సాగుకు వేళాయె..సన్నద్దత లేదయె

రాయితీపై పచ్చిరొట్టవిత్తనాల సరఫరా మందకోడిగా సాగుతోంది.వివిధ పంటల సాగుకు అవసరమైన విత్తనాలకు సంబంధించి రైతులు నుంచి ఇప్పటికీ ఇండెంట్లు సేకరించలేదు. సకా లంలో సాగు పనులు చేపట్టకపోతే,పంట చేతికొచ్చే వేళ ప్రకృతి వైపరీ త్యాలు రైతుల కష్టాన్ని మింగే స్తాయి.గతాను భవా లను దృష్టిలో ఉంచుకుని వ్యవ సాయశాఖ అధికారులు ముందడుగు వేయాల్సిన అవసరం ఉంది. ఖరీఫ్‌ సీజన్‌ కు వరుణుడు సిద్దం అంటున్నాడు.వాన జడితో మాగా ణిని సన్నద్దం చేశాడు. సిరుల పంట వేయడానికి అన్న దాత సై అంటున్నాడు.అధికార యంత్రాంగం మాత్రం ఓ అడుగు వెనకే ఉన్నానంటోంది.
వానకాలం పంటల సాగుకు రైతన్నలు సన్నద్ధమవుతున్నారు. ఈసారి వర్షాలు ముందే కురుస్తుండడంతో అంచనాతో అన్నదాతలు సమా యాత్తమవుతున్నారు. దుక్కులు దున్నుతూ వ్యవ సాయ పనుల్లో బిజీబిజీగాఉన్నారు. ప్రభుత్వ ఆదేశంతో వ్యవసాయశాఖ సైతం కర్షకులకు కావా ల్సిన విత్తనాలు, ఎరువులతోపాటు పంటల సాగుపై అంచనాలు సిద్ధం చేసింది. గతేడాతో పోలిస్తే ఈ సీజన్‌లో 25 శాతం వరిని తగ్గించడంతో పాటుగా ఇతర పంటలైన పత్తి, కంది పంటలను ప్రోత్సహిం చేలా అధికారులు రైతులను చైతన్యం చేయను న్నారు. 34.40లక్షల ఎకరాల్లో అత్యధికంగా పత్తి సాగయ్యే పరిస్థితులు ఉన్నాయి.ఈసారి పప్పు పంటలకు ప్రాధాన్యతనిచ్చే అవకాశం ఉన్నది. ఇప్పటికే ఆయా గ్రామాల్లోని రైతు వేదికల వద్ద అవగాహన సదస్సులు నిర్వహిస్తున్నారు. త్వరలో రైతుబంధు కింద పంట పెట్టుబడి సాయం అంద నుండడంతో మరింత ఉత్సాహంగా వ్యవసాయ పనుల్లో అన్నదాతలు నిమగ్నం కానున్నారు. ఈ ఏడాది నైరుతి రుతుపవనాలు కాస్త ముందుగానే జూన్‌ తొలి వారంలోనే రాష్ట్రాన్ని పలకరిస్తాయన్న వాతావరణ శాఖ చల్లని కబురు అధిక ఉష్ణోగ్రతలు, ఉక్కపోతలతో తల్లడిల్లుతున్న జనానికి భారీ ఉపశమనం. నిరుడు ఎల్‌నినో ప్రభావంతో రుతుపవ నాలు వైఫల్యం చెందగా ఈ మారు పసిఫిక్‌లో లానినా పరిస్థితుల వలన అధిక వర్షం కురుస్తుం దన్న సూచన రైతాంగానికి పెద్దఊరట.వ్యవ సాయ ఆధారిత ఎ.పి.కి ఖరీఫ్‌ ప్రధానమైనది. ఇప్పుడే 60-70శాతం భూమి సాగవుతుంది. కోటి ఎకరా లకు పైగా సేద్యం కోటి మందికి పైగా రైతులకు, కౌలు రైతులకు, అంతే సంఖ్యలో ఉన్న వ్యవసాయ కార్మికులకు జీవనాధారం ఇదే. రాష్ట్ర స్థూలోత్పత్తికి సైతం ఇదే ఇరుసు. కాగాగత సంవత్సరం రుతుప వనాలు ఆలస్యమయ్యాయి.