ఐక్యరాజ్యసమితి పేదరికపు అంచనాలు
మనం ఇంతవరకూ గ్రామీణ పేదరికం గురించి చర్చించాం. కరోనా మహమ్మారి విరుచుకు పడకముందు 2019-20లో మన దేశంలో నిరుద్యోగం అప్పటికి 45 ఏళ్ళకు పూర్వం ఏనాడూ లేనంత ఎక్కువ స్థాయికిచేరు కుంది. దీనిని బట్టి మన దేశంలో పేదరికం తగ్గలే దని స్పష్టంగా చెప్పవచ్చు. వాస్తవానికి అది మరింత పెరిగింది.కాని యుఎన్డిపి లెక్కలు దాని కి భిన్నంగా చెప్తున్నాయి.కేంద్ర ప్లానింగ్ మంత్రి రావుఇంద్రజిత్ సింగ్రాజ్యసభలో మాట్లాడుతూ ‘మన దేశంలోపేదరికాన్ని అంచనా వేయడానికి 2011-12తర్వాత ఏవిధమైన గణాంకాలూ అందు బాటులో లేవు’అని ప్రకటించారు. అందుచేత ఆ ఏడాది తర్వాత ఎంతమంది పేదరికస్థాయి నుండి బైట పడ్డారో చెప్పలేమని అన్నారు. అయితే ఐక్యరాజ్య సమితికి (ఐరాస) చెందిన యుఎన్డిపి (యునైటెడ్ నేషన్స్ డెవలప్మెంట్ ప్రోగ్రాం) జులై 18న ఒక ప్రకటన చేసింది. దాని ప్రకారం 2005 నుండి 2019 మధ్య కాలంలో భారతదేశంలో 41 కోట్ల 50లక్షల మంది పేదరికపు స్థాయిని అధిగమిం చారు. కరోనా అనంతర కాలపు పరిస్థితి గురించిన అంచనాలను యుఎన్డిపి చెప్పలేదు. కాని అంతకు ముందరి కాలానికి సంబంధించి యుఎన్డిపి చెప్పినది విపరీతంగా ప్రచారం అయ్యింది. గొప్పలు చెప్పుకోడానికి అదిదారి తీసింది.కాని, ఇక్కడ గమనించని వాస్తవం ఏమంటే యుఎన్డిపి పేదరి కానికి సంబంధించి అంచనాలు వేసే పద్ధతి, అది తీసుకున్న కొలబద్దలు వేరు, మన దేశంలో పేదరి కాన్ని అధ్యయనం చేయడానికి తీసుకునే కొలబద్దలు వేరు. యుఎన్డిపి అంచనాలు సైద్ధాం తికంగా సమర్ధించుకోగలిగినవి కావు.ఆ అంచనా లకు రావ డానికి అది ఉపయోగించిన గణాంకాలు కూడా సరైనవి కావు.
మన దేశంలో పేదరికాన్ని అంచనా వేయడానికి ఒక ప్రధానమైన కొలబద్ద పౌష్టికా హారం.అది అందనివారు పేదలుగా పరిగణింప బడతారు.అంతే కాదు. మన జాతీయ శాంపిల్ సర్వే చాలా పెద్దది. ఆ సర్వే చాలా పెద్ద సంఖ్యలో ప్రజలను కలిసి వివరాలు సేకరిస్తుంది. ఐతే 2011-12 తర్వాత మన ప్రభుత్వం దగ్గర ఏ గణాంక వివరాలూ లేవని ఎందుకు ప్రకటించారు? ఆ తర్వాత 2017-18 సంవత్సరంలో చేసిన సర్వేలో బైటపడ్డ చేదు వాస్తవాలను వెల్లడిరచే సాహసం కేంద్ర ప్రభుత్వానికి లేకుండాపోయింది. ఆ తర్వాత మోడీ ప్రభుత్వం ఎటువంటి సర్వేనూ చేపట్టనే లేదు.అందుచేత తమ వద్ద 2011-12 తర్వాత వివరాలు లేవంటూ బుకాయిస్తున్నారు.
