స్వాతంత్య్ర ఉద్యమ సమిధ`భరత్‌సింగ్‌
ఉద్యమం అతని ఊపిరి. దేశభక్తి అతని హృదయం. స్వాతంత్య్రం అతని లక్ష్యం. పట్టుదల -శ్రమ అతని నేత్రాలు. నిస్వార్థం అతని రక్తం. ఫలితం ఉరి తీత.భగత్‌ సింగ్‌ పంజాబ్‌లోని లాయల్‌ పూర్‌ జిల్లా,బంగా సమీపంలోని ఖత్కర్‌ కలాన్‌ అను గ్రామంలో విద్యావతీ, సర్దార్‌ కిషన్‌ సింగ్‌ దంపతులకు జన్మించిన సంధూరaాట్‌ కుటింబీకుడు. ‘‘భక్తుడు’’ అనే పదమునకు పంజాబీలో భగత్‌ అనే పదంతో వాడతారు. ఆతల్లిదండ్రులకు కూడా దేశభక్తి ఎక్కువగా గల సిక్కుల కుటుం బంలోనివారు. స్వాతంత్య్రోద్య మంలోను, మరికొందరు మహారాజా రంజిత్‌ సింగ్‌ సైన్యంలోను పనిచేయడం వలన దేశభక్తి వారి కుటుంబాల్లో కలసిపోయి వారి సంతానానికి ‘‘భక్తుడు’’గా చెప్పబడే భగత్‌ నామకరణం పెట్టడం జరిగింది.
భగత్‌ సింగునకు మూడేళ్ల వయస్సులో తండ్రి కిషన్‌ సింగ్‌ ఎత్తుకుని అతని స్నేహితుడు నంద కిషోర్‌ మెహతాపాటుగా కొత్తగా మొక్కలు వేస్తున్న తోటలోనికి వెళ్ళడం జరిగింది.అక్కడే ఆడుకుంటున్న భగత్‌ సింగ్‌ మట్టిలో చిన్న చిన్న గడ్డిపరకలను నాటటం మొదలుపెట్టాడు. అతనిని తండ్రి ఏమి చేస్తున్నావు భగత్‌ అని ప్రశ్నిస్తే భగత్‌ ఇచ్చిన సమాధానానికి వారు అవాక్కయినారు. అతన నోట తుపాకులు నాటుతున్నా అని పలికేడు. మొలకలు వేసే వయస్సులో తుపాకులను మొలకెత్తించాలని చూడడం అతని వ్యక్తిత్వానికి మచ్చుతునక. విధ్యార్థి దశలో భవిష్యత్తుకు బాల్యమే మొలక అని తెలియచేసాడు. విధ్యార్థి దశలో ఆట పాటలలో చుకుకుగా ఉంటూ అందరితో స్నేహంగా ఉండేవాడు. భగత్‌ బాబాయి అజిత్‌ సింగ్‌ ఆంగ్లేయులతో పోరాడుతూ విదేశాల్లో ఉంటున్న సమయంలో,కంటనీరు పెట్టుకొన్న చిన్నమ్మ హర్నామ్‌ కౌర్‌ ను చూసి నాలుగేళ్ళ భగత్‌ సింగ్‌ పిన్నీ ఏడవద్దు,నేను ఆంగ్లేయులపై ప్రతీకారం తీర్చుకుంటాను అని ప్రతిజ్ఞ చేసాడు. స్వామీ దయానంద సరస్వతి అనుచరుడైన సింగ్‌ తాత అర్జున్‌ సింగ్‌ హిందూ సంస్కరణ ఉద్య మం ఆర్యసమాడంలో భాగం కావడం కూడా ఆయనపై విపరీతమైన ప్రభావం పడిరది. అపరిష్కృత కేసుల కారణంగా బ్రిటిష్‌ వారు అజిత్‌ సింగి పెర్సియాకు పారిపోగా కరోరి రైలు దోపిడీ నేరం మోపి సింగ్‌ బాబాయిని 1927 డిశంబర్‌ 19న ఉరితీసిన వైనం భగత్‌ మనో ఫలకంపై ముద్రపడి, ఈ దాస్యశృంఖలాల నుండి భారతదేశమును విడిపించాలనే కోరిక బలంగా నాటుకొనిపోయింది.13 ఏళ్ళ వయస్సులోనే గాంధీజీ తలపెట్టిన సహాయ నిరాకరణోద్యమానికి ప్రభావితు డయ్యాడు. బ్రిటిష్‌ దిగుమతి దుస్తులను తగులబెట్టడం ద్వారా గాంధీ సిద్దాంతాలను అనుసరిం చాడు.1923లో పంజాబ్‌ హిందీ సాహిత్య సమ్మేళన్‌ నిర్వహించిన వ్యాసరచన పోటీలో భగత్‌ విజయం సాధించాడు. ఆవయస్సులో ప్రముఖ పంజాబీ సాహిత్యానిన ఉటంకించడమే కాకుండా పంజాబ్‌ సమస్యలను తన సాహి త్యంలో ప్రస్థావించాడు.భగత్‌ లాహోర్‌లోని నేషనల్‌ కళాశాలో విధ్యాభ్యాసం చేశాడు. ఇంటిలోని పెద్దలు పెళ్ళి ప్రస్థావన తేగానే ఇష్టంలేని భగత్‌ఇల్లు వదలి పారిపోయి నౌజవాన్‌ భారత్‌ సభ (దానిని భారత యువ జన సంఘము అని కూడా అంటారు)లో చేరి, సహ విప్లవకారుల సహాయంతో యువతను ఆకట్టుకున్నాడు. ఫ్రొఫెసర్‌ విధ్యాలంకౌర్‌ విజ్ఞప్తి మేరక,అప్పట్లో రామ్‌ ప్రసాద్‌ బిస్మిత్‌, అఫ్పా ఖుల్లా ఖాన్‌ నాయకత్వం వహిస్తున్న హిందూ స్తాన్‌ గణతంత్ర సంఘంలోనూ చేరి విప్లవాత్మక సాహిత్యం ఉర్థూ,పంజాబీ వార్తాపత్రికలలో వార్తలు వ్రాసేవాడు, పర్యవేక్షించేవాడు. 1928లో దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న అనేకమంది విప్లవకారులు కీర్తి కిసాన్‌ పార్టీ పేరుతో ఢల్లీిలో జరిగిన సమావేశంలో పాల్గొన్నారు. విప్లవకారు లను నాటి బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వ నిరంకుశ పాలనలో ఉరితీయడం, కఠిన కారాగార శిక్షలు వేయడం తెలిసిన విషయమే. కటకటాల వెనకాల భగత్‌ సింగ్‌ ఒక అధ్యయన శీలిగా కాలాన్ని గడిపాడు.రాజనీతి,అర్థ శాస్త్రం, సామాజిక శాస్త్ర విషయాలను ప్రభోధించే అనేక గ్రంథాలను ఆయన అధ్యయనం చేసాడు. పుస్తకాలు చదువుతూ,చదువుతూ సింగ్‌కు ఇష్టమైనపాట,రామ్‌ ప్రసాద్‌ భిస్మిల్లాగారు వ్రాసిన పాటను మేరా రంగ్‌ దే బసంతీ చోలా పాడుకుంటారు. సింగ్‌ మంచి సాహితీవేత్త కూడా.ఉత్తమ సాహితీ వ్యసాలు,ఉద్యమ వార్తలు వ్రాయటంలో దిట్ట. అనేక విప్లవాత్మక కార్యక్రమాలు చేపట్టి యువతను చైతన్యపరుస్తూ కర్తవ్యబోధ చేసే వాడు.30అక్టోబర్‌ 1928న బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసిన కమీషన్‌ ‘‘సర్‌ జాన్‌ సైమన్‌’’ నాయకత్వంలో ఏర్పడిరది.