వచ్చాక కూడా అంతగా ప్రభావం చూపని కారణంగా ఖరీఫ్‌లో రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా కరువు పరిస్థితి నెలకొంది.సీజన్‌ ముగిసే సమయానికి 400 మండలాల్లో తీవ్ర వర్షా భావం తిష్ట వేసింది.ప్రభుత్వం మాత్రం 103 మండలాల్లోనే కరువును ప్రకటించింది. రబీలోనూ అనావృష్టి కొనసాగగా, ఎన్నికల షెడ్యూల్‌ వస్తుంద నగా 87 కరువు మండలాలను ప్రకటించి చేతులు దులుపుకొంది. రైతులు లక్షల ఎకరాల్లో పంటలు సాగు చేయలేదు. వేసిన పంటల్లో లక్షల ఎకరాలు దెబ్బతిన్నాయి. కరువుతో పాటు అకాల వర్షాలు, డిసెంబర్‌లో వచ్చిన మిచౌంగ్‌ తుపాన్‌ రైతుల ఉసురు తీసింది.ఇప్పుడు ‘నైరుతి’ మోసుకొచ్చిన తీపి కబురు విపత్తులతో నష్టాలు చవిచూసిన రైతుల్లో కొత్త ఆశలు చిగురించాయి.ఖరీఫ్‌ సజావుగా సాగా లంటే రైతులకు అదనుకు నాణ్యమైన విత్తనాలు, ఎరువులు, పరపతి అందుబాటులో ఉంచాలి. మొన్నటి వరకు ఎన్నికల బిజీలో ప్రభుత్వ యం త్రాంగం తలమునకలైంది. పోలింగ్‌ ముగిసిన ప్పటికీ జూన్‌ 4న ఫలితాలొచ్చే వరకు కోడ్‌ అమల్లో ఉంది. అప్పటి వరకు ఇ.సి.పర్యవేక్షణలో ప్రభుత్వం నడుస్తుంది. కోడ్‌ ఉంది కదా అని సీజన్‌ ఆగదు. అందుకనుగుణంగా అధికార యంత్రాంగం ఖరీఫ్‌ కు సన్నద్ధం కావాలి. కానీ ఇప్పటి వరకు సమగ్ర సమీక్ష లేదు. సబ్సిడీ విత్తనాల సేకరణ మొదలు కాలేదు.ఎరువులపైనా ఉదాసీనతే. పరపతి పరిస్థితీ అదే తీరు. ఖరీఫ్‌లో కరువు, తుపాన్‌లతో పంట నష్టపోయిన 12లక్షల రైతులకు రూ.1,294 కోట్లు విడుదల చేస్తూ ఎన్నికల కోడ్‌ రాకముందు మార్చి 6న ముఖ్యమంత్రి బటన్‌నొక్కగా ఇప్పటికీ ఖాతాల్లో జమ కాలేదు. బీమా వ్యవహారం తేల్లేదు. విపత్తు మండలాల్లో బ్యాంకులు ఫ్రెష్‌ లోన్లు ఇవ్వలేదు. వార్షిక రుణ ప్రణాళిక మీటింగ్‌లు ఎన్నికల పేరిట వాయిదా పడ్డాయి. రైతు భరోసా కిస్తు ప్రశ్నార్ధక మైంది. కేంద్రం, రాష్ట్రంలో కొత్త ప్రభుత్వాలొచ్చే వరకు తేలేటట్లు లేదు. రబీ పంటల సేకరణను పట్టించుకునేనాథుడు లేడు. రబీ పంట నష్టాలపై అతీగతీ లేదు.రైతులకువిత్తనాలివ్వకుండా, రుణాలి ప్పించకుండా,ఎరువుల్లేకుండా,రుణాలు,పెట్టుబడి సాయం ఇవ్వకుండా సేద్యం ఎలా చేస్తారు? ఎన్ని కలయ్యాక చూసుకుందామనుకుంటే గడచిన కాలం తిరిగొస్తుందా? ప్రభుత్వం అనేది నిరంతర ప్రక్రియ.