ఇక యుఎన్డిపి సర్వే విధానం చూస్తే అది పూర్తిగా భిన్నమైనది. పేదరికపు అంచనాల కోసం అది తీసుకునే సూచికలు కొన్ని ఉన్నాయి. వాటన్నింటినీ బట్టి ఒకఅంచనాకి వస్తారు. ఉదాహ రణకి: ఒక వ్యక్తి ఎంత ఎత్తు ఉన్నాడు అన్నది కొలిచి దానివర్గాన్ని లెక్కిస్తారు.అలా వచ్చిన అంకెను 18.5తో గుణిస్తారు. అప్పుడు వచ్చిన అంకె కన్నా ఆ వ్యక్తి తక్కువ కిలోల బరువు ఉంటే అతడు పేదవాడిగాలెక్క (ఉదా: ఎత్తు 1.5 మీటర్లు అయితే దాని వర్గం 2.25.దానిని 18.5తో గుణిస్తే 41. 625 కిలోలు వస్తుంది. ఆ వ్యక్తి బరువు అంతకన్నా తక్కువ ఉంటేనే అతడిని పేదవాడుగా గుర్తిస్తారు). ఇంకొక కొలబద్ద: ఆ ఇంట్లో గత ఐదేళ్ళలో 18 సంవత్సరాల వయస్సు లోపు ఉన్నవారు ఎవరైనా మరణించారా? అన్నది. ఇంకొకటి: ఆఇంట్లో 12 ఏళ్ళ వయస్సుకు పైబడిన పిల్లలు ఉంటే వారు కనీసం 6సంవత్సరాల స్కూలు చదువు పూర్తి చేశా రా? లేదా? అన్నది. స్కూలుకు పోయే వయస్సు ఉన్న పిల్లల్లో 8వ తరగతి వరకూ చదవకుండా మధ్యలోనే ఆపివేశారా? అన్నది ఇంకొకటి.
‘ఆధునిక’ సమాజాలుగా పరివర్తన జరు గుతున్న ఏసమాజంలోనైనా పైన తెలిపిన కొల బద్దల ప్రాతిపదికన చూస్తే అభివృద్ధి తప్పనిసరిగా జరుగుతున్నట్టే అనిపిస్తుంది. ఉదాహరణకి: 18ఏళ్ళ లోపు వయస్సు ఉండే పిల్లల్లో మరణాల రేటు ఆ సమాజాల్లో తగ్గుతూనే వుంటుంది. అదేమాదిరిగా స్కూలుకి పోయే పిల్లల సంఖ్య పెరుగుతూనే వుం టుంది. ముఖ్యంగా మంచి చదువు ఉంటే మంచి భవిష్యత్తు ఉంటుంది అన్నభావన అప్పో,సప్పో చేసై నా పిల్లల్ని చదివించాలనే తాపత్రయం ఉండే తల్లిదండ్రులు పెరుగుతున్నకొద్దీ స్కూళ్ళకి పోయే పిల్లల సంఖ్య పెరుగుతుంది. మధ్యాహ్న భోజన పథకం వంటివి కూడా స్కూలు హాజరు రేటును మెరుగుపరుస్తాయి. ఐతే, ఆకుటుంబపు ఆదాయం తగ్గిపోతున్నా,ఈ కొలబద్దలన్నీ అందుకోవచ్చు. ఆకు టుంబం ఇతరత్రా వినియోగించే సరుకుల మొత్తం అంతకంతకూ తగ్గించుకుంటూ బిడ్డల్ని చదివించు కోవడం జరుగుతుంది.అంటే ఆకుటుంబంలో ఒకవైపు పేదరికం పెరుగుతున్నా, యుఎన్డిపి కొల బద్దలను బట్టి చూస్తే, ఆ కుటుంబం పేదరికంలో లేనట్టే లెక్క.యుఎన్డిపి తన కొలబద్దలు పేదరి కాన్ని బహుముఖంగా పరిశీలించడానికి తోడ్పడతా యని చెప్తుంది. ఈ బహుముఖపు పేదరికం అంటే ఏమిటి?ఈపెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ సమాజపు ఆధునీకరణ ఏవిధంగా జరగాలని కోరుకుం టుం దో ఆదిశకు అనుగుణంగా ఇది ఉంటుంది. మరి ఈ ఆధునీకరణ జరగడానికి మూల్యం ఎవరు చెల్లిస్తున్నారు? శ్రామిక ప్రజలా? లేక సంపన్నులా? యుఎన్డిపికి ఈప్రశ్న అసలు ఉదయించదు. ఆధు నీకరణ జరిగిందా లేదా అన్నదే దానికి ముఖ్యం (వ్యవసాయంలో యంత్రాల వినియోగం పెరిగి కూలీలకు పనులు దక్కకుండా పోయినా అది అభివృద్ధికిందే లెక్క. రెగ్యులర్ కార్మికుల స్థానంలో కాంట్రాక్టు కార్మికులను పెట్టుకుని నడిపే పరిశ్ర మలు పెరిగితే అదీ అభివృద్ధి కిందే లెక్క). ఇప్పుడు ప్రభుత్వ ఆధ్వర్యంలో మన దేశంలో ఈ తరహా ఆధునీకరణ వేగంగా జరుగుతోంది. అందుకే యుఎన్డిపి లెక్కల్లో మనదేశంలో పేదరికం తగ్గి నట్టు కనిపిస్తోంది.కాని ఈ ఆధునీకరణకు మూల్యం చెల్లిస్తున్నది శ్రామిక ప్రజలే. వారి వినిమయ శక్తి (లేదా కొనుగోలు శక్తి) పడిపోతోంది. మారుతున్న కాలానికి అనుగుణంగా కుటుంబం చేసే ఖర్చులలో ప్రాధాన్యతలు కూడా మారిపోతున్నాయి. ముఖ్యంగా ఆహారం కోసం చేసే ఖర్చు తగ్గుతోంది. అందువల్ల పేదరికాన్ని అంచనా వేయడానికి ఆ యా కుటుం బాల ఆహారపు పౌష్టిక విలువలను (ఎన్ని క్యాలరీల శక్తినిచ్చే ఆహారాన్ని తీసుకుంటున్నారు అన్నది) ప్రాతిపదికగా తీసుకోవడం అవసరం. పేదరికపు తీరు తెన్నులకు అద్దం పట్టే ప్రమాణం ఇదే. అంతే కాదు, కుటుంబపు వాస్తవ ఆదాయం పెరుగుతోం దా లేక తగ్గుతోందా అన్నది కూడా ఈ ప్రమాణాన్ని బట్టి నిర్ధారించగలుగుతాం.రూపాయి లెక్కల్లో ఆదాయం పెరిగినట్టు కనిపించినా, ఆ రూపాయి విలువ నిగ్గు తేల్చేది ఒకానొక కుటుంబం పౌష్టికా హారాన్ని పొందగలుగుతోందా లేదా అన్న పరి శీలనే.ఇటువంటి ముఖ్యమైన కొలబద్ద-పౌష్టికా హారం పొందగలగడం-యుఎన్డిపి పెట్టుకున్న ప్రమాణాలలో ఆరో వంతు ప్రాధాన్యత మాత్రమే కలిగివుంది. పైగా పౌష్టికాహార లభ్యతకు వాళ్ళు ఇచ్చే నిర్వచనమే వేరుగా ఉంది. శరీరానికి తగ్గట్టు బరువు ఉందా లేదా అన్నది (బాడీ-మాస్ ఇం డెక్స్),వారి ప్రమాణం. పౌష్టికాహారం పొందలే నప్పుడే బరువు తగ్గుతుంది. ఒక్కోసారి బరువులో తేడా కనిపించకపోవచ్చు కాని రోగాలబారిన పడే అవకాశాలు పెరుగుతాయి.అంటే శరీరపు బరువును బట్టి పేదరికాన్ని లెక్క వేయడం శాస్త్రీ యం కాదు. నిజానికి పౌష్టికాహారం తీసుకోలేకపోతే ఆ వెంటనే శరీరపు బరువు తగ్గిపోదు. దానికి కొంత కాలం పడుతుంది. అందుచేత యుఎన్డిపి పెట్టుకున్న కొలబద్దలకు వాస్తవ పౌష్టికాహార సమస్య దొరకదు. పైగా దీనికి ఆరో వంతు ప్రాధాన్యత మాత్రమే ఇవ్వడంబట్టి యుఎన్డిపి దృక్కోణం ఏమిటో తెలుస్తూనే వుంది.