ప్రకృతి మనిషికి ఇచ్చిన వరాలు పర్వాతాలు

ప్రకృతి మనిషికి అందించిన వనరులు ఎన్నో..ఎన్నెన్నో. గాలి, నీరు,నిప్పు,అడవులు,బొగ్గు, పెట్రోలియం, బంగా రం, వజ్రాలు, ఖనిజాలు, వాతావరణం, వర్షపాతం, కొండలు, గుట్టలు,పర్వతాలు ఇలా ప్రకృతి మనిషికి ఎన్నో ఇచ్చింది. ప్రకృతి మనకు అందించిన ఈ సహజ వనరుల్ని వాడుకోవాలి. వాటిని సంరక్షించు కోవాలి. ఆ బాద్యత ప్రతీ మనిషికి ఉంది. కానీ మనిషి మాత్రం అన్నింటిని కలుషితం చేస్తున్నాడు.రాబోయే తరాలకు అందకుండా చేస్తున్నాడు.
ప్రకృతి మనకు ఇచ్చిన సహజవనరు ల్లో పర్వతాలు కూడా ఉన్నాయి. మొదటి తరం మానవుల నాగరికత ఆనవాళ్లు నదులు, పర్వతాల్లోనే బైటపడ్డాయి.నీరు ఉన్నచోటే ప్రాణి మనుగడ సాగిస్తుంది. అలాగే పర్వతాలు భద్రతనిస్తాయి. అందుకే నదులు, పర్వతాల వద్దనే మొదటితరం మనిసి నాగరికత ఆనవాళ్లు బైటపడ్డాయి. నదులు, పర్వతాలు అనేక జీవజాతులకు నిలయంగా ఉంటాయి. వాటి పరిరక్షణ కోసం డిసెంబర్‌ 11న ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇంటర్నేషనల్‌ మౌంటెన్‌ డే ను నిర్వహిస్తారు. అన్ని దేశాల్లోనూ వేడుకలు జరుపుతారు.పర్వతాలు వివిధ జంతువులు,మొక్కలకు నిలయంగా విలసిల్లుతున్నాయి.
ప్రపంచ జనాభాలో 15శాతం మందికి పర్వతాలపైనే నివాసం
భూమిపైన జీవవైవిధ్యాన్ని కాపాడుకుంటూ వస్తున్నాయి. ప్రపంచ జనాభాలో 15శాతం మంది ప్రజలు పర్వత ప్రాంతాల్లోనే నివసిస్తున్నారంటే పర్వతాల ప్రాముఖ్యత ఏంటో అర్థం చేసుకోవచ్చు. దీన్ని గుర్తుచేసు కుంటూ డిసెంబర్‌ 11న పర్వతాల పరిరక్షణ, అక్కడి జీవవైవిధ్యం గురించి ప్రజలకు అవగాహన కల్పిస్తారు. పర్వతాలను పరిరక్షించుకోవాలనే ఉద్ధేశ్యంతోనే ఇంటర్నేషనల్‌ మౌంటెన్‌ డే ఏర్పడిరది.
ఇంటర్నేషనల్‌ మౌంటెన్‌ డే..ఈ సంవత్సరం థీమ్‌ ఏంటంటే..