ఆ సమయంలో ఆ కమీషన్‌లో ఒక్క భారతీయుడు కూడా లేకపోవడంతో భారతీయ రాజకీయ పార్టీలు దానిని బహిష్కరించాయి.ఫలితంగా, దేశ వ్యాప్తంగా పలు నిరసనలు వెల్లవెత్తా యి.30 అక్టోబర్‌ 1928న కమీషన్‌ లాహోర్‌ సందర్శించినపుడు సైమన్‌ కమీషన్‌కు వ్యతి రేకంగా లాలాలజపతిరాయ్‌ నేతృత్వంలో నిశ్శబ్ధ అహింసా పద్దతిలోఒకనిరసన కార్యక్రమం జరిగింది.అయితే అక్కడ హింసను రేకెత్తించటానికి పోలీసులే కారణమయ్యారు. ప్రశాంతంగా నిరసన చేసుకుంటున్న వారిపై లాఠీ చార్జి జరిపారు.లాలాలజపతిరాయ్‌ ఛాతీపై బలంగా కొట్టడంతో వారికి బలమైన గాయాలు తగిలాయి. తీవ్రంగా గాయపడ్డారు. ఈ సంఘటన కళ్ళార చూసిన యువకుడు భగత్‌ సింగ్‌ ప్రతీకారం తీర్చుకోవాలనే కాంక్ష బలంగా హృదయంలో స్థిరపడిరది. పోలీసు అధికారి స్కాట్‌ ను హతమార్చడానికి విప్లవ కారులు శివరామ్‌ రాజ్‌ గురు,జై గోపాల్‌, సుఖదేవ్‌ ధాపర్లలోతో చేతులు కలిపాడు. ఫలితంగా స్కాట్‌కు బదులు సాండర్స్‌ హతమయ్యాడు. పొరపాటు గుర్తింపు కారణంగా మరియు డి.ఎస్పీ జె.పి.సాండర్స్‌ కనిపించినపుడు సింగుకు జైపాల్‌ తప్పుగా సంకేతమిచ్చాడు.ఫలితంగా స్కాట్‌కు బదులు సాండర్స్‌ను హతమార్చడం జరిగింది. ఈ కారణంగా పోలీసులనుంచి దూరంగా లాహోరు పారిపోయాడు భగత్‌.విప్లవకారుల చర్యలను అణచివేసే దిశగా భారత రక్షణ చట్టమును తీసుకురావడం ద్వారా పోలీసులకు బ్రిటిషు ప్రభుత్వం మరిన్ని ప్రత్యేక అధికారాలు కల్పించింది.భగత్‌ సింగ్‌ వంటి దేశభక్తి ఉద్యమ కారులను అణచివేయడం ఈచట్టం యొక్క ముఖ్య ఉధ్దేశ్యము. ఆతరువాత ఈచట్టం ప్రజాహితం కోసమే అటూ ప్రత్యేక శాసనం క్రింద ఈచట్టాన్ని ఆమోదించారు. అయితే దానిని వ్యతిరేకిస్తూ ఆమోదం కానున్న సమయంలో కేంద్ర శాసనసభపై బాంబు పేలుడుకు హిందూస్థాన్‌ వాద గణతంత్ర సంఘం వ్యూహరచన చేసింది.దీనికి భగత్‌ సింగ్‌ ను కాకుండా మరొక విప్లవకారుడు చంద్రశేఖర్‌ ఆజాద్‌ అడ్డుపడ్డాడు.అయితే సింగు ఆశయాలను గౌరవించే మరికొందరు పార్టీ సభ్యులు ఆయనపై వత్తిడి తీసుకొచ్చారు. దాని ఫలితంగా 8ఏప్రిల్‌ 1929 భగత్‌ సింగు మరి యొక విప్లవకారుడు కలసి అసెంబ్లీ వసారాలపై బాంబు విసిరి,‘‘ఇంక్విలాబ్‌ జిందాబాద్‌ రిమం బర్డు-డైలీ టైమ్స్‌ పాకిస్థానీని తరువాత వినికిడి శక్తి కోల్పోయేలా గొంతెత్తి అరుస్తామని ముద్రించబడిన పలు కలపత్రాలనువెదజల్లారు. కేంద్ర అసెంబ్లీ ఆవరణలో కరపత్రం విసిరివేత, బాంబు దాడివల్ల ఏఒక్కరు మరణించడంగాని, గాయపడడంగాని జరుగలేదు.