అది నడుస్తూనే ఉండాలి. ఎన్ని కైన ప్రభు త్వాలు అధికారంలో ఉన్నప్పుడు ప్రాధ మ్యాలు మారుతుంటాయి. ఎన్నికలున్నందునే ప్రభుత్వం పూర్తి స్థాయి బడ్జెట్‌ ప్రవేశపెట్టినప్పటికీ కొన్ని మాసాల ఖర్చుకు సభామోదం తీసుకుం టుంది. ఈ ఖరీఫ్‌లో స్కీములు, ఇతర వ్యవహారాలు ఓటాన్‌ బడ్జెట్‌లో పేర్కొన్న విధంగా అమలవుతా యి.కొత్త ప్రభుత్వం ఏర్పాటయ్యాక ఇతర అంశాలు నిర్ణయ మవుతాయి. ఎన్నికలు సరిగ్గా ఖరీఫ్‌ వేళ వచ్చినం దున ఈఅంశాలను ప్రభుత్వం,సి.ఎస్‌. గమనం లోకి తీసుకొని సమీక్షలు జరిపి ఖరీఫ్‌కు యావత్‌ యంత్రాంగాన్నీ సిద్ధంచేయాలి. సామాజి క పెన్షన్ల మాదిరిగాఇన్‌పుట్‌ సబ్సిడీకి,రైతు భరోసా, బీమా, సబ్సిడీ విత్తనాలకు ఇబ్బందులేమీ ఉండవు. అవసర మైతే ఇ.సి.నుంచి తగిన అనుమతులు తీసు కొని ఖరీఫ్‌ సాగడానికి అన్ని ఏర్పాట్లూ చేయాలి. పోలింగ్‌ వరకు అధికార వైసిపి, టిడిపి కూటమి పార్టీలు ఒకరిపై మరొకరు దుమ్మెత్తి పోసుకున్నారు. పోలింగ్‌ ముగిశాకా అదే ధోరణితో ఉన్నారు. గెలు పోటముల అంచనాల్లో బిజీగా గడుపుతు న్నారు. వాటన్నింటినీ పక్కనపెట్టి ఖరీఫ్‌ సన్నద్ధతపై ప్రభుత్వ యంత్రాంగాన్ని కదిలించే పని చేయాలి. కేంద్రం ధాన్యం కొనుగోళ్లకు నిరాకరిస్తుండటంతో రైతులకు ఇబ్బందులు కలుగకుండా ప్రభుత్వం జొన్న, మొ క్కజొన్న,శనగలు, పొద్దుతిరుగుడు తదితర పంట లను పండిరచేలా సూచనలు ఇస్తోంది.రైతు వేదికల వద్ద ఏఈవోలు నిత్యం మధ్యాహ్నం నుంచి సాయం త్రం వరకు అందుబాటులో ఉండను న్నారు. ఇక్కడ ప్రతి వారం రెండుసార్లు రైతులకు సాగు, రైతుల సమస్యలపై ఏఈవోలు వివరించ నున్నారు. దీనివల్ల సీజన్‌లో రైతులకు విత్తనాలు వేసినప్పటి నుంచి మార్కెట్‌కు పంటలు తరలించు కునే వరకు అవసరమైన సలహాలు, సూచనలు అందించనున్నారు.సింగిల్‌విండోల ద్వారా, మార్కె ట్‌లో రైతులకు కావాల్సిన విత్తనాలను అందు బాటులో ఉంచేలా ప్రభుత్వం ఏర్పాట్లు చేపడుతు న్నది. రైతుబంధు నిధులను కూడా త్వరలో అంద జేయనున్నది. దీంతో రైతులకు పెట్టుబడి కష్టాలు తప్పనున్నాయి. ఇప్పటికే వేసవి దుక్కులు ప్రారంభ మయ్యా యి. ఇటీవల కురుస్తున్న వర్షాలకు కొన్ని ప్రాంతాల్లోభూములు చల్లదనం సంతరించుకొంటు న్నాయి. ఈసారి ముందస్తు వర్షాలు ఉంటాయన్న వాతావరణశాఖ సూచనలతో రైతులు వానకాలం ఆరంభంలోనే విత్తనాలు విత్తేందుకు సమాయాత్త మవుతున్నారు.భూసార పరీక్షలకు సైతం చేయించు కొంటున్నారు.