2020 ఇంటర్నేషనల్‌ మౌంటెన్‌ డే ని ఒక థీమ్‌గా ఖఅఱ్‌వస చీa్‌ఱశీఅం ఎంచుకుంది. పర్వతాలపై కనిపించే జీవవైవిధ్యాన్ని కాపాడుతూ, అక్కడ నివసించే ప్రజలకు ఎదురవుతున్న బెదిరింపులకు సంబంధించిన సమస్యలను పరిష్కరించాలనే ఉద్దేశంతో ఖఅఱ్‌వస చీa్‌ఱశీఅం ఈ థీమ్‌ను తీసుకుంది. జీవవైవిధ్యానికి సవాళ్లుగా.. మైనింగ్‌ పేరిట జరిగే విధ్వంసాలు, జంతువుల అక్రమ రవాణాకొన్ని వందల ఏళ్లుగా పర్వతాలు అనేక జీవజాతులకు నిలయంగా వెల్లివిరుస్తున్నాయి. పర్వతాలపై వాతావరణ పరిస్థితులు వ్యవసాయానికి, ఉద్యానవన పంటలకు, పశువుల పెంపకానికి అవకాశాలను సృష్టించాయి. కానీ వాతావరణ మార్పులు, మారుతున్న వ్యవసాయ పద్ధతులు, మైనింగ్‌ పేరిట జరిగే విధ్వంసాలు, జంతువుల అక్రమ రవాణా కోసం సాగించే వేట, అక్కడ నివసించే పక్షులు, వన్యప్రాణుల అక్రమ రవాణా వంటివి జీవవైవిధ్యానికి సవాళ్లు విసురు తున్నాయి. వన్యప్రాణుల మనుగడను ప్రశ్నిస్తున్నాయి. ఇటువంటి అంశాలపై ప్రజలకు అవగాహనతో పాటు ప్రభుత్వాల బాధ్యతను ఈ రోజు గుర్తుచేస్తుంది. దీనిపై అవగాహన కల్పించాలనే ఉద్దేశంతో మౌంటెన్‌ బయోడైవర్సిటీ అనే థీమ్‌ను ఖచీఎంచుకుంది.
అవసరాలను బట్టి ప్రత్యేక రోజులు మొదలవు తాయనే విషయం తెలిసిందే. అలాగే టర్నేష నల్‌ మౌంటెన్‌ డే చరిత్ర 1992 నుంచే మొద లైంది. 1992లోయుఎన్‌ ఆధ్వర్యంలో జరిగిన జశీఅటవతీవఅషవ శీఅ జుఅఙఱతీశీఅఎవఅ్‌ aఅస ణవఙవశ్రీశీజూఎవఅ్‌ సదస్సులో పర్వతాల పరిరక్షణ అంశం చర్చకు వచ్చింది. అప్పటినుంచి పర్వతాల ప్రాముఖ్యతపై పర్యావరణవేత్తలు సదస్సులు నిర్వహించటం ప్రారంభించారు. ఆ తరువాత 2002 సంవత్సరాన్ని ఖచీ Iఅ్‌వతీఅa్‌ఱశీఅaశ్రీ ్‌వaతీ శీట వీశీబఅ్‌aఱఅం గా ఐక్యరాజ్యసమితి గుర్తిం చింది. 2003 నుంచి ప్రతి సంవత్సరం డిసెంబర్‌ 11న Iఅ్‌వతీఅa్‌ఱశీఅaశ్రీ వీశీబఅ్‌aఱఅ ణaవని నిర్వహించటం కొనసాగు తోంది.
ప్రాముఖ్యత ఏంటి? తెలుసుకోవాల్సిన అవసరమేంటీ?
