నైపుణ్యం గల యువతతోనే ప్రపంచాభివృద్ధి

మానవుడు ఆదిమకాలం నుంచి శ్రమ ద్వారా నేటి కంప్యూటర్‌ యుగం తాజాగా ఆర్టిఫీషియల్‌ ఇంటిలిజెన్స్‌ (ఏఐ) దాకా ప్రయాణం సాగిస్తున్నాడు. శ్రమకు ఆలోచనతో, సృజనాత్మకతతో, నైపుణ్యం జోడిరచడం ద్వారా మాత్రమే ఇంతటి ముందడుగు సాధించగలిగాడు అనడంలో ఎటువంటి సందేహం లేదు. నేటి పోటీ ప్రపంచంలో రాణించాలన్నా, నిలబడాలన్నా తప్పకుండా స్కిల్స్‌ ఉండాల్సిందే. ప్రపంచదేశాల్లో ఎక్కడాలేని యువశక్తి మన దేశంలోనే ఉంది. వారికి సరైన నైపుణ్యం కల్పించి, వారి సామర్థ్యాల్ని సద్వినియోగం చేసుకుంటే దేశం అభివృద్ధి చెందుతుంది. పదేళ్లుగా కోట్లాది మంది యువత తమ కలల్ని సాకారం చేసుకోలేక, ఉపాధి లేక నిర్వీర్యంగా ఉన్నారు. ఏ దేశమైనా అభివృద్ధి చెందాలంటే అక్కడ యువశక్తిని ఉపయోగించుకుంటేనే సాధ్యం. నైపుణ్యాలు గల యువతతోనే ప్రపంచ అభివృద్ధి, శాంతి సాధ్యమవుతుంది.
ఆధునిక పోటీ ప్రపంచంలో సరైన,నైపుణ్యాలు ఉంటేనే కొలువులు దక్కించుకోవడం సాధ్యమవు తుంది.ఆ నైపుణ్యాలను మప్పేందుకు కేంద్రం చేపడుతున్న చర్యలు ఆశించిన ప్రయోజనాలను అందించడం లేదు.ప్రస్తుతం యువజనుల నైపుణ్యాల మెరుగుదలకు వృత్తి శిక్షణా,ఇంటర్న్‌షిప్‌, అప్రెంటిస్‌షిప్‌, ఆన్లైన్‌ కోర్సులు,వర్క్‌షాపులు,సెమినార్లు,మెంటార్‌ షిప్‌,వెబ్‌నార్స్‌,సాఫ్ట్‌ స్కిల్స్‌ట్రైనింగ్‌,లాంగ్వేజెస్‌ ట్రైనింగ్‌, కెరియర్‌ కౌన్సెలింగ్‌,జీవన నైపుణ్యాలు,క్రీడలు, సృజనాత్మక సాధనాలు, కమ్యూనికేషన్‌ స్కిల్స్‌, క్రిటికల్‌ థింకింగ్‌ వంటివి వేదికలుగా ఉన్నాయి.అయితే అవి అందరికీ అందుబాటులో లేకపోవడం లేదా వాటి గురించి ఎక్కువ మందికి ముఖ్యంగా యువతకు తెలియకపోవడం, తెలియజేసే పరిస్థితిలో పాలకులు లేకపోవడం మన దురదృష్టకరం.ఇప్పటికే గ్రామాల్లోకి అన్ని సౌకర్యాలు వస్తున్నప్పటికీ యువతకు ఉపాధి అవకాశాలు కల్పించకపోగా-ఉన్న ఉపాధిని ఊడగొట్టే పరిస్థితి నెలకొంది.గ్రామీణస్థాయి నుంచే బేసిక్‌ స్కిల్స్‌ అభివృద్ధికి ప్రత్యేకకృషి జరగాల్సి ఉంది.ప్రస్తుతం మనదేశంలో అందుబాటులో ఉన్న విద్యకు,చేస్తున్న పనికి సంబంధం లేకుండా పోయింది.విద్యకు,నైపుణ్యాలకి,ఉపాధికి అంతరాన్ని తగ్గించాలి.చదువుతోపాటు స్కిల్స్‌ నేర్చు కోవడంద్వారా నేటియువతకు బంగారు భవిష్యత్తు నిర్మించుకోవడానికి మెరుగైన అవకాశాలు ఉన్నాయి.
నైపుణ్యాలు-పథకాలు
ప్రస్తుతం సాంకేతిక విద్య అన్ని రంగాల్లో కీలకమైంది. యువతలో నైపుణ్యాలు పెంపొందిం చేందుకు కేంద్ర,రాష్ట్రప్రభుత్వాలు,అనేక వేదికలు-సంస్థల ద్వారా స్కిల్స్‌ నేర్పించడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారు. ప్రధానమంత్రి కౌశల్‌ వికాస్‌యోజన,నేషనల్‌ స్కిల్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ మిషన్‌,స్కిల్‌ ఇండియా మిషన్‌, దీన్‌ దయాళ్‌ ఉపాధ్యాయ గ్రామీణ కౌశల్య యోజన,జమ్మూ కాశ్మీర్‌ వంటి రాష్ట్రాల్లో ఉడాన్‌,రోజ్‌ గార్‌ మేళా, క్రాఫ్ట్‌ మెన్‌ ట్రైనింగ్‌ స్కీమ్‌ వంటి పేర్లతో యువతకు స్కిల్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ పెంచడానికి ప్రభుత్వం పూనుకుంది. ఒక్క స్కిల్‌ ఇండియా మిషన్‌ ద్వారా ప్రతి సంవత్సరం కోటిమందికి పైగా స్కిల్స్‌ నేర్చుకొని బయటకు వస్తారని ప్రభుత్వం చెబుతుంది.కానీ అందులో ఎంతమందికి ఉద్యోగ, ఉపాధి అవకాశాలు లభిస్తాయో చెప్పడం లేదు. అంతేకాదు..నాణ్యమైన నైపుణ్యాలు ఇంకా అందుబాటులోకి రావడంలేదు. ఇదే పరిస్థితి ఇలాగే కొనసాగితే అందరికీ స్కిల్‌ నేర్పించడానికి చాలాకాలం పట్టే అవకాశం ఉంది. అక్కడక్కడ కొన్ని ప్రైవేటు సంస్థలు లేదావ్యక్తులు లాభాల కోసం స్కిల్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ కేంద్రాలు నిర్వహి స్తున్నారు.అవి అందరికీ అందుబాటులో ఉండడం లేదు.ఫీజులు కూడా భయంకరంగా వసూళ్లు చేస్తుంటారు. కాబట్టి ప్రభుత్వాలు ఇప్పుడున్న దానికి మూడిరతలు స్కిల్‌డెవలప్‌మెంట్‌ వేదికలను ఏర్పాటు చేయాలి.వాటికి నిధులు ఇవ్వాలి. నిధులు సక్రమంగా ఖర్చు చేయాలి. అప్పుడుగానీ పరిస్థితి మెరుగుపడదు.నేడు సాధారణ డిగ్రీ చదివిన వారికి ఎటువంటి అవకాశాలు ఉండడం లేదనేది జగమె రిగిన సత్యం. కేవలం డిగ్రీ కాగితాలతో యువత కడుపు నిండదు. నాణ్యమైన శిక్షణా నైపుణ్యాలను మెరుగుపరచడానికి-నాణ్యమైన శిక్షణా కార్యక్ర మాలు ఉండాలి.పరిశ్రమల అవసరాలను గుర్తించి, వాటికి అనుగుణంగా శిక్షణ ఇవ్వాలి.గ్రామీణ ప్రాంతాల నుండి కూడా యువత ఈ శిక్షణా కార్య క్రమాలకు సులభంగా చేరుకునే విధంగా ఉండాలి. ప్రభుత్వం మరిన్ని శిక్షణా కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేయడం,నిధులను కేటాయించడం-నైపుణ్యా భివృద్ధి కోసం ప్రత్యేక కార్యాచరణ ప్రణాళికలను అమలు చేయడం ఒక్కటే మార్గం.
2024 థీమ్‌
చాలా సంవత్సరాలుగా ఉపాధి, ఆర్థిక అసమానత వంటి ప్రపంచ సవాళ్లను యువత ఎదుర్కొంటోంది. ఈ క్రమంలో ‘శాంతి, అభివృద్ధి కోసం యువత కొత్త నైపుణ్యాలు నేర్చుకుంటూ, స్థిరమైన పురోగతికి ఏజెంట్లుగా యువత ఉండాలి’ అని ఐక్యరాజ్య సమితి పిలుపునిచ్చింది.
ప్రపంచ అనుభవం
కొన్ని రంగాల్లో అయితే కచ్చితంగా నైపుణ్యం ఉంటేనే ఉద్యోగం లేదా ఆరంగంలో ప్రత్యేక శిక్షణ తర్వాతే ఉపాధి వంటి నిబంధనలు కూడా ఉన్నాయి.ఏరంగంలోనైనా బేసిక్‌ స్కిల్స్‌ అనేవి తప్పనిసరి. జర్మనీలో డ్యూయల్‌ ఎడ్యుకేషన్‌ సిస్టమ్‌’ ద్వారా ప్రాథమిక స్థాయి నుంచే విద్యార్థులు పరిశ్రమల్లో శిక్షణ పొందుతారు.ఇది వారికి మంచి ఉద్యోగ అవకాశాలు కల్పిస్తుంది. సింగపూర్‌ స్కిల్స్‌ ఫ్యూచర్‌ వంటి కార్యక్రమాలు నిరంతరం నైపుణ్యా లను మెరుగుపరచే అవకాశాలను కల్పిస్తున్నాయి. గల్ఫ్‌ దేశాల్లో సైతం 80శాతం నైపుణ్యం కలిగిన వారికే ఉద్యోగాలు ఇస్తున్నారు. ఈ రోజు అమెరికా లాంటి దేశాల్లోనూ విద్యార్థి దశ నుంచే నైపుణ్యాలు మెరుగుదలకు అవకాశాలు కల్పిస్తున్నాయి. చదువు, దానికి తగ్గ శిక్షణ ఉంటుంది.ఈ రోజు ప్రపంచ దేశాలు అందరికీ టెక్నాలజీని అందుబాటులోకి తెచ్చి యువతకు ఉపాధి అవకాశాలు మరింత మెరుగుపరుస్తున్నాయి. ప్రస్తుత పరిస్థితిలో కొందరు యువతకు మాత్రమే నైపుణ్య శిక్షణా అవకాశాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి. మరికొందరు అవగా హన, అవకాశాలు అందుబాటులో లేకపోవ డం వల్ల వెనుకబడుతున్నారు.యువతలో స్కిల్స్‌ పెంచేందుకు మరిన్ని శిక్షణా కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేయాలి.ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు భాగస్వామ్యంతో ప్రత్యేక శిక్షణా కార్యక్రమాలను చేపట్టాలి.పాఠశాల, కాలేజీ స్థాయిల్లోనే నైపుణ్యాభివృద్ధి కార్యక్రమాలు నిర్వహిం చాలి.ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వం 2014జూన్‌లో యువజనులకు నైపుణ్య శిక్షణా,ఉద్యోగ అవకా శాలు కల్పించే ఉద్దేశంతో ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్ర స్కిల్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ సెంటర్‌ ప్రారంభించారు. యువత కు బేసిక్‌ కమ్యూనికేషన్‌ స్కిల్స్‌ నేర్పించేందుకు ముందుగా ఇంజనీరింగ్‌ కళాశాలలో టెక్నికల్‌ ఎంప్లాయిమెంట్‌ స్కిల్‌ సెంటర్‌ ఏర్పాటు చేశారు. తర్వాత డిగ్రీ కళాశాలలో ఆతర్వాత నిరుద్యోగ యువతకు కుట్టు,బ్యూటీపార్లర్‌,టైలరింగ్‌, ఎంబ్ర యిడరీ,ఎలక్ట్రికల్‌, కొలిమి వంటి చేతి వృత్తులలో నైపుణ్యం పెంచేందుకు కృషి చేస్తుంది.
ప్రస్తుతం 26నైపుణ్య కళాశాలలు, 192 స్కిల్‌ హబ్‌లు కేంద్రంగా నడుస్తున్న గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఇప్పటికే 70 శాతంపైన యువత బేసిక్‌ స్కిల్స్‌ రావడం లేదు. ప్రస్తుతం ఇతర పట్టణాలకు వెళ్లి, బతకడానికి ఎక్కువ స్కిల్స్‌ నేర్పుతున్నారు. భవిష్యత్తులో మాత్రం ఎక్కడికక్కడే ఉపాధి అవ కాశాలు కల్పించే స్కిల్స్‌ నేర్పించాలి. గ్రామ స్థాయి నుంచి సొంత భవనంతో పర్మినెంటు ఉద్యోగులచే సాఫ్ట్‌ స్కిల్స్‌ ట్రైనింగ్‌ సెంటర్‌ ఏర్పాటుచేసి, నిధులు ఇవ్వాలి. ఇప్పటికే పెద్ద పెద్ద కార్పొరేట్‌ సంస్థలకు సెజ్‌,నాన్‌సెజ్‌,యస్‌ఈజడ్‌ పేర్లతో తీసుకున్న భూములను ప్రభుత్వం స్వాధీనం చేసుకుని ఐటి, ఫార్మా, వ్యవసాయ,ఎంఎస్‌ఎంఈ ఇండిస్టీస్‌ను అభివృద్ధి చేయాలి.ఈ రోజు ప్రభుత్వం నిర్లక్ష్యంతో శిథిలావస్థకు చేరుకున్న ఎంప్లాయ్మెంట్‌ ఎక్స్ఱెంజ్‌ ఆఫీసును నిరుద్యోగ యువతకు స్కిల్‌ శిక్షణ ఇచ్చే కేంద్రాలుగా తీర్చిదిద్దాలి.రాష్ట్ర బడ్జెట్‌ నుంచి నిధు లు కేటాయించి, ఖర్చు చేయాలి. ఈరోజు సాంకే తిక విద్య కీలకమైంది. కాబట్టి ప్రతి కళాశాలలో ఇంటెన్సివ్‌ నిర్వహించాలి.రాష్ట్రంలో 245 ఇంజ నీరింగ్‌ కళాశాలలు ఉన్న కేవలం నాలుగైదు కళా శాలల్లో చదివినవారికి మాత్రమే ఉద్యోగాలు వస్తు న్నాయి.అంటే దానికి కారణం స్కిల్స్‌,దాని అను బంధ ఏక్విమెంట్స్‌ ఉండటమే.మన రాష్ట్రంలో విస్తారంగాఉన్న సహజ వనరులను శుద్ధి చేసుకునే స్కిల్స్‌ అందుబాటులోకి తెచ్చి, యువతకు ఉపాధి అవకాశాలు మెరుగుపరచవచ్చు ఎంతో కొంత నిరుద్యోగాన్ని రూపుమాపవచ్చు.ప్రభుత్వం విద్యా విధానాలను మెరుగుపరచడం, శిక్షణా కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేయడం చేయాలి. అలాగే పరిశ్రమలతో కలసి శిక్షణా కార్యక్రమాలను రూపొందించ డం, నిధులు కేటాయించడం, యువతను ప్రోత్సహిం చడం వంటివి చేయాలి. నైపుణ్యాభివృద్ధికి కావాల్సి న వనరులు అందుబాటులో ఉండాలి. గ్రామీణ, పట్టణ ప్రాంతాల యువతకు సమాన అవకాశాలు కల్పించాలి. పరిశ్రమల అవసరాలను పరిగణన లోకి తీసుకుని అనుగుణంగా శిక్షణా కార్యక్రమాలు రూపొందించాలి. యువత భవిష్యత్తు కొరకు నైపు ణ్యాలు అత్యంత ముఖ్యమైనవి. మంచి నైపుణ్యాలు ఉన్నప్పుడే వారు సమాజంలో, పరిశ్రమల్లో మంచి స్థాయికి చేరుకుంటారు.ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో, టెక్నాలజీ ప్రగతితో పాటు, అనేక కొత్త నైపుణ్యా లను నేర్చుకోవడం అవసరం. యువతలో ఉన్న నిరుద్యోగాన్ని రూపు మాపడానికి మనరాష్ట్రంలో ఉన్న వనరుల ఆధారం గా చేసుకుని, విద్యార్థులకు ప్రాథమిక దశలోనే స్కిల్స్‌ నేర్పించాలి. రాష్ట్ర ప్రభుత్వం యూత్‌ పాలసీ ప్రకటించాలి.యూత్‌ పాలసీలో విద్య, వ్యవస్థాపకత-ఆవిష్కరణ, నైపుణ్యా భివృద్ధి,ఉపాధి,ఆటలు,సంఘసేవ,సామాజిక న్యా యం,దేశరక్షణ,ఐక్యత,సంక్షేమ పాలన రాజకీయ ప్రోత్సాహం వంటి అంశాలతో కూడిన పాలసీ ప్రకటించాలి.
రంగాల ప్రాధాన్యత
మన దేశంలో ఇప్పటికీ ప్రాథమిక రంగం వ్యవసాయమే. అత్యధిక మందికి ఉపాధి కల్పిస్తున్న రంగం వ్యవసాయం.కాబట్టి యువ రైతు లకు నూతన వ్యవసాయ పద్ధతులు, నైపుణ్యాలు పెంపొందించేందుకు ప్రభుత్వం కృషి చేయాలి. గ్రామీణ,మండలస్థాయిలో అయినా ఇటువంటి యంత్రాంగం ఏర్పాటు చేయడంద్వారా వ్యవసా యాన్ని లాభసాటి చెయ్యొచ్చు.వ్యవసాయంలో ఇప్ప టికీ పాతకాలపు పద్ధతులే ఉండటం,భూసార పరీ క్షలు,విత్తన పరీక్షలు,భూగర్భజలాలు గురించి, ఎరు వులు గురించి,వాతావరణ మార్పులు గురించి అవ గాహన లేకపోవడం వల్ల-రైతులు తీవ్రంగా నష్టపో తున్నారు.దాని ఫలితంగా వలసలు వెళ్తున్నారు. రైతులు పండిరచిన ప్రత్తి,వేరుశనగ,టమోటా, ఉల్లి,వరి,మిరప,పండ్లుతోటలు ప్రాసెసింగ్‌ యూ నిట్లు ఏర్పాటు చేసి-శిక్షణ ఇవ్వాలి. స్కిల్స్‌ నేర్పిం చడం,డైరీఫాం,కోళ్ల పరిశ్రమ,చేపల పెంపకం మొదలైన వాటికి ప్రభుత్వం రాయితీలు ఇవ్వాలి. ఇలాంటి చిన్నచిన్న పరిశ్రమలు ఏర్పాటుకు కృషి చేయాల్సి ఉంది.స్వయంఉపాధిని పెంచాల్సిన అవ సరం ఉంది.ఇందులో ఎటువంటి స్కిల్‌, ట్రై నింగ్‌ లేకుండా ఉద్యోగాలు ఇవ్వడం ద్వారా జరిగే అన ర్థాలు మనం ఇటీవల చూస్తున్నాం. కేవలం లాభా లు కోసం కార్పొరేట్‌ సంస్థలు దారుణాలకి పాల్పడ్డ సంఘ టనలు కోకొల్లలుగా ఉన్నాయి.ఉదాహర ణకు పరిశ్రమలో కార్మికు లకు స్కిల్‌ నేర్పకుండా పని చేయించడంవల్ల ప్రమాదాలు జరగడం. గ్రామాలలో కనీసం విద్యుత్‌పై అవగాహన లేని వారు ఆపరేటర్లుగా,లైన్‌మెన్లుగా ఉంటున్న పరిస్థితి. వారందరికీ వారి వారి రంగంలో స్కిల్స్‌ నేర్పిస్తే మరింత మెరుగైన ఫలితాలు అక్కడ మనం చూడ వచ్చు.పరిశ్రమల్లో స్థానికులకు శిక్షణ ఇవ్వాలి. తద్వారా75శాతం స్థానిక యువతకే అవకాశం ఇవ్వొచ్చు. తృతీయ రంగం -సేవలు రోజు రోజుకు పెరుగుతున్న శాస్త్ర సాంకేతిక రంగాలలో పెరుగు తున్న అభివృద్ధి. సమాచార రంగం అత్యధిక ఆదా యం వస్తున్నది. యువతకు ముఖ్యంగా స్కిల్‌ఉన్న యువతకు అత్యధిక అవకాశాలు ఈరంగంలో కనిపిస్తు న్నాయి.సమాచారం రంగం ఎంత వేగం గా పెరుగుతున్నా-సరైన స్కిల్స్‌ లేకపోతే అంతే ప్రమాదం జరుగుతుంది.విద్యార్థులకు కనీసం ప్రాక్టికల్స్‌ కూడా నిర్వహించ కుండా పాస్‌ చేస్తు న్నారు.ఇది నైపుణ్యాలు రాకపోవడంతో పాటు వారి భవిష్య త్తుపై తీవ్ర ప్రభావం చూపుతోంది. ప్రస్తుత ప్రభు త్వంలో నెహ్రూ యువజన కేంద్రాలు నిధులు,సిబ్బంది లేక తీవ్రనిర్లక్ష్యానికి గురయ్యాయి. భారత నిర్మాణ వాలంటీర్లకు స్కిల్స్‌ నేర్పించి, వారి ద్వారా విద్యార్థులకు,నిరుద్యోగులకుబేసిక్‌ స్కిల్స్‌తో ట్రైనింగ్‌ ఇచ్చి-స్టయిఫండ్‌,వసతి సౌకర్యాలు కల్పించాలి.
నైపుణ్యం కలవాడే విజేత
చదువు పూర్తవగానే ఇక మనం నేర్చు కోవాల్సింది ఏం లేదు అని అనుకోవద్దు. నేర్చు కోవడం అనేది నిరంతర ప్రక్రియ,నేటిపోటీ ప్రపం చంలో ఎంత నేర్చుకున్నా, ఏం నేర్చుకున్నా తక్కువే అవుతుంది. జీవితంలో వ్యక్తిగతంగా, వృత్తిగతంగా పురోభివృద్ధి సాధించాలంటే ఎప్పటిక ప్పుడు మన నైపుణ్యాలను మెరుగుపరుచుకోవాలి,కొత్త నైపు ణ్యాలను నేర్చుకుంటూ ఉండాలి. నైపుణ్యా లను మెరుగుపరచుకోవడానికి మార్గాలను వెతక డం వ్యక్తిగత వృద్ధికి మొదటి మెట్టు. మిమ్మల్ని మీరు నవీకరించుకుంటూ ఉంటే లక్ష్యాలను సులభంగా చేరుకోవచ్చు,ఉన్నత లక్ష్యాలను ఏర్పరుచుకోవచ్చు, కెరీర్‌లో పురోగతిసాధించవచ్చు.జీవితంలోఉన్నత స్థితికి చేరుకోవచ్చు.నైపుణ్యాల ఎంపిక కూడా చాలా కీలకం. మీరు మీ బలాలు, బలహీ నతల గురించి సరైన అవగాహన కలిగి ఉంటే, మీరు అభివృద్ధి చేయాలనుకుంటున్న నైపుణ్యాలను ఎంచుకోవడం పై ఆలోచన చేయండి. మీరు మీ బలమైన నైపుణ్యా లపై పనిచేస్తూ వాటిని తదుపరి స్థాయికి తీసుకెళ్లా లనుకుంటున్నారా?లేక,బలహీనంగా ఉన్న నైపు ణ్యాలను సానపెట్టాలనుకుంటున్నారా? లేక కొత్త నైపుణ్యాలు నేర్చుకోవాలనుకుంటున్నారా? అనేది నిర్ణయించుకోండి.మీరు ఏనైపుణ్యాన్ని మెరుగు పరుచుకోవాలని ఎంచుకున్నా, అది మీరు మరింత ప్రభావవంతంగా పనిచేయడానికి, మీరు మీ లక్ష్యా న్ని సాధించడానికి, మీ కెరీర్‌లో ముందుకు సాగడా నికి సహాయపడేదై ఉండాలి.
ఇతరుల అభిప్రాయాన్ని అడగండి
ఎంచుకున్న నైపుణ్యాలపై మీ అంచనా అంత కచ్చితమైనది కాకపోవచ్చు.కాబట్టి ఈ మార్గంలో మీ సందేహాలు తీర్చడానికి,అపోహ లను తొలగించడానికి మీ స్నేహితులు,కుటుంబ సభ్యులు,సహోద్యోగులతో మాట్లాడండి,వారు ఏ నైపుణ్యాలను మెరుగుపరచాలని సిఫార్సు చేస్తారో అభిప్రాయాన్ని అడగండి
విమర్శలను స్వీకరించండి
పనితీరు బాగాలేదని మీపై ఎవరైనా విమర్శలు చేస్తే వాటిని వ్యక్తిగత దాడిగా తీసుకో కండి,వారికి విరుద్ధంగా ప్రవర్తించకండి. బదులు గా,ఇతరులు వారు చెప్పేది వినండి,దానిపై చర్చిం చండి.ఇతరుల విమర్శలు, సూచనలను తార్కిక దృక్కోణం నుండి విశ్లేషించడానికి ప్రయత్నించండి. అవి సరైన పాయింట్‌ని హైలైట్‌ చేస్తున్నాయో లేదో చూడండి.నిజమేనని భావిస్తే ఆ విమర్శలను స్వీకరించి నైపుణ్యాలను మెరుగు పరుచు కోడానికి సిద్ధంకండి.
నైపుణ్యాలకు శిక్షణ ఇవ్వండి
నైపుణ్యాలను నేర్చుకోవడమే కాదు, వీటిని సాధన చేయడం కూడా ముఖ్యమే. ఏవస్తు వునైనా ఉప యోగించకుండా ఉంటే అదికొంత కాలానికి తుప్పు పట్టడం,పనిచేయకుండా పోతుం ది.నైపుణ్యం అయినా అంతే, మీరు వాడకుండా ఉంచే నైపుణ్యం సాధనచేయకపోతే కొంతకా లానికి నిరుపయోగంగా మారుతుంది.అప్పుడు నేర్చుకుని కూడా లాభం లేదు. కాబట్టి మీరు ఏదైనా ఒక నిర్దిష్ట నైపుణ్యంలో నైపుణ్యం సాధించాలను కుంటే, నిరంతరం శిక్షణ పొందాలి.
వ్యాసకర్త:-,డివైఎఫ్‌ఐ రాష్ట్ర కార్యదర్శి- (గుమ్మల రామన్న)

పంచాయితీలకు పునరుజ్జీవం

పంచాయితీలకు పునరుజ్జీవం కల్పించేం దుకు ఓ ప్రణాళిక ప్రకారం రాష్ట్ర ్పభుత్వం ముందడుగు వేసింది ఆగస్టు 23న ప్రపధమంగా రాష్ట్రంలోని 13,326 గ్రామ పంచాయితీల్లో ఒకే రోజు గ్రామ సభలను నిర్వహించారు. ఉపాధి హామీ పనుల్లో భాగం గా రూ.4,500 కోట్లతో 87రకాల పనులను గ్రామాల్లో చేయించ డానికి ఉపక్రమించారు. పంచా యితీరాజ్‌ సంస్కరణల్లో భాగంగా పంచాయి తీలకు ఇచ్చే సొమ్ము ను రూ.10వేలకు,మేజర్‌ పంచాయితీలకు ఇచ్చే సొమ్మును రూ.25వేలకు పెంచినట్లు రాష్ట్ర ఉపముఖ్య మంత్రి ,గ్రామీణాభివృద్ధి, పంచాయితీరాజ్‌ శాఖ మంత్రి కె.పవన్‌ కల్యాణ్‌ పేర్కొన్నారు. స్వర్ణ గ్రామ పంచాయతీ’ పేరుతో ఆగస్తు23 నుంచి ప్రత్యేక కార్య కమాలకు ప్రభుత్వం శ్రీకారం చుట్టింది. ఈమేరకు రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా ఎంపిక చేసిన గ్రామ పంచాయతీల్లో ‘గ్రామ సభలు’ ప్రారంభించారు. మైసూరువారిపల్లెలో నిర్వ హించిన గ్రామ సభలో రాష్ట్ర ఉపముఖ్యమంత్రి పవన్‌ కల్యాణ్‌ పాల్గొన్నారు. ఉపాధి హామీ పథకంపై రాష్ట్రస్థా యి గ్రామ సభ నిర్వహించారు.
గ్రామాలు పచ్చగా ఉంటేనే: అన్నం పెట్టే రైతు బాగుంటే…అన్నీ బాగుంటాయి..గ్రామాలు పచ్చగా…ఉంటే మన మంతా హాయిగా..ఉంటామని పవన్‌కల్యాణ్‌ అన్నా రు.పార్టీకోసం పనిచేసేందుకు ముందు కొచ్చే వారి ని తాను వదలుకోనని, మనుషులను కలుపు కొనే వ్యక్తినని,విడగొట్టేవాణ్ని కాదని తెలిపారు. గ్రామా భివృద్ధికి ఏంచేయాలన్నఅంశంలో గ్రామసభ చాలా ముఖ్యమన్నారు. గత ప్రభు త్వం పంచా యతీరాజ్‌ వ్యవస్థను నిర్వీర్యం చేసిందని మండిపడ్డారు. పంచాయతీరాజ్‌వ్యవస్థ బలోపేతానికి అన్ని చర్య లుచేపడుతున్నామన్నపవన్‌,13వేల 326 పంచా యతీలు బలపడితే రాష్ట్ర అప్పులన్నీ తీర్చగలమని అభిప్రాయపడ్డారు. ఒకరి అనుభవం, ఇంకొకరి సంకల్పం, మరొకరి విజన్‌: గత ప్రభు త్వంలో రోడ్లపై రావడానికి కూడా భయపడేవారని, అనుభవం ఉన్న నాయకులు కూడా భయపడే పరిస్థితి తెచ్చారని పవన్‌ మండిపడ్డారు.భర్త ఆశయాలు ముందుకు తీసుకెళ్లాలని మైసూరు వారిపల్లె సర్పంచ్‌గా సంయుక్త నిలబడి గెలిచారని ప్రశంసించారు. కారుమంచి సంయుక్త పట్టుదల చూసి నాకు చాలా ఆనందం కలిగిందన్న పవన్‌, రాజకీయాలకు అతీతంగా రాష్ట్రాభివృద్ధి కోసం ఆలోచించామన్నారు.ఉన్న నిధులను కూడా దారి మళ్లించిన పరిస్థితి గతంలో చూశామని, గ్రామా లకు ఏం కావాలని చిత్తశుద్ధితో ఆలోచిస్తేనే మంచి జరుగుతుందని పేర్కొన్నారు.ఆంధ్రప్రదేశ్‌ అబి óవృద్ధి,స్వర్ణగ్రామాలు చేసుకోవాలనేదే తమ లక్ష్య మన్న పవన్‌,ఒకరి అనుభవం,ఇంకొకరి సంక ల్పం,మరొకరి విజన్‌తో ముందుకెళ్తున్నామని స్పష్టం చేశారు. గ్రామాల్లో కళాశాలలు,క్రీడా మైదా నాలు కూడా లేని పరిస్థితి ఉందని, ప్రభుత్వ భూములుంటే నిర్మాణాలు చేసుకోవచ్చని తెలిపారు. ప్రభుత్వపరంగా పంచాయతీకి ఆస్తులు లేకపోతే వ్యర్థమే అవుతుందని,దాతలు ముందుకొస్తే తాను కూడా నిధులు తీసుకొచ్చి క్రీడా మైదానాలు ఏర్పా టు చేస్తానని హామీ ఇచ్చారు. రాయలసీమ నుంచి వలసలు నివారించి, ఉపాధి అవకాశాలు పెంచు తామన్నారు.వలసలు ఆగడానికి స్కిల్‌ డెవల ప్‌మెంట్‌ వర్సిటీ తీసుకొస్తామన్న పవన్‌, సంకల్ప బలం ఉంటే ఏదైనా సాధించవచ్చని స్పష్టం చేశారు. భవిష్యత్‌ తరం నాయకులు తయారుకా వడానికి పంచాయతీలే పట్టుగొమ్మలని, పంచాయ తీల నుంచి కొత్త నాయకులు రావాలని పిలుపు నిచ్చారు. యువత, మహిళలు కల్పించుకుంటే తప్ప గ్రామపంచాయతీలు మారవన్నారు.
లక్ష్యం ఇదీ..
ఎన్నికలప్రచార సమయంలో కూట మి ప్రభుత్వం అధికారంలోకివస్తే ప్రజలకు పారదర్శక, జవాబుదారీతనంతో కూడిన పాలన అందిస్తామని మాటిచ్చాం.దాని ప్రకారమే పంచాయతీలు సుసం పన్నం కావాలనే సుదూర లక్ష్యంతో ప్రణాళిక ప్రకారం ముందడుగు వేస్తున్నామ’ని ఉప ముఖ్య మంత్రివర్యులుకొణిదల పవన్‌ కళ్యాణ్‌ చెప్పారు. దేశంలోనే మొదటిసారిగా రాష్ట్రంలోని 13,326 గ్రామపంచాయతీల్లో ఒకే రోజు గ్రామ సభలను నిర్వహించి,గ్రామాల్లో ఉపాధిహామీ పథకం ద్వారా చేపట్టాల్సిన అభివృద్ధిపనులపై ఆయా గ్రామ పంచాయతీల్లో ప్రజలంతా కలిసి తీర్మానాలు చేయ నున్నారని తెలియజేశారు.మహాత్మా గాంధీ జాతీ య ఉపాధి హామీ పథకం పనుల్లో భాగంగా రూ. 4,500కోట్లనిధులతో,87రకాల పనులను గ్రామా ల్లో చేయనున్నామన్నారు.దీనిద్వారా మొత్తం 9కోట్ల పనిదినాలు,54లక్షలకుటుంబాలకు ఉపాధి కల్పిం చే బృహత్తర ప్రణాళిక అమలు చేస్తామని పేర్కొ న్నారు. దేశంలో ఎన్నడూ లేనట్లుగా పంచాయతీ రాజ్‌, గ్రామీణాభివృద్ధిశాఖల సంయుక్త ఆధ్వర్యం లో గ్రామీణ ఉపాధి హామీ పథకంలో గ్రామాల్లో చేయాల్సిన పనులపై చర్చి చేందుకు మొత్తం 13, 326 గ్రామ పంచాయతీల్లో గ్రామ సభలను ఆగస్టు 23న ప్రారంభించారు.‘‘దేశంలోనే పంచాయతీ వ్యవస్థను మొదలు పెట్టిన రెండో రాష్ట్రం ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌.73వరాజ్యాంగ సవరణ ద్వారా పంచాయ తీలకు రాజ్యాంగ ప్రతిపత్తి కల్పించి మూడు దశా బ్దాలు దాటింది.రెండో తరం సంస్కరణలతో పంచాయతీల నలుదిశల విప్లవం మన రాష్ట్రం నుంచే ఇప్పుడు మొదలు పెడుతున్నాం. గత మూడు దశాబ్దాలుగా పంచాయతీ లకు జాతీయ పండుగల నిర్వహణకు మైనర్‌ పంచాయతీలకు రూ.100, మేజర్‌ పంచాయతీలకు రూ.250ఇస్తూ వచ్చారు. ఇప్పుడు మనం తీసుకొస్తున్న పంచాయతీ సంస్క రణల్లో భాగంగా మైనర్‌ పంచాయతీలకు రూ.10వేలు,మేజర్‌ పంచా యతీలకు రూ.25వేలు నిధులను పెంచి పంచాయతీలకు అండగా ఉం టామని భరోసాను ఇచ్చాం.
మన గ్రామాన్ని మనమే పరిపాలించుకుందాం
పంచాయతీ సంస్కరణలు కొన సాగిం పులో భాగంగా గ్రామసభ అంటే ఏదో తూతూ మంత్రంగా చేయడం కాకుండా పంచాయతీలోని వారంతా కలిసి కూర్చొని గ్రామాభివృద్ధి మీద నిర్ణ యాలు తీసుకునేలా నిర్వహిస్తాం. మన గ్రామా లను మనమే పరిపాలించుకుందాం అనేలా వీటి నిర్వహణ ఉంటుంది.భారతదేశపు మూలాలు, జీవం పల్లెల్లోనే ఉంటుం దని మహాత్మా గాంధీ చెప్పారు. ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ గారు సంకల్పంతో,ముఖ్యమంత్రి చ్రంద్రబాబు నాయుడు గారి సారథ్యంలో రాష్ట్రపంచాయతీలను స్వయం శక్తి పంచాయతీలుగా సాకారం చేసుకు నేలా ప్రతి ఒక్కరూ బాధ్యత తీసుకోవాలి. పంచాయ తీలకు ఉండే అధికారాలను గ్రామాలఅభివృద్ధికి ఉప యేపడేలా చేసి…పూర్తి స్థాయిలో గ్రామాల ముఖ చిత్రం మార్చుకునేలా ప్రతి ఒక్కరూ కృషి చేయాలి.
గత ప్రభుత్వంలో పంచాయతీలు నిర్వీర్యం
జాతీయ గ్రామీణ ఉపాధిహామీ పథ కంలో భాగంగా గత ప్రభుత్వంలో 2019-2023 సంవత్సరం వరకు రూ.40,579కోట్లు నిధులు వచ్చాయి.ఈ పనుల పూర్తిస్థాయి ఫలితాలు మాత్రం క్షేత్రస్థాయిలో కనిపించడం లేదు. గ్రామీ ణాభివృద్ది కోసం ఈనిధులను సక్రమంగా వాడి ఉంటే దాని ఫలాలు కనిపించేవి.కానీ గత ప్రభు త్వంలో ఈ నిధులను ఇష్టానుసారం ఖర్చు చేశారు. కరోనా సమయంలో ఈనిధులను ఇష్టానికి వాడు కున్నారు. దీంతో పాటు గత ప్రభుత్వంలో పంచా యతీల ఆదాయం కూడా గణనీయంగా తగ్గిపో యింది.2014-19వరకు రాష్ట్రవ్యాప్తంగా పంచా యతీల ఆదాయం రూ.240కోట్లు ఉంటే,2019 `23 సంవత్సరాల్లో ఆ ఆదాయం గణనీయంగా తగ్గి కేవలం రూ.170కోట్లే వచ్చింది.క్షేత్రస్థా యిలో పంచాయతీల ఆదాయం తగ్గిపోవడానికి గత ప్రభు త్వ విధానాలే కారణం. కూటమి ప్రభుత్వం పంచా యతీలకు సర్వ స్వతంత్రత తీసుకురావాలనే సంక ల్పంతో పని చేస్తోంది. పంచాయతీలు వాటి కాళ్ల మీద అవే నిలబడి స్వయం సమృద్ధి సాధించేలా తయారు చేయాలనే పట్టుదలతో ఉన్నాం. పంచా యతీలకు సంబంధించిన విద్యుత్తును అవే ఉత్పత్తి చేసుకునేలా,వాటి ఆదాయం అవే సంపాదించు కునేలా తయారు చేస్తాం.రాష్ట్రాభివృద్ధిలోనే కాకుం డా దేశాభివృద్ధిలోనూరాష్ట్ర పంచాయతీలు కీలకం గా వ్యవహరించేలా తయారు చేస్తాం.
పంచాయతీల ప్రత్యేకతను గుర్తించి ఆదాయం సృష్టిస్తాం.
రాష్ట్రంలోని గొప్పదనం ఏమిటంటే ప్రతి గ్రామానికి ఒక ప్రత్యేకత ఉంటుంది. కళలు, ఆహార పదార్ధాల తయారీ, వస్త్రాల తయారీ, ఇతర కళాకృతుల తయారీ వంటి వాటికి మన గ్రామాలు ప్రత్యేకం. విశాఖపట్నం జిల్లాలో ఆనందపురంలో పూలు ప్రసిద్ధి. అరకులో అరకు కాఫీకు ప్రత్యేకత ఉంది. మంగళగిరి చీరలు, సత్యసాయి జిల్లాలో లేపాక్షి, బాపట్లలో వేటపాలెం గ్రామం, కృష్ణాజిల్లా లో చిలకలపూడి, కొండపల్లి హస్త కళలకి ప్రసిద్ధి. ఇలాంటివి అన్ని జిల్లాల్లో ఉన్నాయి. వాటి ప్రత్యేకత లను గ్రామ సభల్లో గుర్తించి, నిర్ణయించి వాటిని ప్రమోట్‌ చేయాలని భావిస్తున్నాం. తయారు చేసే విశిష్టమైన వస్తువులు, ఆహార పదార్థాలను ఎగు మతులు చేసి సంపద సృష్టించే మార్గాలను అన్వేషి స్తాం. గ్రామసభలకు యువత, మహిళలు విరివిగా పాల్గొవాలి. పంచాయతీల్లో మహిళలు ఎక్కువగా పాల్గొవాలని కోరుకుంటున్నాను.
పంచాయతీల ఆదాయం పెంచేలా సామాజిక అడ వుల పెంపకం
పంచాయతీల్లో చాలా భూమి నిరు పయోగంగా ఉంటోంది.దాన్ని క్రమపద్ధతిలో విని యోగించుకోవాలి.స్వచ్ఛభారత్‌ను మరో మెట్టు ఎక్కించేలా గ్రామ పంచాయతీల్లో ఓప్రణాళిక ప్రకా రం ఎక్కడా చెత్త లేకుండా క్లీన్‌,గ్రీన్‌ గ్రామాలుగా తయారు చేసేలా దృష్టిపెడుతున్నాం.డెన్మార్క్‌ అనే చిన్నదేశం నుంచి కలపను మన దేశం అధికంగా దిగుమతి చేసుకుంటోంది.రూ.6వేల కోట్ల విలువైన కలపను ఏటా దిగుమతి చేసుకుంటున్నాం. ఇంత మొత్తం విదేశీ మారక ద్రవ్యం కేవలం కలప కోసం ఇంత వెచ్చిస్తున్నాం.గ్రామ పంచాయతీలకు సం బంధించి వృథాగా ఉన్న స్థలంలో సామాజిక అడవి విభాగంలో కలపను పెంచాలని భావిస్తు న్నాం. దీని ద్వారా పంచాయతీల ఆదాయం గణనీయం గా పెరుగుతుంది. నరేగా పనులను అటవీ శాఖకు అనసంధానం ఉంది. మూగ జీవాలకు నీటి వసతి కల్పించేలా గుంతలను తవ్వడం వంటి వాటికి ఉపయోగిస్తాం.గ్రామాల్లో ఎకో టూరిజం అభివృద్ధి చేసే ఆలోచన చేస్తున్నాం. ముఖ్యంగా గ్రామాలకు వెళ్లి అక్కడున్న ప్రత్యేకతలను తిలకించేలా పర్యాటకులను ప్రొత్సహిస్తాం.
గత ప్రభుత్వంలో సోషల్‌ ఆడిట్‌ బలహీనం చేశారు
గత ప్రభుత్వంలో జల్‌ జీవన్‌ మిషన్‌ పనులు,ఉపాధి పనుల్లోచాలా అవకతవకలు జరిగా యి.జల్‌ జీవన్‌ మిషన్‌ పథకం పనులకు పైపు లైన్లు వేసి వదిలేశారు. వాటికి కనెక్షన్‌ ఇవ్వలేదు. మరోపక్క పైపులైన్ల కోసంతవ్విన పనులు ఉపాధి హామీ పథకంలో చేశారు. అసలు ఏ పనులు దేనికి చేశారో గ్రామ సర్పంచులకు తెలియదు. మస్తర్‌ బుక్‌లో సంతకాలు పెట్టించుకోవడం తప్పితే, సర్పంచులకు ఏపనులు ఎక్కడ చేశారన్న వివరాలు చెప్పలేదు.దీనిలో బోలెడు అవకతవకలు జరిగా యి.నిధుల దుర్వినియోగం దారుణంగా జరిగింది. గత ప్రభుత్వ హయాంలో పనులను పర్యవేక్షిం చాల్సిన,నిధుల దుర్వినియోగం అరికట్టాల్సిన సామాజిక తనిఖీ విభాగం సక్రమంగా పని చేయ లేదు. సామాజిక తనిఖీ విభాగానికి కూడా పోలీస్‌ అధికారిని హెడ్‌గా పెట్టాలని ఆలోచిస్తున్నాం. దీనిపై అన్ని విధాలా ఆలోచించి నిర్ణయం తీసుకుం టాం. గత ప్రభుత్వంలో సోషల్‌ ఆడిట్‌ విభాగం బాధ్యుడిని తప్పించాము. రకరకాల అభియోగాలు వచ్చిన అధికారులను పక్కన పెట్టాం. నిఘా విభాగంపై నిఘా పెట్టాల్సి వచ్చింది. పంచాయతీ ల్లో సిటిజన్‌ ఇన్ఫర్మేషన్‌ బోర్డులు ఉండాలి. దాన్ని ప్రతి పంచాయతీల్లో అందరికీ కనిపించేలా ఏర్పాటు చేస్తాం. గత ప్రభుత్వంలో పెండిరగ్‌ లో ఉండిపోయిన రూ.2 వేల కోట్ల నిధులను కూటమి ప్రభుత్వంలో విడుదల చేశాం. మెటీరియల్‌ కంపో నెంట్‌ గ్రాంట్‌ ను త్వరలోనే ఇస్తాం.
నీటి పునర్వినియోగంపై దృష్టి
నీటి కోసం గ్రామాల్లో బోర్లు హద్దులు దాటి వేస్తున్నారు.దీనివల్ల ఫ్లోరైడ్‌ ఎక్కువగా పడు తోంది. భూమి పొరలను దాటి నీటి కోసం లోతు లకు వెళ్తున్న కొద్దీ ఫ్లోరైడ్‌ వస్తోంది. నీటిని పునర్వి నియోగంపై దృష్టి సారించాలి. అప్పుడే భూగర్భ జలాలు పెరుగుతాయి. తక్కువ దూరంలోనే నీళ్లులభిస్తాయి.ప్రస్తుతం గ్రామాల్లో పల్స్‌ సర్వే చేస్తు న్నాం.పంచాయతీల్లో నీటి పరిస్థితిపై 16 అంశా లతో సర్వే నిర్వహిస్తున్నాం.22 లక్షల ఇళ్లలో సర్వే పూర్తి అయింది. ఇది రాష్ట్రం మొత్తం మీద పూర్త యితే అన్ని పంచాయతీల్లో ఉన్న వాటర్‌ సోర్సు మీద ఓస్పష్టత వస్తుంది.అప్పుడు ఓప్రణాళిక ప్రకా రం నీటి సమస్యను తీర్చేందుకు ముందుకు వెళ్తాం.
విశాఖలో పరిశ్రమల కాలుష్యం మీద నిఘా పెడతాం
అచ్యుతాపురం ఎసెన్షియా సంస్థలో జరిగిన ప్రమాదం దురదృష్టకరం. వరుసగా పరిశ్ర మల్లో జరుగుతున్న ప్రమాదాలు ఆందోళన కలిగి స్తున్నాయి.ఎసెన్షియా ఫాక్టరీలో రక్షణ చర్యలు చేపట్టడంలో ఆపరిశ్రమలకు చెందిన ఇద్దరు యజ మానుల మధ్యఉన్న వ్యక్తిగత గొడవలు కూడా ఓ కారణమని ప్రాథమికంగా తెలుస్తోంది. ఫాక్టరీల్లో సేఫ్టీ ఆడిట్‌ చేయడం మీద దృష్టి పెడతాం.సేఫ్టీ ఆడిట్‌ అంటే పారిశ్రామికవేత్తలు భయపడే పరిస్థితి ఉంది. అందుకే పారిశ్రామికవేత్తలతో ఒకసారి కూర్చొని మాట్లాడదామని, తీసుకుంటున్న రక్షణ చర్యలు వివరించాలని కోరుతాను. ఇప్పటికే హిందూస్తాన్‌ షిపింగ్‌ యార్డు వారితో ఒకసారి మాట్లాడాను. మీరు తీసుకుంటున్న రక్షణ చర్యలు చెప్పాలని కోరితే, వారు బాగానే తీసుకుంటున్నాం అని చెబుతున్నారు కానీ పూర్తి భద్రత ఇవ్వాలనేది ప్రాథమిక బాధ్యత.సేఫ్టీ ఆడిట్‌ ను కఠినంగా అమ లు చేస్తే పారిశ్రామికవేత్తలు భయపడతారని, వారు ముందుకు రారని చెబుతున్నారు.అయితే పరిశ్ర మలు కచ్చితంగా అక్కడి పనిచేసే వారికి కనీస రక్షణ పెంచడానికి ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలి. పరిశ్రమ ల్లో రక్షణ అంశం మీద నేనే ప్రత్యేకంగా దృష్టి పెడతాను.ఈ నెల చివర్లో విశాఖపట్నంలో ప్రత్యే కంగా దీనిపై సమావేశం ఏర్పాటు చేస్తాను. ముఖ్యంగా విశాఖపట్నంలో రోజురోజుకీ కాలు ష్యం పెరుగుతోంది.దీన్ని అరికట్టడంపై దృష్టి పెడ తాం.పరిశ్రమల కాలుష్యం మీద నిరంతర నిఘా ఉండేలా,ప్రమాదాలను పూర్తిగా అరికట్టేలా శాశ్వత పరిష్కారం చూడాలి’’అన్నారు.
ప్రతి గ్రామంలో సీసీ రోడ్లు – ప్రతీ పేదకు సొంత ఇల్లు : సీఎం చంద్రబాబు
మన గ్రామంలో ఏం చేసుకోవాలి.. ఏ పనులు పూర్తి కావాలి..ఎలా పుట్టిన గ్రామాన్ని అభివృద్ధి పథంలో ముందుకు నడిపించుకోవాలి? అనే ఆలోచన ఆయా గ్రామాల్లోని ప్రతి ఒక్కరికి ఉండాలి.గ్రామసభల్లో గ్రామానికి అవసరం అయ్యే పనుల మీద గ్రామస్తులంతా సమగ్రంగా చర్చిం చాలి.అంతా ఒక్కటిగా తీర్మానాలు చేసుకొని గ్రామ అభివృద్ధిని, ప్రగతికి ముందుకు నడిపించే చైతన్యం ఉన్నప్పుడే గ్రామాలు సర్వతోముఖాభివృద్ధిని సాధి స్తాయి.స్వర్ణ పంచాయతీలుగా మారి సంపన్న ఆర్థిక,అభివృద్ధి ప్రగతి సాధించేలా పటిష్టమైన ప్రణాళికను గ్రామస్తులే రూపొందించుకోవలసిన అవసరం ఉంది.గ్రామ పంచాయతీ మొదటి పౌరు డు అయిన సర్పంచులకు విశిష్టమైన శక్తి, అధికా రాలు ఉన్నాయని,దానిని సరైన రీతిలో ఉపయోగిం చుకుంటే ప్రతి గ్రామం రాలేగావ్‌ సిద్ధిగా మారు తుంది.ఇంట్లో ఆడపిల్ల చదివితే ఆ ఇంటికి వెలుగు అంటారు. అదే ఆడ పిల్ల చదివితే దేశానికి కూడా వెలుగు. పంచాయతీల నుంచే భారతదేశ రాష్ట్రప తిగా ఎదిగిన శ్రీమతి ద్రౌపది ముర్ము గారి ప్రస్థా నం ఎంతో స్ఫూర్తిదాయకంమని సీఎం చంద్రబాబు తెలిపారు. స్వర్ణ గ్రామపంచాయతీ’ పేరుతో ప్రత్యేక కార్యక్ర మాలకు శ్రీకారం చుట్టామని అన్నారు. అంబేడ్కర్‌ కోనసీమ జిల్లా కొత్త పేట మండలం వానపల్లిలో సీఎం పర్యటించారు. ఈ క్రమంలో చంద్రబాబుకు ఉమ్మడి తూ.గో.జిల్లా నేతలు ఘన స్వాగతం పలికారు.ఈక్రమంలో సీఎం వానపల్లి లోని పళ్లాలమ్మ అమ్మవారిని దర్శించు కున్న అనం తరం వానపల్లి గ్రామసభలో పాల్గొన్నారు. రాష్ట్రవ్యాప్తంగా 13,326 గ్రామ పంచాయ తీల్లో ‘గ్రామ సభలు’ పెట్టామని సీఎం అన్నారు. ఈ సందర్భంగా స్వర్ణ వానపల్లి గ్రామసభకు హాజరై ప్రజల సమస్యలు తెలుసుకున్నారు.రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా ఒకే రోజు 13,326 పంచాయతీల్లో గ్రామసభలు పెట్టాని సీఎం చంద్రబాబు అన్నారు. ఈ ఏడాది నరేగా కింద రూ.4,500కోట్ల పనులకు అను మతి తీసుకున్నామని నరేగా కింద వంద రోజులు పని కల్పించడం ప్రభుత్వ బాధ్యత అని అన్నారు. ఈ పథకం కింద ఈ ఏడాది 84లక్షల కుటుంబా లకు పని దొరుకుతుందని సీఎం తెలిపారు. పేద ప్రజలకు న్యాయం జరిగే పాలనకు శ్రీకారం చుట్టామని అన్నారు. గ్రామాలు అభివృద్ధి చెందితేనే దేశాభివృద్ధి సాధ్యమని అన్నాకు.2014-19 మధ్య గ్రామాభివృద్ధికి స్వర్ణయుగమని సీఎం చంద్రబాబు తెలిపారు.గత ప్రభుత్వంలో డ్వాక్రా సంఘాల మహి ళలు ఇబ్బంది పడ్డారని వైఎస్సార్‌ సీపీ సభ లకు వెళ్లినవారు బయటకు వెళ్లకుండా ఇబ్బంది పెట్టా రని మండిపడ్డారు.గ్రామాభివృద్ధిలో సర్పంచి పాత్ర కీలకమని సీఎం తెలిపారు. వైఎస్సార్‌సీపీ ప్రభు త్వంలో నరేగా నిధులు నేతల జేబుల్లోకి వెళ్లాయని అన్నారు. 2014-19మధ్య 27,444కిలోమీటర్ల మేర సిమెంటు రోడ్లు వేశామని తెలిపారు. వచ్చే ఐదేళ్లలో ప్రతి గ్రామంలో సిమెంటు రోడ్లు వేస్తామని సీఎంచంద్రబాబు హామీ ఇచ్చారు.గ్రామాల్లోని పేద లకు ఇళ్లుకట్టించే బాధ్యత ప్రభు త్వంతీసు కుంటుం దని తెలిపారు. ఇళ్లకు విద్యుత్‌, సురక్షిత తాగునీరు ఇచ్చే బాధ్యత ప్రభుత్వానిదని తెలిపారు. వైఎస్సార్‌ సీపీ భూతాన్ని పూర్తిగా భూస్థాపితం చేస్తేనే రాష్ట్రాభి వృద్ధి సాధ్యమవుతుందని అన్నారు.నిరుద్యోగ యువ తకు ఉపాధి ఎలా కల్పించాలనే ఎప్పుడూ ఆలోచిస్తు న్నానని ఇంతా16వేలకుపైగా ఉపాధ్యాయ పోస్టు లు భర్తీ చేస్తున్నామని సీఎం చంద్రబాబు వివరిం చారు.గత ఐదేళ్లలో ఉద్యోగులు, పింఛనుదారులకు జీతం సరిగా వచ్చేది కాదు. పేదవాడికి రూ.15కే మూడుపూటలా భోజనం పెడుతున్నాం. నైపుణ్యం ఉంటేనే యువత ఆదాయం పెరుగుతుందని సీఎం చంద్రబాబునాయుడు అన్నారు.-జిఎన్‌వి సతీష్‌