నెలలో సేద్యపు పనులు
టమాట: ఇప్పుడు టమాట చిల్లరగా వంద రూపాయల దాకా అమ్ముతున్నారు. నీళ్లున్న ఎక్కువ మంది రైతులు, టమాట సాగు వైపు మొగ్గు చూపే అకాశముంది. విస్తీర్ణం బాగా పెరిగితే పంట చేతి కొచ్చేటయానికి (విత్తిన 90 రోజులకు లేక నాటిన 60 రోజులకు పంటచేతికి రావడం మొదల వుతుంది) ధరలు తగ్గే అవకాశముంది. వర్షానికి కూడా టమాట సాగు చేయడం పలు ప్రాంతాలలో అలవాటుంది. వర్షాధార పంట చేతికొచ్చే టయా నికి టమాట ధర బాగా తగ్గే అవకాశ ముంది. విపరీత వర్షాలు, ముసురు, మేఘావృత వాతావర ణం వలన ఏ ప్రాంతంలోనైనా పంట దెబ్బతింటే అప్పుడు టమాట రేట్లు పెరుగుతాయి. టమాట ధర జూన్‌ నెలలో కూడా ఎక్కువగానే ఉండే పరిస్థితి కనబడుతున్నది.జూలై 3వవారం, ఆ తర్వా త వర్షాధార ఆకుకూరలు, కూరగాయలు మార్కె ట్‌కు వచ్చినపుడు ఈపంట ధర తగ్గే అవకాశ ముంది.
కొత్తిమీర: జూన్‌ మొదట్లో రుతుపవనాలు మొదలయ్యే వరకు వేడి వాతావరణమే ఉంటున్నం దున,ధనియాలు మొలకెత్తి, పెరగడానికి పాక్షికంగా నీడ/ఎండ ఉండి,నీటి లభ్యత ఉన్న ప్రాంతాలు కొత్తిమీర సాగుకు అనుకూలం. మొక్కజొన్నలో అంతర పంటగా పందిరి కూరగాయల పొలాల్లో, మామిడి,మునగ,కొబ్బరి మొదలగు తోట పంట ల్లోని ఖాళీ జాగాల్లో, పాలీహౌస్‌లు,నెట్‌హౌస్‌లు, షేడ్‌నెట్ల క్రింద,చెట్ల కొమ్మలతో ఏర్పాటు చేసిన పందిర్ల క్రింద,కొత్తిమీరసాగు చేసి జూన్‌లో ఎక్కువ ధరకు అమ్ముకోవచ్చు.జూన్‌లో కూడా చల్లగా ఉన్న ఎత్తైన ప్రాంతాల్లో, తక్కువ వర్షపాతం పడే ప్రాంతాల్లో (అన్నమయ్య జిల్లా మదనపల్లి ప్రాం తంలో)కొత్తిమీరను అనుకూలంగా పండిరచి, ఇతర ప్రాంతాలకు పంపవచ్చు.
ఫ్రెంచిచిక్కుడు: ఈ పంటకూడా కొత్తిమీర లాగానే, అధిక ఎండను, వేడిని తట్టుకోలేదు. కనుక పాక్షిక ఎండ/నీడ ఉన్న ప్రదేశాలలో ఈపంటను పం డిరచి,అధిక ధరను పొందే వీలుంది.
ఆకుకూరలు: వర్షాధారంగా వచ్చే ఆకుకూరలు జూలై 3వ వారం నుండి ఎక్కువగా ఉంటాయి. ఆలోపు చేతికొచ్చే ఆకుకూరలకు ఎక్కువ ధర పొందవచ్చు. వీటిని ఎండలకు కూడా పండిరచ వచ్చు. తక్కువ పొలంలో, తక్కువ నీటితో మంచి లాభాలు పొందవచ్చు.పాలకూర,తోటకూర, చుక్కకూర,మెంతికూర,గోంగూర,పొన్నగంటి కూర,కొయ్యగూర,సోయకూర,గంగవాయిలాకు మొదలైనవి. సిరిధాన్యాలతో పాలకూర,తోటకూర, పొన్నగంటికూర,కొయ్యగూర,గంగవాయిలాకు మొదలగు ఆకుకూరలను కలిపి వండుకోవచ్చు. తక్కువ క్యాలరీలు కలిగి,ఎక్కువబల్క్‌ ఉన్న ఆహారం తయారవుతుంది. దీనిని తినే దాని వలన మధుమే హాన్ని సులభంగా కంట్రోల్‌లో ఉంచవచ్చు. ఆచ రించిన అనుభవంతో తెలుపుతున్నాను. మధుమేహ గ్రస్తులు అలవాటుపడితే ఆకుకూరలకు విపరీ తమైన గిరాకీ ఏర్పడవచ్చు. ఖచ్చితంగా సుగర్‌ వ్యాధి అదుపులోకొస్తుంది. రైతులు పండిరచిన ఆకుకూరలకు మంచిధర రావడం జరుగుతుంది. అన్నికాలాల్లో దొరికే ఆకుకూరలు (ముఖ్యంగా చప్పగా ఉన్న ఆకుకూరలు) సిరిధాన్యాల బియ్యం తో కలిపి వండుకోవడం కూడా చాలా సులభం. మధుమేహాన్ని చాలావరకు ప్రపంచం నుండి తరి మికొట్టవచ్చు.మధుమేహపు మందులను మానేయ వచ్చు.