ప్రపంచ జనాభాలో సగంమందికి పర్వతాలు మంచినీటిని అందిస్తున్నాయి. పర్వతాలు అందించే నీటితోనే అంత స్థాయి జనాభా మనుగడ సాగిస్తోంది.కానీ అక్కడి వాతావరణ మార్పుల వల్ల పర్వతాలపై నివసించే ప్రజల మనుగడ కష్టమవుతోంది. పెరుగుతున్న ఉష్ణోగ్రతలు, కరిగిపోతున్న మంచుపర్వతాలు.. మనకు తెలియకుండానే మనిషిని ప్రమాదం లోకి నెట్టేస్తున్నాయి. ఇది మనిషి గుర్తిం చటంలేదు. మంచు పర్వతాలు కరిగిపోతుం డటంతో కోట్లామంది ప్రజల మంచినీటి సరఫరాపై ప్రభావం పడుతోంది. ఇది ఏ ఒక్క దేశానికో కాదు. ప్రపంచంలోని ప్రతి ఒక్క దేశంపై ఏదో ఒక విధంగా ప్రతికూల ప్రభావం చూపుతోంది. ఇది ప్రభుత్వాలతో పాటు ప్రజలు కూడా గుర్తించాలి. వాతావరణ కాలుష్యానికి కారణమయ్యే చర్యల్ని అడ్డుకోవాలి. సహజవనరులను పరిరక్షించుకోవాలి. ఇది ప్రతీ ఒక్కరి బాధ్యతగా ఉండాలి. దీంతో పాటు పర్వతాల పరిధిలో ఉండే జీవవైవిధ్యాన్ని, అందమైన ప్రకృతిని కాపాడటానికి ప్రజలకు ఈIఅ్‌వతీఅa్‌ఱశీఅaశ్రీ వీశీబఅ్‌aఱఅ ణaవ అవగాహన కల్పించటానికి ఏర్పడిరది. పర్వతాలలో స్థిరమైన అభివృద్ధిని ప్రోత్సహించడం ఈ రోజు లక్ష్యం. పర్వతాల ప్రాముఖ్యతపై పెరుగుతున్న శ్రద్ధతో 2002లో అంతర్జాతీయ పర్వతాల సంవత్సరంగా ప్రకటించేలా చేసింది. మొదటి అంతర్జాతీయ దినోత్సవాన్ని మరుసటి సంవత్సరం, 2003లో మొదటి సారిగా జరుపుకున్నారు. ఈ సున్నితమైన పర్యావరణ వ్యవస్థలు వాతావరణ మార్పు, అతిగా దోపిడీ మరియు కాలుష్యం నుండి విపరీతమైన ఒత్తిడికి గురవుతున్నందున పర్వత జీవవైవిధ్యాన్ని రక్షించడం గురించి అవగాహన కల్పించడానికి అంతర్జాతీయ పర్వత దినోత్సవం మనకు అవకాశం ఇస్తుంది.
అంతర్జాతీయ పర్వత దినోత్సవం 2023: థీమ్‌
సస్టైనబుల్‌ మౌంటెన్‌ టూరిజం అనేది ఈ సంవత్సరం అంతర్జాతీయ పర్వత దినోత్సవం యొక్క థీమ్‌. పర్వతాలలో స్థిరమైన పర్యాట కం అదనపు మరియు ప్రత్యామ్నాయ జీవనో పాధి ఎంపికలను సృష్టించేందుకు మరియు పేదరిక నిర్మూలన, సామాజిక చేరిక, అలాగే ప్రకృతి దృశ్యం మరియు జీవవైవిధ్య పరిరక్షణను ప్రోత్సహించడంలో దోహద పడుతుంది. పర్వతాలు ప్రపంచ జనాభాలో 15% మందికి నివాసంగా ఉన్నాయి మరియు ప్రపంచంలోని జీవవైవిధ్య హాట్‌స్పాట్‌లలో సగం వరకు ఉన్నాయి. వారు మానవాళిలో సగం మందికి రోజువారీ జీవితానికి మంచి నీటిని అందిస్తారు. స్థిరమైన అభివృద్ధికి వాటి పరిరక్షణ కీలకమైన అంశం.
ఈ సంవత్సరం డిసెంబర్‌ 11న అంతర్జాతీయ పర్వత దినోత్సవం యొక్క థీమ్‌ స్థిరమైన పర్వత పర్యాటకం. పర్వతాలలో స్థిరమైన పర్యాటకం అదనపు మరియు ప్రత్యా మ్నాయ జీవనోపాధి ఎంపికలను సృష్టించ డానికి మరియు పేదరిక నిర్మూలనను ప్రోత్స హించడానికి దోహదపడుతుంది పర్వతాలు భూమి యొక్క భూ ఉపరితలంలో 25% కంటే ఎక్కువ ఆక్రమించాయి మరియు 1 బిలియన్‌ మందికి పైగా ప్రజలు నివసిస్తు న్నారు.అయినప్పటికీ, వాతావరణ సంక్షోభం కారణంగా వారు ఎక్కువగా ముప్పును ఎదుర్కొంటున్నారు.