ప్రాధమిక హక్కులకు భంగం కలిగితే..!

నేటి సమాజంలో అధికారులు, ప్రభుత్వ కార్యాల యాలు, చట్టబద్దమైన వ్యక్తులు వారి విధులు, దేశ పౌరులు చేసే చర్యలు లేదా పలు అంశాలు చట్టానికి లోబడే ఉండాలి.లేని పక్షంలో చట్టపరమైన సంస్థలు, న్యాయస్థానాల నుంచి పలు రకాలైన ఇబ్బందులను ఎదుర్కొనే అవకాశం ఉంది. ముఖ్యంగా భారతదేశ ప్రజలు సుభిక్షంగా,స్వేచ్ఛగా బ్రతికేందుకు, నివసిం చేందుకు కొన్ని ప్రాథమిక హక్కులను భారత రాజ్యాంగం మనకు ప్రసాదించింది. అటువంటి మన ప్రాథమిక హక్కులకు ఎవరైనా…భంగం వాటిల్లే విధంగా చేస్తే వారిపై మనం హైకోర్టు లేదా సుప్రీం కోర్టులో ఈ రిట్‌ పిటిషన్‌ వేసి తద్వారా మన ప్రాథమిక హక్కులను కాపాడుకోవచ్చు.
కొన్ని సందర్భాల్లో చాలామంది ప్రాథమిక హక్కులకు భంగం వాటిల్లినా…ఎలా రక్షణ పొందాలో తెలియదు. ఒకవేళ తెలిసినా పెద్దవారితో పెట్టుకుంటే ఏమవుతుందో అన్న సందేహం ఉంటుంది. కానీ మిత్రులారా మనం ఇక్కడ అర్థం చేసుకోవలసింది ఏమిటంటే… సమాజంలో వ్యక్తిగత అంతస్తుల్లో, పేద,గొప్ప, వీరు అధికారులు,వీరు పెద్దవారు,వారు చిన్న వారు అనే తేడాలు ఉంటుంది.ఇది సహజం. కానీ మనం నీతిగా,నిజాయితీగా ఉండి, మన తప్పు లేకుండా…వేరే వారు సో కాల్డ్‌ పెద్ద వారు మన ప్రాథమిక హక్కులకు భంగం వాటిల్లే విధంగా ప్రవర్తిస్తే..ఈ రిట్‌ పిటిషన్‌ను వారిపై హై కోర్టులో లేదా కొన్ని సందర్భాల్లో సుప్రీం కోర్టులో వేసి చూడండి.తప్పు చేసిన వాడు బెంజ్‌ కారులో తిరిగేవాడు అయినా… సరే, ఒక్క సారి కోర్టు మెట్లెక్కితే,గెంజి తాగే నీతో పాటు సమానంగా కోర్టు హాల్లో న్యాయ మూర్తి ముందు నేలపైనే నిలబడాలి. తప్పు చేసిన వాడు బోయింగ్‌ విమానాల్లో తిరిగే పెద్దమనిషి అయినా సరే…కోర్టులో న్యాయ మూర్తి ముందు చేతులు కట్టుకొని నిలబ డాల్సిందే.ఇదే న్యాయానికి,చట్టానికి ఉన్న పవర్‌. న్యాయం,చట్టం ముందు అందరూ.. సమానులే. కాబట్టి ‘‘పవర్‌ కమ్స్‌ ఫ్రమ్‌ సిన్సియారిటి’’ అనే వాక్యాన్ని మనం మరువ కూడదు.మన బలం,బలగం నిజాయితీయే అయి ఉండాలి.మనం ఏ తప్పూ చేసి ఉండ కూడదు.
ఇక రిట్‌ అంటే తెలుసుకుందాం.
భారతదేశ సుప్రీంకోర్టు లేదా హైకోర్టు వాటి న్యాయపరమైన అధికారంతో జారీ చేసే అధికారిక వ్రాతపూర్వక ఉత్తర్వు అని అర్థం. రిట్‌ అనేది ఉన్నత న్యాయస్థానం దిగువ కోర్టుకు లేదా న్యాయస్థానాలకు, ప్రభుత్వ అధికారులకు ఓఅంశంపై చర్య తీసుకోమని లేదా కార్యకలాపాలు చేయకుండా ఆపమని ఆదేశించడం. మొత్తం భారతదేశ న్యాయ వ్యవస్థలోమొత్తం ఐదు రకాల రిట్‌లు ఉన్నాయి: 1) హెబియస్‌ కార్పస్‌, 2) మాండమస్‌, 3)క్వో-వారంటో,4) సెర్టియోరారి, 5) ప్రొహిబిషన్‌ (నిషేదం). భారతదేశ పౌరుల ప్రాథమిక హక్కులకు భంగం వాటిల్లితే,పరి రక్షించేందుకు ఈరిట్‌ పిటిషన్‌ను హైకోర్టులో గాని,సుప్రీం కోర్టులో గాని పౌరులు దాఖలు చేయవచ్చు.భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌ 32 ప్రకారం సుప్రీంకోర్టు ద్వారా,భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌ 226 ప్రకారం హైకోర్టు ద్వారా రిట్‌లు (ఆదేశాలు) జారీ చేయబడతాయి.భారత రాజ్యాంగంలోని పార్ట్‌ (ఆర్టికల్‌12-35)లో పొందుపరచబడిన ప్రాథ మిక హక్కులు పౌర స్వేచ్ఛలకు హామీ ఇస్తున్నా యి.భారతీయు లందరూ భారతదేశ పౌరులుగా శాంతి,సామ రస్యంతో తమ జీవితాలను గడప వచ్చు.ఈరకంగా రాజ్యాంగం మనకు కల్పిం చిన హక్కులను‘ప్రాథమిక హక్కులు’అని పిలు స్తారు.ఇంతకు మునుపు మొత్తం ఏడు ప్రాథ మిక హక్కులు ఉండేవి వీటినుంచి 1978లో 44వ సవరణద్వారా ప్రాథమిక హక్కుల జాబితా నుండి ఆస్తి హక్కు తొలగించబడిరది. చట్టబద్ధ మైన హక్కుగా ఆస్తిహక్కు మార్పు చెందింది.కాబట్టి ప్రస్తుతం ఆరు ప్రాథమిక హక్కులుఉన్నాయి.

  1. సమానత్వ హక్కు (ఆర్టికల్‌ 4-18)
  2. స్వేచ్ఛ హక్కు (ఆర్టికల్‌19-22)
  3. దోపిడీకి వ్యతిరేకంగా హక్కు (ఆర్టికల్‌ 23-24)
  4. మత స్వేచ్ఛ హక్కు (ఆర్టికల్‌ 25-28)
  5. సాంస్కృతిక మరియు విద్యా హక్కులు (ఆర్టికల్‌ 29-30)
  6. రాజ్యాంగ పరిష్కారాల హక్కు (ఆర్టికల్‌ 32-35) ఉన్నాయి.
    ప్రాథమిక హక్కులకు బంగంకలిగితే భారత రాజ్యాంగం,ఆర్టికల్‌ 32 మరియు 226 ప్రకా రం,ఏవ్యక్తి అయినా సుప్రీంకోర్టు లేదా హైకోర్టు ను ఆశ్రయించే హక్కును కలిగి ఉన్నాడు.
    1) హెబియస్‌ కార్పస్‌ :
    ‘హెబియస్‌ కార్పస్‌’అంటే చట్టవిరుద్ధంగా అరెస్టు చేయబడిన,నిర్బంధించబడిన లేదా ఖైదు చేయబడిన వ్యక్తిని విడుదల చేయడానికి ఈ రిట్‌ ఉపయోగించబడుతుంది.ఈహెబియస్‌ కార్పస్‌ రిట్‌ కారణంగా,అలా నిర్బంధించ బడిన వ్యక్తిని అతని నిర్బంధం చట్ట బద్ధతను పరిశీలించడానికి కోర్టులో హాజరుపరిచమని పోలీసులను కోర్టు నిర్దేశిస్తుంది.అరెస్టు చట్ట విరుద్ధమని కోర్టు భావిస్తే, ఆవ్యక్తిని వెంటనే విడుదల చేయాలని అదేశిస్తుంది.ఉదాహరణ: ఓవ్యక్తిని పోలీసులు అరెస్టు చేసిన 24 గంటల లోపు మేజిస్ట్రేట్‌ ముందు హాజరుపరచాలి. కానీ హాజరు పరచలేదు అప్పుడు ఆ అరెస్టయి న వ్యక్తికి సంబంధించిన వారు హైకోర్టులో హెబియస్‌ కార్పస్‌ రిట్‌ను,నిర్బంధంలో ఉన్న వ్యక్తి స్వయంగా లేదా అతని తరపున బంధు వులు లేదా స్నేహితులు దాఖలు చేయవచ్చు. ఇది ప్రభుత్వ అధికారులు మరియు వ్యక్తులు ఇద్దరికీ వ్యతిరేకంగా జారీ చేయబడుతుంది.
    2)మాండమస్‌ రిట్‌ : దిగువ కోర్టులు,ట్రిబ్యునల్‌,ఫోరమ్‌ లేదా ఏదైనా పబ్లిక్‌ అథారిటీని తమ విధిని సక్రమంగా నిర్వర్తించడంలో విఫలమైనా లేదా పూర్తి చేయని ఏదైనా చర్యను చేయమని ఉన్నత న్యాయస్థానాలు ఆదేశించదానికి ఉపయోగ పడును. ప్రభుత్వ అధికారి చట్టంప్రకారం నిర్వహించాల్సిన బాధ్యత చేయకుండా పౌరులను ఇబ్బంది పెడితే, మాండమస్‌ రిట్‌ పిటిషన్‌ వేయొచ్చు.ఉదాహరణ: ఒక ఎమ్మార్వో ఆఫీసులో పౌరులకు చట్టప్రకారం జరగాల్సిన ఏదైనా పనిని జరగకుండా చేయుట,ఆ ప్రభు త్వ అధికారి తన విధులను సక్రమంగా చేయ కుండా పౌరులను ఇబ్బంది పెట్టే సందర్భాలు ఉన్నప్పుడు ఈ పిటిషన్‌ వేయొచ్చు.ఇలా అన్ని ప్రభుత్వ కార్యాలయాలకు వర్తిస్తుంది.
    3) క్వో వారంటో రిట్‌ : క్వో-వారంటో రిట్‌ ఒకవ్యక్తి తనకు అర్హత లేక పోయినా ప్రభుత్వ కార్యాలయంలో నియమించ బడడం. అర్హత లేకపోయినా అధికారిగా చలా మణి అవడం.ఈ పరిస్థితుల్లో అర్హత లేని అతను ప్రభుత్వ కార్యాలయాన్ని నిర్వహించ కుండా నిరోధించడానికి ఈరిట్‌ జారీ చేయ బడును.‘క్వోవారంటో’అంటే ‘ఏవారెంట్‌ ద్వారా’ అని అర్థం.ఈ రిట్‌ ద్వారా,ప్రభుత్వ కార్యాల యాన్ని కలిగిఉన్న వ్యక్తి ఆపదవిని ఏ అధికా రం క్రింద కలిగిఉన్నారో చూపించమని కోర్టు ఆదేశిస్తుంది.ఆ పదవిని నిర్వహించేందుకు వ్యక్తికి అర్హత లేదని తేలితే,అతన్ని దాని నుండి తొలగించవచ్చు.దీని లక్ష్యం ఏమిటంటే,ఒక వ్యక్తి తనకు అర్హత లేని పదవిని నిర్వహించ కుండా నిరోధించడం,ఇది ప్రైవేట్‌ కార్యాల యానికి వర్తించదు.ఉదాహరణ: ఏదైనా ప్రభుత్వకార్యాలయంలో అర్హతలేని అధికారి ఉద్యోగం పొంది విధులు నిర్వహిస్తే,అది గమనించిన ఏవ్యక్తి అయినా ఈక్వో వారంటో రిట్‌ పిటిషన్‌ను హైకోర్టు లేదా సుప్రీం కోర్టులో వేయొచ్చు.
    4) రిట్‌ ఆఫ్‌ సెర్టియోరారి :
    ‘సెర్టియోరారి’ అంటే ‘ధృవీకరణ’ఒక నివారణ వ్రాత.దిగువ కోర్టు లేదా ట్రిబ్యునల్‌ తన అధికా రాలకు మించిన ఉత్తర్వును జారీ చేసిందని లేదా చట్ట తప్పిదానికి పాల్పడిరదని హైకోర్టు లేదా సుప్రీం కోర్టు అభిప్రాయపడినప్పుడు , క్రింది కోర్టులకు సర్టియోరి రిట్‌ జారీ చేయ బడుతుంది.ఈరిట్‌ దిగువ కోర్టులు, ట్రిబ్యు నల్‌లు లేదా ఫోరమ్‌లు కేసుకు సంబంధించిన అన్ని రికార్డులు,ఫైల్‌లు,సంబంధిత పత్రాలను తదుపరి సమీక్ష కోసం ఉన్నత న్యాయస్థానా లకు అందించాలని లేదా అవసరమైతే వాటిని రద్దు చేయాలని ఆదేశిసిస్తుంది.ఉదాహరణ: ఒక సబార్డినేట్‌ కోర్టు అధికార పరిధి లేకుండా లేదా దాని ఉనికిలో లేని తీర్పులు ఇవ్వడం లేదా క్రింది స్థాయి న్యాయస్థానం అధికార పరిధిని అధిగమించడం లేదా అధిగమించడం ద్వారా తన అధికార పరిధిని మించి వ్యవహ రించినప్పుడు,లేదా ఒకసబార్డినేట్‌ కోర్టు చట్టం లేదా విధివిధానాల నియమాలను విస్మరించి నప్పుడు,లేదా ఒక సబార్డినేట్‌ కోర్టు సహజ న్యాయం యొక్క సూత్రాలను ఉల్లంఘించి నప్పుడు సర్టియోరరీ పిటిషన్‌ ద్వారాక్రింది కోర్టులకు చట్టబద్ధంగా నడచుకొనుటకు ఉత్తర్వులు ఇస్తుంది.
    5) రిట్‌ ఆఫ్‌ ప్రొహిబిషన్‌ (నిషేదం): దిగువ కోర్టులు, ట్రిబ్యునల్‌లు లేదా ఫోరమ్‌లు తమకు అధికార పరిధి లేని కేసు విచారణను నిషేధించాలని సుప్రీం కోర్టులు లేదా హైకోర్టు ల ద్వారా ఈ రిట్‌ జారీ చేయబదుతుంది. దిగువ కోర్టులు,ట్రిబ్యునల్‌లు,ఇతర పాక్షిక-న్యాయ అధికారులు తమ అధికారానికి మించి ఏదైనా చేయకుండా నిషేధించడానికి కోర్టు ద్వారా నిషేధం యొక్క రిట్‌ జారీ చేయ బడిరది.ఇది డైరెక్ట్‌ ఇనాక్టివిటీకి జారీ చేయ బడుతుంది. మరియు ఆ విధంగా కార్యాచ రణను నిర్దేశించే మాండమస్‌ నుండి భిన్నంగా ఉంటుంది.దిగువ న్యాయస్థానం లేదా ట్రిబ్యునల్‌ అధికార పరిధి లేకుండా లేదా పరిదికి మించి లేదా సహజ న్యాయ నిబంధ నలను ఉల్లంఘించినప్పుడు లేదా ప్రాథమిక హక్కులకు విరుద్ధంగా వ్యవహరించినప్పుడు ఇది జారీ చేయబడుతుంది.దిగువ న్యాయ స్థానం లేదా ట్రిబ్యునల్‌ స్వయంగా అల్ట్రా వైర్‌ అయిన చట్టం ప్రకారం పనిచేసినప్పుడు కూడా ఇది జారీ చేయబడుతుంది.
    ఎవరు రిట్‌ పిటిషన్‌ను దాఖలు చేయవచ్చు
    రాష్ట్రంచే పౌరుల ప్రాథమిక హక్కులకు బంగం వాటిల్లితే ఏ వ్యక్తి అయినా రిట్‌ పిటిషన్‌ దాఖ లు చేయవచ్చు.అందువల్ల, ప్రభుత్వ అధికా రులు,ప్రభుత్వ సంస్థలు,రాష్ట్రానికి వ్యతిరేకంగా తమ హక్కులను అమలు చేయడానికి లేదా రక్షించడానికి రిట్‌ పిటిషన్‌ దాఖలు చేసే హక్కు ఎవరికైనా అందుబాటులో ఉంటుంది. ఈ పిటిషన్లు వెయ్యడానికి ముందుగా వారి రాష్ట్రాలకు సంబంధించి హైకోర్టుకు వెళ్ళాలి ఆ తర్వాతే సుప్రీంకోర్టును ఆశ్రయించాలి. అయితే కొన్ని సందర్భాల్లో నేరుగా సుప్రీంకోర్టు లో రిట్‌ పిటిషన్‌ దాఖలు చేస్తే,ముందుగా హైకోర్టును ఎందుకు ఆశ్రయించలేదో పిటిష నర్‌ వివరించాలి.
    రిట్‌ పిటిషన్‌ ఎక్కడ దాఖలు చేయవచ్చు?
    ఆర్టికల్‌ 32ప్రకారం,సుప్రీంకోర్టులో రిట్‌ పిటి షన్‌ దాఖలు చేయవచ్చు.పిటిషనర్‌ తన ప్రాథ మిక హక్కును ఉల్లంఘించినట్లు రుజువు చేయ గలిగితే మాత్రమే సుప్రీం కోర్టు రిట్‌ జారీ చేయగలదు. ప్రాథమిక హక్కు ఉల్లంఘన విషయంలో సుప్రీంకోర్టును ఆశ్రయించే హక్కు రాజ్యాంగంలోని పార్ట్‌లో ఉన్నందున అది ప్రాథమిక హక్కు అని గమనించడం ముఖ్యం. ఆర్టికల్‌ 226 ప్రకారం,ఏదైనాహైకోర్టు ముందు రిట్‌ పిటిషన్‌ దాఖలు చేయవచ్చు. ఒకవేళ రాష్ట్రపతి ఎమర్జెన్సీని ప్రకటించినట్లయితే ఆర్టికల్‌ 32ని సస్పెండ్‌ చేయవచ్చు. రాష్ట్రంలో ఎమర్జెన్సీ ప్రకటించినప్పటికీ ఆర్టికల్‌ 226ని సస్పెండ్‌ చేయడం కుదరదు.ఆర్టికల్‌ 32 మరియు 226 రెండూ భారత రాజ్యాంగం కింద అందించిన ప్రాథమిక హక్కులను అమలు చేయడానికి మార్గాలను అందిస్తాయి. ప్రాథమిక హక్కులకు భంగం కలిగిన ఏ వ్యక్తి అయినా సుప్రీంకోర్టు లేదా హైకోర్టులో రిట్‌ దాఖలు చేయవచ్చును.
    కాబట్టి నేడు చాలా అంశాలు కుటుంబ పంచా యితీలు, గ్రామపెద్దల,కులపెద్దల పంచాయి తీలు దాటుకొని చివరకు తగిన న్యాయంకోసం కేసుల ద్వారా కోర్టులకు చేరుకోవడం గమని స్తున్నాం.ఈ కాలానికి అనుగుణంగా అందరూ చట్టాన్ని తెలుసుకోవడం విధిగా భావించి దేశం లో సుభిక్షంగా,సంతోషంగా జీవించాలని కోరుకుందాం!
    వ్యాసకర్త : ఫ్రీ లీగల్‌ అవేర్నెస్‌ పర్సన్‌- (చెన్నా ప్రమోదిని)