సిరిధాన్యాలు: కొర్రలు, ఆరికలు, సామలు, ఊదలు,అండుకొర్రలు విత్తడానికి జూన్‌ నెల కూడా అనుకూలమే. వర్షాధారంగా, రసాయనిక ఎరువులు వాడకుండా పండిరచిన ఈ పంటలకు అత్యధిక ధర ఇచ్చి రైతుల వద్దకే వచ్చి కొనుక్కెళ్లే వాళ్లున్నారు.
కూరగాయలు: పలు కూరగాయ పంటలను జూన్‌ మొదటి నుండి విత్తుకోవచ్చు. భూమిలో తడిలేక పోతే నీరు పెట్టాల్సుంటుంది. వర్షం పుష్కలంగా పడితే,తేమ అనుకూలంగా ఉన్నపుడు విత్తుకో వచ్చు. కూరగాయల ఎగుమతులను విపరీతంగా పెంచే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉన్నాయి.
బెండ: జూన్‌లో విత్తవచ్చు.విత్తిన 45రోజుల్లో తొలి కోత మొదలుపెట్టవచ్చు.సులభంగా పంట తీసుకో వచ్చు.సొంత విత్తులను నాటితే ఖర్చు తక్కువ. అత్యధిక దిగుబడులనిచ్చే రకాలు,హైబ్రిడ్‌లు మార్కె ట్లో దండిగా దొరుకుతున్నాయి. ఎక్స్పోర్ట్‌కు అనుకూ లాలు మెండు.ఎగుమతికనువైన రకాలు:వర్ష, విశాల్‌,నాథ్‌శోభ,పంజాబ్‌ పద్మిని.
వంగ: వర్షాకాలంలో నారు పోయడానికి జూన్‌-జూలై నెలలు అనుకూలం. 30-35 రోజుల నారు నాటవచ్చు. ఏ ప్రాంతానికి అనువైన రకాలను ఆ ప్రాంతంలో సాగు చేసి, మంచి ధర పొందవచ్చు. దేశవాళీ రకాలను, సొంత విత్తనాలను, ఆర్గానిక్‌ పద్ధతి ద్వారా పెంచి, సోషల్‌ మాధ్యమం ద్వారా ప్రచారం చేసుకుంటే ఎక్కువ ధరలకు అమ్ముకో వచ్చు. ఖర్చు తక్కువ. తప్పుడు ప్రచారం చేసుకుంటే అది బెడిసికొట్టి ఆమనిషికి విలువ లేకుండా చేస్తుం ది.అనుకూలమైన రకాలు:కోస్తాఆంధ్ర: పూసా పర్పుల్‌ క్లస్టర్‌, పూసాక్రాంతి, గులాబిబీ రాయ లసీమ:రాయదుర్గం, పోలూరు వంగ, అర్కకుసు మాకర్‌బీ తెలంగాణ:శ్యామల, దేశవాళీ పచ్చ వంగ రకాలు, పూసా పర్పుల్‌ క్లస్టర్‌,పూసాక్రాంతి. గోరుచిక్కుడు: వర్షాధారంగా పండిరచే మొండి జాతి పంట.నీటిఎద్దడిని,చీడపీడలను చాలా వరకు తట్టుకుంటుంది. నీటి ఆధారంగా కూడా పండిరచి అధిక దిగుబడులు పొందవచ్చు.జూన్‌-జూలై నెల ల్లో విత్తి అధిక దిగుబడి పొందవచ్చు. పశువుల దాణాగా,పచ్చిమేతగా, పచ్చిరొట్ట ఎరువుగా, దీని గింజలు గమ్‌ తయారీకి పనికొస్తాయి. లేత కాయ లు,కూరగాయగా వాడుతారు.జూన్‌-జూలైలో విత్తవచ్చు. అనుకూలమైన రకాలు: పూసామౌసమి, పూసాసదాబహార్‌, పూసానవబహార్‌, గౌరి.పందిరి కూరగాయలు: జూన్‌-జూలైనెలల్లో విత్తు కోదగినవి.