ప్రపంచంలోని 7ఎత్తైన పర్వతాలు
భారతదేశం ప్రపంచంలోనే ఎత్తైన పర్వత శ్రేణులు మరియు పర్వత రహదారులను కలిగి ఉంది. భారతదేశం1000 మీటర్ల కంటే ఎక్కువ శిఖరాలను కలిగి ఉన్న ఏడు ప్రధాన పర్వత శ్రేణులకు నిలయం. భారతదేశంలోని అత్యంత ప్రసిద్ధ మరియు ఎత్తైన పర్వత శ్రేణి హిమాలయ శ్రేణి. ఇది భారతదేశంలోని అతి చిన్న మరియు పొడవైన పర్వత శ్రేణి మరియు ప్రపంచంలోని దాదాపు ప్రతి అతిపెద్ద శిఖరాన్ని కలిగి ఉంది. హిమాలయ పర్వత శ్రేణి భారతదేశాన్ని ఆసియాలోని మిగిలిన ప్రాంతాల నుండి విభజిస్తుంది మరియు భారతదేశంలోని శక్తివంతమైన నదులకు ప్రధాన మూలం. భారతదేశంలోని ఎత్తైన పర్వత శ్రేణి, హిమా లయ సంస్కృతం నుండి ‘‘మంచు నివాసం’’ అని అనువదిస్తుంది. హిమాలయ పర్వతం భారతదేశంలోని అతి చిన్న శ్రేణి మరియు ఇది రెండు టెక్టోనిక్‌ ప్లేట్ల ఢీకొనడం వల్ల ఏర్పడిన కొత్త మడత పర్వతం. హిమాలయ పర్వత శ్రేణి ప్రపంచంలోని దాదాపు ప్రతి ఎత్తైన శిఖరాన్ని కలిగి ఉంది మరియు సగటున 7200 మీటర్ల కంటే ఎక్కువ ఎత్తుతో 100 కంటే ఎక్కువ శిఖరాలను కలిగి ఉంది. నంగా పర్బత్‌ మరియు నమ్చా బార్వా హిమాలయాల పశ్చిమ మరియు తూర్పు బిందువుగా పరిగణించబడుతుంది.మౌంట్‌ ఎవరెస్ట్‌ 8848 మీటర్ల ఎత్తుతో ప్రపంచం లోనే ఎత్తైన శిఖరం. ఇది నేపాల్‌ లోని హిమాలయ శ్రేణిలో ఉంది. హిమాలయాలు గంగా, బ్రహ్మపుత్ర మరియు సింధుతో సహా అనేక గొప్ప నదీ శ్రేణులకు కూడా మూలం. శీతాకాలంలో భారత ప్రధాన భూభాగంలోకి ప్రవేశించకుండా చల్లని గాలిని నిరోధించడం ద్వారా ఉత్తర భారతదేశంలోని వాతావ రణాన్ని నియంత్రించడంలో హిమాలయాలు కూడా కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి.
కారాకోరం మరియు పిర్‌ పంజాల్‌ శ్రేణి
కారాకోరం శ్రేణి మరియు పీర్‌ పంజాల్‌ పర్వత శ్రేణులు హిమాలయ శ్రేణికి వాయువ్య మరియు దక్షిణంగా ఉన్నాయి.కారకోరం శ్రేణిలో ఎక్కువ భాగం భారతదేశం మరియు పాకిస్తాన్‌ల వివాదాస్పద వర్గం క్రింద ఉంది మరియు రెండు దేశాలు దానిపై దావా వేసాయి. కారకోరం శ్రేణి, 500 కిమీ పొడవుతో భూమి యొక్క అనేక అతిపెద్ద శిఖరాలను కలిగి ఉంది. ప్రపంచంలోని రెండవ ఎత్తైన శిఖరం,8,611 మీటర్ల ఎత్తులో కారకోరం శ్రేణిలో ఉంది.హిందూ-కుష్‌, కారాకోరం శ్రేణి యొక్క పొడిగింపు ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో నడుస్తుంది. కారకోరం ధ్రువ ప్రాంతాలను మినహాయించి అత్యధిక హిమానీనదాలను కలిగి ఉంది.ప్రపంచంలోని 2వ మరియు 3వ అతిపెద్ద హిమానీనదాలు అయిన సియాచిన్‌ గ్లేసియర్‌,ది బియాఫో గ్లేసియర్‌ ఈ శ్రేణిలో ఉన్నాయి.పిర్‌ పంజాల్‌ శ్రేణి భారతదేశంలోని హిమాచల్‌ ప్రదేశ్‌ నుండి మొదలై వాయువ్యంగా జమ్మూ కాశ్మీర్‌ మరియు జమ్మూ ` కాశ్మీర్‌ వివాదాస్పద ప్రాంతం వైపు హిమాలయాల దక్షిణ దిశలో ఉంది.