తమ వ్యూహంలో భాగంగానే ఉద్ధేశ్యపూర్వకంగానే జాగ్రత్తలతో కూడినదాడి చేసినట్లు భగత్‌ సింగ్‌,దత్‌లు అంగీకరించారు. బాంబు గాయపరచేంత శక్తివంతమైనది కాదని, బ్రిటిష్‌ ఫోరెన్సిక్‌ విచారణాధికారులు కూడా తేల్చిచెప్పారు.12 జూన్‌1929న సింగ్‌,దత్‌లు దేశ బహిష్కరణకు గురయ్యారు.అసెంబ్లీ పేలుడుపై విచారణ నేపద్యంలో జె.పి.సాండర్స్‌ హత్య వెనుక భగత్‌ సింగ్‌,రాజ్‌ గురు,సుఖదేవ్‌లపై అభియోగాలు మోపారు.భారతదేశంలో స్వాతంత్య్ర సమర యోధుడు,విప్లవకారుడు,రచయిత, ప్రారంభ మార్సిస్టు,ఇప్పుడుపాకిస్థాన్‌ లాహోర్‌లో జన్మిం చిన ధైర్యశాలి.భారత్‌, బ్రిటిన్‌ రాజకీయ ఖైదీలకు సమాన హక్కులు కల్పించాలని డిమాండు చేస్తూ జైలులో 64రోజులు నిరా హార దీక్షను చేపట్టడం ద్వార సింగ్‌ విపరీ తమైన మద్దతును కూడ గట్టుకున్నాడు. స్వాతంత్య్ర సమరయోధుడు లాలాలజపతి రాయ్‌ని ఒకపోలిసు అధికారి హత్య నేరంపై ఉరితీసిన సంఘటన భగత్‌ సింగ్‌లో అగ్ని జ్వాలలు రేపాయి.ప్రతీకార వాంఛ పెరిగింది. మన మాతృదేశంపై పరాయి పెత్తనం సహించ లేకపోయేవాడు.ఆయన ఉత్తరదాయిత్వం భారత స్వాతంత్య్రసిద్ధికి పోరాడేలా యువతను ప్రేరేపించింది.అంతేకాక భారత్‌లో సామ్య వాద వ్యాప్తి మరింత పుంజుకుంది.భగత్‌ సింగ్‌ లో అరాజకవాదం (అనార్కిజం),సామ్యవాదం (కమ్యూనిజం)అనే భావనలు జీర్ణించుకున్నాడు. బకునిన్‌,మార్క్స లెనిన్‌ రచనలను ఎక్కువ చదివేవాడు.1928 మే నుంచి సెప్టెంబర్‌ మధ్య కాలంలో అరాజకత్వంపై పంజాబీ వార్తాపత్రిక కీర్తిలో వరుసగా అనేక కథనాలు ప్రచురిం చాడు.అరాచక తత్త్వాన్ని ప్రజలు సరిగా అర్థం చేసుకోవటం లేదని చింతిస్తూ ఉండేవాడు. ‘‘అరాజకత్వం అనే పదానికి ప్రజలు భయపడుతున్నారు’’ అని ఆయన పేర్కొన్నాడు. భారత్‌లో విశ్వజనీన సహోదరత్వం అంటే సంస్కృతంలో చెప్పినట్టుగా వసుధైక కుటుంబకం మొదలైనవి రావాలని ఆకాంక్షించేవాడు. అరాజకత్వం సిద్ధాంతం గురించి విస్తృతంగా ప్రచారం చేసిన తొలి వ్యక్తి ఫ్రౌధన్‌.అందువలనే అరాజకత్వ వ్యవస్థాపకుడని పిలుస్తారు. 