యుఎన్డిపి ప్రమాణా లకు, మన జాతీయ శాంపిల్ సర్వే ప్రమాణాలకు ఎంత తేడా ఉందో తెలియాలంటే ఈ ఉదాహరణ చూడాలి: 2005-2006 నాటికి భారతదేశంలో 64 కోట్ల 50లక్షల మంది పేదలు ఉన్నారని, 2015-16నాటికి ఈ సంఖ్య 37 కోట్లకు పడిపో యిందని యుఎన్డిపి లెక్కలు తెలుపుతున్నాయి. అంటే అప్పటికి 27కోట్ల 50లక్షల మంది పేదరికం నుండి బైటపడినట్లు ఔతుంది. అదే జాతీయ శాంపిల్ సర్వే 75వ రౌండ్ సర్వేలో (2017-18)గ్రామీణ ప్రాంతంలో ప్రజల వినియోగం (అన్ని సరుకుల, సేవలనూ కలుపుకుని) 9శాతం పడిపోయిందని తేల్చింది.(ఈ నిర్ధారణ మోడీ ప్రభుత్వాన్ని ఎంత వణికించిందంటే ఆ గణాంకా లను విడుదల చేసిన కొద్ది గంటలలోపే వాటిని తొలగించివేసి,ప్రజానీకానికి దొరక్కుండా దాచి పెట్టింది. ఆకొద్ది గంటల వ్యవధి లోపలనే కొందరు వ్యక్తుల ఆ గణాంకాలను వీలైన మేరకు డౌన్లోడ్ చేసుకున్నారు.అప్పటి మీడియాలో కూడా ఆ గణాం కాల ఆధారంగా కొంత చర్చ జరిగింది.) భారత ప్రణాళికా సంఘం మొదట్లో గ్రామీణ ప్రజలకు కనీసం 2200 క్యాలరీల శక్తి రోజుకు ఒక్కొక్కరికి అందాలన్నది ప్రమాణంగా నిర్ణయించింది. ఆ లెక్క చూస్తే 1993-94లో కనీస పౌష్టికాహారం పొంద లేని గ్రామీణులు 58శాతం ఉన్నారు. 2011-12నాటికి వాళ్ళు 68 శాతానికి పెరిగారు. 2017-18 నాటికి వాళ్ళు అమాంతం 77శాతానికి పెరి గారు! కాని యుఎన్డిపి లెక్కల్లో మన దేశంలో కోట్లాది మంది పేదరికం లోంచి బైటపడ్డారు!
మనం ఇంతవరకూ గ్రామీణ పేదరికం గురించి చర్చించాం. కరోనా మహమ్మారి విరుచుకు పడకముందు 2019-20లో మన దేశంలో నిరుద్యోగం అప్పటికి 45 ఏళ్ళకు పూర్వం ఏనాడూ లేనంత ఎక్కువ స్థాయికి చేరుకుంది. దీనిని బట్టి మన దేశంలో పేదరికం తగ్గలేదని స్పష్టంగా చెప్ప వచ్చు. వాస్తవానికి అది మరింత పెరిగింది. కాని యుఎన్డిపి లెక్కలు దానికి భిన్నంగా చెప్తున్నాయి. యుఎన్డిపి పెట్టుకున్న కొలబద్దలను ఇక్కడ మనం విమర్శించడం ప్రధానాంశం కాదు. ఆ కొలబద్దల ఆధారంగా పేదరికం పెరిగిందా లేక తగ్గిందా అన్న నిర్ధారణకు రావడాన్ని మనం విమర్శిస్తున్నాం. దేశంలో పేదరికంపై జరుగుతున్న చర్చ కాస్తా యుఎన్డిపి గణాంకాలతో పూర్తిగా దారి తప్పింది. మన దేశం పెట్టుకున్న కొలబద్దలకు, యుఎన్డిపి కొలబద్దలకు మధ్య తేడాను గమనించకపోతే చర్చను మళ్ళీ గాడిలో పెట్టడం సాధ్యం కాదు. మొత్తం 121దేశాలకుగాను ప్రపంచ ఆకలి సూచి కలో 107 వస్థానానికి దిగజారిన మన దేశంలో మరోవైపు కోట్లాదిమంది ప్రజలు పేదరిక స్థాయి నుండి బైట పడ్డారని చెప్పుకుంటే దానిని ఏ విధం గా ప్రజలు విశ్వసిస్తారు?.
