ఏర్పాటు చేసింది. నీటి లభ్యత ఉన్న ప్రాంతా లకు దాహర్తిని తీర్చుకునేందుకు వచ్చే జంతువులు వేటగాళ్లకు చిక్కకుండా సీసీ కెమెరాలు, బెస్‌ క్యాంపులు ఏర్పాటు చేస్తు న్నారు. అడవుల జిల్లాలుగా పేరున్న ములుగు, భూపాలపల్లి జిల్లాలో వన్యప్రాణులను కాపాడేం దుకు అధికారులు కాంపా నిధులతో ప్రత్యేక చర్యలు చేపట్టారు.
వేసవి దప్పికతో విలవిల..
మండుతున్న ఎండలతో అడవుల్లో ఆకులు రాలిపోతున్నాయి. వాగులు, వంకలు, గుంటల్లో నీళ్లులేక పగుళ్లు పారుతుంటాయి. దీంతో అటవీ ప్రాంతం లో గొంతు తడుపుకునేందుకు నీటిచుక్క కూడా కష్టమే. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో వన్యప్రాణుల దప్పికతో విలవిలలాడు తుం టాయి. దుప్పులు, అడవి పందులు, కృష్ణ జింకలు, అడవిదున్న, కొండ గొర్రెలు, ఎలుగుబంట్లు, నెమళ్లు, కుందేళ్లు తదితర అడవి జంతువులు నీళ్ల కోసం వేసవిలో దాహర్తితో అల్లాడుతుంటాయి. అడవి జంతువులు నీటి జాడలు వెతుక్కుంటూ గ్రామాల్లోకి వస్తున్నాయి.వేటగాళ్ల దృష్టిలో పడితే ఇక వన్యప్రాణులు గాలి లో కలిపి పోవాల్సింది. ఇప్పటికే భూపాలపల్లి జిల్లా పలిమెల, మహాముత్తారం, ఆజాంనగర్‌, ములుగు జిల్లా వెంకటాపురం, వాజేడు, ఏటూరునాగారం,కన్నాయిగూడెం, తాడ్వాయి మండలాల్లోని అడవుల్లో అడవి జంతువులు వేటగాళ్లకు ఆహారంగా మారుతున్నాయి. నీటి లభ్యత ఉన్న ప్రాంతా లకు వచ్చే జంతువులపై వేటగాళ్లు గురి పెడుతున్నారు. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో వన్య ప్రాణులను కాపాడుకునేందుకు ప్రభుత్వం అడవుల్లోనే నీటి వసతులను కల్పించేందుకు కాంపా పథకం ద్వారా నిధులు కేటాయిస్తోంది.
అడవుల్లో నీటి గుంతలు..
వన్యప్రాణులను వేసవి దప్పిక నుంచి కాపా డేందుకు ప్రభుత్వం దృష్టిసారించింది. 2016 నుంచి భూపాలపల్లి, ములుగు జిల్లాలో సుమారు రూ.30 కోట్ల కాంపా నిధులతో అటవీశాఖ ఆధ్వర్యంలో వన్యప్రాణుల సంరక్షణ కోసం అనేక కార్యక్రమాలు చేపడుతున్నారు. భూపాలపల్లి జిల్లా అటవీశాఖ పరిధిలో 52 నీటి గుంతలు, 119 మినీ పీటీ (పెర్కోలేషన్‌ ట్యాంకు)లు, 65 పెర్కోలేషన్‌ ట్యాంకులు, 134 చెక్‌డ్యాంలు, 102 సాసర్‌పిట్స్‌,9 సోలా ర్‌ బోర్లు,151 రాక్‌ఫిల్‌ డ్యాంలు, 28 చెలి మెలు తదితర నీటి వసతులను ఏర్పాటు చేశారు. తెలంగాణ రాష్ట్రం ములుగు జిల్లాలో 100కు పైగా నీటిగుంతలు, 55 సిమెంట్‌ నీటి తొట్టెలు,.660 చిన్నరాతి కట్టడాలు, 50 పెర్కులేషన్‌ ట్యాంకులు, 6 సోలార్‌ బోర్‌ వెల్స్‌ ఏర్పాటు చేశారు. అడవిలో నీటి లభ్యత తక్కువగా ఉన్న ప్రాంతాల్లో వీటిని నిర్మించారు. వీటిలో ట్రాక్టర్లు, మిని వాటర్‌ ట్యాంకుల ద్వారా నీటిని నింపుతున్నారు. గ్రామాలకు దూరంగా ఉన్న వాజేడు, ఏటూరునాగారం, కన్నాయిగూడెం, పలిమెల, మహాముత్తారం అడవుల్లో సోలార్‌ ఆధారిత బోర్లు ఏర్పాటు చేశారు. ఈ బోర్లతో చుట్టుపక్కల చెక్‌ డ్యామ్‌లు, నీటి గుంతలు, నీటితొట్టే (సాసర్‌) లతో నీటిని నింపుతున్నారు. వారానికి ఒకటి రెండు సార్లు తప్పకుండా నీటిని నింపేలా ఉన్నతాధికారులు ఆదేశాలు జారీ చేశారని ఓ అటవీశాఖ అధికారి తెలిపారు. వన్యప్రాణులకు అడవిలో నీటిని అందించటంతో నీటి జాడలు వెతుక్కుంటూ గ్రామాల్లోకి వచ్చే అవకాశం తగ్గుతుందని అధికారులు పేర్కొంటున్నారు. పైగా నీటి లభ్యత ఉండే ప్రాంతాల్లో గడ్డి కూడా మొలిచే అవకాశం ఉంటుందని, ఈ గడ్డి జంతువులకు ఆహారంగా ఉపయోగ పడుతుందని భావిస్తున్నారు. అలాగే వన్య ప్రాణులు ఆకలి, దప్పిక కోసం ఎంచుకున్న ప్రదేశాల్లో కృత్రిమంగా నీరునిల్వ ఉండేలా చెక్‌డ్యాంలు నిర్మించారు. నీటి వనరులు లేని చోటబోర్లు వేసి సోలార్‌తో నడిచే మోటర్లను బిగిస్తున్నారు. తద్వారా వన్యప్రాణుల కోసం నీరు, గడ్డి కొరత తీర్చగలుగుతున్నారు.
వేటగాళ్లకు పండుగే..
వేసవి వచ్చిందంటే వేటగాళ్లకు పండుగే. వేసవిలో నీటి లభ్యత ఉండే ప్రాంతాలపై వేటగాళ్లు దృష్టి సారిస్తారు. గోదావరి తీరంతో పాటు అడవుల్లో నీటి లభ్యత ఎక్కువగా ఉండే ప్రాంతాలలో వేటగాళ్లు ఉచ్చులు, వలలు వేయటంతో పాటు బాణాలు, నాటు తుపాకీలు, మందుగుండు సామగ్రితో జంతువులపై దాడికి వ్యూహలు అమలు చేస్తుంటారు. అడవిశాఖ అధికారులు వన్యప్రాణుల కోసం అడవిలో ఏర్పాటు చేసే నీటి గుంటలు, చెక్‌ డ్యామ్‌లు, సాసర్‌లు, సోలార్‌ బోర్ల సమీపంలోను వేటగాళ్లు దాడులకు పాల్పడుతుంటారు. దీనికి చెక్‌పెట్టి వన్యప్రాణులను కాపాడేందుకు అటవీశాఖ అధికారులు అడవుల్లో సీసీ కెమెరాలు ఏర్పాటు చేశారు. పలిమెల, మహదేవపూర్‌, మహముత్తారం, తాడ్వాయి, ఏటూరునాగారం, కన్నాయిగూడెం,వాజేడు అడవి ప్రాంతాల్లో సీసీ కెమెరాలను ఏర్పాటు చేశా రు. వీటితో పాటు ఏటూరునాగారం అభయారణ్యం, పలిమెల, మహముత్తారం అడవుల్లో బెస్‌ క్యాంపులతో పాటు రాత్రి వేళల్లో ప్లాయింగ్‌ స్క్వాడ్‌లు తిరిగేలా ప్రణాళిక రూపొందించారు. ఇటీవల కాలంలో ములుగు, భూపాలపల్లి జిల్లాలో పలుచోట్ల అడవి జంతువు లను వేటాడిన వారిని అడవిశాఖ అధికారులు పట్టుకున్నారు. సీసీ కెమెరాలతో పర్యవేక్షణ వన్యప్రాణులకు రక్షణ కవచంగా మారిందనే టాక్‌ వినబడుతోంది…
అటవీశాఖ అధికారుల చర్యలు ఇంతేనా..
జనవరి నెల వచ్చిందంటే అటవీశాఖ అధికారులు వరల్డ్‌ వ్డైల్లఫ్‌ నిధులతో వన్య ప్రాణుల దాహార్తిని తీర్చేందుకు నిధులు కేటాయిస్తారు. ఇందులో భాగంగా ప్రత్యేక నీటి వసతి ఏర్పాటు- చేయాలి. ఆయా అటవీ రేంజ్‌లలో క్రూ త్రీయ సాసర్‌ పిట్‌లను నిర్మించి వాటిని నీటితో నింపాలి, జంతువుల శరీరాలు జీర్ణ వ్యవస్థ శరీరంలో నీటి శాతం తగ్గకుండా సాల్‌ టు లిరిక్స్‌ (ఉప్పు దిమ్మలను) ఏర్పాటు చేస్తూ 24 గంటలు సిబ్బంది పెట్రోలింగ్‌ చేస్తూ వాటి కదలికలను గమనిం చాలని ఇన్ని జాగ్రత్తలు తీసుకుంటున్న వేసవి కాలంలో వేటగాళ్లు మాటువేసి జంతువులను మట్టి పెడుతున్నారు.
