రిజర్వేషన్లు పాలకుల పన్నాగాలు
‘రాజకీయాలలో మనిషికి ఒక ఓటు, ఓటుకు ఒక విలువ అనే సూత్రాన్ని గుర్తించబోతు న్నాము. కానీ మన సామాజిక, ఆర్థిక జీవితాలలో మనుషు లందరిదీ ఒకే విలువ అనే సూత్రాన్ని అంగీకరి స్తున్నామా? ఎంత కాలం ఈ వైరుధ్యాల జీవితం? ఈ అసమానతలను వీలైనంత త్వరగా అంతం చేయాలి.’
డాక్టర్‌ బి.ఆర్‌.అంబేద్కర్‌,1950 జన వరి 26.ఆర్థికంగా వెనుకబడిన వారికి 10 శాతం రిజర్వేషన్లు కల్పించడం సమంజసమే అని అత్యు న్నత న్యాయస్థానం తీర్పు ఇచ్చింది. ఐదుగురు న్యాయమూర్తు ల్లో ముగ్గరు అనుకూలంగాను, మరో ఇద్దరు భిన్నాభిప్రాయాలను వ్యక్తం చేశారు. ఈ ఇద్దరిలో అప్పటి ప్రధాన న్యాయమూర్తి కూడా వున్నారు. ఈ రిజర్వేషన్లు పొందడానికి ప్రభుత్వం నిర్ణయించిన ఆర్థిక ప్రాతిపదిక సమంజస మేనా?ఇది నిజంగా అగ్రకులా ల్లోని అర్హులకా? అనర్హులకా? ప్రభుత్వ రంగం పెద్దఎత్తున ప్రైవేటీక రించబడుతున్న ఈస్థితిలో రిజర్వేషన్లవల్ల ప్రయో జనం ఎంత? అగ్ర కులాల్లో కాని, మొత్తం సమా జంలో కాని ఆర్థిక,సామాజిక అణచివేతకు కార ణాలు ఏమిటి? అనే ప్రశ్నలు సహజంగానే చర్చనీ యాంశం అయ్యాయి. 2019 నుండి పెండిరగ్‌లో వున్న ఈ సమస్యపై కొద్ది రాష్ట్రాల్లో ఎన్నికలు జరుగుతున్న సందర్భం గా తీర్పు రావడం వెనుక రాజకీయ ప్రయోజ నాలు ఏమీలేవు అనుకో గలమా?
బిజెపి నాయకత్వంలోని ఎన్‌డిఎ ప్రభు త్వం అధికారం లోకి వచ్చిన తర్వాత 2019 జనవ రిలో 103వ రాజ్యాంగ సవరణ ద్వారా ఆర్థిక వెనుకబాటు తరగతులకు10 శాతం రిజర్వేషన్లు ప్రకటించింది. విద్యా, ఉద్యోగ నియా మకాల్లో ఈ పదిశాతం కోటాను అమలు చేయా లని నిర్ణయించింది. సామాజిక అసమానత ప్రాతి పదికగా వున్న రిజర్వేషన్లను, ఆర్థిక అస మానత ప్రాతి పదికగా కూడా అమలు చేయవచ్చు అని ఈతీర్పు ప్రకటించింది. అగ్రకులాల్లో వుండే పేద లకు ప్రత్యేక సదుపాయం కల్పించడం సరైందే. నిజంగానే ఆఆర్థిక వెనుకబాటును రూపు మా పాలను కుంటే ప్రస్తుతం పాలకులు అమలు చేస్తున్న అనేక విషయాల్లో మౌలిక మార్పులు రావాలి. అది చేయకుండా కేవలం రిజర్వేషన్ల ద్వారా మాత్రమే ఏదో పరిష్కరిస్తున్నామంటే అది పేదలను చీల్చ డానికి,వారి ఐక్యతను దెబ్బతీసి మరిం త కాలం ఆర్థిక,సామాజిక అణచివేతను కొనసా గించడానికి పాలకవర్గాలు చేస్తున్న కుట్రగా భావించాలి. కార్పొరేట్‌ అనుకూల, మతో న్మాద విధానాలు అమలు చేస్తున్న కేంద్ర పాల కులు నిత్యం ప్రజల ఐక్యతకు విఘాతం కలిగించే ఎత్తు లు వేస్తూనే వున్నారు. హిందూత్వ శక్తులు-రిజర్వే షన్లు. మను ధర్మం ఆధారంగా చాతుర్వర్ణ వ్యవస్థ భావజాలంతో దేశాన్ని పాలిస్తున్న ఆర్‌ఎస్‌ ఎస్‌, బిజెపి నేతలకు సామాజిక ప్రాతిపదికన రిజర్వే