డోలీ మొత తీరని వ్యధ

ఎన్ని ప్రభుత్వాలు మారినా మారని గిరిజనుల తలరాత.. మహిళకు పురిటి నొప్పులు.. డోలీలో తీసుకెళ్తుండగా మధ్యలోనే ప్రసవం స్వాతంత్య్రం వచ్చిన ఎన్ని ఏళ్ళు అయినా.. ఎన్ని ప్రభుత్వాలు మారినా కష్టాలు మాత్రం తీరడం లేదు.. అంబరాన్ని తాకినా అనేక గ్రామాల్లో కనీస సౌకర్యాలు లేక అవస్థలు తప్పడం లేదు. కనీస అవసరాలైన విద్య, వైద్య సదుపాయాలు ఇప్పటికీ కల్పించడంలో ప్రభుత్వాలు విఫలమవుతూనే ఉన్నాయి. మారు మూల పల్లెల్లోని ప్రజలు.. ముఖ్యంగా అడవుల్లోని నివసించే గిరిజనలకు రవాణా సదుపాయాలు కూడా కరవు. ఎప్పుడైనా ఆరోగ్యం బాగోలేకపోతే డోలీ మోతలే శరణ్యం అంటున్నారు అడవి బిడ్డలు.
విజయనగరం జిల్లా శృంగవరపుకోట మం డలం గిరిశిఖర గ్రామస్థులకు డోలీ మోతలు తప్పలేదు. గ్రామానికి చెందిన వంతల కుషా యికి పురిటి నొప్పులు రావ డంతో 5 కిలో మీటర్ల దూరంలో ఉన్న ఆస్పత్రికి డోలీపై మోసుకుంటూ వెళ్తుం డగా మార్గ మధ్యలోనే గర్భిణి మగ బిడ్డకు జన్మనిచ్చింది.అక్కడి నుంచి తల్లిబిడ్డలను మోసుకుంటూ పుణ్యగిరి కొండ దిగువకు తీసుకొచ్చారు. అక్కడ ఉన్న ఆటోలో ప్రాంతీయ ఆసుపత్రికి తరలించారు. ఇలాంటి ఘటనలు ఎన్ని జరిగినా ప్రజాప్రతి నిధుల్లో స్పందన కరవైందని గిరిపుత్రులు వాపోయారు. గిరిశిఖర గ్రామాలకు రోడ్డు సౌకర్యం కల్పించ డంలో ప్రభుత్వం విఫలం అయ్యిందని గిరిజన సంఘాలు మండి పడుతు న్నాయి.గిరిజన గ్రామాలను 5వషెడ్యూల్లో చేర్చి ఉంటే ఈడోలి దుస్థితి ఉండేది కాదని పేర్కొన్నారు.ఇప్పటికైన నాన్‌ షెడ్యూల్‌ గిరిజన గ్రామాలను ఐటీడీ పరిధిలో చేర్చాలని గిరిజనసంఘాల ప్రతిని ధులు డిమాండ్‌ చేస్తు న్నారు.దీనిపై కూటమి ప్రభుత్వం స్పందించింది.గిరిజన మహిళ పురిటి కష్టాలు,మారుమూల వైద్య సేవలు అందక మృత్యువాతపడుతున్న గిరి బిడ్డలకు మెరుగైన వైద్య సేవలు అందించడానికి రాష్ట్ర గిరిజన సంక్షేమశాఖ మంత్రి,ఇతర సంబం ధిత అధికారులతో సమీక్ష నిర్వహించారు.
గిరిజన ప్రాంతాల్లో రానున్న రోజుల్లో డోలీ మోతలు కనిపించకూడదు`ఏపీ సీఎం
గిరిజన మహిళల సౌకర్యంకోసం మళ్లీ గర్భిణీ వసతి గృహాలు ఏర్పాటు చేస్తామని ముఖ్య మంత్రి నారా చంద్రబాబు నాయుడు తెలిపారు. ట్రైకార్‌,జిసిసి,ఐటిడిఎలను యాక్టివేట్‌ చేస్తా మన్నారు. ఏపీలో కూతమి ప్రభుత్వం ఏర్పడిన తరువాత సీఎం చంద్రబాబు నాయుడు పలు కీలక నిర్ణయాలు తీసుకుంటూ ప్రజలకు మరింత చేరువ పోతున్నారు. తాజాగా గిరిజన ప్రాంతాల సమస్యలపై దృష్టి పెట్టి ఆ ప్రాంతా ల్లో అభివృద్ధి కార్యక్రమాలు చేపట్టాలని అధికా రులను ఆదేశించారు. గిరిజన ప్రాంతాల్లో రానున్న రోజుల్లో డోలీ మోతలు కనిపించ కూడకుండా చర్యలు చేపట్టాలని ఆదేశించారు. గిరిజన సంక్షేమశాఖపై సమీక్ష నిర్వహించిన చంద్రబాబు..అధికా రులకు పలు ఆదేశాలు జారీ చేశారు.గిరిజన ప్రాంతాల్లోని మహిళల సౌకర్యం కోసం గర్భిణీ వసతి గృహాలు,ట్రైకార్‌, జీసీసీ,ఐటీడీఏలను యాక్టివేట్‌ చేయాలన్నారు చంద్రబాబు. గత ప్రభుత్వ విధానాలతో గిరిజన ప్రాంతాల్లో జీవన ప్రమాణాలు పూర్తిగా దిగ జారి పోయాయని ఆగ్రహం వ్యక్తం చేసిన ఆయన..గిరిజన ప్రాంతాలను అభివృద్ధి చేసేలా ప్రణా ళికలు సిద్దం చేయాలని ఆదేశించారు. ముఖ్యంగా వర్షాకాలంలో గిరిజన ప్రాంతాల్లోని గర్భి ణీలు ఆసుపత్రులకు వెళ్లేందుకు నానా ఇబ్బం దులు ఎదుర్కొంటుండంతో ఇకపై ఎలాంటి ఇబ్బందులు తలెత్తకుండా చర్యలు చేపట్టాల న్నారు.ఫీడర్‌ అంబులెన్స్‌ లను తిరిగి ప్రవేశ పెట్టాలన్నారు.గిరిజన విద్యార్థుల కోసం టీడీపీ సర్కార్‌ తీసుకొచ్చినఎన్టీఆర్‌ విద్యోన్నతి, అంబేడ్కర్‌ ఓవర్‌ సీస్‌ విద్యానిధి పథకాలను వైసీపీ పూర్తిగా నిర్వీర్యం చేసిందని మండి పడ్డారు. గిరిజన గూడెంలను సైతం అభివృ ద్ధిలోకి తీసుకువచ్చేలా ప్రభుత్వం పాటుపడు తుందని..ఇందుకోసం అధికారులు కృషి చేయాలని చంద్రబాబు సూచించారు. రాష్ట్రంలోని గిరిజన ప్రాంతాల్లో రానున్న రోజుల్లో డోలీ మోతలు కనిపించకూడదు అని ముఖ్యమంత్రి నారా చంద్రబాబు నాయుడు అధికారులను ఆదేశించారు.గత ప్రభుత్వ వ్యవస్థల విధ్వంసంతో గిరిజన ప్రజల జీవన ప్రమాణాలు దారుణంగా పడిపోయాయని ముఖ్యమంత్రి అన్నారు. అవసరమైన మౌళిక వసతులు కల్పించడం ద్వారా,ఫీడర్‌ అంబులెన్స్‌ లను తిరిగి ప్రవేశ పెట్టడం ద్వారా రానున్న రోజుల్లో గిరిజన ప్రాంతాల్లో డోలీ మోతలు లేకుండా చూడాలని అన్నారు. అలాగే నెలలు నిండిన గర్భిణీల కోసం గతంలో తెలుగు దేశం ప్రభుత్వం అందుబాటులోకి తెచ్చిన గర్భిణీ వసతి గృహాలు మళ్లీ ప్రారంభించాలన్నారు. తద్వారా గిరిజన మహిళలకు మేలు జరుగు తుందని చంద్రబాబు చెప్పారు.గిరిజన సంక్షేమ శాఖపై సమీక్షలో ముఖ్యమంత్రి నారా చంద్ర బాబు నాయుడు ఈమేరకు అధికారులకు ఆదేశాలు ఇచ్చారు.మంగళవారం రాష్ట్ర సచివాలయంలో గిరిజన సంక్షేమ శాఖపై జరిపిన సమీక్షలో గిరిజనులకు విద్యా, వైద్యం, సంక్షేమ పథకాలు అందించడంలో ప్రస్తుతం ఉన్న పరిస్థితులపై సియం సమీక్షించారు.2014 నుంచి 2019 మధ్య అమల్లో ఉన్న పథకాలను వైసీపీ ప్రభుత్వం నిర్వీర్యం చేసిందని సియం చంద్రబాబు అభిప్రాయపడ్డారు.గిరిజన విద్యా ర్థుల కోసం తెచ్చిన ఎన్టీఆర్‌ విద్యోన్నతి, అంబే ద్కర్‌ ఓవర్‌ సీస్‌ విద్యానిధి,బెస్ట్‌ అవెయిలబుల్‌ స్కూల్స్‌ పథకాలను నిర్వీర్యం చేశారని అన్నారు. అలాగే గిరిజనులకు వైద్యం కోసం తెచ్చిన ఫీడర్‌ అంబులెన్స్‌ లను కూడా లేకుండా చేశారని పేర్కొన్నారు. అరకు కాఫీ అమ్మకాలు, మార్కెటింగ్‌ పై సిఎం వివరాలు అడిగి తెలుసుకున్నారు. నాడు అరకు కాఫీని ప్రమోట్‌ చేసేందుకు అత్యధిక ప్రాధాన్యం ఇచ్చామని, కానీ తరువాత వచ్చిన ప్రభుత్వం అరకు కాఫీతో పాటు, గిరిజన ఉత్పత్తుల అమ్మకాలపై దృష్టి పెట్టలేదని అన్నారు. ఈవిష యంలో సమగ్రమైన మార్పులు రావాలని గిరిజన ఉత్పత్తులకు జాతీయ, అంతర్జాతీయ స్థాయిలో డిమాండ్‌ ఉందని దాన్ని ఉపయో గించుకుంటే గిరిజనుల జీవితాల్లో మార్పులు తేవచ్చు అని సిఎం అన్నారు. గిరిజన ప్రాంతా ల్లో ఎంతో సారవంతమైన భూములు ఉన్నా యని ఆ ప్రాంతాల్లో పకృతి సేద్యాన్ని ప్రోత్స హించాలని అధికారులకు సూచించారు. తేనె, హార్టికల్చర్‌, కాఫీని ప్రొత్సహిస్తే మంచి ఫలి తాలు వస్తాయి అని అన్నారు. గంజాయి అనేది గిరిజన ప్రాంతాల్లో ఎక్కడా కనిపించ కుండా చూడాలని సిఎం అధికారులను ఆదేశించారు. ట్రైకార్‌, జిసిసి, ఐటిడిఎలు పూర్తిగా యాక్టివేట్‌ కావాలని సిఎం అన్నారు. ఈ సంస్థల కార్యకలాపాల వేగం పెంచాలని సూచించారు. వచ్చే నెలలో జరిగే అంతర్జాతీ య గిరిజన దినోత్సవం ఘనంగా నిర్వహిం చాని ముఖ్యమంత్రి అధికారులను ఆదేశిం చారు. కేంద్రం గిరిజనుల కోసం అమలు చేసే పథకాల పై కసరత్తు చేసి….రాష్ట్రానికి నిధులు సాధించే ప్రణాళికలతో రావాలని అధికారులను సిఎం ఆదేశించారు. గిరిజనులు సాగుచేస్తున్న భూములు, ఆయా పంటలకు వస్తున్న ఆదా యం,అలాగే గిరిజన ఉత్పత్తుల, ఇతర పనుల ద్వారా తలసరి ఆదాయంపై సమగ్ర వివరా లతో రావాలని ముఖ్యమంత్రి సూచించారు.
గిరిజన గ్రామ పంచాయతీల సమావేశాల్లో సికిల్‌ సెల్‌ ఎనీమియాపై చర్చించాలి
గిరిజన ప్రాంతాల్లో సికిల్‌సెల్‌ ఎనీమియా నియంత్రణకు పటిష్టమైన చర్యలు తీసుకోవా లని ఆరోగ్య కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ కమీషనర్‌ మరియు ఎండీ నేషనల్‌ హెల్త్‌ మిషన్‌ సి.హరి కిరణ్‌ ఆదేశించారు. గిరిజన గ్రామ పంచాయ తీల సమావేశం అజెండాలో సికిల్‌ సెల్‌ ఎనీమియా అంశం కూడా చేర్చేలా చర్యలు తీసుకోవాలన్నారు. గిరిజన గ్రామ పంచాయ తీల్లో దీనిపై చర్చిస్తే ఈ కార్యక్రమం మరింత వేగవంతమవుతుందన్నారు. ఇందు కోసం గిరిజన సంక్షేమ శాఖ ఉన్నతాధికారుల్ని సంప్రదించాలన్నారు.జాతీయ సికిల్‌ సెల్‌ ఎనీమియా నిర్మూలన మిషన్‌పై మంగళగిరి ఎపిఐఐసి టవర్స్‌లోని వైద్య ఆరోగ్య శాఖ ప్రధాన కార్యాలయంలో గురువారం ఆయన సమీక్షించారు.ఈ సందర్భంగా కమీషనర్‌ హరికిరణ్‌ మాట్లాడుతూ కేంద్ర ప్రభుత్వ మార్గ దర్శకాలనుగుణంగా సికిల్‌ సెల్‌ ఎనీమి యా బాధితుల్ని స్క్రీనింగ్‌ చేయాలని,ఈ ప్రక్రి యను నిరంతరం కొనసాగేలే చర్యలు తీసుకో వాలని ఈ సందర్భంగా ఆయన ఆదేశించారు. సంబంధిత ఐటిడిఎ పీవోలతో దీనిపై వీడియో కాన్ఫరెన్స్‌ నిర్వహిస్తామన్నారు.సికిల్‌ సెల్‌ ఎనీ మియా నిర్మూలన కార్యక్రమాన్ని ఛాలెంజ్‌గా తీసుకుని సంతృప్త స్థాయికి తీసుకెళ్లాలని, ఇందుకోసం వినూత్న విధా నాల్ని అవలింబిం చాలని సూచించారు. ఈమేరకు జరిగే రాష్ట్ర స్థాయి జిల్లా కలెక్టర్ల సమావేశంలో సికిల్‌ సెల్‌ ఎనీమియా అంశంపై మాట్లాడతానన్నారు. సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాల సాధన దిశగా దీనిపై మరింత దృష్టిని సారిం చాలన్నారు.2023 జులైలో సికిల్‌ సెల్‌ ఎనీమియా నిర్మూలన మిష న్‌ను ప్రధాని నరేంద్ర మోడీ ప్రారంభిం చారని, 2047నాటికి దేశంలో సికిల్‌ సెల్‌ ఎనీమియా ను నిర్మూలించాలన్నది లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నా రని తెలిపారు.గిరిజన ప్రాంతాల్లో జీరో నుండి 40ఏళ్ల మధ్య వయసు గల 19,90,277 బాధితుల్ని మూడేళ్లలో ఏపీలో స్క్రీనింగ్‌ చేయా లని కేంద్రం లక్ష్యాన్ని నిర్ణయిం చిందని ఆయన తెలిపారు.ఇప్పటి వరకు 8,80,560 మందికి స్క్రీనింగ్‌ చేశారని,ఇందు లో19,046మంది సికిల్‌ సెల్‌ ఎనీమియా క్యారియర్లు కాగా, 1684 మందికి సికిల్‌ సెల్‌ ఎనీమియా వ్యాధి ఉన్నట్లు తేలిందన్నారు.కేంద్ర ఆరోగ్య కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ మార్గదర్శకాల ప్రకా రం స్క్రీనింగ్‌ చేసిన ప్రతివ్యక్తికీ సికిల్‌ సెల్‌ స్టేటస్‌ ఐడి కార్డును జారీ చేస్తారని,ఇప్పటి వరకు 2,85,397 మందికి ఈకార్డుల్ని జారీ చేశారన్నారు.మరో 1,39,888 కార్డుల్ని త్వరలో జారీచేస్తారన్నారు. – జిఎన్‌వి సతీష్‌

పులులు పెంచే దశగా ప్రణాళికలు..

అడవిలో ఉండే పులులను కాపాడితే అవే అడవులను రక్షిస్తాయి,తద్వారా పచ్చదనం పెరిగితే పర్యావరణ సమతౌల్యం ఉంటుంది అని రాష్ట్ర ఉప ముఖ్యమంత్రి, పర్యావరణ అటవీ శాఖ మంత్రిపవన్‌ కళ్యాణ్‌ స్పష్టం చేశారు. రాష్ట్రంలోని టైగర్‌ రిజర్వ్‌ పరిధిలో పులుల సంరక్షణకు ప్రత్యేక చర్యలు చేపట్టాలని నిర్ణయం తీసుకున్నామన్నారు. పులుల సంఖ్య పెంచే దిశగా సంరక్షణ ప్రణాళికలు సిద్ధం చేయాలని అధికారులకు సూచించారు. గ్లోబల్‌ టైగర్‌ డే సందర్భంగా మంగళగిరిలోని అరణ్య భవన్‌లో నిర్వహించిన కార్యక్రమంలో పవన్‌ కళ్యాణ్‌ పాల్గొన్నారు.ఈ సందర్భంగా గ్లోబల్‌ టైగర్‌ డే పోస్టర్‌ విడుదల చేశారు. బొబ్బిలి ఎమ్మెల్యే ఆర్‌.వి.ఎస్‌.కె.కె.రంగారావు(బేబీ నాయన) ఏర్పా టు చేసిన టైగర్స్‌ ఫోటో ఎగ్జిబిషన్‌ తిలకించారు. వైల్డ్‌ లైఫ్‌ ఫోటోగ్రఫీ హాబీ కలిగిన బేబీ నాయన, ఆయన మిత్రులు దేశంలోని జాతీయ పార్కులు, టైగర్‌ సఫారీల్లో తీసిన పులుల ఫోటోలను అక్కడ ప్రదర్శిం చారు. రాష్ట్రంలో పులుల సంఖ్య,అభయా రణ్యంలో తీసుకోవలసిన భద్రత చర్యలపై పవన్‌ కళ్యాణ సమీక్షించారు.ఈ సందర్భంగా మాట్లా డుతూ ‘‘భారతీయ సంస్కృతిలో ప్రతి ప్రాణి వసుధైక కుటుంబంలోకే వస్తుంది.అడవులు మన సంస్కృ తిలో భాగం.అక్కడుండే ప్రాణులు కూడా మనకు ఎంతో అవసరం. వాటి సంరక్షణ బాధ్యతలు మన మే తీసుకో వాలి.దేశ ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ జీ20 సమయంలో వసుధైక కుటుంబం గురించి చెబుతూ ప్రకృతిలో భాగమైన చెట్లు, జంతుజాలం, క్రిమికీటకాలు..అన్నీ వసుధైక కుటుంబంలో భాగ మే అన్నారు.వాటిని కూడా మనం కాపాడు కోవా లి.అటవీశాఖా మంత్రిగా రాష్ట్రంలోని అటవీ సంపద,వన్యప్రాణుల రక్షణకు పూర్తిగా నేను కట్టు బడి ఉన్నాను. అధికారులు సైతం ఇదే లక్ష్యంతో పని చేయాలి. వారికి ఈ విషయంలో నా నుంచి పూర్తి సహకారం లభిస్తుంది.ప్రకృతితో కలసి బతకాలి అన్నది విశ్వమానవ సిద్ధాంతం. అలాంటి ప్రకృతిలో భాగమైన అడవులను వివిధ రకాలుగా వినాశనం చేస్తూ మనిషి తన రోజువారీ జీవితం గడుపుతున్నాడు.దీనికి ఎక్కడో దగ్గర పుల్‌ స్టాప్‌ పడాలి.అడవుల విధ్వంసం అనేది ఆగాలి. అరణ్యా ల్లో బతికే వన్యప్రాణులు,వాటి రక్షణకు ప్రతి ఒక్కరు బాధ్యత తీసుకోవాలి. అక్రమంగా పులుల్ని వేటాడే వారిపైనా,స్మగ్లింగ్‌కి పాల్పడే వారిపై కఠిన చర్యలు తీసుకోవాలి.
నా ఇంటి ఆవరణనే చిన్నపాటి అడవిగా మార్చాను.
ఇక్కడ ఒక విషయం చెప్పాలి…నా చిన్నతనంలో ఒంగోలులో ఉన్నప్పుడు మా వీధిలోకి ఒక పంగోలిన్‌ను అందరూ కలిసి కొట్టేశారు. అది ప్రమాదకరమా అని అడిగితే మాకూ తెలియ దు..ఏమైనా చేస్తుందేమోనని భయంతో కొట్టేశా మన్నారు. వన్యప్రాణులపై ముందుగా భయంతోనే హాని తలపెడతారు.వన్య ప్రాణి పరిరక్షణ చట్టం, అటవీ పరిరక్షణ చట్టంపై ప్రజలకు అవగాహన కల్పించాలి. వసుధైక కుటుంబం అంటే మనుషు లతోపాటు పశుపక్షాదులు,చెట్లు,జంతువులు కూడా ఉండాలి.నేను రాజకీయ నాయకుడి కంటే ముందు ప్రకృతి సంరక్షకుడిని.నా ఫాం హౌస్‌లో నేను ఎటు వంటి క్రిమి సంహారక మందులు వాడకుండా సహజంగా పెరిగే మొక్కలు,చెట్లు,కీటకాలు పెరిగే లా చర్యలు తీసుకున్నాను.దీనివల్ల అనేక పక్షులు అక్కడికి వచ్చి చేరాయి. దీని కోసం మనం పెద్దగా ఏమీ చేయక్కర్లేదు.ఉన్నంతలో సంరక్షణ చర్యలు చేపడితేచాలు.హైదరాబాద్‌ లో నేను ఉండే 1400 చదరపు గజాల ఇంటి ఆవరణలోనూ సహజంగా పెరిగే ఏర్పాటు చేస్తే చిన్నపాటి అడవిలా తయా ంౖంది.ఇప్పుడు అక్కడ అరుదైన పక్షులు కూడా అప్పుడప్పుడూ కనిపిస్తున్నాయి.
నల్లమల శివ,చిగుళ్ళ మల్లికార్జున్‌ల మాటలు కదిలించాయి
ప్రధాన మంత్రి నరేంద్ర మోదీ మన్‌ కీ బాత్‌లో పులుల సంరక్షణ గురించి చెబుతూ నల్లమల అడవుల్లో చెంచులు టైగర్‌ ట్రాకర్స్‌గా ఉన్నారనీ,అక్కడ వన్యప్రాణుల సమాచారం అందించడంతో పాటూ అక్రమాలు జరగకుండా నిఘా ఉంచుతారని ఆనందం కలిగించింది. పులు లు వారి సంస్కృతిలో అంతర్భాగం అని చెప్పిన మాటలు స్ఫూర్తి కలిగించాయి. కొన్ని సంవత్సరాల కిందట-నల్లమల ప్రాంతానికి చెందిన చెంచు జాతికి చెందిన 16ఏళ్ల శివ అన్న కుర్రాడు హైదరా బాద్‌ లో మా ఆఫీస్‌ దగ్గరకి వచ్చాడు. అతనితో మాట్లాడినప్పుడు పర్యావరణ పరిరక్షణ మీద చెం చులకి ఉన్న నిబద్దత తెలిసింది. అతను నా దగ్గరకు వచ్చిన పనినల్లమలలో యురేనియం మైనింగ్‌ కోసం ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి. అదే జరిగితే మా అడవులు పోతాయి. పులులు చచ్చిపోతాయి. ఎవరికి చెప్పుకోవాలో తెలియడం లేదు. నల్లమల విధ్వంసానికి గురవుతుంది.నామాటఎవరు వింటా రో తెలియక మీ దగ్గరకు వచ్చాను. ఏమైనా చేయ మని అడిగాడు.ఆ క్రమంలో కాంగ్రెన్‌ నాయకులు వి.హనుమంతరావుచెప్పి నల్లమలలో యురేనియం అన్వేషణపై అఖిలపక్షం రౌండ్‌ టేబుల్‌ సమావేశం ఏర్పాటు చేశాము.ఆసమావేశంలో చిగుళ్ల మల్లికా ర్జున్‌ అనే చెంచుల ప్రతినిధి మాట్లాడిన మాటలు నన్ను కదిలించాయి.‘నల్లమలలోఉన్నచెట్లు, జంతు వులు,వాగులు అన్నింటినీ మేము దేవతలుగా కొలుస్తాం.పెద్దపులి అంటే పెద్దమ్మ దేవర,ఎలుగు బంటిని లింగమయ్యగా చూస్తాం. అడవి పందిని గూబల మస్సి,గారెలమస్సి,బంగారు మైసమ్మ అని పిలుచుకుంటాం. రేసు కుక్క మల్లికార్జునుడి భార్య మా బవరమ్మగా కొలుస్తాము. తేనెలో ఉండే తెల్ల గడ్డను మల్లమ్మ అంటాం’ అని అక్కడ తమ ఆచార వ్యవహారాలను, జీవితాన్ని వివరించారు.
పని చేసిన అధికారులకు గుర్తింపు
బి.భూతి భూషణ్‌ బంధోపాధ్యాయ రాసిన వనవాసి పుస్తకం చదివినప్పుడు ప్రకృతి ప్రాముఖ్యత అర్ధం అయ్యింది.ఇప్పుడు నేను దేవుని దయతో ఉపము ఖ్యమంత్రి,అటవీశాఖ మంత్రిగా బాధ్యతలు తీసుకు న్నాను. అంతర్జాతీయ పులుల దినోత్సవాన అధికా రులకు మాటిస్తున్నాను. ఇక్కడ ఎంతో నిబద్దత కలిగిన అధికారులు ఉన్నారు. అద్భుతంగా పని చేసిన కొంతమంది అధికారులకు గుర్తింపు రాలే దన్న విషయం నాకు తెలిసింది.గుర్తింపు ఇచ్చే బాధ్యత నేను తీసుకుంటాను. మీరు చేసిన పని పది మందికి తెలిస్తే అది భవిష్యత్‌ తరాలకు స్ఫూర్తి నిస్తుంది.అధికారులు అటవీ పరరిక్షణ కోసం కల లు కనండి.ప్రణాళికలు సిద్ధం చేయండి.వాటిని అమలుపరిచే బాధ్యత నేను తీసుకుంటా. ప్రజలకు చేరువయ్యేలా పనిచేద్దాం.అవసరం అయితే అధికా రులు చెప్పిన విధంగా పబ్లిక్‌,ప్రైవేటు భాగస్వా మ్యం విధానంలో జూ పార్కులు అభివృద్ధి చేద్దాం. అటవీశాఖ మంత్రిగా,పర్యావరణ ప్రేమికుడిగా పర్యావరణ పరిరక్షణకు కట్టుబడిఉంటాను. అటవీ శాఖలో ఉద్యోగుల కొరత, సమస్యల పరిష్కారానికి ముందుకు వెళ్తాము. ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబు నాయుడుతో మాట్లాడి అటవీ శాఖకు బడ్జెట్‌ పెంచే విధంగా,ఉద్యోగుల కొరత భర్తీచేసే విధంగా చర్య లు తీసుకుంటాం.
శ్రీశైలం నుంచి శేషాచలం వరకూ అటవీ కారిడార్‌
పెద్ద పులుల సంఖ్యను పెంచేందుకు ప్రణాళిక బద్ధంగా చర్యలు తీసుకుంటాము. నల్ల మల,శ్రీశైలం నుంచి శేషాచలం వరకు ప్రత్యేక కారిడార్‌ ఏర్పాటు చేసి అడవులను పెంచేందుకు కృషి చేస్తాము.టైగర్‌ రిజర్వ్‌ పరిధిలో ఉన్న పులుల సంరక్షణకు పటిష్టమైన చర్యలుతీసుకుందాం. వేట గాళ్లను ఉపేక్షించవద్దు.అటవీ ప్రాంతాల్లో స్థానికు లకు జంతుజాలం ఆవశ్యకతపై అవగాహన కల్పిం చే కార్యక్రమాలు నిర్వహించాలి.అదే విధంగా శ్రీశై లం క్షేత్ర పరిసరాల్లోని అడవుల్లో ప్లాస్టిక్‌ విని యోగం పెరుగుతోందని అధికారులు నా దృష్టికి తీసుకువచ్చారు. పర్యావరణహితమైన ఆధ్యాత్మిక యాత్రలు చేసేలా భక్తులకు అవగాహన కల్పిం చాలి’’ అన్నారు. ప్రకృతి పరిరక్షణకు ఉద్యోగులు చేస్తున్న కృషిని అభినందిస్తూ రస్కిన్‌ బాండ్‌ రాసిన కవితను చదివి వినిపించారు.పీసీసీఎఫ్‌ (హెచ్‌.ఓ. ఎఫ్‌.ఎఫ్‌.)చిరంజీవి చౌదరికి ‘సీక్రెట్‌ నెట్వర్క్‌ ఆఫ్‌ నేచర్‌’అనే పుస్తకాన్ని పవన్‌ కళ్యాణ్‌ బహూక రించారు. బొబ్బిలి ఎమ్మెల్యే బేబినాయన ప్రత్యేక అతిధిగా పాల్గొన్నారు. ఈ కార్యక్రమంలో అటవీ శాఖ ప్రత్యేక ప్రధాన కార్యదర్శి అనంతరాము, అటవీశాఖ ఉన్నతాధికారులఎ.కె.నాయక్‌, ఖజూరి యా,సుమన్‌, రేవతి,రాహుల్‌ పాండే,శాంతిప్రియ పాండే,శరవణన్‌ తదితరులు పాల్గొన్నారు.-జిఎన్‌వి సతీష్‌