ఆనప/సొర: రకాలు: పూసానవీన్‌, అర్కబహార్‌, పి.ఎస్‌.పి.ఎల్‌. హైబ్రిడ్లు: వరద్‌, విక్రాంత్‌, అమిత్‌ దోస: కూరదోస: ఆర్‌.ఎన్‌.ఎస్‌.ఎమ్‌-1, ఆర్‌.ఎన్‌. ఎస్‌.ఎమ్‌-3, వీటిని లేతగా ఉన్నపుడు పచ్చిదోసగా కూడా వాడవచ్చు. పచ్చిదోస రకాలు: పూస ఖీర, కొ-1, హైబ్రిడ్లు: మాలిని, జిప్సి.కాకర: రకాలు: డి.కె.-1, ప్రియ, హైబ్రిడ్లు: శ్వేత, పూనం గుమ్మడి: రకాలు: పూసా అలంకార్‌, అర్కచందన, హైబ్రిడ్‌: పూసా హైబ్రిడ్‌-1బూడిద గుమ్మడి: రకాలు: శక్తి, కో-2,‘పేట’స్వీటు తయారీకి:బి.హెచ్‌-24,బి. హెచ్‌-25
పొట్ల: పందిరిపై పెంచడానికి రకాలు: శ్వేత, కో-1,కో-2,పి.కె.ఎం.-1బీ నేలపై పెంచడానికి రకం: కో-2బీ హైబ్రిడ్‌: పందిరిపై పెంచడానికి: ఎం.డి.యు-1
బీర: రకాలు: జగిత్యాల లాంగ్‌, అర్కసుజాతబీ హైబ్రిడ్లు: ఎస్‌.ఎస్‌-403, సంజీవని
దొండ: రకాలు చిన్నదొండ,పెద్దదొండ, నేతి దొండ
కీరదోస: అలామిర్‌, కియోన్‌, సటిన్‌.
పూలు: బంతి: ఏడాది పొడవునా సాగు చేయవచ్చు. జూన్‌ రెండవ వారంలో నారు పోసుకుని, జూలై రెండవ వారంలో నాటడం అనుకూలం. మార్కె ట్‌కు అక్టోబరులో తయారవుతుంది. పండుగకు అందివ్వాలంటే సుమారు 60 రోజులు ముందుగా నాటుకోవాలి.
గులాబి: జూన్‌ నుండి జనవరి వరకు నాటుకో వచ్చు.సెప్టెంబరు,అక్టోబరు నెలల్లో నాటడం అత్యంత అనుకూలం. హైబ్రిడ్‌ టీస్‌: పింక్‌ పాం థర్‌,ఆదిత్య, రక్తిమబీ ఫ్లోరిబండాస్‌: ఆకాష్‌దీప్‌, రెడ్‌ ట్రెంప్‌, ల్యూటిన్‌బీ మినియేచర్‌: బేబి చాక్లెట్‌, ప్రీతి.
మల్లె: వర్షాకాలం ప్రారంభంలో జూన్‌-జూలైలో వేర్లు వచ్చిన పిలక మొక్కలు నాటాలి. గుండు మల్లెను 55, జాజిమల్లెను 77, కాగడమల్లెను 6ో5 అడుగుల ఎడంలో నాటాలి.
కనకాంబరం: మే-జూన్‌ నెలల్లో నారుపెంచి, ఆగస్టు-సెప్టెంబరు నెలల్లో ప్రధాన పొలంలో 60ో30 సెం.మీ.దూరంలో నాటాలి. సంవత్స రమంతా పూస్తుంది.చలికాలం,వేసవిలలో పూల దిగుబడి ఎక్కువ. వర్షాకాలంలో దిగుబడి తగ్గుతుంది.