షన్లు వుండడం మొదటి నుండి ఇష్టం లేదు. సామాజిక అసమాన తలు గుర్తిస్తే అస మానతలకు కారణాలను విశ్లేషించాలి. అప్పుడు హిందూత్వ నగరూపాన్ని ప్రజలు గుర్తిస్తారు. అందుకే కుల ప్రాతిపదికన రిజర్వేషన్లు ఉండకూడదనేది హిందూత్వ శక్తుల వాదన. అనాగ రిక భావజా లంతో ఆధునిక పరిజ్ఞానాన్ని మేళ వించి,అనేక ద్వంద్వ ప్రమాణాలతో ప్రజల మధ్య చిచ్చుపెడు తున్న ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌… కుల వ్యవస్థను కొనసాగిస్తూనే మత రాజ్యాన్ని స్థాపించాలను కుంటుంది. ఒకే మతం,ఒకే దేశం,ఒకే జాతి లాంటి నినాదాలతో ప్రజల మద్దతును పొందా లనుకుంటుంది. మరో వైపు భారత రాజ్యాంగం వారి భావజాల విస్తరణ కు ఆటంకంగా వుంది. అందుకే వారు రాజ్యాం గంపై, అందులోని కీలక అంశాలైన లౌకికతత్వం, ఫెడరల్‌ వ్యవస్థ, సామా జిక న్యాయం, శాస్త్ర విజ్ఞాన పరిశోధనలాంటి వాటిపై అనేక రూపాల్లో దాడులు చేస్తున్నారు. అనేక తరాలుగా హిందూత్వ భావజాలంతో తీవ్రమైన సామాజిక అణచి వేతకు గురైన దళి తులు,ఉపశమనం కోసం మతం మారితే వారికి దళిత రిజర్వేషన్లు అమలు చేయ రాదని మత కోణం నుండే బిజెపి వాదిస్తున్నది. ‘మానవులంతా సమానంగా గుర్తించబడలేదు’ అని మనుధర్మ శాస్త్రం 1వస్మృతి- 31వ శ్లోకం చెబుతుంది. అలాగే ‘అగ్రవర్ణాలకు సేవ చేయడం శూద్రుల బాధ్యత, శూద్ర కులాలు చదవకూడదు, శూద్రులు వేదం వింటే చెవుల్లో సీసం కాసి పో యాలి, వేదం పలికితే నాలుక కత్తిరించాలి’ ఇలాంటి అనేక భాష్యాలతో శూద్ర, అతి శూద్ర కులాలను బానిసలుగా చేసుకొని ఆర్థికంగా దోచు కుంటూ, సామాజికంగా అణచివేసి, చదువుకు, విజ్ఞానానికి శ్రమజీవులను దూరం చేసింది అగ్ర వర్ణ బ్రాహ్మ ణాధిపత్యం.
వందేళ్ళకు పైబడ్డ రిజర్వేషన్ల చరిత్ర. దేశాన్ని బ్రిటీష్‌ వారు పరిపాలించే క్రమంలో వారి వ్యాపార ప్రయోజనాల కోసమైనా ప్రజలకు చదువు చెప్పాల్సి వచ్చింది.పరిమిత విజ్ఞానా న్న యినా శ్రామిక జనంపొందే అవకాశం వచ్చిం ది.ఈ క్రమంలోనే సమాజం నుండి సాంఘిక సమానత్వ అంశం ముందుకు వచ్చింది. 1882 లో హంటర్‌ కమిషన్‌ ముందు జ్యోతిరావ్‌ పూలే హాజరై శూద్ర, పంచమ కులాలకు విద్యా,ఉద్యో గ రంగాలలో రిజర్వేషన్లు ఉండాలని వాదిం చారు.1902లో మహారాష్ట్రలోని కొల్హాపూర్‌ సాహు మహారాజ ఆస్థానంలో బ్రాహ్మణేతరులకు విద్యా, ఉద్యోగాల్లో 50శాతం రిజర్వేషన్లు కల్పిం చినట్లు ఆధారాలు వున్నాయి. దక్షిణ భారత దేశంలో మూఢనమ్మకాలకు వ్యతిరేకంగా ఉద్య మిస్తున్న క్రమంలోనే విద్యా,ఉపాధికోసం పోరా టాలు జరిగాయి.గురజాడ,కందుకూరి, ముఖ్యంగా పెరియార్‌ ఇ.వి.రామస్వామి నాయర్‌ నడిపిన అనేక పోరాటాల వల్ల నాటి మద్రాసు రాష్ట్రంలో ఎస్‌.సి,ఎస్‌.