తూర్పు పర్వత శ్రేణి లేదా పూర్వాంచల్‌ శ్రేణి
పూర్వాంచల్‌ శ్రేణిని భారతదేశం యొక్క తూర్పు భాగంలో హిమాలయాల విస్తరణగా పరిగణించవచ్చు, ఎందుకంటే ఈ శ్రేణి ఏర్పడే ప్రక్రియ హిమాలయాల మాదిరిగానే ఉంటుంది, అయినప్పటికీ ఈ శ్రేణి హిమాల యాలంత ఎత్తులో లేదు.పూర్వాంచల్‌ శ్రేణి లేదా తూర్పు పర్వత శ్రేణి మూడు భాగాలను కలిగి ఉంటుంది: పట్కై-బం హిల్‌, గారో-ఖాసీ-జైంతియా హిల్స్‌ మరియు లుషాయ్‌ హిల్‌ (మిజో హిల్‌). ఈ కొండల కారణంగా మేఘాలయలోని మవ్సిన్రామ్‌ భూమిపై అత్యంత తేమతో కూడిన ప్రదేశం మరియు ఇది ఖాసీ కొండలో ఉంది. ఈ శ్రేణి భారతదేశంలోని అన్ని తూర్పు రాష్ట్రాలను కవర్‌ చేస్తుంది, వీటిని సాధారణంగా సెవెన్‌ సిస్టర్స్‌ అని పిలుస్తారు.
సత్పురా మరియు వింధాయ శ్రేణి
సత్పురా,వింధాయ శ్రేణులు మధ్య భారత దేశంలో ఉన్నాయి మరియు ఈ రెండు శ్రేణులు ఒకదానికొకటి సమాంతరంగా ఉన్నాయి.ఈ రెండిరటిలో, సాత్పురా శ్రేణి పొడవు ఎక్కువగా ఉంది మరియు నర్మదా మరియు తపతి వంటి నదులకు మూలం. సత్పురా మరియు వింధయ రెండూ ప్రధానం గా మధ్యప్రదేశ్‌ మరియు మహారాష్ట్రలో ఉన్నా యి, కొంతవరకు గుజరాత్‌, ఛత్తీస్‌గఢ్‌,ఉత్తర ప్రదేశ్‌లకు విస్తరించబడ్డాయి.
ఆరావళి శ్రేణి
భారతదేశంలోని పురాతన పర్వత శ్రేణి, ఆరా వళి శ్రేణి ప్రపంచంలోని పురాతన పర్వత శ్రేణి. పరిధి వెడల్పు 10సఎ నుండి 100 సఎ వరకు ఉంటుంది. స్థానిక భాషలో, ఆరా వళిని ‘శిఖరాల రేఖ’ అని అనువదిస్తుంది,ఢల్లీి, హర్యానా,రాజస్థాన్‌ మరియు గుజరాత్‌ రాష్ట్రా లను కవర్‌ చేస్తూ మొత్తం 800 కి.మీ.ఆరా వళి శ్రేణి భారతీయ వాతా వరణంలో చాలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషి స్తుంది,ఎందుకంటే ఇది థార్‌ ఎడారిని చేరు కోవడానికి వర్షం మోసే గాలిని అడ్డుకుంటుంది.ఞవెనిస్‌ ఆఫ్‌ ది ఈస్ట్‌ అని కూడా పిలువబడే ఉదయపూర్‌ నగరం, ఆరావళి పర్వతాల దక్షిణ వాలులో ఉంది. బనాస్‌, లుని మరియు సబర్మతిఈ శ్రేణి గుండా ప్రవహించే నదులు.