వరి: భారతావనిలో వరి పంట దిగుబడి అవసరాల కంటే ఎక్కువైనందున ఈ పంటకు ప్రభుత్వాల ప్రోత్సాహం తగ్గుతున్నది. వరి తప్ప ఇతర పంటలు వేయలేని ఊటభూములు, కాలువల క్రింద, లోతట్టు ప్రాంతాల్లో మాత్రమే పండిరచడం మం చిది. ఇంటి వాడకానికి, ఆర్గానిక్‌ పద్ధతిలో పంట పెట్టుకోవచ్చు. అధిక దిగుబడులకు జూన్‌లో ఎంత ముందుగా వీలయితే అంతముందుగా విత్తడం పూర్తి చేయండి. నాటు పెట్టడం కూడా నీటి లభ్యత ఉంటే, ఎంత లేత నారు నాటితే అంత దిగుబడులు పెరుగుతాయి. నీటి లభ్యత సరిగా లేనిచోట, నీటి లబ్యత మెరుగైన తర్వాతనే నారు పోయుట, నాటు ట చేపట్టాల్సుంటుంది. ప్రభుత్వ ప్రొక్యూర్మెం టుపై ఆధారపడకుండా,స్వంతంగా మార్కెట్‌ చేసుకున్నా, గిరాకీ ఉన్న రకాలనే ఎంపిక చేసుకొని సాగు చేయడం బాధలను తగ్గిస్తుంది.
ప్రత్తి: చైనా నుండి దిగుమతులను కట్టడి చేయడం వలన, గులాబి రంగు పురుగు ఉధృతి ఎక్కువై నందున, దిగుబడి తగ్గినందున మార్కెట్‌లో ప్రత్తికి మంచి డిమాండ్‌ ఉంది.క్వింటాలు ప్రత్తి రూ. 10-12 వేలు పలుకుతున్నది. మంచి ప్రోత్సాహము న్నందున ఈ పంటను రైతులు పెట్టడానికి ఉత్సా హం చూపుతున్నారు. పూర్తిగా నమ్మకమైన డీలర్ల దగ్గర నమ్మకంగా క్రితం సంవత్సరంలో బాగా పండిన, గిరాకీ ఉన్న రకాలనే పండిరచండి. కొత్త రకాలు వేయాలనుకునేవాళ్లు,కొద్ది విస్తీర్ణంలో పరీ క్షించి బాగా పండితే తదుపరి సంవత్సరం, అదే రకాన్ని ఎక్కువ విస్తీర్ణంలో చేపట్టవచ్చు. అధిక సాంద్రత విధానంలో ప్రత్తిని పండిరచి, అధిక దిగుబడి పొందవచ్చు. ఈ విధానంలో ప్రత్తి పంట త్వరగా పూర్తవుతుంది. ప్రత్తి తర్వాత శనగ, పెసర, మినుము, నువ్వులు, వేరుశనగ పంటలను పెట్టుకో వచ్చు. అధిక సాంద్రత విధానాన్ని వర్షాధారం గాను, నీటితడులిచ్చి కూడా చేపట్టవచ్చు.
వేరుశనగ: జూన్‌ రెండవ పక్షం నుండి జూలై మొదటి వారంలోపు విత్తి అత్యధిక దిగుబడులు పొందవచ్చు. వేరుశనగ గింజలు పెద్దగా ఉండడం వలన, మొలకెత్తడానికి భూమిలో తగినంత తేమ అవసరం. జూలై మొదటి వారం తర్వాత ఎంత నిదానించి విత్తితే అంత దిగుబడి తగ్గుతుంది. కదిరి లేపాక్షి (కె-1812)బాగా దిగుబడి నిస్తున్నప్పటికి కన్ఫెక్షనరీ (గింజలతో తయారైన పదార్థాలు) తయారీదారులు, దీని వాడకానికి ఇష్ట పడుట లేదు. ఇందులో వగరు ఉండుట కారణ మంటున్నారు. దీనికి ప్రత్యామ్నాయంగా తిరుపతి ప్రాంతీయ వ్యవసాయ పరిశోధనాస్థానం వారు రూపొందించినటి.సి.జి.ఎస్‌-1694 గట్టి, కమ్మటి, లావుగింజలు, సమానమైన సైజుగల గింజలు కలిగి, అత్యధిక దిగుబడులను సైతం ఇస్తున్నది. దీనిని ప్రాచుర్యంలోకి తేవ డానికి,విరివిగా విత్త నోత్పత్తి చేపట్టవచ్చు.
-జి.ఎన్‌.వి.సతీష్‌