పక్షులు,పశువులు ఇతర జీవుల కోసం నీరు అందుబాటులో ఉంచండిసెల్వి, సిస్టర్‌, విశాఖ మరియా మేక్స్‌
పక్షులు, పశువులు ఇతర జీవుల కోసం నీరు అందుబాటులో ఉంచండి అని ఆరిలోవ లోని విశాఖ మరియా మేక్స్‌ సంస్థ ప్రతినిధి సిస్టర్‌ సెల్వి పిలుపునిచ్చారు. ఈ మేరకు బుధవారం ఉదయం సంస్థ కార్యాలయం వద్ద ఎకో వైజాగ్‌ జివిఎంసిలో భాగంగా గ్రీన్‌ క్లైమేట్‌ టీం ఎన్‌ జిఒ పక్షులు, జంతువులు, ఇతర జీవుల కోసం నీరు ఏర్పాటు చేయడం జరిగింది.ఈ సంద ర్భంగా ఆమె మాట్లాడుతూ ఎకో వైజాగ్‌ గురించి 5వేల కుటుంబాలకు అవగాహన కల్పించేందుకు కృషి ప్రారంభించామన్నారు. ఈ వేసవిలో పక్షులు, పశువులు ఇతర జీవుల కోసం నీరు అందుబాటులో ఉంచాలన్నారు. విశ్వం లో ఇంత వరకూ శాస్త్రవేత్తల పరిశో ధనల ప్రకారం ఒక్క భూగోళం మీద మాత్రమే జీవరాశి ఉందన్నారు. మానవాళి మనుగడ సమస్త జీవరాసులతో పెనవేసి ఉందని,ఏజీవి అంతరించినా దాని ప్రభావం మానవాళి మను గడకు ఇబ్బంది కలిగిస్తుంది అని హెచ్చరిం చారు. ఏక్షన్‌ ఎయిడ్‌ ఫెలోషిప్‌ ప్రతినిధి కృష్ణకుమారి మాట్లాడుతూ పిచ్చుకల పరిరక్షణకు గూళ్ళు ఏర్పాటు చేయాలని, ధాన్యం, చిరుధాన్యాలు అందుబాటులో ఉంచా లని కోరారు. ప్రతి ఒక్కరూ తాము తినే పండ్ల విత్తనాలు ఆర బెట్టండి.వర్షాకాలంలో కొండల్లో జల్లుదాం అని ఆయన కోరారు. పండ్లు జాతి మొక్కలు, ఔషధ గుణాలు కలిగి ఉన్న మొక్కలు, పక్షులు, జంతువులకు ఆహారం అందించే, ఆశ్రయానికి ఉపకరించే చెట్లు అధికంగా పెంచాలని కోరారు. గ్రీన్‌ క్లైమేట్‌ టీం ఎన్‌జి ఒ వ్యవ స్థాపక కార్యదర్శి జెవి రత్నం మాట్లా డుతూ జల వనరులు దుర్వినియోగం కాకుండా చర్యలు చేపట్టాలనిలని, ప్రతి ఒక్కరికీ అవగా హన కల్పించేందుకు కృషి చెయ్యాలి అని ఆయన కోరారు. బెంగళూరు లో ప్రజలు నీటి కోసం అల్లల్లాడి పోతున్నారని, ఆ పరిస్థితి విశాఖ నగరంలో రాకముందే అందరూ భూగర్భ జలాలు పెంపొందించేందుకు కృషి చెయ్యాలి అని అన్నారు. నీరు, చిరుధాన్యాలు పక్షులు జంతువులకు అందుబాటులో ఉంచే మీ పిల్లలు, మనవళ్ళ ఫొటోలు, మీ ఇంటి వద్ద నీరు తాగుతున్న, ఆహారం తింటున్న పశు, పక్ష్యాదుల ఫొటోలు మీ స్టేటస్‌ లో పెట్టండి, మీ మిత్రులకు, బంధువులకు షేర్‌ చేయమని చెప్పండి అన్నారు. సామాజిక మాధ్యమాల్లో పోస్టులు పెట్టి ప్రతి ఒక్కరినీ స్పందింప చేయండి అని కోరారు. -(జి.ఎ.సునీల్‌ కుమార్‌)

1 2 3 10