పెరుగుతున్న జనాభా..తగ్గుతున్న వనరులు

దేశమంటే మట్టి కాదోయ్‌…దేశమంటే మనుషులోయ్‌…! మహాకవి గేయానికి ఆధునిక కాలంలో మరో మాట కలుపవచ్చు. మనుషులంటే వనరులోయ్‌…!! అని. అధిక జనాభా ఆర్థిక వృద్ధికి అవరోధం అనేది ఒకప్పటి మాట. ఇపుడు మానవ వనరులే చోదకశక్తిగా ప్రగతిశీలత కనబరు స్తున్న దేశం మనది. ప్రగతిఎక్కడుంటే మానవ వనరులు అక్కడికి పరుగులు తీస్తాయి. అక్షరాస్యత, వృత్తి నైపు ణ్యం, గతిశీలత ఉన్న జనాభా విశాఖ అభివృద్ధికి ఆయువుపట్టు. అయితే పెరిగిన జనాభాకు తగిన మౌలిక సదుపాయాలు సమకూర్చుకోవడం అవసరం. జూలై 11వ తేదీన ప్రపంచ జనాభా దినోత్సవం సందర్భంగా ఈ కథనం…-(జి.ఎ.సునీల్‌ కుమార్‌)
‘‘ప్రపంచ జనాభాదినోత్సవం’’ పేరుతో జూలై 11న జరిగే ప్రపంచ వార్షిక సంఘటన సంవత్స రాలుగా అభివృద్ధి చెందింది.ఈ వార్షిక వేడుక ప్రపంచ జనాభా పెరుగుదల విషయాలను భవిష్యత్తు తరా లకు మరింత స్నేహపూర్వ కమైన స్థిరమైన ప్రపం చాన్ని సృష్టించే ప్రతిపాదనలను పెంచుతుంది.
ప్రపంచ జనాభా దినోత్సవం 2024 ప్రాముఖ్యత
ప్రపంచం 8బిలియన్లకు చేరుకుంది.15ఏప్రిల్‌ 2024న,ఐక్యరాజ్యసమితి జనాభా విభాగం ఆశ్చ ర్యపరిచే జనాభా డేటాను విడుదల చేసిన ప్పుడు ప్రపంచ జనాభా అధికారికంగా8బిలియన్ల మంది. ఇంత పెద్ద మొత్తంలో ప్రజల వద్దకు వెళ్లడం అనేది స్థిరమైన ఆర్థిక పద్ధతులు,కార్పొరేట్‌ బాధ్యత, న్యాయమైన ఆరోగ్యం మరియు విద్య యాక్సెస్‌ స్వచ్ఛంద కుటుంబ నియంత్రణకు మద్దతు ఇవ్వాల్సి న ఆవశ్యకతపై వెలుగునిస్తుంది.
థీమ్‌ : ‘‘స్థిరమైన భవిష్యత్తు కోసం స్థిరమైన జనాభా పెరుగుదల’’
ప్రపంచం8బిలియన్ల జనాభా పరిమితిని దాటిన కారణంగా,ఈ సంవత్సరం థీమ్‌గా ప్రకటించబ డిరది,‘‘స్థిరమైన భవిష్యత్తు కోసం జనాభా పెరు గుదలను కొనసాగించడం.’’అనేక కార్యక్రమాలు మరియు వర్క్‌షాప్‌లు జనాభా యొక్క అంచనా లతో వ్యవహరిస్తాయి,తద్వారా అటువంటి పెరు గుదల యొక్క కఠినమైన పరిణామాల గురించి ప్రజలకు అవగాహన కల్పించాల్సిన ఆవశ్యకతను చూపుతుంది.వాతావరణ మార్పు,వనరుల పరి మితులు, ఆర్థిక అస్థిరత మరియు సామూహిక వలసలు వంటి పోరాటాలను తీవ్రతరం చేస్తూ 2010 నాటికి 4బిలియన్ల అదనపు నివాసులు జన్మించవచ్చు.
2024 ప్రధాన లక్ష్యాల కోసం..
యుఎన్‌ఎఫ్‌పీఏ`2024లో జ్ఞాపకార్థం కోసం సూచించింది, జనాభా పోకడలు మరియు వాటి ప్రధాన చిక్కులపై అవగాహన మరియు అవగా హన పెంపొందించడం, ప్రభుత్వం ద్వారా స్థిర మైన విధానాలను ప్రోత్సహించడం, వ్యాపార సంస్థ లు మరియు ప్రపంచ సమాజాల యొక్క ఉత్పన్న మయ్యే అవసరాలను తీర్చడానికి ఉగ్రమైన పరిష్కా రాలను ప్రోత్సహించడం వంటివి ఉన్నాయి.
గ్లోబల్‌ సెలబ్రేషన్స్‌..
ఎ.భారతదేశం
ప్రపంచంలోని రెండవ అతిపెద్ద జనాభాగా, ప్రపం చ జనాభాలో4బిలియన్ల మంది సభ్యులను కలిగి ఉన్న దేశం, ప్రపంచ జనాభా దినోత్సవంలో భారతదేశం గొప్ప పాత్రను కలిగి ఉంది.జనాభా స్థిరీకరణపై ప్రభుత్వం ప్రారంభిం చిన జాతీయ నిధి దేశంలోని ప్రధాన నగరాల్లో సమావేశాలు,అవగాహన ప్రచారాలు,మార్చ్‌లు మరియు ఫండ్‌ డ్రైవ్‌లను నిర్వహిస్తుంది.స్త్రీ అభి వృద్ధి,సెక్స్‌ ఎడ్యుకేషన్‌ మరియు కుటుంబ నియం త్రణ కార్యక్రమాలు కార్యకలాపాలకు ఆధారం.
బి. చైనా
ఇది 2014-2015 మధ్య అమలులో ఉన్న సమయంలో,చైనా తన‘‘ఒక బిడ్డ విధానాన్ని’’ అమలు చేయడం ఆపివేసిన సంవత్సరం, అధికారు లు జనన నియంత్రణ పద్ధతులను సూచించడం మరియు స్టెరిలైజేషన్‌ చేయడం వంటి మరిన్ని తీవ్రమైన చర్యలను అమలు చేశారు. అయిన ప్పటికీ,ప్రస్తుతం,దాని యువ సంస్థల ద్వారా, చైనా ప్రభుత్వం వివిధ తేదీలలో ప్రపంచ జనాభా దినోత్స వంలో స్థిరమైన అభివృద్ధి మరియు పునరుత్పత్తి ఆరోగ్యం వంటి అంశాలపై సెమినార్లు మరియు టోర్నమెంట్‌లను నిర్వహించడం ద్వారా తన విద్యా పాత్రకు సంబంధించి మరో అడుగు వేసింది.
సి.కెన్యా..
తూర్పు ఆఫ్రికా దేశమైన కెన్యాలో, 53మిలియన్ల జనాభాతో,ఐక్యరాజ్యసమితి పాపు లేషన్‌ ఫండ్‌ కమ్యూనిటీ గ్రూపులు,పౌర సంఘాలు మారథాన్‌ కార్యకర్తలతో కలిసి మహిళా సాధి కారత,పునరుత్పత్తిని ప్రోత్సహించడానికి కవాతు లు, చర్చలు మరియు ర్యాలీలతో కూడిన ప్రచారా న్ని రూపొందించడానికి పని చేస్తుంది. కుటుంబ నియంత్రణ సేవలకు హక్కులు మరియు సార్వత్రిక ప్రాప్యత.సమాచార బూత్‌లు ఉచిత గర్భ నియం త్రణ సాధనాలు మరియు విద్యా సమాచారాన్ని అందిస్తాయి.
డి.యునైటెడ్‌ స్టేట్స్‌..
యునైటెడ్‌ స్టేట్స్‌లో,ఫెడరల్‌ ప్రభుత్వం ప్రపంచ జనాభాదినోత్సవ కార్యక్రమాలను అధికా రిక పరంగా నిర్వహించదు, బదులుగా, విశ్వవిద్యాలయాలు, సంఘాలు మరియు ప్రభుత్వే తర సంస్థలు ప్రచారాన్ని చేపట్టాయి. కళాశాల ప్రాంతాలలో జనాభా నిపుణులైన అతిథి వక్తలు ఉంటారు, పరిశోధన ఫలితాలను కూడా విడుదల చేస్తారు మరియు లక్ష్య అంశానికి సంబంధించిన సమస్యలపై సమావేశాలను నిర్వహిస్తారు.సియెర్రా క్లబ్‌ లేదా ప్లాన్డ్‌ పేరెంట్‌హుడ్‌ ఫెడరేషన్‌ ఆఫ్‌ అమెరికా వంటి పర్యావరణ సంస్థలు, అవగాహన పెంచడానికి తరగతులను అందిస్తాయి మరియు అదే సమయంలో, కమ్యూనిటీ హెల్త్‌ సెంటర్‌లు చవకైన కుటుంబ నియంత్రణ సేవలను అంది స్తాయి.
నానాటికీ పెరుగుతున్న జనాభా వృద్ధి రేటును అరికట్టడానికి, ప్రపంచ జనాభా దినోత్స వాన్ని ఎల్లప్పుడూ వార్షిక వారసత్వంగా జరుపుకుం టారు, ఇది సమాజానికి అనుకూలమైన పరిష్కారా లను రూపొందించడానికి మన భాగస్వామ్య బాధ్యతను గుర్తు చేస్తుంది.అవగాహన పెంపొందిం చడం ద్వారా,కమ్యూనిటీలకు తలుపులు తెరిచే కార్యక్రమాల కోసం పోరాడడం మరియు హక్కులు మరియు స్వచ్ఛంద కుటుంబ నియంత్రణను నిర్ధారించడం ద్వారా,ఈ గ్రహం మీద నివసించే వారందరికీ మనం కోరుకునే భవిష్యత్తును మనం సాధించవచ్చు. 2024 నాటికి 8 బిలియన్ల మైలు రాయిని చేరుకోవడంలో,ఈ ప్రపంచ జనాభాది నోత్సవం ఒక మిషన్‌గా మరింత అత్యవసరం కాబట్టి ఇది ఆనాటి సవాళ్లను పరిష్కరించ గలదు. 2024లో ప్రపంచ జనాభా అధికారికంగా మొత్తం 8 బిలియన్లకు చేరుకోవడంతో ఇది ప్రపంచానికి నిజమైన మైలురాయి అని ఐక్యరాజ్య సమితి (యుఎన్‌)ఎత్తి చూపింది.
ప్రస్తుతం జనాభా పెరుగుదల, గతంలో ఉన్నంత వేగంగా లేదు.1950తర్వాత జనాభా వృద్ధి రేటు ఇప్పుడు అత్యంత తక్కువగాఉన్నప్పటికీ,2080ల నాటికి 10.4బిలియన్ల (10 40 కోట్లు)కు చేరుకుం టుందని ఐక్యరాజ్య సమితి అంచనా వేసింది. అయితే, కొందరు జనాభా శాస్త్రం నిపుణులు మాత్రం ఇది మరింత తొందర గా జరుగవచ్చని నమ్ముతు న్నారు. కానీ, ప్రపంచ జనాభా పెరుగుదల అసమా నంగా జరుగు తోంది.వచ్చే 30ఏళ్లలో ప్రపంచ జనాభా వృద్ధి రేటులో 50శాతానికి పైగా కేవలం 8దేశాల్లోనే సంభవిస్తుందని ఐక్యరాజ్య సమితి నివేదిక వెల్లడిర చింది.కాంగో,ఈజిప్ట్‌, ఇథియోపియా,భారత్‌, నైజీరియా,పాకిస్తాన్‌,ఫిలిప్పీన్స్‌,టాంజా నియా దేశా ల్లోనే ఈఅధిక జనాభా రేటు నమోదవు తుందని చెప్పింది. అదే సమయంలో, ప్రపంచంలో అత్యంత అభివృద్ధి చెందిన ఆర్థిక వ్యవస్థలున్న దేశాలు ఇప్పటికే జనాభా క్షీణతను చూస్తున్నాయి. ఆయా దేశాల్లో సంతానోత్పత్తిరేటు ప్రతీ మహిళకు సగటు న 2.1 కంటే తగ్గిపోయింది.61 దేశాల్లో 2050 నాటికి జనాభా కనీసం1శాతం తగ్గుతుందని నివేదిక చెబుతోంది.
ప్రపంచంలోనే అతి తక్కువ సంతానో త్పత్తి రేటు ఉన్న దేశాల్లోచైనా కూడా ఒకటి. చైనా లో ప్రతీ మహిళ సగటున 1.15 మంది పిల్లలకు జన్మనిస్తున్నారు. వచ్చే ఏడాది నుంచి తమ జనాభా లో క్షీణత ప్రారంభమవుతుందని చైనా ప్రకటిం చింది.దేశంలో ‘ఒకేబిడ్డ’అనే విధానాన్ని విడిచి పెట్టి,ఇద్దరు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ మంది పిల్లల్ని కనే జంటలకు ప్రోత్సాహకాలను ప్రవేశపెట్టి నప్పటికీ చైనా జనాభా అనుకున్న దానికంటే వేగంగా తగ్గు తోంది.భారత్‌లో జనాభా పెరుగు తూనే ఉన్నందున, కచ్చితంగా చైనాను వెనక్కినెట్టి ప్రపంచంలోనే అత్యధిక జనాభా కలిగిన దేశంగా భారత్‌ అవతరించ నుంది.జనాభా పెరుగుతోన్న చాలా దేశాల్లోనూ సంతానోత్పత్తి రేట్లు పడిపోతు న్నాయి.సైన్స్‌,మెడిసిన్‌ రంగాల్లో వచ్చిన అభివృద్ధి కూడా జనాభా పెరుగు దలకు ఒక కారణం. వీటి కారణంగానే శిశు మరణాలరేటు తగ్గిపోవ డంతోపాటు,ఎక్కువ మంది పిల్లలు యుక్త వయస్సు వరకు, చాలా మంది వృద్ధాప్యంలో కూడా మనుగడ కొనసాగిస్తున్నారు. ఇకముందు కూడా ఇదే కొనసాగనున్న నేపథ్యంలో 2050నాటికి ప్రపంచ సగటు ఆయుర్ధాయం77.2 సంవత్స రాలుగా ఉండనుంది.కానీ, దీని ప్రకారం జనాభాలో 65ఏళ్లు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ వయ స్సు ఉన్నవారి సంఖ్య 2022లో 10శాతంగా ఉండగా,2050నాటికి16శాతానికి పెరుగు తుంది.ఈ పెరుగుదల కూడా అన్ని దేశాల్లో ఒకేలా ఉండదు.
జనాభా దినోత్సవం నేపపథ్యం ఇదీ..
ఏటా జూలై 11న ప్రపంచ జనాభా దినోత్సవాన్ని జరుపుతారు. కుటుంబ నియంత్రణ, బాల్య వివాహాలు, స్త్రీ, పురుష సమానత్వం, మానవ హక్కులు వంటివాటిపై ప్రజలకు అవగా హన కల్పించేందుకు అనేక కార్యక్రమా లను నిర్వహిస్తారు.జననాలరేటు పెరగడం లేదా తగ్గడం, ప్రజలందరి సంతానోత్పత్తి ఆరోగ్యానికి, హక్కులకు ప్రాధాన్యమివ్వడంలోనే మారుతున్న సంతానోత్పత్తి సామర్థ్య రేట్లకు పరిష్కారం ఉంది.’’యునైటెడ్‌ నేషన్స్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ ప్రోగ్రామ్‌గ వర్నింగ్‌ కౌన్సిల్‌ ప్రపంచ జనాభా దినోత్సవాన్ని ప్రకటించింది. ఏరోజున ప్రపంచ జనాభా 500 కోట్లకు చేరుతుందని అంచ నా వేస్తారో,ఆరోజున (1987జూలై 11న) దీనిని జరపాలని నిర్ణయిం చింది. దీనిని కొనసాగించాలని 1990లో ఐక్య రాజ్యసమితి సాధారణ సభ తీర్మానం చేసింది. అధిక జనాభా ప్రభావాలను ప్రజలకు తెలియ జేసేందుకు ఈ సందర్భంగా నిర్వహించే కార్యక్ర మాలు దోహదపడతాయని తెలిపింది. కుటుంబ నియంత్రణ, పౌర హక్కులు, పేదరికం, మానవా ళిపై అధిక జనాభా చూపే ప్రభావం గురించి ప్రజలకు వివరించడానికి ప్రపంచ జనాభా దినోత్స వం సందర్భంగా జరిగే కార్యక్రమాలు ఉప యోగపడతాయి. ప్రపంచంలో అధిక జనాభా గల దేశాల్లో చైనా తర్వాత భారతదేశం నిలి చింది. అధిక జనాభా కారణంగా కోవిడ్‌-19 మహ మ్మారిని నియంత్రించడం పెద్ద సవాలుగా మారింది.సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాలు, 2030 ఎజెం డా అనేది ఆరోగ్యవంతమైన భూమండలంపై ప్రజ లందరికీ మెరుగైన భవిష్యత్తుకు ప్రపంచ బ్లూప్రింట్‌ అని ఐక్య రాజ్య సమితి సెక్రటరీ జనరల్‌ ఆంటో నియో గుటెరస్‌ అన్నారు. జనాభా వృద్ధి, వృద్ధాప్యం, వలసలు,పట్టణీకరణ సహా జనాభా ధోరణులతో ఈమిషన్‌కు సన్నిహిత సంబంధాలు ఉన్నట్లు ప్రపంచ జనాభా దినోత్సవం సందర్భంగా గుర్తిస్తు న్నట్లు తెలిపారు.
జనభాతో పాటు సమస్యలు ఎక్కువే..!
ఇక ప్రపంచ జనాభా దినోత్సవంలో భాగంగా పెరుగుతున్న జనాభాతో ఉత్పన్నమయ్యే సమస్యల గురించి అవగాహన కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తారు. ఇది గత32ఏళ్లుగా జరుగుతు న్నదే. అయిన ప్పటికీ ప్రతి ఏటా జనాభా పెరుగుతోందే తప్ప ఎక్కడా తగ్గిన దాఖలాలు లేవు. జనాభాతో పాటే తద్వారా వచ్చే సమస్యలు కూడా పెరిగిపోతు న్నాయి. భారత్‌నే తీసుకుంటే ప్యూ రీసెర్చ్‌ సెంటర్‌ ఇచ్చిన నివేదిక ప్రకారం 2100 నాటికి మన దేశంలో జనాభా 1450 మిలియన్‌ తాకుతుందని అంచనా వే సింది.1950లో ఉన్న జనాభా 2100 నాటికి చైనా జనాభాను కూడా భారత్‌ దాటు తుందని ప్యూ రీసెర్చ్‌ సెంటర్‌ తన నివేదికలో వెల్లడిరచింది. అంతేకాదు ప్రపంచ వ్యాప్తంగా అత్యంత జనాభా ఉన్న 10దేశాల్లో ఒక్క ఆఫ్రికా దేశాలే ఐదుగా ఉన్నట్లు రిపోర్టు పేర్కొంది. ప్రపంచ జనాభాలో 16శాతం భారత్‌ లోనే ఇక ప్రపంచ జనాభాపై ఐక్యరాజ్య సమితి ఇచ్చిన నివేదిక ప్రకారం ప్రతి ఏటా దాదాపు 83 మిలియన్‌ పెరుగుతోంది. ఇక 2030 నాటికి ప్రపంచ జనాభా 8.6బిలియన్‌ మార్కును తాకుతుందని చెప్పడంలో ఎలాంటి సందేహం లేదని ఐక్యరాజ్య సమితి చెబుతోంది. అయితే ప్రపంచ భూభాగంలో కేవలం 2శాతం భూమిని మాత్రమే కలిగి ఉండే భారత దేశం…ప్రపంచ జనాభా విషయానికొచ్చే సరికి దాదాపు 16శాతం జనాభా మనదేశమే అకామొడేట్‌ చేయడం విశేషం. ఇక భారత్‌లో 35శాతం జనాభాబీహార్‌, ఉత్తర్‌ ప్రదేశ్‌,మహారాష్ట్ర రాష్ట్రాల్లోనే ఉన్నట్లు సమాచారం. అత్యధిక జనాభా ఉండటం వల్ల సమస్యలు కూడా అధికంగానే ఉంటా యని విశ్లేషకులు చెబుతున్నారు. అందులో ప్రధానమైన సమస్య పేదరికం అని వెల్లడిస్తున్నారు.
2050 నాటికి స్త్రీ, పురుషుల జనాభా సమానం
2050 నాటికి స్త్రీల సంఖ్య పురుషుల సంఖ్యకు సమానంగా ఉంటుందని అంచనా. 2020లో, 1950 తర్వాత మొదటిసారిగా,జనాభా పెరుగుదల రేటు సంవత్సరానికి 1శాతం కంటే తక్కువగా పడిపోయింది. ఇది రాబోయే కొన్ని దశాబ్దాల్లో, ఈ శతాబ్దం చివరి వరకు మందగిం చడం కొనసా గుతుందని అంచనా వేసింది. ప్రపం చంలోని కొన్ని ప్రాంతాలలో,అంతర్జాతీయ వలసలు జనాభా మార్పులో ప్రధాన అంశంగా మారాయి. 2010, 2021మధ్య పది దేశాలు1 మిలియన్‌ కంటే ఎక్కువ వలసదారుల నికర ప్రవా హాన్ని అనుభవించాయని అంచనా వేయబ డిరది.ఈదేశాలలోచాలా వరకు,ఈ ప్రవాహాలు తాత్కాలిక శ్రామిక కదలికల కారణంగా ఉన్నాయి. భారతదేశం (-3.5 మిలియన్లు),బంగ్లాదేశ్‌(-2.9 మిలియన్లు), నేపాల్‌ (-1.6మిలియన్లు),శ్రీలంక(-1 మిలియన్‌). జనాభా రెట్టింపుతో వనరులపై తీవ్ర ప్రభావం46 అతితక్కువ అభివృద్ధి చెందిన దేశాలు (ూణజు) ప్రపంచంలో అత్యంత వేగంగా అభివృద్ధి చెందు తున్న దేశాలలో ఉండనున్నాయి. అనేక మంది 2023,2050 మధ్య జనాభాలో రెట్టింపు అవు తుందని అంచనా వేయబడిరది, వనరులపై ఇది అదనపు ఒత్తిడిని, సస్టైనబుల్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ గోల్స్‌ (ూణGం) సాధనకు సవాళ్లను విసిరింది.జనాభా, స్థిరమైన అభివృద్ధి మధ్య సం బంధాన్ని వాతావరణ మార్పు, స్థిరమైన అభివృద్ధిపై ప్రత్యక్ష ప్రభావం చూపే ఇతర ప్రపంచ పర్యావరణ సవాళ్ల నేపథ్యంలో పరిగణించాలని యూఎన్‌ నివేదిక పేర్కొంది. జనాభా పెరుగుదల పర్యావరణ నష్టానికి ప్రత్యక్ష కారణం కాకపోవచ్చుబీ అయితే ఇది సమస్యను మరింత తీవ్రతరం చేయవచ్చు లేదా పరిగణించ బడిన కాలపరిమితి, అందు బాటులో ఉన్న సాంకేతి కత,జనాభా,సామాజిక, ఆర్థిక సందర్భాలపై ఆధార పడిదాని ఆవిర్భావ సమయాన్ని వేగవంతం చేయ వచ్చు.