గ్రామీణ పేదరికం తగ్గుతుంది, కానీ జీవనశైలి సమస్యలు తలెత్తుతున్నాయి
గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థ పైకి చూస్తోంది, అయితే మాదకద్రవ్యాల దుర్వినియోగం, సోషల్ మీడియాకు వ్యసనం మరియు వ్యర్థాల తొలగింపు ఆందోళన కలిగించే అంశాలు ఆయోగ్ భారతదేశం కోసం నవీకరించబడిన మల్టీడైమెన్షనల్ పావర్టీ ఇండెక్స్ ని విడుదల చేసింది. ఇది దేశం యొక్క పురోగతిని మూడు సమానమైన పరిమాణాలలో సంగ్రహి స్తుంది-ఆరోగ్యం, విద్య మరియు జీవన ప్రమాణం.పబ్లిక్ పాలసీ థింక్ ట్యాంక్ యొక్క ప్రోగ్రెస్ రివ్యూ2023 2015-16 మరియు 2019-21 మధ్య బహుమితీయ పేదరికంలో జనాభా నిష్పత్తిలో 24.85శాతం నుండి 14.96 శాతానికి బాగా తగ్గుముఖం పట్టింది. అంటే 2015-16 మరియు 2019-21 మధ్య దాదాపు 135.5 మిలియన్ల మంది పేదరికం నుండి బయటపడ్డారు.అదే సమ యంలో పేదరికం తీవ్రత (సాధారణ పరిభాషలో విపరీతమైన పేదరికం) కూడా47.14 శాతం నుంచి 44.39 శాతానికి తగ్గింది. ఇది స్వాగతించే వార్త. ఇతర వాటాదా రులతో పాటు కేంద్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు తీసుకున్న వివిధ లక్ష్య అభివృద్ధి కార్యక్ర మాలకు ఆపాదించ బడవచ్చు.
గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ‘పక్కా’ లేదా సెమీ పక్కా ఇళ్ల సంఖ్య అనేక రెట్లు పెరిగింది.
దాదాపు ప్రతి ఒక్కరి దగ్గర సెల్ఫోన్ ఉంటుంది, ఎక్కువగా స్మార్ట్ ఫోన్లు ఉంటాయి. మోటారుబైక్, మరియు సైకిల్ కాదు, అత్యంత సాధారణ రవాణా సాధనం.విలేజ్ షాపులు వివిధ బ్రాండ్ల వినియోగ వస్తువులతో బాగా నిల్వ చేయ బడతాయి.బాలికలు పాఠశాలలకు వెళుతున్నారు .వ్యవస్థలు మరియు వీడియోగ్రఫీ లేకుండా వివా హాలు జరగవు.ఈ దృశ్యాలు ఉత్తరప్రదేశ్లోని బుందేల్ ఖండ్ ప్రాం తంలోని ఆకాంక్ష గ్రామాల నుండి వచ్చాయి. నిస్సం దేహంగా,గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థ క్రమంగా మెరుగు పడటం వల్ల ప్రజల జీవితాల్లో మార్పు వస్తుంది.ఈ మార్పులు స్వాగతించదగినవి మరియు 2015-16 మరియు 2019-21 మధ్య గ్రామీణ ప్రాం తాల్లో పేదరికం సంభవం 32.59 శాతం నుండి 19.28 శాతానికి తగ్గిందని సమీక్షలో ఎత్తిచూపిన వాస్తవాలను ధృవీ కరిస్తుంది. ఏది ఏమైనప్పటికీ, వృద్ధి కథనానికి సంబంధించిన ఈ టెల్-టేల్ సంకే తాలతోపాటు, చర్చలు అవసరమయ్యే కొన్ని ఆందోళ నలు కూడా ఉన్నాయి.