టి,క్రిస్టియన్లతో సహా వెనుకబడిన కులాలకు విద్య, ఉద్యోగాల్లో రిజర్వేషన్లు కల్పించ బడ్డాయి. బి.సి ల సమస్యలపై దేశంలో మొదటి సారిగా 1921లో నియమించిన మిల్లర్‌ కమిటీ మైసూర్‌ సంస్థానంలో,1935లో కేరళ ప్రాంతం లోని ట్రావెన్‌కోర్‌ సంస్థానంలోఈరకమైన రిజర్వే షన్‌ సదుపాయాలు కల్పించాల్సి వచ్చింది. స్వాతంత్య్రానంతరం…జాతీయోద్యమంలో భాగంగా ప్రజలు ఒకవైపు సామ్రాజ్యవాదానికి వ్యతిరేకంగా పోరాడుతూనే, మరోవైపు దేశంలోని కులవివక్ష, వెట్టిచాకిరి,ఆర్థిక దోపిడి లాంటి రుగ్మ తలకు వ్యతిరేకంగా సామాజిక ఉద్యమాలు సాగించారు. సహజంగానే వీటిలో కమ్యూనిస్టులు, మానవతావాదుల చొరవ కీలకంగా వుంది. తరతరాలుగా అణచివేతకు, సాంఘిక వివక్షకు గురైన అత్యధికమంది ప్రజలకు ప్రత్యేక సదుపా యాలు కల్పించడం ద్వారానే దేశం అభివృద్ధి సాధించగలదని రాజ్యాంగ నిర్మాతలు భావిం చారు.ఈ నేపథ్యం నుండే స్వాతంత్య్రా నంతరం సామాజిక రిజర్వేషన్లను రాజ్యాంగ బద్ధంగా కల్పించారు. ఇలా పది సంవత్సరాలు ప్రత్యేక అవకాశాలు కల్పించడంద్వారా సాంఘిక సమా నత్వం సాధించడానికి తోడ్పడుతుందని రాజ్యాంగ నిర్మాతలు భావించారు. భూస్వామ్య భావజాలం, మనువాద సిద్ధాంతం బలంగా తలలో నింపుకున్న శక్తులు ప్రారంభం నుండే రిజర్వేషన్లను వ్యతిరేకి స్తూ వచ్చారు. రిజర్వేషన్లు రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌ 15(1)కి వ్యతిరేకమని 70 ఏళ్ళ క్రితమే కోర్టుకు వెళ్లారు. రాజ్యాంగంలోని సమాన సూత్రాలకు రిజర్వేషన్లు విరుద్ధమని సుప్రీంకోర్టు తీర్పు చెప్పింది. దీంతో రిజర్వేషన్ల అమలు కోసం రాజ్యాంగానికి మొట్టమొదటి సవరణ చేయాల్సి వచ్చింది. భూ సమస్యను పరిష్కరించి, ప్రభుత్వ రంగాన్ని విస్తరింపచేయాల్సిన పాలకులు గ్రామీణ భూస్వామ్య వర్గంతో పెట్టుబడిదారులు రాజీపడి సామాజిక, ఆర్థిక అణచివేతను కొనసాగించారు. రిజర్వేషన్లు అవసరం లేదా? సాంఘిక, ఆర్థిక సమానత్వం సాధించేవరకు రిజర్వేషన్లు అవస రం. 76 ఏళ్ళ స్వాతంత్య్రం తరువాత కూడా కులం పేరుతో దాడులు, అసమానతలు ఎదు ర్కొంటున్న దళిత,గిరిజనులు అనేక రంగాల్లో వెనుకబడ్డారు.విద్య,ఉపాధిలో తీవ్ర అసమాన తలకు గురౌతున్నారు. ఏదో ధర్మం చేసినట్లు జన సంఖ్యతో సంబంధం లేకుండా ఈ వర్గాలకు శాతాల లెక్కన రిజర్వేషన్లు ఇస్తున్నారు. చేతివృ త్తులు,బలహీన కులాలకు చెందిన అత్యధిక మంది సామాజిక సేవారంగాల్లో పనిచేసేవారు. సాంకేతిక మార్పులు, ప్రభుత్వాల విధానాలు వీరి పరిస్థితిని తీవ్రంగా దిగజార్చాయి. బి.సి రిజర్వే షన్లకు కూడా రాజ్యాంగబద్ధంగా హక్కు కల్పిం చాలని అనేక పోరాటాలు జరిగాయి. 1976లో జనతా ప్రభుత్వంబి.పి.