1931 లో జైల్లో ఉండగా నాస్తికవాద తత్త్వాన్ని వివరి స్తూ ‘‘నేను ఎందుకు నాస్తికుడిని’’ అంటూ ఒక వ్యాసం వ్రాసాడు.జైలులోఉండగా,మతం, దేవుడిపట్ల విశ్వాసం లేనివ్యక్తిగా సహచర విప్లవకారులు తనని విమర్శించిన కారణంగా ఈ వ్యాసం వ్రాయటం జరిగింది. తనను అహంకారిగా కూడా చిత్రీకరించుకున్న అరుదైన వ్యక్తిత్వం భగత్‌ సింగ్‌ది. స్వంత విశ్వాసా లను గౌరవించే సింగ్‌ సర్వశక్తి సంపన్నుడి పట్ల ధృడ విశ్వాసినని చెప్పేవాడు. అయితే ఇతరుల హృద యాలకు దగ్గరగా ఉండే కల్పిత గాథలు,విశ్వా సాలను నమ్మే స్థాయికి తాను దిగజారబోనని స్పష్టం చేసాడు. మతం చావును సులభతరం చేస్తుందనే వాస్తవాన్ని గుర్తించాలని అనేవాడు. డైరీ వ్రాసే అలవాటు వున్న భగత్‌ సింగ్‌ 404 పుటలను నింపాడు.తాను సమర్థించే పలు ప్రముఖుల ఉల్లేఖనాలు, వారి గొప్ప వాక్యాలను వ్రాసుకున్నాడు.భగత్‌ సింగ్‌ డైరీలోని పలు వ్యాఖ్యలు ఆయన విశిష్టమైన దార్శినిక అవగాహనకు అద్ధం పడుతుంది. 23 మార్చి, 1931న భగత్‌ సింత్‌ తోపాటు ఆయన సహచరులు,రాజ్‌ గురు,సుఖ్‌ దేవ్లను లాహోరులో ఉరితీసారు. సింగు ఉరిని వ్యతిరేకిస్తూ నిరసన చేపడుతున్న మద్ధతు దారులు ఆయనను ఆక్షణమే ‘‘షహీద్‌’’ అంటే అమరవీరుడుగా ప్రకటించారు. అప్పటి సూపరింటెండెంటు ఆఫ్‌ పోలీసు వి.ఎన్‌.స్మిత్‌ ఆజ్ఞ ప్రకారం సింగును ముందుగానే ఉరితీ సారు.సాధారణంగా ఉదయం 8గంటలకు తీసే ఉరిని, ఏమి జరిగిందో ప్రజలు తెలుసుకునే లోగా ఉరి తీయాలని నిర్ణయించుకున్నారు. సుమారు రాత్రి 7గంటల సమయంలో జైలు లోపలనుంచి ‘‘ఇంక్విలాబ్‌ జిందాబాద్‌’’ అంటూ నినాదాలు మిన్నుముట్టాయి. సింగు జీవితానికి చివరగా తెర దించబోతున్నారన్న విషయంలో అది సంకేతమైంది. సట్లెజ్‌ నది ఒడ్డున ఉన్న హుస్సేనీవాలా వద్ద ఒక వీరుని దహనం జరిగింది.భగత్‌ సింగ్‌ స్మారక చిహ్నం నేడు భారత స్వాతంత్య్ర సమర యోధులను గుర్తుకు తెస్తుంది.
ఆఖరి కోరిక
తీవ్రమైన ఒత్తిడి పరిస్థితులలోనే తలవెండ్రుకలు, గడ్డం తీసివేయటం జరిగింది.‘‘దేశసేవ కోసంమే అదంతా తన సహచరుడు సిక్కు రూపాన్ని కూర్చుకునే విధంగా ఒత్తిడి చేసారు.’’
భగత్‌ సింగ్‌ కు సంబంధించి ప్రత్యేకించి ప్రము ఖులు ఆయన మరణం చుట్టూ నెలకొన్న సంఘ టనల వెనుక పన్నాగ సిద్దాంతాలు ఉన్నాయను కుంటారు.-ఆచార్య. దేవులపల్లి పద్మజ