పశ్చిమ కనుమలు
పశ్చిమ కనుమలు 1600 మీటర్ల పొడవైన పర్వత శ్రేణి, ఇది దక్షిణ భారతదేశంలోని గుజరాత్‌ నుండి కన్యాకుమారి వరకు ఉంది. ఈ పర్వత శ్రేణిని ‘‘సహ్యాద్రి పర్వతాలు’’ అని కూడా అంటారు. ఇది నీలగిరి, అనైమలై మరియు కార్డమోమ్‌ పర్వత శ్రేణులను కలిగి ఉంది. తపతి నది గుజరాత్‌లో ప్రారంభమై, మహారాష్ట్ర, గోవా, కర్ణాటక మరియు తమిళనాడు రాష్ట్రాలకు సమాంతరంగా అరేబియా సముద్రాన్ని దాటుతుంది.కేరళలోని 2695 మీటర్ల ఎత్తులో ఉన్న అనైమలై కొండలు ఈ శ్రేణిలో ఎత్తైన శిఖరం. పశ్చిమ కనుమలు యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాలలో ఒకటి మరియు గొప్ప జీవ వైవిధ్యాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. ఇది కొన్ని 139 క్షీరద జాతులు,508 పక్షి జాతులు, 179 ఉభ యచర జాతులు మరియు 250 సరీసృపాల జాతులకు నిలయం.జోగ్‌ ఫాల్స్‌, ఊటీ, బందీపూర్‌ నేషనల్‌ పార్క్‌ వంటి ప్రసిద్ధ పర్యా టక ఆకర్షణలు ఉన్నాయి.ఈ శ్రేణిలో గోదావరి,కృష్ణ మరియు కావేరి ముఖ్యమైన నదులు.
తూర్పు కనుమలు
తూర్పు కనుమలు బంగాళాఖాతానికి సమాం తరంగా భారత ద్వీపకల్పంలోని తూర్పు భాగంలో నడుస్తున్న పర్వత శ్రేణి.ఈ శ్రేణి నిరంతరంగా ఉండదు మరియు పశ్చిమ కనుమలతో పోల్చినప్పుడు ఎత్తులో తక్కువగా ఉంటుంది.ఈ పరిధి పశ్చిమ బెంగాల్‌, ఒరిస్సా,ఆంధ్రప్రదేశ్‌,తమిళనాడు రాష్ట్రాల గుండా వెళుతుంది.1680 మీటర్ల ఎత్తులో ఉన్న అర్మ కొండ ఈ ప్రాంతంలో ఎత్తైన శిఖరం.భారతదేశంలోని నాలుగు ప్రధాన నదులు గోదావరి, మహానది, కృష్ణా మరియు కావేరి తూర్పు కనుమల ద్వారా బంగాళా ఖాతంలోకి వస్తాయి కాబట్టి తూర్పు కనుమలు భారతీయ వ్యవసాయంలో ముఖ్యమైన పాత్రను కలిగి ఉన్నాయి. వారు వరి వంటి పంటలకు అనువైన పెద్ద సారవంతమైన ప్రాంతాన్ని సృష్టిస్తారు.
ఈ కనుమలు పశ్చిమ కనుమల కంటే పురాతనమైనవి మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని తిరుమల వెంకటేశ్వర దేవాలయం వంటి కొన్ని ముఖ్యమైన యాత్రా స్థలాలను కలిగి ఉన్నాయి.విశాఖపట్నం,భువనేశ్వర్‌ తూర్పు కనుమలలో ఉన్న ముఖ్యమైన నగరాలు.
-(జి.ఎ.సునీల్‌ కుమార్‌)