మండల్‌ అధ్యక్షతన వేసిన కమిషన్‌ సిఫార్సుల ఆధారంగా జనతాదళ్‌ ప్రభుత్వం 1990 ఆగస్టు 17న బి.సి కులాలకు విద్యా,ఉద్యోగాల్లో 27శాతం రిజర్వేషన్లు ప్రకటిం చింది. దీన్ని సహించలేని ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌, సంఘపరి వార్‌ సంస్థలు మండల్‌ కమిషన్‌కు వ్యతిరేకంగా కమండల్‌ ను లేవదీశారు. రథయాత్రలు, ఏక్‌తా యాత్ర,అయోధ్య రామమందిరం పేర్లతో మతో న్మాద చర్యలు చేపట్టారు. దేశమంతటా ముఖ్యం గా విద్యాలయాల్లో హింసను రెచ్చగొట్టారు. ఓబిసి రిజర్వేషన్లు-వైద్య కళాశాలల్లో ప్రవేశానికి దేశ వ్యాప్తంగా ఒకే ప్రవేశ పరీక్ష (నీట్‌)అమలు చేయాలని 2016లో సుప్రీంకోర్టు చెప్పింది. ఈ అడ్మిషన్లల్లో 15శాతం అండర్‌ గ్రాడ్యుయేట్‌ సీట్లు, 50 శాతం పోస్ట్‌ గ్రాడ్యుయేట్‌ సీట్లు అఖిల భారత కోటాకు ఇవ్వాలని ఈ తీర్పు ప్రకటించింది. ఇది నేరుగా రాష్ట్రాల హక్కులను కాలరాయడమే. ఈ విధానం రాజ్యాంగంలోని ఫెడరల్‌ విధానానికే వ్యతిరేకం.
ప్రైవేట్‌ రంగంలో రిజర్వేషన్లు- విద్యా,ఉపాధి రంగాల్లో ప్రభుత్వ రంగానిది కీలక పాత్ర వున్న కాలంలో రిజర్వేషన్ల ప్రయోజనం కొద్దిమేరకైనా వుండేది. ప్రైవేటీకరణ ఒక ప్రళ యంలాగా సాగుతున్న ఈ పరిస్థితుల్లో రిజర్వేషన్లు ఎంత మేరుకు ఒడ్డుకు ఎక్కించగలవు? ప్రభుత్వ పెట్టుబడి, ప్రభుత్వ రాయితీలు, పన్ను మినహా యింపులు, ప్రభుత్వ రక్షణ లాంటి అనేక సదుపా యాలు పొందుతున్న కార్పొరేట్‌ సంస్థలు రిజర్వే షన్లు కలిపిస్తే ప్రతిభ దెబ్బ తింటుందనే చిలుక పలుకులు పలుకుతున్నాయి. బయటకు కనిపించే నాగరికత అంతా సామాజిక, ఆర్థిక అసమానతల ముందు దిష్టిబొమ్మలాగా మారుతుంది. దీని నుండి బయట పడడానికి ఒక ఉపశమనంగా రిజర్వేషన్లను వివిధ తరగతులు కోరుకుంటు న్నాయి. పాలకుల విధానాల వల్ల ఏర్పడి, కొనసా గుతున్న సామాజిక, ఆర్థిక అణచివేతకు ఈ రిజర్వే షన్లు మాత్రమే పరిష్కారం కాదు. అసమాన తలకు, దోపిడికి గురౌతున్న శక్తుల మధ్య ఐక్యత పెంచడం, సర్వ సమస్యలకు మూలమైన వ్యవస్థ సమూల మార్పుకోసం పోరాడడం ద్వారానే విముక్తి సాధించగలం.అందుకు ప్రగతిశీల శక్తులు కృషి చేయడమే పరిష్కారం.
సాంఘిక సమానత్వ సాధనలో రిజర్వేషన్ల ఆవశ్యకత, పరిమితులు
ఉద్యోగాలలో, చదువుల్లో దళితులకు, గిరిజను లకు, ఒబిసిలకు రిజర్వేషన్లు కల్పించడాన్ని ఒక తాత్కాలిక ఉపశమనంగా పరిగణిస్తూనే సిపిఐ (ఎం) రిజర్వేషన్లను సమర్ధిస్తుంది. అదే సమయం లో దీర్ఘకాల పరిష్కారంగా సమూలంగా భూసంస్క రణలను చేపట్టాలని, కొద్దిమంది చేతుల్లో ఉన్న సంపద కేంద్రీకరణను బద్దలు కొట్టాలని, అన్ని తరగతులవారికీ ప్రయోజనాలు కలిగే విధంగా ఆర్థికాభివృద్ధి ఉండాలని కోరుతుంది.
