విఫత్తుల నాశనం..జయించే శక్తిలేకున్నా..
విఫత్తులకు పరిమితి అంటూ ఉండదు. ఎప్పుడు ఎలా వస్తాయో ఎవరూ చెప్పలేరు. ప్రపంచం మొత్తం విఫత్తులు ఎదుర్కొంటున్న దేశాల్లో భారత్‌ కూడా ఉంది.ఇవి వాటిల్లి నప్పుడు అన్ని వ్యవస్థల మీద, అన్నీ వర్గాల మీద ప్రభావం చూపిస్తాయి.ఈ భూమ్మీద ఇప్పటిదాకా ప్రకృతి విఫత్తుల కోట్లమంది చని పోయారు. ఒక్కోసారి ఇవి కలగజేసే నష్టం తీరనిదిగా..కోలుకోవడా నికి కొన్నేళ్లు పట్టేదిగా ఉం టుంద కూడా. సాధారణంగా విఫత్తులు రెండు రకాలు.ఒకటి మానవ తప్పిదం. రెండోది ప్రకృతి వల్ల జరిగేవి. కరువు,భారీ వర్షాలు,వరదలు,తుఫాన్‌, సునామీ,భూకంపాలు ప్రకృతి విఫత్తులు. ప్రకృతిలో జరిగే మార్పుల వల్ల ఇవి వస్తాయి. భూమి వేడెక్కటం(గ్రీన్‌హౌజ్‌ ఎఫెక్ట్‌) కాలుష్యం, అడవుల నరికివేత్త తదితర కారణాలు మానవ తప్పిదాలు. ఈరెండు విఫత్తులు ప్రాణ,ఆస్తి,పర్యావరణ నష్టాలకు కారణం అవుతుంటాయి.కరోనా లాంటి మహామ్మారు లను సైతం విఫత్తులుగా ఎదుర్కొవాల్సిన పరిస్థితి నెలకొంది ఇప్పుడు.
ఐక్యరాజ్యసమితి సాధారణ అసెంబ్లీ 2009,డిసెంబర్‌ 21న ఒక ప్రతిపాదన చేసింది.ప్రతియేటా అక్టోబర్‌ 13ను అంతర్జాతీయ విఫత్తు కుదింపు(తగ్గింపు) దినోత్సవాన్ని అధికారికంగా పాటించాలని నిర్ణయించింది.కానీ,1989లోనే మొదటి దినోత్సవాన్ని పాటించారు.విఫత్తులను తగ్గించుకునేంఉదకు చేసే ప్రయత్నాలు,రిస్క్‌ ఆవేరీనెస్‌ గురించి ప్రమోట్‌ చేస్తుంది.మొదట్లో నేచురల్‌ డిజాస్టర్‌ రెడక్షన్‌ డేగా ఉండేది. 2002లో ఐరాస ఓ రెజుల్యూషన్‌ పాస్‌ చేసింది.ఆపై 2009లో అధికారికంగా ప్రకటించడంతోపాటు ఈ దినోత్సవం పేరును మార్చేసింది.
విఫత్తుల నిర్వహణ
విఫత్తుల సంబంధించాకే సహాయక చర్యలు మొదలు పెట్టాలి.విఫత్తు నిర్వహణ అంటే ఇంతే..అని ఒకప్పుడు అనుకునేవాళ్లు.గతంలో మనదేశంలో విఫత్తులు ఆలా సంభవించాయి. ఆయా సందర్భాల్లో కీలక పాత్ర పోషించింది పునరావాస విభాగాలే.అయితే విఫత్తును ముందే అంచనా వేసే జాగ్రత్తలు తీసుకోలేమా?ఈ దిశగా ఐక్యరాజ్య సమితి(ఐరాస)1990లో ఒక తీర్మాణం చేసింది.ఆ దశాబ్దం మొత్తాన్ని ‘అంతర్జాతీయ విఫత్తుల తగ్గింపు’ దశాబ్దంగా ప్రకటిం చింది.విఫత్తుల నిర్వహణ అంటే..ఆపదలు వచ్చాక సాయం చేయటం మాత్రమే కాదు.రాకముందే పరిస్థితిని అంచనా వేయాలి.ముందుస్తు చర్యలు చేపట్టాలి. లోపాలను అధిగమించాలి.ఒకవేళ విఫత్తులు వస్తే త్వరగతిని సాయం అందించాలి. ఇందుకోసం టెక్నాలజీ సాయం తీసుకోవ డంతోపాటు ప్రత్యేక విభాగాలను ఏర్పాటు చేసుకోవాలి.తద్వారా నష్టాన్ని తగ్గించుకోవచ్చు. ప్రపంచ దేశాలకు ఐరాస సూచించింది ఇదే.
జాతీయ విఫత్తు..