పోలవరంపై శ్వేత పత్రం విడుదల

పోలవరం విధ్వంసంతో జగన్‌ రాష్ట్రానికి తీరని ద్రోహం చేశారని ముఖ్యమంత్రి నారా చంద్రబాబు నాయుడు ధ్వజమెత్తారు.జగన్‌ మూర్ఖత్వం వల్లే డయాఫ్రం వాల్‌ దెబ్బతిందని…డయాఫ్రం వాల్‌ దెబ్బతిన్న విషయం జగన్‌కు కూడా రెండేళ్ల తర్వాత తెలిసిందన్నారు. వైసీపీ ప్రభుత్వం నిర్వాకంతో పోలవరం ప్రాజెక్టు భౌగోళిక పరిస్థితులు కూడా పూర్తిగా మారిపోయాయని ఆవేదన వ్యక్తం చేశారు. పోలవరం ప్రాజెక్టు దుస్థితిపై వెలగపూడి సచివాలయంలోని మొదటి బ్లాక్‌లో శ్వేతపత్రం విడుదల చేశారు. దానిపై పవర్‌ పాయింట్‌ ప్రజంటేషన్‌ ఇచ్చారు.ఈ సందర్భంగా సీఎం చంద్రబాబు మాట్లాడుతూ….‘‘సీఎంగా ప్రమాణస్వీకారం చేశాక పలు నూతన కార్యక్రమాలకు శ్రీకారం చుట్టాం. వైసీపీ 5ఏళ్ల విధ్వంసంతో రాష్ట్రం ఎలా నష్టపోయిందో కూలంకుశంగా ప్రజల్లో చర్చజరగాలి. వైసీపీ ప్రభుత్వంలో రాష్ట్రానికి జరిగిన అన్యాయాన్ని ప్రజలు గుర్తించారు. ఫోర్త్‌ ఎస్టేట్‌ కూడా గత ప్రభుత్వానికి భయపడిరది. కోర్టులను కూడా బ్లాక్‌ మెయిల్‌ చేసి జడ్జిలపై వ్యక్తిత్వ హననానికి పాల్పడ్డారు.రాష్ట్ర పునర్నిర్మాణం జరగడానికి మేమంతా కష్టపడి పని చేస్తాం. ప్రజలు గెల వాలి..రాష్ట్రం నిలవాలి అని ఎన్నికల ముందు ప్రచారం చేశాం. ప్రజలు గెలిచి…చారిత్రాత్మక తీర్పు ఇచ్చారు. ఇక రాష్ట్రాన్ని నిలబెట్టడంలో అందరూ భాగమైతే దానికి మేము బాధ్యత తీసుకుంటాం. ఐదేళ్ల వైసీపీ ప్రభుత్వంలో దెబ్బతిన్న వాటిలో 7 ప్రధాన అంశాలపై శ్వేతపత్రాలు విడుదల చేస్తున్నాం. కేంద్ర ప్రభుత్వం బడ్జెట్‌ పెట్టే ముందు మన సమస్యలు కూడా కేంద్రం ముందు ఉంచాలి. అందుకే 25 రోజుల్లోనే 7 అంశాలపై శ్వేతపత్రాలు విడుదల చేసి తర్వాత రాష్ట్ర బడ్జెట్‌ ప్రవేశ పెడతాం. ఇరిగేషన్‌ సంబంధించి ఒక వెబ్‌ సైట్‌ ప్రారంభించి అందులో అన్ని అంశాలను ఉంచుతాం.చెప్పిన తప్పులనే వందసార్లు చెప్పి ప్రజల్ని నమ్మించాలని చూస్తున్నారు…దానికి వాస్తవాలతో చెక్‌ పెడతాం. అవాస్తవా లన్నింటికీ ప్రజలే బుద్ధి చెప్పేలా వాస్తవాలు ప్రజల ముందు ఉంచుతాం. రాష్ట్రానికి సాగునీటి ప్రాజెక్టుల అవసరం ఎంతో ఉంది. ఆ ఉద్దేశ్యంతోనే టీడీపీ హయాంలో రూ.67 వేల కోట్లు ఇరిగేషన్‌ పై ఖర్చు చేశాం.కనీసం గత ప్రభుత్వం వాటి నిర్వహణకు కూడా నిధులు ఇవ్వలేదు.’’ అని సీఎం చంద్రబాబు అన్నారు.
పోలవరానికి శాపంగా మారిన జగన్‌
‘‘రాష్ట్రానికి రెండు ప్రధానమైన ప్రాజెక్టుల్లో ఒకటి పోలవరం…రెండు అమరావతి. ఆ రెండూ రాష్ట్రానికి రెండు కళ్లులాంటివి.అవి పూర్తి చేసుకుంటే రాష్ట్రానికి ఉన్న నష్టాన్ని పూడ్చుకోవచ్చు. జగన్‌ పోలవరానికి ఒక శాపంగా మారారు. జగన్‌ చేసిన నేరం క్షమించరానిది.కుల,మత,ప్రాంతాలకు అతీతంగా జగన్‌ను అందరూ నిలదీయాలి. రాష్ట్రాన్ని నాశనంచేసే హక్కు ఎవరికీ లేదు. దక్షణ భారతదేశంలో అత్యధిక నీళ్లు ఉండే ఏకైక నది గోదావరి.యేటా3వేల టీఎంసీల నీరు సముద్రంలోకి వెళ్తోంది.వీటిని విని యోగించుకుంటే రాష్ట్రంలో కరవు అనేది ఉం డదు. పోలవరంలో ముంపునకు గురయ్యే 7 మండలాలు నాడు తెలంగాణలో ఉన్నాయి… అవి ఏపీలో కలిపితేనే ప్రమాణస్వీకారం చేస్తానని చెప్పడంతో మొదటి కేబినెట్‌ సమావేశంలోనే ఏపీలో కలుపుతూ కేంద్రం నిర్ణయం తీసుకుంది.ఉత్తరాంధ్ర, రాయల సీమకు తాగు,సాగు నీరు అందించే బహు ళార్ధక సాధక ప్రాజెక్టు. 2014లో విభజన వల్ల రాష్ట్రానికి జరిగిన నష్టం కంటే 2019 నుండి 2024 మధ్య జరిగిన నష్టమే ఎక్కువ. పోలవరం ద్వారా 7.2 లక్షల ఎకరాలకు సాగునీరు అందించవచ్చు…23.50 లక్షల ఎకరాలు స్థిరీకరించవచ్చు.పరిశ్రమలకు సమృద్ధిగా నీరందించవచ్చు.టీడీపీ హయాంలో ఒకే రోజున 32,315 క్యూబిక్‌ మీటర్ల కాంక్రీట్‌ పనులు పూర్తి చేసి గిన్నిస్‌ రికార్డ్‌ సృష్టించాం. నేను 31 సార్లు క్షేత్రస్థాయిలో పోలవరంలో పర్యటించాను. ఈ ప్రాజెక్టు పూర్తి చేస్తే వ్యవసాయానికి ఊతం వస్తుందనే శ్రద్ధ పెట్టాను. ప్రాజెక్టుకు ఉన్న అడ్డంకులన్నీ క్లియర్‌ చేశాను. పోలవరం ప్రాజెక్టుకు టీడీపీ హయాం లో రూ.11,762.47కోట్లు ఖర్చు చేస్తే…వైసీపీ ప్రభుత్వం కేవలం రూ.4,167 కోట్లు మాత్రమే ఖర్చు చేసింది. జగన్‌ చేతకానితనం, అహం భావం వల్లే ప్రాజెక్టు దెబ్బతింది. సీఎంగా ప్రమాణస్వీకారం చేసిన రోజే ప్రాజెక్టు పనులు నిలిపేశారు. ప్రాజెక్టు పరిస్థితి ఏంటో చూడ కుండా పనులు నిలిపేశారు. ప్రత్యామ్నాయ ఏర్పాట్లు చేయ కుండానే పని చేసే ఏజన్సీలను తొలగించారు.2019జూన్‌ నుండి నవంబర్‌ వరకు ప్రాజె క్టుకు ఏజన్సీ లేదు. వరదలతో డయాఫ్రం వాల్‌ దెబ్బతిందని హైదరాబాద్‌ ఐఐటీ నిపుణులు స్పష్టం చేశారు. డయాఫ్రం వాల్‌ దెబ్బతిందని రెండేళ్ల తర్వాత కనుక్కు న్నారు. టీడీపీ హయాంలో ఉన్న కాంట్రాక్టరు పనితీరు సంతృప్తిక రంగానే ఉంది..మార్చా ల్సిన పనిలేదని పీపీఏ తమ మినిట్స్‌ లో పేర్కొంది. 2009లో కాంట్రాక్టరును మార్చడం వల్ల హెడ్‌ వర్క్స్‌ పనులు నిలిచిపోయాయి… కాంట్రాక్టర్‌ ను మార్చితే జాప్యం జరుగుతుం దని పీపీఏ హెచ్చరించింది. కొత్తకాంట్రాక్టరను మార్చడం వల్ల పనుల్లో జాప్యం జరుగిందని పీపీఏ తెలిపింది. ఒకే పనిని రెండు ఏజన్సీలు చేస్తే నాణ్యత దెబ్బతింటుదని చెప్పినా వినలేదు. కాంట్రాక్టర్‌ ను మార్చడం, ముందు చూపు లేకపోవడంతో పనులు తీప్ర జాప్యం అవుతా యని కేంద్ర ఇరిగేషన్‌ సెక్రటరీకి పీపీఏ లేఖ కూడా రాసింది. మేము అధికారంలో ఉన్న ప్పుడు ఏనాడూ ఏకపక్ష నిర్ణయాలు తీసు కోలేదు..కానీ జగన్‌ ఇష్టానుసారంగా నిర్ణ యాలు తీసుకున్నారు.తనకు అన్నీ తెలుసు అన్నట్లుగా వ్యవహరించారు.’’అని సీఎం చంద్రబాబు ఆగ్రహం వ్యక్తం చేశారు.
డయాఫ్రం వాల్‌,కాఫర్‌ డ్యాం డ్యామేజీ
‘‘పోలవరం ప్రాజెక్టులో జరిగిన తప్పిదాలను ఎత్తిచూపేందుకు నీతి ఆయోగ్‌ నియమించిన నిపుణుల కమిటీ కూడా ప్రభుత్వ అసమర్థ ప్రణాళికతోనే డయాఫ్రం వాల్‌ దెబ్బతిందని నివేదిక ఇచ్చింది. డయాఫ్రం వాల్‌, ఎగువ కాఫర్‌ డ్యాం,దిగువ కాఫర్‌ డ్యాంలు దెబ్బ తిన్నాయి. 2018లో రూ.436 కోట్లతో డయాఫ్రం వాల్‌ పూర్తి చేశాం…కానీ గత ప్రభుత్వ నిర్వాకంతో డ్యామేజ్‌ అయిన పనులకే ఇప్పుడు రూ.447 కోట్లు ఖర్చు అవుతుందని అధికారులు చెప్పిన దాన్ని బట్టి చూస్తే తెలు స్తోంది. కొత్త డయాఫ్రం వాల్‌ కట్టాలంటే రూ.990 కోట్లు ఖర్చు అవుతుంది..దానికి కూడా మూడు నాలుగు సీజన్లు పడుతుందని అధికారులు అంటున్నారు. జగన్‌ మూర్ఖత్వంతో చేసిన పనికి ప్రజలు మూల్యం చెల్లించుకోవాల్సి వస్తోంది. జగన్‌ విధ్వంసంతో ప్రాజెక్టు భౌగో ళిక పరిస్థితులే మారిపోయాయి. ఎగువ కాఫర్‌ డ్యాం నుండి వచ్చిన వరద ఉధృతికి గ్యాప్‌-1వద్ద 150 మీటర్ల గట్టు కొట్టుకు పోయింది. జగన్‌ నిర్లక్ష్యం,విధ్వంసంతో ప్రాజెక్టుకు సహజ సిద్ధంగా లభించేవి కూడా ప్రమాదంగా మారి ప్రాజెక్టు స్థితినే మార్చే శాయి. గైడ్‌ బండ్‌ కుంగిపోయింది. నేరుగా నీళ్లు వస్తే ప్రజర్‌ తగ్గుతుందని గైడ్‌ బండ్‌ను రూ.80కోట్లతో నిర్మించాం.డయాఫ్రం వాల్‌, ఎగువ-దిగువ కాపర్‌ డ్యాం,గైడ్‌ బండ్‌ ఈ మూడు డ్యామేజీలు జగన్‌ నిర్వాకంవల్లే జరిగినవే…వాటి వల్ల ప్రాజెక్టు పనులు,పవర్‌ హౌస్‌ ఆలస్యం అవుతున్నాయి.’’ అని సీఎం చంద్రబాబు వివరించారు.
ప్రాజెక్టుకు కేంద్రం నిధులు సైతం దారి మళ్లింపు
‘‘టీడీపీ ఐదేళ్లలో 72 శాతం పనులు పూర్తి చేస్తే…వైసీపీ 3.84 శాతం మాత్రమే పూర్తి చేసింది. దానికి తోడు నిధుల కొరత కూడా తీసుకొచ్చారు. టీడీపీ హయాంలో రాష్ట్ర నిధులు ఖర్చు చేసి రీయింబర్స్‌ చేయించాం… వైసీపీ ప్రభుత్వం కేంద్రం ఇచ్చిన నిధులు కూడా ప్రాజెక్టు కోసం ఖర్చు చేయకుండా రూ.3,385 కోట్లు దారిమళ్లించింది. టీడీపీ హయాంలో వచ్చిన గిన్నిస్‌ రికార్డుకు కేంద్రం కూడా ప్రశంసలు కురిపిస్తే..వైసీపీ హయాంలో నిపుణులు,పీపీఏ చివాట్లు పెట్టే పరిస్థితికి తీసుకొచ్చారు.45.72 మీటర్ల ఎత్తుతో ప్రాజెక్టు నిర్మాణ పనులు చేపడితే…వైసీపీ ప్రభుత్వం 41.15 మీటర్లకు కుదించింది.రూ.55,548 కోట్లకు కేంద్రంతో ఆమోదం తెలిపేలా మేము కృషి చేస్తే…గత ప్రభుత్వం అసలు నిధులు కూడా అడగలేదు. నిర్వాసితులకు జగన్‌ ఎన్నో హామీలు ఇచ్చి మోసం చేశాడు. పరిహారం ఎకరాకు రూ.19లక్షలు ఇస్తానన్నారు. పరిహారం అందిన వారికి కూడా రూ.5 లక్షలు అదనంగా ఇస్తానన్నారు. పరిహారం ఇవ్వక పోవడమే కాకుండా నిర్వాసితుల జాబితాలు మార్చి పరిహారం కాజేశారు. సకల వసతులతో కాలనీలు నిర్మిస్తానని చెప్పి ఒక్క ఇల్లు కూడా కట్టలేదు.అధికారం,ఓట్ల కోసం ఎన్ని అబద్ధాలు చెప్పాలో అన్నీ చెప్పాడు. పునరావాసానికి రూ.4,114కోట్లు టీడీపీ ప్రభుత్వం ఖర్చు చేసి మోడల్‌ కాలనీలు నిర్మిస్తే…వైసీపీ ప్రభుత్వం రూ.1687కోట్లు మాత్రమే ఖర్చు చేసింది.
ప్రాజెక్టు పూర్తిపై పూటకో మాట
‘‘పోలవరం ప్రాజెక్టు పూర్తిపై పూటకో మాట మాట్లాడారు. మొదటి సారి 2021ఏప్రిల్‌ నాటికి, రెండోసారి 2021డిసెంబర్‌ నాటికి, మూడోసారి 2022 ఏప్రిల్‌ నాటికి,నాలుగో సారి 2021 డిశంబర్‌ నాటికి..ఇక ఐదో సారి ఎప్పటికి పూర్తి అవుతుందో చెప్పలేం అని చేతులెత్తేశారు. వైసీపీ ప్రభుత్వం చేసిన తప్పిదాలకు ఇప్పుడు కేంద్రం అంతర్జాతీయ నిపుణులను ఆహ్వానించి ప్రాజెక్టు దుస్థితిపై అధ్యయనం చేయాల్సి వస్తోంది. హైడల్‌ ప్రాజెక్టు 2020 నాటికి పూర్తి కావాల్సి ఉన్న ప్పటికీ పూర్తికానందున ప్రభుత్వానికి రూ.3 వేల కోట్లకు పైగా నష్టం వాటిల్లింది. జగన్‌ నిర్లక్ష్యంతో డ్యామేజ్‌,రిపేరు పనులకు రూ.4,900 కోట్లు ఖర్చు అవుతుంది. ఇప్పటికే ప్రాజెక్టుపై 38 శాతం మేర ఖర్చులు పెరిగా యి. టీడీపీ హయాంలో పోలవరం పనుల్లో అవినీతి జరగలేదని కేంద్ర జలశక్తి మంత్రిత్వ శాఖ పార్లమెంట్‌ లోనే సమాధానం ఇచ్చింది. మా ప్రభుత్వంలో అవినీతి జరిగిందని నిరూ పించడానికి అనేక ప్రయ త్నాలు చేశారు. పిచ్చి కుక్క ముద్ర వేసి కుక్కను చంపినట్లు…మంచి ప్రాజెక్టుపై అవినీతి నెపం వేసి విధ్వంసం చేశారు.’’ అని సీఎం చంద్రబాబు ఆవేదన వ్యక్తం చేశారు.
జగన్‌ దుస్సాహసమే ప్రాజెక్టు నాశనానికి కారణం
‘‘ఐదేళ్లు మేం పడ్డ కష్టమంతా బూడిదలో పోసిన పన్నీరైంది. ప్రజలకు వాస్తవాలన్నీ తెలియకుండా దాచి పెట్టారు. కాఫర్‌ డ్యాం, డయాఫ్రం వాల్‌, గైడ్‌ బండ్‌ తో పాటు అన్ని చోట్లా సమస్యలు సృష్టించారు. ప్రజలంతా అర్థం చేసుకోవాలి…ప్రాజెక్టు సర్వనాశనానికి జగన్‌ దుస్సాహసమే కారణం. అర్హత లేని వాళ్లకు అధికారం ఇస్తే ఇలానే జరుగుతుంది. కొందరు ఆంబోతుల మాదిరిగా వచ్చి మమ్మల్ని తిట్టొచ్చు…విమర్శలు చేయొచ్చు.కాఫర్‌ డ్యాంకు,డయాఫ్రం వాల్‌ కు తేడా తెలియ కుండా…ప్రాజెక్టు వద్దకెళ్లి కాఫర్‌ డ్యాం ఎక్కడుందో వెతుక్కునే వ్యక్తులు విమర్శలు చేస్తున్నారు.కాఫర్‌ డ్యాం కూడా పర్మినెంట్‌ కాదు…నీటి డైవర్షన్‌ కోసమే కాఫర్‌ డ్యాం నిర్మాణం మూడునాలుగేళ్ల పాటు ఉంటుంది. మొదటి శ్వేతపత్రం రాష్ట్రానికి జీవనాడి అయిన పోలవరంపైనే విడుదల చేశాం. ఇది పూర్తైతే పక్క రాష్ట్రాలకు కూడా నీరు ఇవ్వొచ్చు. తెలం గాణకు కూడా సాగర్‌ కాల్వ ద్వారా నీరందించ వచ్చు.రాయలసీమ బాగుండాలంటే నల్లమల అడవి గుండా టన్నెల్‌ ద్వారా బనకచర్ల హెడ్‌ రెగ్యులేటర్‌ ద్వారా నీరందించవచ్చు.కానీ ఇప్పు డు ప్రాజెక్టు పరిస్థితి చూస్తే బాధ,ఆవేదన కలుగుతోంది. కాఫర్‌ డ్యాం ద్వారా నీరు లీక్‌ అవుతోంది…దాన్ని పరిష్కరించకుండా పనులు ముందుకు సాగవు. ఇక్కడి ఇంజనీర్లు రిస్క్‌ తీసుకోవాలన్నా భయపడే పరిస్థితికి వచ్చారు. ప్రాజెక్టులో పైకి తెలిసిన డ్యామేజీ కంటే… తెలియని డ్యామేజీ చాలా ఉంది. 2021లోనే ప్రాజెక్టు దెబ్బతిన్నప్పటికీ 2022లో పూర్తి చేస్తాం,2023 నాటికి పూర్తి చేస్తాం అని చెప్పారు. డయాఫ్రం వాల్‌ కు కనీసం రెండు సీజన్ల సమయం పడుతుందని అధికారులు చెప్పినదాన్ని బట్టి తెలుస్తోంది. పోలవరం ప్రాజెక్టుకు ఈ దుస్థితి రావడానికి ప్రధాన దోషైన జగన్‌ ను ప్రజలు ఇంటికి పంపారు. 45.72 మీటర్ల ఎత్తుతోనే నిర్మాణం జరుగు తుంది.ఎర్త్‌ కమ్‌ రాక్‌ ఫిల్‌ కూడా అదే ఎత్తులో ఉంటుంది.
ఓట్ల కోసం నిర్వాసితులను కూడా మోసం చేశారు
‘‘నిర్వాసితుల సమస్యలను చూస్తే బాధేస్తోంది. వర్షాల సమయంలో నీళ్లలో ఇబ్బందులు పడుతున్నారు. అక్కడి నుండి వెళ్లిపోతే పరి హారం రాదేమోనని భయపడుతున్నారు. పోలవరం ప్రాజెక్టును తలచుకుంటేనే బాధే స్తోంది. అధికారులకు విజ్ఞప్తి చేస్తున్నా… మనమంతా కలిసి పని చేసి సంక్షోభం నుండి ప్రజల్ని, రాష్ట్రాన్ని బయటకు తీసుకురావాలి. పోలవరం ప్రాజెక్టు పట్ల గత ప్రభుత్వం చేసిన దుర్మార్గంతో ఒడిశా,చత్తీస్‌గడ్‌ కూడా కేసులు వేసింది.ప్రాజెక్టును ఆషామాషీగా తీసుకో కూడదు…తేడాలు జరిగితే ప్రమాదం ఏర్పడు తుంది..కానీ గత ప్రభుత్వం పట్టనట్లు వ్యవహ రించింది. గతంలో కేంద్రం అనుమతితో ట్రాన్స్‌ ట్రాయ్‌ తో చేసుకున్న ధరల ఒప్పందం ప్రకారమే నవయుగకు పనులు అప్పగించాం… కానీ వైసీపీ ప్రభుత్వం రివర్స్‌ టెండరింగ్‌ పిలిచింది. నేను రివర్స్‌ టెండరింగ్‌ నిర్ణయం తీసుకున్నాను…అమలు చేయండి అని మాట్లా డారు. నేను కట్టానన్న అక్కసుతోనే పట్టిసీమను పక్కనబెట్టారు. ప్రజా చైతన్యమే అన్నింటికీ పరిష్కారం అవుతుంది. ప్రజల్లో చైతన్యం లేక పోతే ఏం చేసినా చెల్లుబాటు అవుతుందని పాలకులు తప్పులు ఎక్కువ చేస్తారు. రాజకీయా ల్లో ఉండటానికి అర్హత లేని వ్యక్తి జగన్‌. జగన్‌ లాంటి వ్యక్తులు రాజకీయాల్లో ఉండకూడదనే ప్రజలు కూటమికి ఘనవిజయాన్ని ఇచ్చారు. పరదాలు కట్టుకునే ముఖ్యమంత్రికి 936 మంది భద్రతా సిబ్బంది అవసరమా.?నేను బయటకు వెళ్లినా అలవాటులో పోలీసు అధికా రులు పరదాలు కడుతున్నారు. ప్రజలకు ఇబ్బం ది కలిగేలా ట్రాఫిక్‌ కూడా ఎక్కువ సేపు ఆపొద్దని అధికారులను ఆదేశించాను.’’ అని సీఎం చంద్రబాబు అన్నారు.-జిఎన్‌వి సతీష్‌