దేశంలో వివిధ ప్రాంతాల్లో రిజర్వేషన్లకు సంబంధించిన సమస్యలు తలెత్తుతున్నాయి. వివిధ రాష్ట్రాల్లో పలుగ్రూపులు ఆయాతరగతుల డిమాం డ్లపై ఆందోళనలు చేపడుతున్నాయి. వారి వారి ఎన్నికల ప్రయోజనాలను నెరవేర్చుకోవడం కోసం బూర్జువా రాజకీయ పార్టీలు ప్రత్యక్షంగానో, పరోక్షంగానో ఈ ఆందోళనలను ప్రోత్సహిస్తు న్నాయి. అందరికన్నా ఎక్కువగా ఈ ఆందోళన లను, ఆయా తరగతుల సమస్యలను ఆర్‌.ఎస్‌.ఎస్‌ అతి శ్రద్ధగా తన సోషల్‌ ఇంజనీరింగ్‌ వ్యూహానికి అనుగుణంగా వినియోగించుకుంటోంది. ఇది ఆ యా బలహీన వర్గాలపై ప్రేమకొద్దీ చేస్తున్న పని కాదు,తన హిందూత్వ సిద్ధాంతాన్ని బలపరుచు కోవడం కోసం ఆయా కులాల్లో,సమూహాల్లో చొర బడడానికి వినియోగించుకుంటోంది.ఈ విషయం లో తన జోక్యంతో న్యాయ వ్యవస్థ సైతం కొత్త వివాదాలకు,సమస్యలకు కారణమౌతోంది. మొ త్తంగా చూసినప్పుడు ఒకవైపున రిజర్వేషన్ల వలన కలుగుతున్న ప్రయోజనాలు తగ్గిపోతూంటే, మరో వైపున తమకూ రిజర్వేషన్లు కావాలన్న తాపత్ర యం మరిన్ని తరగతులలో పెరుగుతోంది. ఇదే ప్రస్తుత పరిస్థితి లోని వైచిత్రి.
సాంఘిక సమానత్వాన్ని, న్యాయాన్ని సాధించడం లో భాగంగా సమాజంలోని దళిత, గిరిజన, తదితర బలహీన తరగతుల ప్రజలకు తోడ్పడ డానికి భారత రాజ్యాంగం పలు అవకా శాలను కల్పించింది.330,332,243-డి, 243 -టి అధికరణలు రాజకీయ రిజర్వేషన్లు కల్పిం చాయి.15,15(4),16(4),29(2) అధికరణలు విద్య,ఉపాధి రంగాల్లో రిజర్వేషన్లు కల్పించాయి. 17వ అధికరణ అంటరానితనాన్ని రద్దు చేసింది. 338 అధికరణ దళితులకు, గిరిజనులకు జాతీయ కమిషన్ల ఏర్పాటుకు అవకాశం కల్పించింది. సామాజిక న్యాయ సాధన దిశగా రాజ్యాంగ స్ఫూర్తికి అనుగుణంగా 1989లో ఎస్‌.సి, ఎస్‌.టి అత్యాచార నిరోధక చట్టాన్ని జారీచేశారు. 1975 తర్వాత ఎస్‌.సి,ఎస్‌.టి స్పెషల్‌ కాంపొనెంట్‌ ప్లాన్‌ను బడ్జెట్‌లో భాగంగా ప్రవేశపెట్టారు. ఐతే, బిజెపి అధికారంలోకివచ్చాక దీనినినీరుగార్చారు. మన రాజ్యాంగంలో పలు అవకాశాలు చెప్పుకో దగ్గ స్థాయిలో ఉన్నప్పటికీ, బలహీన వర్గాలకు సామాజిక న్యాయం అందాలన్న లక్ష్యం మాత్రం ఇంకాచాలా దూరంగానే ఉండి పోయింది. భారత పాలకవర్గాలలో రాజకీయ చిత్తశుద్ధి లేక పోవడమే దీనికి కారణం. మతో న్మాద, మను వాద బిజెపి కేంద్రంలో అధి కారంలోకి వచ్చాక రాజ్యాంగ స్ఫూర్తినే దెబ్బతీసి నీరుగార్చే విధంగా నేరుగా దాడి జరుగుతోంది. రిజర్వేషన్ల వలన ఎటువంటి ఉపయోగాలూ కలగకుండా చూడ డానికి పలు వక్ర మార్గాల్లో మతోన్మాద శక్తులు ప్రయత్నాలు చేస్తున్నాయి. ఈ ప్రయత్నాలను ప్రతిఘటించి తిప్పికొట్టకపోతే బలహీన వర్గాలకు రిజర్వేషన్ల సదుపాయం లేకుండానే పోయే ప్రమాదం ఉంది.