విఫత్తు నిర్వహణ చట్టంలో లొసుగులూ ఉన్నాయి. ఇవి చూపిస్తూ కేంద్ర ప్రభుత్వాలు.. రాష్ట్రాలకు మొండిచెయ్యి చూపిస్తున్నాయి. ఉదాహరణకు..కేరళ వరదలను జాతీయ విఫత్తుగా కేంద్ర ప్రకటించడానికి కారణం కూడా ఇదే.విఫత్తు నిర్వహణ చట్టం ప్రకారం మహా విఫత్తు,మానవ తప్పిదాల వల్ల భారీ తప్పిదాలు జరిగాలి.ఆ పరిస్థితిని అంచనా వేసి కేంద్రం జాతీయ విఫత్తుగా ప్రకటిస్తుంది. కానీ, సహజ విఫత్తులను ఖచ్చితంగా జాతీయ విఫ త్తుగా ప్రకటించాలన్న రూలేం చట్టంలో లేదు. అసలు సహాజ విఫత్తుల అంటే ఏంటీ సూచన లు చేయకుండానే డిజాల్వ్‌ అయ్యింది. రాష్ట్రా లకు ఇదే మైనస్‌గా మారింది.అయితే విమర్శ లు వచ్చినప్పుడుల్లా నేషనల్‌ డిజాస్టర్‌ రెస్పాన్స్‌ ఫోర్స్‌ రంగంలోకి దింపి,ఏదో మొక్కబడి ఆర్ధిక సాయం ఇచ్చి చేతులుదులుపుకుంటోంది కేంద్రం. విఫత్తులు/ఆపదలు చేప్పిరావు.. ఆకస్మాత్తుగా వస్తాయి.మానవ తిప్పదాలతో జరిగే విఫత్తులను ఆరికట్టొచ్చు.కానీ,ప్రకృతి విఫత్తులను పూర్తిగా జయించే శక్తి మనకు లేదు.ఎదుర్కొం డటానికి..తీవ్రతను తగ్గించడా నికి మాత్రమే సిద్దంగా ఉండాలి!కేంద్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు విఫత్తు నిర్వహణను ఉమ్మడి బాధ్యతగా స్వీకరించాలి.అత్యున్నత వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేసుకోవాలి.లేకపోతే మున్ముందు కూడా అంతులేని నష్టం జరుగుతుందని మేథావులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.
వైపరీత్యాలను
1. సహజ వైపరీత్యాలు
2. సామాజిక-సహజ వైపరీత్యాలు
3. మానవ ప్రేరేపిత వైపరీత్యాలు
4. పర్యావరణ వైపరీత్యాలుగా విభజించవచ్చు. భూకంపం,సునామీ,అగ్నిపర్వత విస్ఫో టనం, భూతాపం,ఆనకట్టలు తెగిపోవడం, గనుల్లో అగ్ని ప్రమాదాలు సంభవించడం మొదలైనవాటిని ప్రకృతిసిద్ధ లేదా సహజ వైపరీత్యాలు అంటారు.
వరదలు, భూకంపాలు,కరువులు,ఆనకట్టలు కూలిపోవడం వంటి వాటికి మానవ ప్రేరేపిత, ప్రకృతి కారణాలు రెండూ ఉన్నాయి. అందువల్ల సామాజిక-సహజ వైపరీత్యాలు అంటారు.ఉదాహరణ: వరదలు అనేవి సహజసిద్ధంగా కురిసే అధిక వర్షాల వల్ల రావచ్చు లేదా మావన నిర్లక్ష్యం కారణంగా సరైన డ్రైనేజీ వ్యవస్థ లేకపోవటంవల్ల కూడా రావచ్చు. పారిశ్రామిక ప్రమాదాలు, రైలు, రోడ్డు, విమాన ప్రమాదాలు,ఉగ్రవాద దాడులు, ఆనకట్టలు కూలిపోవడం,విషపూరిత వ్యర్థాల లీకేజీ,యుద్ధం,అంతర్గత తిరుగుబాట్లు మొదలైనవి మానవ ప్రేరేపిత వైపరీత్యాలకు ఉదాహరణలు.కాలుష్యం,అడవుల నరికివేత, ఎడారీకరణ, తెగుళ్లదాడులు మొదలైనవి పర్యావరణ వైపరీత్యాలు. ఉదా: మానవజాతి నివసించని ఎడారిలో భూకంపం సంభవిస్తే అది సమాజానికి ఎలాంటి ప్రత్యక్ష, తక్షణ నష్టం కలిగించదు.అందువల్ల దాన్ని విపత్తుగా పేర్కొనలేం.ఉదా:2001లో గుజరాత్‌లోని భుజ్‌లో సంభవించిన భూకంపం 10వేల మందికిపైగా ప్రాణాలను హరించింది.-(కందుకూరి సతీష్‌ కుమార్‌)