పార్లమెంట్‌లో పెరగని మహిళా ప్రాతినిధ్యం

మహిళలను జాతి నిర్మాతలుగా మలచడానికి, నారీ శక్తిని గౌర వించడానికి ప్రధాని మోడీ పార్ల మెంటులో మహిళా రిజర్వేషన్‌ బిల్లును 2023లో ఆమోదించారని, గత ఏడాది సామాజిక మాధ్యమాల్లో హోరెత్తిపోయే ప్రచారం జరిగింది. పార్లమెంట్‌ ఆమోదించిన మహిళా రిజర్వేషన్‌ చట్టం ప్రకారం పార్ల మెంటు, శాసనసభ ఎన్నికలలో మహిళలకు 33 శాతం రిజర్వేషన్‌ అనేది 2026లో జాతీయ జనాభా గణన పూర్తయి, పార్లమెంటు స్థానాల పునర్వ్యవస్థీకరణ (డి-లిమిటేషన్‌) పూర్తయిన పిదప అమలులోకి వస్తుంది. అంటే 2029లో మాత్రమే అది అమలులోకి వచ్చే అవకాశం ఉంది. ఏదైనా కారణాలవల్ల ఈ డెడ్‌లైన్‌ మిస్‌ అయితే 2034లో జరగబోయే ఎన్నికల వరకు మహిళా రిజర్వేషన్‌ అమలయ్యే పరిస్థితి లేదని మనం అర్ధం చేసుకోవాలి.
మనదేశానికి స్వాతంత్య్రం వచ్చి 75 సంవత్సరాలు అయ్యింది.ఆ పేరుతో ఏడాదిపాటు సంబరాలు కూడా జరుగుతున్నాయి.మరి75 ఏండ్ల స్వాతంత్య్రం తర్వాత కూడా మహిళల పరిస్థితి దేశంలోఎలా ఉంది?మహిళలకు దక్కాల్సిన సమా న అవకాశాల పరిస్థితి ఏంటీ? ఆకాశంలో సగం.. అవకాశాల్లో సగం అనే నినాదం ఇంకా అలాగే ఎందుకు మిగిలింది?అన్ని అన్నీ రంగాల్లో సమాన హక్కులు సరే,చట్టాలు చేసి దేశాన్ని ముందుకు నడిపించే చట్టసభల్లో మహిళలకు ఏమేరకు భాగ స్వామ్యం దక్కింది?మనపార్లమెంట్‌ ఉభయ సభల్లో మహిళల ప్రాతినిధ్యం తొలిసారిగా వంద దా టింది.ప్రస్తుతం లోక్‌సభలో 81మంది,రాజ్య సభ లో29మంది మహిళా ఎంపీలుఉన్నారు. మొత్తంగా చూస్తే 14.9శాతమే.సమాన అవకాశాల నినాదం ప్రకారం చూసినా,33శాతం రిజర్వేషన్‌ బిల్లు పరంగా చూసినా చట్టసభల్లో మహిళా ప్రాతి నిధ్యం చాలా తక్కువే.ఇక ఆయా రాష్ట్రాల అసెంబ్లీ లకు ఎన్నికల పూర్తియిన తర్వాత కూడా చూస్తే పరిస్థితి మరింత దారుణంగా కనిపిస్తోంది.దేశవ్యాప్తంగా సగటున 9శాతం మంది మహిళలు మాత్రమే ఎంపీలయ్యారు.ఓటర్ల సంఖ్య విషయానికి వస్తే పురుషులకు కొంచెం అటుఇటుగా మహిళా ఓటర్లు ఉంటారు.కానీ ఎన్నికల్లో పోటీ,గెలుపు విషయానికి వచ్చేసరికి మాత్రం వారి సంఖ్య చాలా తక్కువగానే ఉంటుంది.
తెలుగు రాష్ట్రాల్లో పరిస్థితి ఇదీ..
దేశంలోని మిగితా రాష్ట్రాల పరిస్థితి ఎలా ఉన్నా..తెలుగు రాష్ట్రాల్లో కూడా పరిస్థితి అంత గొప్పగా ఏమీ లేదు.ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్‌ విభజన తర్వాత జరిగిన అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో ఏపీ, తెలంగాణలో కలిపి 317మంది మహిళలు పోటీ చేయగా,.27మంది మాత్రమే ఎమ్మెల్యేలుగా గెలిచారు.అంటే గెలిచిన 2018లో తెలంగాణలో జరిగిన ఎన్నికల్లో 140మంది మహిళలు పోటీ చేస్తే ఆరుగురు మాత్రమే గెలిచారు.122మంది డిపాజిట్లు కోల్పోయారు.2019ఆంధ్రప్రదేశ్‌ అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో 211మంది పోటీ చేస్తే 14 మంది మహిళలు గెలవగా,174మందికి డిపాజిట్‌ దక్కలేదు.ఇక 2014లో చంద్రబాబు సీఎంగా ఏర్పడిన ఏపీ కేబినెట్‌లో పరిటాల సునీత, అఖలి ప్రియ,మృణాళిని,పీతల సుజాత మంత్రులుగా పని చేశారు. తెలంగాణా ఏర్పడ్డాక కొలువుదీరిన మొదటి కేబినెట్‌లో ఒక్కరు కూడా మహిళా మంత్రి లేరు.2018లో తెలంగాణాలో ముందుస్తు ఎన్నికలు రావడం,ఆతర్వాత మరోసారి వచ్చిన టీఆర్‌ఎస్‌ ప్రభుత్వంలో ఇద్దరు మహిళలకు కేబినెట్‌లో చోటు దొరికింది.వారే సత్యవతి రాతోడ్‌,సబితా ఇంద్రారెడ్డి.సబితా వేరే పార్టీ నుంచి రాగా,సత్యవతి రాథోడ్‌ ఎమ్మెల్సీగా ఉన్నారు.అంటే టీఆర్‌ఎస్‌ బీ`ఫారం మీద గెలిచిన ఏ ఒక్క మహి ళా ఎమ్మెల్యే ఇప్పటి వరకు మంత్రా కాలేదు. ఇక ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 2019లో ఏర్పడిన వైఎస్‌ జగన్‌ కేబినెట్‌లో పుష్పశ్రీవాణి,వనిత, సుచరిత, విడుదల రజనీ మంత్రులయ్యారు.
ఇటీవల జరిగిన 2024 పార్లమెంట్‌ ఎన్నికల్లో ఎప్పటి మాదిరిగానే మహిళా సభ్యుల ప్రాతినిధ్యం తీసికట్టుగానే ఉంది. ఇంకా చెప్పా లంటే తగ్గింది.74 మంది మహిళలు ఎంపీలుగా ఎన్నికయ్యారు. ఇది మొత్తం పార్లమెంట్‌ సభ్యుల్లో 13.6శాతం మాత్రమే.2019లో78మంది మహి ళలు పార్లమెంట్‌కు ఎన్నికయ్యారు.ఇది14.4 శాతంగా ఉంది.గత ఎన్నికల్లో 726మంది మహిళ లు పోటీ చేయగా,2024ఎన్నికల్లో పోటీ చేసిన వారి సంఖ్య 797కి పెరిగింది.అయినా ఎన్ని కయి న మహిళా పార్లమెంట్‌ సభ్యుల సంఖ్య తగ్గడం గమనార్హం.
ఎన్నికల్లో మహిళా ఓటర్లను ఆకర్షిం చేందుకు రాజకీయ పార్టీలు పెద్ద ఎత్తున ప్రచార కార్యక్రమాలు నిర్వహించే విషయం మనకు తెలిసిందే.రాష్ట్రాలలో శాసనసభలకు జరిగే ఎన్ని కల సందర్భంగా,మహిళలకు ప్రత్యేకంగా కొన్ని సంక్షేమ పథకాలను కూడా రాజకీయ పార్టీలు ప్రకటిస్తూ ఉంటాయి. ఈ సారి అసెంబ్లీ ఎన్నికల లాగే,పార్లమెంట్‌ ఎన్నికల్లో కూడా మహిళా ఓటర్ల ను తమ వైపు తిప్పుకునేందుకు అనేక పార్టీలు తమ మ్యానిఫెస్టోలలో ప్రత్యేక పథకాలను పొందు పరిచాయి.ఆంధ్రప్రదేశ్‌,ఒడిషా ఎన్నికలలో పాలక, ప్రతిపక్ష పార్టీలు మహిళలే కేంద్ర బిందువుగా అనేక పథకాలు తీసుకువచ్చాయి. వీటన్నింటి ప్రభావం ఎన్నికల్లో ఉంటుందని,ఓట్లు వేయడానికి మహిళా ఓటర్లు పోటెత్తుతారని అందరూ భావించారు. కానీ విపరీతమైన ఎండ తీవ్రత,ఓటింగ్‌ పట్ల నిరాసక్తత వంటి కారణాలతో ఓటింగ్‌ శాతం తగ్గింది.
2019లో దేశవ్యాప్తంగా 67.01శాతం పురు షులు ఓట్లేయగా,67.18శాతం మహిళలు ఓట్లేశారు.ఈ ఎన్నికలలో 65.08శాతం పురు షులు ఓట్లేస్తే, 65.78శాతం మాత్రమే మహిళా ఓటింగ్‌ నమోదయ్యింది. ఈ ఎన్నికల్లో 31కోట్ల మంది మహిళా ఓటర్లు ఓట్లేసినప్పటికీ, గతంతో పోలిస్తే దాదాపు 2 శాతం మహిళా ఓటింగ్‌ తక్కువ నమోదవడం గమనార్హం. అస్సాం, ఆంధ్రప్రదేశ్‌, పశ్చిమ బెంగాల్‌ రాష్ట్రాలలో మాత్రం 80 శాతం పైబడి మహిళా ఓటింగ్‌ నమోదైంది. 2023లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా 52దేశాల్లో పార్లమెంట్‌ ఎన్ని కలు జరిగాయి.ఇంటర్‌ పార్లమెంటరీ యూనియన్‌ (ఐపియు) సమాచారం మేరకు ప్రపంచ వ్యాప్తంగా 27.6శాతం మహిళలు పార్లమెంటు సభ్యులుగా గెలుపొందారు. ఈవిషయంలో 185ప్రపంచ దేశా ల్లో భారత్‌ స్థానం 143గా ఉంది.ఈ ఏడాది ఎన్ని కలు జరగడానికి ముందు మన దేశ పరిస్థితి ఇది. ఈ ఎన్నికల తర్వాత,మన దేశస్థానం ఇంకా దిగ జారే ప్రమాదం ఉంది.ఫిన్లాండ్‌, నార్వే, ఐస్‌లాండ్‌, న్యూజిలాండ్‌,స్వీడన్‌ దేశాలు ఎప్పుడో మహిళా సమానత్వాన్ని సాధించాయి.అక్కడి ప్రజాప్రతి నిధుల్లో అత్యధికులు మహిళలే.
మన పార్లమెంట్‌లో మహిళల భాగస్వా మ్యం అంతంత మాత్రంగా ఉంటే, అనేక దేశాల్లో చోటు చేసుకుంటున్న పరిణామాలు ఆశాజనకంగా ఉన్నాయి.ఈ మధ్యే మెక్సికోలో మొట్టమొదటి సారిగా ఓ మహిళ అధ్యక్ష పీఠానికి ఎన్నికయ్యారు. అధ్యక్ష స్థానం కోసం పోటీ పడిన ఇద్దరు అభ్యర్థు లూ మహిళలే కావడం విశేషం.ఇదేదో ఒక రోజు లో జరిగింది కాదు. మెక్సికో కూడా లిబరల్‌ దేశ మేమీ కాదు. అక్కడ కూడా ఛాందసవాద శక్తులు, గుత్త పెట్టుబడిదారీ శక్తులు వివిధ రంగాల్లో మహి ళల భాగస్వామ్యాన్ని అడ్డుకుంటూనే ఉన్నాయి. అయితే, వీటిపై పురోగామి శక్తులు,ఫెమినిస్టులు దశాబ్దాలుగా పోరాటం సాగిస్తూనే ఉన్నారు. దాని ఫలితమే ప్రస్తుతం మెక్సికోలో కొన్ని సానుకూల పరిణామాలు చోటు చేసుకున్నాయి.
మన దేశంలో పార్లమెంటరీ రంగం లోనే కాదు నిర్ణయాత్మక రంగాలలోనూ మహిళల ప్రాతినిధ్యం చాలా తక్కువుగా ఉంది. దేశం అను కున్న రీతిలో అభివృద్ధి చెందడానికి ఇది ప్రధాన అవరోధంగా ఉంది.1947లో దేశ మొత్తం అక్షరా స్యత కేవలం 12 శాతం ఉండగా నాడు మహిళల్లో అక్షరాస్యులు 6 శాతం మాత్రమే. ప్రస్తుతం మొత్తం అక్షరాస్యత 77.7శాతం ఉండగా మహిళలది 70.3 శాతంగా నమోదైంది. పురుషులతో పోలిస్తే మహిళల అక్షరాస్యత శాతం తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ స్వాతంత్య్రం వచ్చిన తొలినాళ్లతో పోలిస్తే గణనీ యంగా పెరిగింది. 1957లో కేరళలో నంబూద్రి పాద్‌ నేతృత్వంలోని వామపక్ష ప్రభుత్వం భూ సంస్కరణలు అమలు చేసింది.1977లో పశ్చిమ బెంగాల్‌లో జ్యోతిబసు ప్రభుత్వం కూడా భారీగా భూ సంస్కరణలు అమలు చేసింది. మిగులు భూమి ని పేద ప్రజలకు ఇవ్వబడిరది.తినడానికి ఆహారం, చదువుకోవడానికి విద్య ప్రజలకు లభించింది. అందుకే మానవాభివృద్ధిలో మొదటి స్థానం కేరళ రాష్ట్రానిది.100శాతం అక్షరాస్యత సాధించబ డిరది. ఈ నిర్ణయాల వల్ల కేరళ, పశ్చిమ బెంగాల్‌ రాష్ట్రాల్లో మహిళల స్థితిగతులు గణనీయంగా పెరిగాయి.
1992లో 73,74రాజ్యాంగ సవరణ ల ద్వారా మహిళలకు అన్ని స్థానిక సంస్థల్లో 33 శాతం రిజర్వేషన్లు కల్పించారు. తర్వాత 2002లో పట్టణ స్థానిక సంస్థల్లో 50శాతం రిజర్వేషన్లు కల్పిస్తూ రాజ్యాంగాన్ని మరోసారి సవరించారు. ఆంధ్రప్రదేశ్‌,తెలంగాణ,మహారాష్ట్ర, త్రిపుర, కేరళ రాష్ట్రాల్లో పంచాయతీల్లోనూ మహిళలకు 50 శాతం రిజర్వేషన్లు ఇచ్చారు.ఫలితంగా వారి ప్రాతి నిధ్యం గణనీయంగా పెరిగింది. మరోవైపు చూస్తే చదువు,అవకాశాల్లో ఆడపిల్లల పట్ల వివక్ష, భ్రూణ హత్యలు,అత్యాచారాలు దేశంలో ఏదో మూలన నిత్యం జరుగుతూనే ఉన్నాయి.స్త్రీలకు స్వేచ్ఛ, ఆర్థిక,రాజకీయ సమానత్వానికి చట్టాలు తీసు కొచ్చినా పోరాటం తప్పడం లేదు. అసంఘటిత రంగాలలో మహిళలు వారి కనీస సదుపాయాల కోసం నిత్యం పోరాటం చేయాల్సి వస్తుంది. మణి పూర్‌లో కుకీ ప్రజలపై జరిగిన దాడులు, మహిళ లపై జరిగిన అత్యాచారాల ఘటనలపై విచారం వ్యక్తం చేస్తూ కేంద్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు వెంటనే చర్యలు చేపట్టాలని,సుప్రీంకోర్టు హెచ్చరిక చేసే వరకు కూడా కేంద్ర ప్రభుత్వం పట్టించుకోలేదు. మన దేశంలో పురుషాధిక్య ధోరణి, లైంగిక అణచి వేత పోవాలంటే చట్ట సభల్లో మహిళల ప్రాతినిధ్యం పెరగాలి.దీనితో పాటుగా రాజకీయాల తీరు తెన్ను లు మారాలి. పద్దెనిమిదవ సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో గెలుపొందిన పార్లమెంట్‌ సభ్యులలో 93 శాతం మంది కోటీశ్వరులని, అనేకమంది ఎంపీలకు నేర చరిత్ర ఉందని అసోసియేషన్‌ ఫర్‌ డెమోక్రటిక్‌ రిఫార్మ్స్‌ అనే స్వచ్ఛందసంస్థ తెలియచేస్తోంది. ధన మయ,నేరమయ రాజకీయాలు రూపుమా పకుండా పురోగామి,మహిళాభ్యుదయ రాజకీయాలు సాధ్యమా అనేదే ప్రశ్న? దురదృష్టవశాత్తు మహిళా భ్యుదయంలో ముందంజలో ఉన్న కేరళ రాష్ట్రం నుంచి ఒక్క మహిళా పార్లమెంట్‌ సభ్యులు కూడా ఎన్నిక కాలేదు.
అన్ని పార్టీలూ మహిళలను నిలబెడితేనే మహిళా ప్రాతినిధ్యం సాధ్యం. కనుక పార్లమెంట్‌ లో,చట్ట సభల్లో మహిళల ప్రాతినిధ్యం పెంచే మహిళా చట్టాన్ని తక్షణమే అమలు చేయాలి. ప్రజల సర్వతోముఖాభివృద్ధి లక్ష్యంగా ప్రత్యామ్నా య ఆర్థిక విధానాలతో ముందుకు వచ్చే వామపక్ష, అభ్యుదయ శక్తులను ప్రజలు ఆదరించాలి. మత వాద,చాందసవాద రాజకీయ శక్తులను ఓడిర చాలి.అన్ని రకాల వివక్షలకు వ్యతిరేకంగా పోరాడే, ప్రత్యామ్నాయ శక్తుల రాజకీయ ప్రాబల్యం పెరిగి తేనే నిజమైన మహిళాభ్యున్నతి,మహిళా సాధి కారత సాధ్యం అవుతుంది.
పార్టీల్లోనూ అంతంతే..
రాజకీయపార్టీల విషయానికివస్తే నలు గురు మహిళలు పార్టీలకు అధ్యక్షులుగా ఉండి విజయంవంతంగా ముందుకు నడిపిస్తున్నారు. మాయావతి,సోనియాగాంధీ,మమతా బెనర్జీ, మెహ బూబా ముప్తీ రాజకీయంగా ఎన్ని ఒడిదుడుకులు వస్తున్నా,పార్లమెంటరీ ప్రజాస్వామ్యంలో అన్ని రకాల ఎత్తుగడలతో ముందుకు సాగుతున్నారు. జయలలిత వంటివారు కూడా పార్టీని ఎంత సమర్ధ వంతంగా నడిపారో,ఎలా అధికారంలోకి తెచ్చారో మనకు అనుభవంలోఉన్నదే.అయితే మిగతా రాజకీయ పార్టీల్లో మహిళు ఎక్కడ ఉంటు న్నారు? వారి పాత్ర ఏమిటీ ని ఆలోచించినప్పుడు నిరాశా పూరిత వాతావారణమే కనిపిస్తుంది. ప్రెసిడెంట్‌, జనరల్‌ సెక్రటరీ,కోశాధికారి వంటి పదవులకు మహిళలు కనీసం నామినేషన్‌ వేసే పరిస్థితి కూడా పలు పార్టీల్లో లేదు.దశాబ్దాలుగా పురుషల డామి నేషన్‌ ఆయా పార్టీల్లో పరంపరంగా కొనసాగుతూ వస్తోంది.ఎంపీటికెట్లు,ఎమ్మెల్యే టికెట్లు దాటి పార్టీ పగ్గాలు చేపట్టే పరిస్థితి మెజార్టీ పార్టీల్లో మహిళలకు లేదు.
33శాతం రిజర్వేషన్‌ బిల్లు పరిస్థితి..
మహిళలకు 33శాతం రిజర్వేషన్‌ కల్పించే ఉద్దేశ్యంతో రూపొందించిన బిల్లు ఇప్పటికీ పార్లమెంట్‌ ఆమోదం పొందలేదు.2008లో తొలి సారిగా పార్లమెంట్‌ ముందుకు వచ్చిన ఈబిల్లుకు కొన్ని పార్టీలు ససేమిరా అన్నాయి.మహిళలకు ఒకసారి రిజర్వుచేస్తే శాశ్వతంగా తమకు అధికా రం దక్కదన్న భావన ఆబిల్లుకు ఆమోదం కాకుండా అడ్డుపడుతోంది.యూపీఏ హాయంలో ఈ బిల్లును ఆమోదించడానికి ప్రయత్నాలు జరిగాయి.ఆ తర్వాత వచ్చిన ఏన్డీయే ప్రభుత్వం ఈబిల్లు గురించి పెద్దగా పట్టించుకున్న దాఖలాలు లేవు. స్థానిక సంస్థల్లో మహిళలకు రిజర్వేషన్‌ దక్కుతున్నా ఎన్ని కైన తర్వాత 90శాతం మగవారే పెత్తనం చెలాయి స్తున్నారు.పేరుకే మహిళలు సీట్లోకూర్చుంటున్నా భర్తో,అన్నో,తండ్రోవ్యవహరాలను చక్కబెడు తున్నా రు. ఇది రాజ్యాంగ విరుద్దం అని తెలిసినా చూసీ చూడనట్లు నడిచిపోతోంది.అసలు ఈ పరిస్థితి ఎందుకు తెలెత్తుతోంది?సంప్రదాయకంగా మహిళ లను ఇంటికి,ఇంటి వ్యవహారాలకు మాత్రమే పరిమితం చేయాలన్న ఆలోచన మెజారిటీ కుటుం బాల్లో ఉండటమే ప్రధాన కారణం.ఇల్లు,పిల్లలు తప్ప మరోగోల పట్టని మహిళే మెజారిటీ,వారిని ఛట్రంలోనే ఉంచుతున్నది మెజారిటీ పురుషస్వా మ్యమే అయినా అక్కడక్కడ మహిళలు కూడా ఇందుకు దోహదపడుతున్నారు.ప్రాధమికంగా చదువుకునే విషయం నుంచి ఈ వివక్ష మొదలవు తుంది.ఆడపిల్లలకు చదువుఎందుకనే చర్చ మొదలు కొని ఎక్కువ చదువుకుంటే సరైన భర్తను తేలేమన్న హిపోక్రటిక్‌ భావాలతో సమాజం నిండిపోయింది. ఇలాంటివెన్నో వారు రాజకీయంగా ఎదగకపోవ డానికి కారణాలుగా కనిపిస్తున్నాయి.- (పి.సతీష్‌)

కడలిని..కాపాడుకుందాం..!