చారిత్రికంగా అతిహీనమైన రీతిలో సామా జిక అణచివేతకు గురైన తరగతులకు ప్రస్తుత పెట్టుబడిదారీ సంబంధాలచట్రం పరిధిలో, ఆ పెట్టుబడిదారుల ప్రయోజనాలకు భంగం కలగ కుండానే, కనీసమైన ఊరటను రిజర్వేషన్లు కలిగి స్తాయన్నది సిపిఐ(ఎం) అభిప్రాయం. అంతే తప్ప పాలక వర్గాలు చెప్పుకుంటున్నట్టు రిజర్వేషన్లతోటే సామాజిక విముక్తి సాధ్యం కాదు. రిజర్వేషన్లు కులవ్యవస్థ సాంప్రదాయ పట్టును సడలింప జేయడానికి దోహదపడతాయని,కొద్దిపాటి సంఖ్యలోనైనా ‘కింది కులాల’ వారు సామాజి కంగా పైకి ఎక్కి రావడానికి వీలు కల్పించడం ద్వారా సమాజంలోని వివిధ వర్గాలలో బహుళ త్వాన్ని పెంచడానికి దోహదపడతాయని, ఆవిధం గా చూసినప్పుడు రిజర్వేషన్లు ఒక ప్రజాతంత్ర సారాంశం కలిగివున్నాయని సి.పి.ఐ(ఎం) భావిస్తుంది.ఉద్యోగాలలో, చదువుల్లో దళితులకు, గిరిజనులకు, ఒబిసిలకు రిజర్వేషన్లు కల్పించడాన్ని ఒకతాత్కాలిక ఉపశమనంగా పరిగణిస్తూనే సిపిఐ (ఎం) రిజర్వేషన్లను సమర్ధిస్తుంది. అదే సమ యంలో దీర్ఘకాల పరిష్కారంగా సమూలంగా భూసంస్కరణలను చేపట్టాలని,కొద్దిమంది చేతుల్లో ఉన్న సంపద కేంద్రీకరణను బద్దలు కొట్టాలని, అన్ని తరగతులవారికీ ప్రయోజనాలు కలిగే విధంగా ఆర్థికాభివృద్ధి ఉండాలని కోరుతుంది. సామర్ధ్యం పేరుతోనో, మెరిట్‌ పేరుతోనో, సమా నత్వం పేరుతోనో రిజర్వేషన్లను రద్దు చేయాలన్న డిమాండ్‌ను సి.పి.ఐ(ఎం) తీవ్రంగా వ్యతిరేకి స్తుంది. సామాజిక వెనుకబాటుతనం వాస్తవంగా ఉన్న తరగతులకు రిజర్వేషన్లు కల్పించాలన్న డిమాండ్లనుబలపరుస్తుంది. ఇప్పటికీ రిజర్వేషన్లు అమలులోకి రాని రంగాల్లో, ప్రభుత్వ విభాగాల్లో రిజర్వేషన్లను అమలు చేయాలన్న డిమాండ్‌ను బలపరుస్తుంది. ప్రైవేటు రంగంలో రిజర్వేషన్లు ఉండాలన్న డిమాండ్‌ను సమర్ధిస్తుంది. రిజర్వేషన్ల అమలులో తలెత్తుతున్న అసమానతలను సరి చేయాలన్న డిమాండ్‌ను బలపరుస్తుంది. ప్రమో షన్లలో రిజర్వేషన్లు అమలు చేయాలన్న డిమాండ్‌ ను, రిజర్వేషన్ల అమలు ఫలితంగా ఒకే కేటగిరీ లో ఉన్న వివిధకులాల మధ్యలో అసమాన ప్రయో జనాలు కలిగితే దానిని సరి చేయడానికి ఆకు లాలను వర్గీకరించాలన్న డిమాండ్‌ను సిపిఐ(ఎం) బలపరుస్తుంది. ఒబిసిలలో గణనీయంగా దొంత రలు తయారైన కారణంగా, ఒబిసి రిజర్వేషన్ల అమలులో ఆర్థిక ప్రాతిపదికను (క్రీమీ లేయర్‌) పాటించాలన్న డిమాండ్‌ ను బలపరుస్తుంది. ఆ విధంగా చేసినప్పుడే ఎవరికి నిజంగా అవసరం ఉందో వారే రిజర్వేషన్ల వలన ప్రయోజనం పొందగలుగుతారు. అదే సమయంలో దళితుల్లో, గిరిజనుల్లో కూడా ఆర్థిక ప్రాతిపదికను (క్రీమీ లేయర్‌) ప్రవేశ పెట్టాలన్న డిమాండ్‌ను సిపిఐ (ఎం) వ్యతిరేకిస్తుంది. ఆ సామాజిక తరగతుల లోపల గణనీయమైన స్థాయిలో అంతరాలు ఏర్పడనందువల్ల ఈ విధమైన డిమాండ్‌ వారికి వర్తింపజేయకూడదు. అగ్ర కులాలవారికి, ఆధి పత్య కులాలవారికి కుల ప్రాతిపదికన రిజర్వేషన్లు ఉండకూడదన్నది సిపిఐ(ఎం) వైఖరి. ఇందుకు మినహాయింపుగా ఆర్థికంగా వెనుకబడిన అగ్రకు లాల వారికి, ఆధిపత్య కులాల వారికి రిజర్వేషన్‌ సదుపాయం కల్పించడాన్ని,అది సామాజిక వెనుక బాటుతనంతో సంబంధం లేనిదే అయినా, సిపిఐ(ఎం)సమర్థిస్తుంది. పేద తరగతుల ప్రజల్లో రిజర్వేషన్‌ సదుపాయం వర్తించనివారిలో రిజర్వే షన్‌ విధానంపట్ల ఉన్న వ్యతిరేకతను తగ్గించ డానికి,వర్గ ఐక్యతను నిలబెట్టడానికి ఇది ఉప యోగపడుతుందన్న భావనతోనే ఈ వైఖరిని సిపిఐ(ఎం) తీసుకుంది.