తాళం వేసిన ఇళ్లు
మొదటిది,గ్రామీణ ప్రాంతాల నుండి పట్టణ/అర్బన్ ప్రాంతాలకు వలసలు.గ్రామాల చుట్టూ తిరిగితే ఎక్కువ సంఖ్యలో ఇళ్లకు తాళాలు వేసి ఉన్నట్లు తెలుస్తుంది.కార్మికుల కొరత తీవ్రంగా ఉంది కొన్నిసార్లు వ్యవసాయం, ముఖ్యంగా కూరగాయల సాగు దెబ్బతింటుంది.రైతులు వ్యవ సాయంపై ఆసక్తిని కోల్పోతున్నట్లు కనిపిస్తోంది మరియు ఎక్కువ భూమి ‘లీజు’ అమరిక క్రిందకు వస్తోంది,ఇది తరచుగా తక్కువ పెట్టుబడిని మరియు తక్కువ ఉత్పాదకతను కలిగిస్తుంది. రెండవది, పొగాకు/గుట్కా/మద్యానికి వ్యసనం పెరుగుతోంది.దురదృష్టవశాత్తు, చట్ట బద్ధంగా లేదా చట్టవిరుద్ధంగా మద్యం అందు బాటులో లేని గ్రామాలు ఏవీ లేవు.ఇది ప్రజల పని సామర్థ్యంపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపు తోంది.
మూడవది, ‘ఫోన్’కి వ్యసనం.
అన్ని వయసుల వారు తమ రోజులో ఎక్కువ భాగాన్ని వివిధ సోషల్ మీడియా యాప్ లలో గడుపుతున్నారు. ఇది గ్రామీణ ప్రజల శారీరక మరియు మానసిక ఆరోగ్యాన్ని తీవ్రంగా దెబ్బతీ స్తోంది, గ్రామాల్లో సామాజిక నిర్మాణాన్ని దెబ్బతీ స్తుంది మరియు మహిళలు మరియు షెడ్యూల్డ్ కులాలపై నేరాలకు దారి తీస్తోంది.ఇది వివిధ తప్పుడు ప్రచారాలకు మరియు కొన్ని సమయాల్లో ‘అఫ్వా’ వ్యాప్తికి దారి తీస్తోంది.
మరొక ప్రధాన సమస్య పరిశుభ్రత మరియు పరిశుభ్రత.స్వచ్ఛ భారత్ మిషన్ ఫలితం గా ఇళ్లలో మరుగుదొడ్లు నిర్మించబడ్డాయి, అయితే గ్రామాల్లోని సాధారణ ప్రాంతాలలో అపరిశుభ్రత మరియు అపరిశుభ్రత సమస్యగా కొనసాగుతోంది. గ్రామాల్లో చెత్తాచెదారం ఇంకా ప్రారంభ దశలోనే ఉంది.గ్రామాలకు సమీపంలో ఎక్కువ ఉపాధి అవకాశాలు, పొగాకు ఉత్పత్తులు మరియు మద్యం లభ్యతను అరికట్టడం, ఇంటర్నెట్లో ఎక్కువ సమ యం గడపడం వల్ల కలిగే దుష్ప్రభావాలపై అవగా హన ప్రచారాలు మరియు గ్రామ స్థాయిలో వ్యర్థాల నిర్వహణపై దృష్టి సారించి స్వచ్ఛ అభియాన్ 2.0 ప్రారంభించడం మార్గం. ముందుకు.
ఆయోగ్ అనేది ఈ సమస్యలను పరిష్క రించడానికి క్రియాశీల వాటాదారుల సంప్రదింపు లతో బ్లూప్రింట్ను రూపొందించడానికి అవసరమైన ‘ఏజెన్సీ’. సామాజికంగా కూడా ముం దుకు సాగాల్సిన సమయం ఆసన్నమైంది మరియు ఆర్థిక పురోభివృద్ధిని మరింత ఆరోగ్యవంతంగా మరియు అర్థవంతంగా చేయడానికి ప్రజల వ్యక్తిగత జీవనశైలి అంశాలపై పని చేయాలి. (స్వేచ్చా Ûనుసరణ).