సముద్రపు కోత
సముద్రపు నీరు ఎప్పుడూ నిశ్చలంగా ఉండదని అందరికీ తెలుసు. ఉష్ణోగ్రత, లవణీయత, సాంద్రత మొదలైన విభిన్న భౌతికలక్షణాల ప్రభావంతో సముద్రపు నీరు కదులుతూ ఉంటుంది. అందుకు సూర్యుడు, చంద్రుడు గాలుల వంటి బాహ్యశక్తుల ప్రభావం ఉంటుంది. సముద్రాల్లో ఏళ్ల తరబడి జరుగుతున్న మార్పుల కారణంగా రాకాసి అలలు సముద్రాన్ని కోతకు గురిచేస్తున్నాయి. దీంతో దగ్గర్లో నివశిస్తున్న మత్య్సకారుల జీవనం అయోమయంలో పడుతోంది.అయినా, లాభాలకోసం ఎంతకైనా తెగించే పెట్టుబడిదారీ విధ్వంసం కాలుష్యాన్ని వెదజల్లుతూనే ఉంది. ఈ కాలుష్యం వల్ల చేపలు, ఇతర జీవులు చనిపోతున్నాయి.మత్య్సకారుల జీవనం ప్రమాదంలో పడుతోంది. ఇటువంటి పరిస్థితుల్లో కడలిని,దాన్ని నమ్ముకున్న మత్స్యకారులను కాపా డుకోవాల్సిన అవసరం ఎంతైనా ఉంది.మన రాష్ట్రంలో ఉప్పాడ బీచ్‌ అందుకు ఓ ఉదాహరణ.
వాతావరణంలో మార్పులు
వర్షాలకు పూర్తిగా మహాసముద్రాలే కారణం. ఆవిరైన సముద్రపు నీరు నుండి వర్షంగా పడుతుంది. నీటిని మాత్రమే కాకుండా సముద్రం నుండి తీసుకున్న సౌరశక్తిని బదిలీ చేస్తుంది. అంతే కాదు.. సముద్రపు మొక్కలు ప్రపంచంలోని చాలా ఆక్సిజన్‌ను ఉత్పత్తి చేస్తాయి. సముద్రపు నీరు గాలిలోని కార్బన్‌ డయాక్సైడ్‌లో సగం తీసుకుం టుంది. ఇది భూతాప ప్రభావాలను తగ్గిస్తుంది. సముద్రం యొక్క ప్రవాహాలు ఉష్ణమండల నుండి ధ్రువాల వైపు వెచ్చదనాన్ని తీసుకువెళతాయి. ప్రవా హాలు మారినప్పుడు, వాతావరణం కూడా మారు తుంది. వీటివల్లే మనుషులు తమ జీవనాధారమైన కార్యకలాపాలు జరుపుకుంటున్నారు. వ్యవసా యానికి అనువైన వాతావరణం కల్పించడంలో సముద్రాలే మూలకారణం.ఆ తర్వాత అడవులు. అటువంటి సముద్రాలను కొందరు చెత్తమయం చేస్తున్నారు. లక్షల టన్నుల వ్యర్థాలను సముద్రాల్లో కలుపుతున్నారు.దీంతో కాలుష్యకోరల్లో చిక్కు కొని, సముద్రజీవులు కూడా అంతరించి పోతు న్నాయి. వాతావరణంలో మార్పులు సంభవిస్తున్నాయి.
నీటి అడుగున ఉష్ణతరంగాలు
అమెరికాకు చెందిన నేషనల్‌ ఓషనిక్‌ అండ్‌ అట్మాస్పియర్‌ అడ్మినిస్ట్రేషన్‌ (ఎన్‌ఒఎఎ) శాస్త్రవేత్తలు గత ఏడాది సముద్రం అడుగున పరిశో ధన చేశారు. వారు దిగ్భ్రాంతి కలిగించే విషయాలు కనుగొన్నారు.నీటి అడుగున ఉష్ణతరంగాలను కను గొన్న ఈ పరిశోధనకు నేతృత్వం వహిస్తున్న ఎన్‌ఒ ఎఎ ఫిజికల్‌ సైన్స్‌ లాబొరేటరీ వాతావరణ శాస్త్ర వేత్త డిల్లాన్‌ అమయా తన అనుభవం వెల్లడిర చారు. ఉత్తర అమెరికా చుట్టుపక్కల ఉన్న ఖండాం తర తక్కువ లోతు సముద్ర నీళ్లలో ఈ పరిశోధన సాగించారు. సముద్రాలుపైనే కాకుండా అడుగున కూడా నీళ్లు నిరంతరం వేడెక్కుతున్నాయని కనుగొ న్నారు. ఇది సముద్ర జీవులపై తీవ్ర ప్రభావం చూపిస్తోందని చెప్పారు. ఉపరితలంపై ఉండే వేడి కన్నా,అడుగున మరింత ఎక్కువగానూ సుదీర్ఘ కాలం ఉంటోందని వెల్లడైంది.ఈ వేడి ఒక తీరా నికీ మరో తీరానికీ వేర్వేరుగా ఉంటుందని ఆయన వివరించారు.
పారిస్‌ ఒప్పందం అమలులో వైఫల్యం
వాతావరణ మార్పులపై ప్రపంచవ్యాప్త చర్చలకు కేంద్ర బిందువుగా పనిచేసే పారిస్‌ ఒప్పందం 2015లో కుదిరింది. ఒప్పందంపై సంతకం చేసిన తర్వాత,గత ఎనిమిదేళ్లు (2015-2022) వరుసగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా అత్యధిక ఉష్ణోగ్రతలు నమోదయ్యాయి. ఇటీవల, ప్రపంచ వాతావరణ సంస్థ (ఔవీఉ) తన గ్లోబల్‌ క్లైమేట్‌ 2023 నివేదికను విడుదల చేసింది. వాతావరణ మార్పుపై పారిస్‌ ఒప్పందం, దాని ఎజెండాను నెరవేర్చడంలో ఆయా దేశాల్లో చర్యలు అసమ ర్థంగా ఉన్నాయని చెప్పింది. వాతావరణ సంక్షో భానికి ప్రధాన కారణమైన శిలాజ ఇంధనాలను నియంత్రించడంలో కేంద్ర ప్రభుత్వ చర్యలు శూ న్యం. వాతావరణ వ్యవస్థపై శీతలీకరణ ప్రభా వాన్ని చూపే లానినా వాతావరణ సంఘటన గత మూడేళ్లలో సంభవించకపోతే పరిస్థితి చాలా దారు ణంగా ఉండేది.
పీడిస్తున్న ప్లాస్టిక్‌ భూతం
భూమిలో కరగని ప్లాస్టిక్‌ పదార్థాలను పరిశ్రమలు సముద్రాల్లో విడుదల చేస్తున్నాయి. 2018లో అమెరికా 31 మిలియన్‌ మెట్రిక్‌ టన్ను ల ప్లాస్టిక్‌ వ్యర్థాలను ఉత్పత్తి చేసింది. ఇది ప్రపం చంలోని ఇతర దేశాల కంటే ఎక్కువ. చెత్త, ము రుగు,చమురు లీకేజీల వంటి మానవ కార్యకలా పాల చర్యల వల్ల నిత్యం సముద్రంలో విధ్వంసం జరుగుతుంది.సముద్రంలో కలుస్తున్న ప్లాస్టిక్‌ సంచులు,డిస్పోజబుల్‌ వస్తువుల్లో చిన్న చిన్న జీవు లు,అరుదైన చేపలు చిక్కుకుపోయి చనిపో తున్నాయి.ఈ విధంగా వందల సంవత్సరాలు ప్లాస్టిక్‌ పదార్థాలను తినడంవల్ల జీవుల జీర్ణవ్య వస్థల్లో ప్లాస్టిక్‌ నిల్వ ఉంటున్నట్లు శాస్త్రవేత్తలు గుర్తించారు.ఈ కాలుష్యపు నీటిలో అరుదైన జీవ జాతులు కూడా అంతరించిపోతున్నాయని నిపు ణులు ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. సముద్ర మొక్కలు నశించిపోతున్నాయి. ఈ విషయాలన్నీ ప్రజలకు వివరించి, సముద్రాల సుస్థిర అభివృద్ధికి కృషి చేసేలా వారికి అవగాహన కల్పించాలి.
ఎలా వచ్చిందంటే..
ప్రపంచ మహాసముద్రాల దినోత్సవాన్ని 1992లో బ్రెజిల్‌లోని రియో డి జనీరోలో జరిగిన ఎర్త్‌ సమ్మిట్‌లో మొదటిసారిగా ప్రతిపాదన వచ్చిం ది. మహాసముద్రాలు మన జీవితాలలో కీలకపాత్ర పోషిస్తాయని..వాటిని రక్షించడంలో ప్రజలకు సహాయపడే మార్గాల గురించి అవగాహన పెంచడానికి ఓరోజును పాటించాలని దేశాధి నేతలు సూచించారు. దాన్ని ఆమోదిస్తూ ఐక్యరాజ్య సమతి ప్రతి ఏటా జూన్‌ 8న ‘ప్రపంచ సముద్రాల దినోత్సవాన్ని’ నిర్వహిస్తోంది. సముద్రాలు బాగుం డాలి.. జీవులూ బాగుండాలి.. అనేది ఈ ఏడాది అంతర్జాతీయ సముద్ర దినోత్సం థీమ్‌.
నివారణకు చర్యలు
సముద్రాల దగ్గరకు వెళ్లినప్పుడు అక్కడ ప్లాస్టిక్‌ వస్తువులను పడేయకూడదు. పర్యావరణ పరిరక్షణలో భాగంగా ఇ-వ్యర్థాలను, సింగిల్‌ యూజ్‌ ప్లాస్టిక్‌లను తగ్గించడం, స్థిరమైన ఆహార వ్యవస్థలను అవలంబించాలి. పేపర్‌ బ్యాగులను ఉపయోగించాలి.ప్లాస్టిక్‌ బదులు ప్రత్యామ్నా యంగా పేపర్‌,అల్యూమినియం వస్తువులు వాడాలి.ఇంటి సామాగ్రికి గాజు వస్తువులను వాడాలి. ప్లాస్టిక్‌ ఉత్పత్తులను తిరిగి రీసైక్లింగ్‌కి పంపించాలి.
అవగాహన పెంపుదల
సింగిల్‌ యూజ్‌ ప్లాస్టిక్‌ కప్పులు, కత్తులు,ప్లేట్లు,టేక్‌అవే ఫుడ్‌బాక్స్‌ల తయారీ, అమ్మ కాల్ని 2016లో నిషేధించి, ప్రపంచంలో తొలి దేశంగా ఫ్రాన్స్‌ అవతరించింది. ప్లాస్టిక్‌ కాలు ష్యంపై అవగాహన పెంచడానికి దేశంలో వ్యర్థాల నిర్వహణను మెరుగుపరచడానికి బంగ్లాదేశ్‌ ప్రభు త్వం పెద్దఎత్తున రీసైక్లింగ్‌ చేపట్టింది. ఇవన్నీ ఆదర్శంగా తీసుకుని, మిగిలిన దేశాలూ అనుస రించాలి. సాగరం బాగుంటేనే సకల జీవరాశులుబాగుంటాయనే విషయాన్ని గుర్తించాలి. చైత న్యంతో అందరం కలిసి కడలిని కాపాడు కోవాలి.
వ్యాసకర్త : సముద్ర పరిరక్షణ నిపుణురాలు- (పద్మావతి)

కార్పొరేట్‌ రాజకీయ పర్యావసానాలు

ప్రజాస్వామ్యానికి ప్రాణమైన ఎన్నికల ప్రక్రియను రాజకీయ రహిత క్రీడగా మార్కెట్‌ వ్యవహారంగా మార్చడం అతి పెద్ద మార్పు.నిజానికి పరిభాష కూడా మారిపోయింది. ప్రజలను ఓటర్ల డేటాగా చూడటం.బిగ్‌ డేటా వుంటే రకరకాల పద్ధతుల్లో బుర్రలు నింపేయొచ్చని భావించడం ఇందులో మొదటిది.బిగ్‌ డేటా,డేటా ఎనలిస్టులు, మార్కెటింగ్‌ సర్వే సైన్యంతో బయలుదేరడమే. వీలైతే సొంత టీములు,లేదంటే ఉమ్మడిగా,అదీ కాదంటే నాయకులకుపార్టీలకు అనుబంధంగా వుండి డీల్‌ కుదుర్చు కోవడం.ఈ క్రమంలో వారి సమస్యలు మనోభావాలు కూడా ఓట్ల ఆకర్షణ కోణంలోనే. ఏది వారిని ప్రభావితం చేస్తుందంటే కాస్త చర్చించి ఏదో పేరుతో ఏదో రూపంలో అది చేయడం. అది కుల మత ఛాందసమా అసభ్యత అసహనం పెంచేదా వంటి కొలబద్దలేమీ వుండక్కర్లేదు. ఉద్వేగాలు పెంచడానికి పనికి వచ్చేదైతే మరీ మంచిది.అలాంటి వ్యక్తిగత అంశాలను అనుకూలంగానూ ప్రతికూలంగానూ వెతికి తెచ్చి మరీ రచ్చ చేయడం.టీవీ రేటింగులలాగే ఈ పనుల వల్ల కలిగిన లాభనష్టాలను బేరీజు వేసి మరో చోట అదే రకమైన ప్రయోగం.అంతే.దీర్ఘకాల ప్రజా ప్రయోజనం ప్రజాస్వామిక విలువల వంటి సంకోచాలే వుండక్కర్లేదు. కావాలంటే మరో పక్షాన్ని లేదా ప్రత్యర్థిని అప్రతిష్ట పాలు చేసేందుకు ఏం చేసినా ఫర్వాలేదు. పైగా ఫలానా వారు ఫలానా పార్టీలోనే వుడాలనీ లేదు. గిట్టుబాటయ్యే బేరం వస్తే పార్టీలో చీలిక తేవచ్చు. ఇప్పుడు తెలంగాణలో ఫోన్‌ ట్యాపింగ్‌ విచారణలో ఒక కోణం ఏమిటంటే బిఆర్‌ఎస్‌ రోహిత్‌ రెడ్డిని బిజెపి నేతలు కదిలించడం, మరికొందరిని కలుపుకోవాలని చూడటం, దాన్ని కెసిఆర్‌ వాడుకున్నారనే ఆరోపణ ఒకటైతే అసలా అనైతికత విషయమేంటి? వచ్చిన రాజకీయ దళారులలో వ్యాపారులు, పూజారులు కూడా వుండటమేమిటి? ఆర్థిక వనరులు పుష్కలంగా వున్న వారు ఎప్పుడు ఏ పార్టీ మారినా స్వాగతమే.తాజాగా ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌లోనే చూస్తే ఒక కూటమిగా ఏర్పడిన పార్టీలలో కూడా అటూ ఇటూ దూకి పోటీ చేసినవారు కనిపిస్తారు. అందుకోసం అత్యధిక సంపదలు కలిగిన అభ్యర్థుల వేట. అవకాశాలతో అన్వేషణ. టికెట్‌ ఇచ్చే పార్టీకి రూ.వంద కోట్లో యాభై కోట్లో ముందే నిధి. తాము పోటీ చేసే పార్లమెంటు సీటు పరిధిలో అసెంబ్లీ స్థానాలకు పెట్టుబడి. వీలైతే ముందే అక్కడ శిబిరాలు ఏర్పాటు చేయించుకుని హంగామా చేయడం. టికెట్‌ కోసం ప్రయత్నం చేయడానికి ముందే నియోజక వర్గంలో ఓటర్ల కులాల పొందికపై ప్రత్యేక పరిశీలన. నిజం చెప్పాలంటే ప్రశాంత కిశోర్‌తో సహా ఈ వ్యూహకర్తలు ఎక్కువ సార్లు చెప్పేది కులం లెక్కలేనని పాలక పార్టీల నేతలు ఒప్పుకుంటున్నారు. ఒకే వ్యూహకర్త ఒకోసారి ఒకవైపున పని చేయడం వెంటనే మరోవైపు దూకడం ఆశ్చర్యం కలిగించే వాస్తవం. మోడీకి,రాహుల్‌ గాంధీకి ఒకే ప్రశాంత కిశోర్‌ పనిచేస్తాడు. జగన్‌కు పని చేసి మళ్లీ చంద్రబాబుతో మంతనాలు జరుపుతాడు. ఆయన పని చేసిన ఐ ప్యాక్‌ సంస్థ వారే రెండు వైపులా వుంటారు. ఈ మధ్యలో చాలా విన్యాసాలు చేస్తాడు. కానీ బడా మీడియా ఆయనకే అగ్రతాంబూలం ఇచ్చి అభిప్రాయాలు ఆణిముత్యాలన్నట్టు ప్రచారం ఇస్తుంది.ఎందుకంటే ఆ పార్టీలకూ కార్పొరేట్‌ మీడి యాకు పనిచేయించుకునే పార్టీలకూ కూడా రాజకీయ సైద్ధాంతిక పట్టింపులేమీ వుండవు. ఇవన్నీ డీల్స్‌ మాత్రమే.
ఇమేజి గేమ్‌
ఒక డ్రైవరో కండక్టరో ఎక్కిన వాళ్లను ప్యాసింజర్లుగా మాత్రమే లెక్కపెడతారు. ఒక హోటల్‌ యజమాని ఎన్ని టిఫన్లు, ఎన్ని మీల్సు లెక్క కడతాడు. అలాగే ఎన్నికలు, ఓట్లు, ఓటర్లు, వారిపై ఖర్చు అంతా మార్కెట్‌ భాషలో చూడటమే. ఈ పని రాజకీయ విధానాలతో సేవలతో కాకుం డా చిట్కాలతో ఎత్తులతో పూర్తి చేయాలి. ఓటరు ప్రొఫైల్‌ ఏమిటి? కులం, మతం, లింగం, నేపథ్యం తెలుసుకుంటే ఏవిధంగా పడగొట్టొచ్చు. ఓట్ల కొను గోలు దీనికి అదనం. దానికి కూడా మెథడాలజీ. పోల్‌ మేనేజిమెంట్‌ అంటే మనేజ్‌మెంటు అని సరదాగా అనేదందుకే. ఇవన్నీ గతంలో కార్యకర్త లు లేదా స్థానిక దాదాలు చేస్తే ఇప్పుడు కార్పొరేట్‌ స్టయిల్‌లో చేసేవాళ్లు వచ్చేశారు. మీరు సోషల్‌ మీడియాలో లేదా మీడియాలో ఏం చూస్తున్నారు మీ స్నేహితులెవరు. అభిరుచులేమిటి తెలుసుకుని ఆ రూట్లో చేరుకోవడం. మార్కెట్‌ భాషలో గ్యారం టీలు ప్రకటించడం. గ్యారంటీ వారంటీ డబుల్‌ ధమాకా ఆఫర్‌ ఇలాంటి భాష ఇప్పుడు రాజకీయా ల్లో సర్వసాధారణమైపోయింది. ఒటర్లే కాదు, అభ్య ర్థులూ సరుకులే. మొదటిది వారి బడ్జెట్‌ ఎంత? స్వంతంగా భరించగలరా లేక భరించేవారి తర పున ఏజంటుగా పనిచేస్తారా? ఈ తతంగం మార్కె టింగ్‌ టీం కూడా సహకరించే విధంగా జరగొచ్చు. ఆ మేరకు నేతలను కలిసి ఆఫర్లు ఇచ్చి పార్టీలు మార్పించడం చేర్చుకోవడం జరగొచ్చు. అది కాస్త ముగిశాక ఇమేజ్‌పెంచడం. మేకోవర్‌. మోడీ చారు వాలాగా బయిలుదేరి గారు వాలాగా మారి, రామ్‌ చే లాగా ఎదిగి ఇప్పుడు సాగర్‌ రaూ లా వూగుతు న్నారంటే ఇదంతా ఒక నిర్దిష్టమైన పథకం ప్రకారం జరుతున్నదే.ఆయన వేషభాషలు,సందేశాల సంకే తాలు మకాం వేసే నేపథ్యాలు ఏవీ ఊరికే నిర్ణయం కావు. మార్కెట్‌ ప్రొడక్టు అభ్యర్థి అయితే తనను కష్టమర్లయిన ఓటర్లకు ఆకర్షణీయంగా తయారు చేయాలి.అదే బ్రాండ్‌ ఇమేజి.మోడీ బ్రాండ్‌, చంద్ర బాబు బ్రాండ్‌, అమరావతి బ్రాండ్‌. ఇలా చాలా చెప్పొచ్చు. ఇందుకోసం ప్రత్యేక అధ్యయనాలు. అభిప్రాయ సేకరణలు చాప కింద నీరులా సాగిపో యాయి. నిజానికి ఇది 1980లో ఇందిరాగాంధీ పనిచేసే ప్రభుత్వం అంటూ తిరిగివచ్చిన సమయం లోనే మొదలైంది. తర్వాత వాజ్‌పేయి హయాంలో ఫీల్‌గుడ్‌ ఫ్యాక్టర్‌, ఇండియా షైనింగ్‌ వంటి నినాదా లు కూడా వచ్చాయి. ప్రపంచీకరణ మీడియా విస్తరణతో పాటు ఇప్పుడు ఈయంత్రాంగం కూడా విస్తరించిందన్నమాట.ఎ.పి ముఖ్యమంత్రి జగన్‌ సభల క్యాప్షన్‌,బొమ్మ ప్రసంగాలలో ఎత్తుగడ అన్నీ స్క్రిప్టులే.ఈ అయిదేళ్లు ఐప్యాక్‌ టీము ఏదో రూపం లో ఆయనతో వుంటూనే వచ్చింది కదా? విధా నాల పరమైన ప్రణాళికలు పోయి గ్యారంటీలు వాటికి మోడీ గ్యారంటీలని గొప్పలు చెప్పడం వ్యా పార భాష కదా?
వాట్సప్‌ నుంచి యూ ట్యూబ్‌
ఇక ప్రచారంలో సాధనాలు సంస్థలు కూడా సిద్ధంగా వుంటాయి. ఒక మీడియా సంస్థతో ఒప్పందం కుదుర్చుకుంటే మన ప్రమోషన్‌ చూసి పెడుతుంది. ఎన్ని ఇంటర్వ్యూలు, ఎంత కవరేజి అన్నీ సాగిపోతాయి. మనను కవర్‌ చేయడంతో పాటు ప్రత్యర్థిని బద్‌నాం చేసే పని కూడా వాళ్లదే. ఇందుకు సోషల్‌ మీడియా ఆర్మీలు. అసలైన సమస్యలు పక్కన పెట్టి అవతలివారిని దెబ్బ తీయ డం మనను పైకి లేపడం మాత్రమే టార్గెట్‌గా పనిచేయడం. తక్కువ జీతాలకే యువత దొరుకు తారు గనక వారిని పనిలో పెట్టుకుంటే బతుకు తెరువు కోసం అన్నీ చేసి పెడతారు. మన ప్రచారం మోత మోగిస్తారు. 2019లో వాట్సప్‌లో మెసేజ్‌లు పంపడం ప్రధానంగా వుంటే ఈసారి నేరుగా యూ ట్యూబ్‌ ఛానళ్లు లేదా మన స్వంత ఛానల్‌ పెట్టు కుని అప్‌లోడ్‌ చేసుకోవడమే.ఎవరికీ బాధ్యత లేదు. ఏదైనా వివాదం వస్తే తప్ప, వివాదాలు పెంచడం కూడా ఇందులో భాగమే. అంటే రాజకీయ నిబద్దత ఎంత మాత్రం లేని అభ్యర్థులు వ్యూహకర్తలు ప్రచార యంత్రాంగం పనిచేసి పెడతాయి. మీడి యాలో కూడా నిబద్దతతో పని చేసేవారిని వేటాడ టం,ఆసంస్థలనే కొనేయడం రివాజుగా మారిపో యింది. ప్రణరు రారు వంటి వారు కూడా స్వంత వేదికలు ఏర్పాటు చేసుకోవడం తప్ప పెద్ద తరహా సంస్థల్లో చోటు కాపాడుకోలేని పరిస్థితి. బడా కుటుంబాలు లేదా వ్యాపారాల్లో గుట్టలు పోసుకున్న వారు కాదంటే సినిమా సెలబ్రిటీలు, కార్పొరేట్‌ వర్గాల సేవకులు ఎన్‌ఆర్‌ఐలు మీడియాలో రాజకీ యాల్లో దిగిపోవడమే. విశేషించి తెలుగు రాష్ట్రాల్లో దేశంలోనే అతి సంపన్నులైన అభ్యర్థులు రంగంలో నిలవడం దేశమంతా చర్చనీయాంశమైంది. వామ పక్షాల వరవడి వుంది గనక సమస్యలపై చర్చ కొంతైనా జరిగింది గానీ లేకపోతే కేవలం మార్కె టింగ్‌ వ్యూహాలతోనే గడిచిపోయేది. సంఘ సంస్క రణ,స్వాతంత్రోద్యమం,కమ్యూనిస్టు ఉద్యమం వంటి బలమైన సంప్రదాయాలు గల చోట కార్పొ రేట్‌ బాబులు కుల శక్తుల కుమ్ములాటగా ఎన్నికలు జరగడం దిగ్భ్రాంతి కలిగించే వాస్తవం. ఇవన్నీ సర్వసాధారణమైనట్టు భావించడం మరింత దారు ణం. ఇరువైపుల ఆటగాళ్లు ఒకేఆట ఆడుతూ ఆశ యాలు ఉద్యమాల కోసం పాటు పడేవారిని అప హాస్యం చేయడం అలక్ష్యం చేయడం ఇక్కడ కొస మెరుపు.బ్యూరోక్రసీ కూడా ఇందుకు తగినట్టే వ్యవ హరిస్తుంది.ప్రైవేట్‌ భాగస్వాములను కూడా సలహా దారులై సర్కార్లను నడిపిస్తున్నారు. ముప్పయ్యేళ్ల ప్రపంచీకరణ పర్యవసానమైన కార్పొరేట్‌ గవర్నెన్స్‌ ప్రతిఫలనమే ఇది.పైగా కార్పొరేట్‌ మార్కెటింగ్‌ రాజకీయం మితవాద, మతవాద రాజకీయాలను తప్ప ప్రగతిశీలతను సహించదు. ఎందుకంటే ఉద్యమ చైతన్యం దోపిడీని ప్రశ్నిస్తుంది గనక ఆశక్తు లను లేకుండా చేసే కుట్ర సాగిపోతుం టుంది. ఎందుకంటే ప్రపం చీకరణ మౌలికంగా ప్రజాస్వా మిక విలువలకు వ్యతిరేక మైంది. అందుకే తక్షణ రాజకీయ పోరాటంతో పాటు దీర్ఘకాలంలో ప్రజా స్వామిక పునాదులు కాపాడు కోవడానికి గట్టి కృషి అవసరం.పూర్తి ఫలితాల తర్వాత ఇందుకు సంబం ధించిన మరింత నిర్దిష్టత రావచ్చు. ప్రజాశక్తి సౌజన ్యంతో…)-(తెలకపల్లి రవి)

1 2 3 10