సమాజంలో ఏకులం జనాభా ఎంత శాతం ఉందో అంతశాతం మేరకు వారికి రిజర్వే షన్‌ కల్పించాలన్న డిమాండ్‌ను సిపిఐ(ఎం) వ్యతి రేకిస్తుంది. ఒక్క దళిత, గిరిజన తరగతుల విష యంలోనే దీనికి మినహాయింపు ఉంటుంది. సామాజిక వెనుకబాటుతనం మౌలిక ప్రాతిప దికగా ఏతరగతికైనా రిజర్వేషన్‌ కల్పించాలే తప్ప జనాభాలో ఎవరెంత శాతం ఉన్నారన్న లెక్కన కాదు. ఆ విధంగా చేస్తే అది కులవ్యవస్థ యొక్క అణచివేసే నిచ్చెనమెట్లనిర్మాణపు దుర్మార్గాన్ని కప్పిపుచ్చడమే అవుతుంది.
రిజర్వేషన్ల అమలు-ఫలితాలు
స్వతంత్ర భారతదేశంలో గత ఏడు దశాబ్దాలుగా అమలు జరిగిన రిజర్వేషన్ల వలన వచ్చిన అనుభ వాలను, ఫలితాలను దిగువ పేర్కొన్న విధంగా సంక్షిప్తీకరించవచ్చు.
- సామాజికంగా ప్రతికూలతను ఎదుర్కొం టున్న తరగతుల్లో విద్యావ్యాప్తికి రిజర్వేషన్లు తోడ్పడ్డాయి. ప్రభుత్వ ఉద్యోగాల్లో, ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలలోని ఉద్యోగాల్లో అవకాశాలు పొందిన ఈతరగతుల వారు,చట్ట సభల్లో రిజర్వేషన్ల వలన పదవులు పొందినవారు సామాజి కంగా పైస్థాయికి ఎదగడానికి కొంత అవకాశాన్ని రిజర్వేషన్లు కల్పిం చాయి.
- అయితే, సామాజికంగా ప్రతికూలతను ఎదుర్కొంటున్నవారిలో అవసరమైన వారందరికీ రిజర్వేషన్‌ ఫలాలు అందలేదు. వారిలో అతిచిన్న భాగం మాత్రం ప్రయో జనం పొంది ఒకచిన్న మధ్యతరగతిగా రూపొం దారు. ఒకే గ్రూపులో పలు కులా లవారు ఉన్నప్పుడు ఆ కులాల్లో ఎక్కువ జనాభాగా ఉన్న కులాలవారు, సాపేక్షంగా తక్కినవారికన్నా ముందున్న కులాలవారు రిజర్వేషన్‌ కల్పించిన అవకాశాలను ఎక్కువగా దొరకబుచ్చుకోగలిగారు. వాస్త వానికి కాస్త మెరుగైన పరిస్థితిలో ఉన్న వారికే రిజర్వేషన్‌ వలన ఎక్కువగా ప్రయోజనాలు కలిగాయి.ఆ తర్వాత కూడా వారికే ఆ ప్రయోజనాలు కలుగుతూ వస్తున్నాయి. తద్వారా ఎవరికి ఎక్కువ అవసరం ఉందో వారు రిజర్వేషన్‌ ఫలా లనుపొందలేకపోతున్నారు. సామాజికంగా ప్రతికూల పరిస్థితుల్లో ఉన్నవారిలో అత్యది óక భాగం ప్రజానీకాన్ని ఇప్పటికీ, పేదరికం, నిరక్షరాస్యత, అనారోగ్యం,నిరుద్యోగం, అణ చి వేత, వివక్షత వెన్నాడుతూనే వున్నాయి. కొద్ది మంది ప్రజలు సామాజికంగా పైకి ఎదగడానికి మాత్రమే రిజర్వేషన్లు తోడ్ప డ్డాయి తప్ప అస్థిత్వ వాదులలో పలువురు చెప్పు కుంటున్నట్టు సాంఘిక సమానత్వాన్ని సాధించడానికి తోడ్పడలేదు.
- నయా ఉదారవాద ఆర్థిక విధానాల అమ లు ప్రారంభమయ్యాక రిజర్వేషన్ల పరిమిత ప్రయోజనం కూడా కుదించుకుపోతూ వుంది. ప్రైవేటీకరణ, ప్రభుత్వ రంగాన్ని కూల దొయ్యడం, ఉద్యోగాల కాంట్రాక్టీ కరణ,యాంత్రీకరణ విధానాల వలన, వాటి పర్యవసానాలైన ఉపాధి రహిత అభివృద్ధివలన,విద్య వ్యాపారీకరణ వలన విద్యావకాశాలు, ఉపాధి అవకాశాలు ప్రభుత్వ రంగంలో తగ్గిపోతున్నాయి. ఆ విధంగా రిజర్వేషన్ల అమలు వర్తించే రంగాల పరిధి రోజు రోజుకూ ముడుచుకు పోతోంది.
- ఇలా అవకాశాలు కుదించుకు పోతున్న దానికి ప్రత్యామ్నాయంగా సామాజిక ఉ ద్యమాలు ప్రైవేటు రంగంలో రిజర్వేషన్లు ప్రవేశపెట్టాలని డిమాండ్‌ చేస్తున్నాయి. సిపిఐ(ఎం) కూడా ఈ డిమాండ్‌ను గట్టిగా బలపరుస్తోంది. కాని ప్రైవేటు రంగం చాలా తీవ్రంగా ఈ డిమాండ్‌ ను వ్యతిరేకి స్తోంది.ఒకవేళ ప్రైవేటు రంగంలో రిజర్వే షన్లను అమలు చేయాలన్న డిమాండ్‌ను ఆమోదించినా దానివలన ప్రయోజనాలు పరిమితంగానే ఉంటాయి తప్ప మౌలికమైన మార్పు ఏమీ ఉండబోదు. ఎందుకంటే సంఘటిత ప్రైవేటు రంగంలో ఉద్యోగాల లభ్యత చాలా స్వల్పం. అణచివేతకు గురౌతున్న సామాజిక తరగతులనుండి ఉద్యోగాలు కోరుతున్నవారి సంఖ్య దానితో పోల్చితే చాలా ఎక్కువ.
- రిజర్వేషన్‌ రొట్టె పరిమాణం తగ్గిపో తున్నకొద్దీ అలాతగ్గిపోతున్నదానిలో తాము ఎక్కువ వాటా దక్కించుకోవాలన్న పోటీ బలహీన వర్గాల లోని వివిధ తరగతుల్లో పెరుగుతోంది. దాని ఫలితంగా ఇప్పటికే తగ్గిపోతున్న అవకాశాలను పొందే ప్రయ త్నంలో వివిధ తరగతుల మధ్య, వివిధ కులాల మధ్య వైరుధ్యాలు, ఘర్షణలు పెరు గుతున్నాయి. కొత్త తరగతులు, సమూహాలు తమకు సైతం రిజర్వేషన్లు వర్తింప జేయా లన్న డిమాండ్‌ను ముందుకు తెస్తున్నాయి. దానితోబాటు ఇప్పుడున్న రిజర్వేషన్ల పరిధి లోనే వర్గీకరణ చేపట్టి అవకాశాల పంపి ణీలో మరింత సమన్యాయం చేయాలన్న డిమాండ్‌ కూడా ముందుకొచ్చింది.
- ఈ పరిణామాల పర్యవసానంగా రిజర్వే షన్లకు సంబంధించిన వివిధ డిమాండ్లను చేపట్టి అనేక ఆందోళనలు, ఉద్యమాలు రానురా నూ ఎక్కువౌతున్నాయి. కులం, సామాజిక అస్థిత్వం ప్రధాన అంశాలుగా ఈ ఆందోళనలలో సమీకరణలు జరుగుతు న్నాయి.(సీపీఎం వెబ్‌సైట్‌ సౌజన్యంతో..) (వ్యాసకర్త సిపిఐ(ఎం)పొలిట్‌బ్యూరో సభ్యులు)-(బి.వి.రాఘవులు)